Χαμένοι στη μετάβαση

Πολλοί, φαντάζομαι, περιμένετε ένα κείμενο επικαιρότητας. Για την κρίση, το ΔΝΤ, τα άμεσα επαναστατικά καθήκοντα. Το μαγικό σύνθημα που θα τραβήξει τις μάζες στον αγώνα.
Δάνειο από την εε χωρίς αυταπάτες. Μαύρο στο δντ, καμία εμπιστοσύνη στην εε. Κι άλλα τινά παρόμοια.

Αλλά η κε του μπλοκ έχει το σκεπτικό να μη γράφει κείμενα αν δεν έχει (κατά)λήξει πρώτα (σε) πέντε πράγματα μέσα της και δεν έχει μέσα σε αυτά κάτι καινούριο να πει. Κι έτσι δίνει συχνά την εντύπωση ότι είναι στον κόσμο της και δεν την ενδιαφέρουν τα κοινά. Που κι αυτό σωστό μπορεί να είναι, αλλά όχι με αυτή τη διατύπωση.

Προς το παρόν παραμένει χαμένη στη μετάβαση και προσπαθεί να καταλάβει. Ποια είναι η θανάσιμη αγωνία του καπιταλισμού; Είναι ρεφορμισμός τα μεταβατικά της διεθνούς με το τεσσάρι; Τι πιστεύει η θανάσιμη αγωνία των τροτσκιστών (μ-λ) σχετικά; Πόσο τυχαία είναι η παρένθεση στην προηγούμενη ερώτηση;

Τι ακριβώς επιδιώκουμε με τους ενδιάμεσους (κι εξαρτημένους) στόχους; Είναι ποτέ δυνατόν να πληρώσει το κεφάλαιο στο κεφάλαιο την κρίση του κεφαλαίου; Πόσο φαιδρό φαίνεται από το ίδιο (μου-λου και κόκκινο) πρίσμα το σύνθημα να πτωχεύσει η πλουτοκρατία κι όχι ο λαός; Ή το αίτημα για μονομερή στάση πληρωμών;

Το βασικό πλεονέκτημα του βαζιουλινικού κεκτημένου είναι ότι εδράζεται στη σοβιετία, τον πιο εξελιγμένο τύπο κοινωνίας που έχει δώσει ως τώρα η ιστορία κι έτσι είναι σε θέση να έχει καλύτερη γνώση της ανθρώπου κοινωνίας (ως οργανικό όλο και επιστημονικό αντικείμενο) με τον ίδιο τρόπο που ένας γιατρός μπορεί να καταλάβει περισσότερα εξετάζοντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο –σε σχέση με τους πιθήκους πχ.

Το βασικό μειονέκτημα του βαζιουλινικού κεκτημένου είναι ότι εδράζεται σε έναν ανώτερο τύπο κοινωνίας αλλά δε μας λέει πολλά πράγματα για το πώς ακριβώς θα φτάσουμε σε αυτόν. Ο μαρξ έζησε κι έγραψε τη θεωρία του πριν τη μετάβαση κι ο βαζιούλιν μετά κι εν μέσω μετάβασης. Ο μόνος που την έζησε και την έκανε πράξη ήταν ο σύντροφος με το μουσάκι. Αλλά αν υπάρχει ένα δίδαγμα απ’ όσα έζησε κι έγραψε είναι πως όλα πρέπει να τα βλέπουμε συγκεκριμένα. Όσους αντιγράφουν στο μάθημα της ιστορίας από την κόλλα του λένιν, τους μηδενίζει η ιστορία και τον αφήνει στάσιμους στο βασίλειο της προϊστορίας. Χρειάζεται διάβασμα, καλή σχέση με τη θεωρία κι εντατικά φροντιστήρια με τη λογική της ιστορίας.

Οπότε παπαγαλίζουμε μηχανικά ότι είναι εποχή περάσματος στο σοσιαλισμό (που έτσι είναι) μένοντας πάντα χαμένοι στη μετάβαση. Κι ο κάθε σινεφίλ εστιάζει κατά το δοκούν. Κάποιοι λένε πως δεν είναι κάστινγκ αυτό που έχουμε και νοσταλγούν το μπιλ μάρεϊ και την παλιά φουρνιά που ήταν αληθινοί ηθο-ποιοι –με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Άλλοι λένε ότι έχουμε τα καλύτερα παιδιά, αλλά φταίει ο σκηνοθέτης που τα καθοδηγεί. Και κάποιοι σαν κι εμένα έχουμε κόλλημα με τη θεωρία και τα καλά σενάρια που σπανίζουν στις μέρες μας.

Κάποιοι λένε ότι γίναμε κομμάτι του χόλιγουντ και του (σταρ) συστήματος. Άλλοι λεν πως δε βρήκαμε καλά συνθήματα για μια καμπάνια που θα τραβούσε τον κόσμο.
Αλλά ο κόμπος δεν είναι εκεί. Το σινεμά περνάει κρίση, οι παραγωγοί (κόμματα) έχουν χάσει το μπούσουλα και απ’ το 90’ και μετά μας έχουν πνίξει τα σκ… Ακόμα κι έτσι όμως οι ταινίες μας είναι οι καλύτερες απ’ όσες βγαίνουν κι ας έχουν λίγη μυθοπλασία κι αφελές χάπι εντ –πιστές στο πνεύμα και στις αρχές του σοσιαλιστικού σουρεαλισμού.

Ο κόσμος αντί για χάπι εντ είδε το τέλος της ιστορίας και πήγε σπίτι του. Οι σύντροφοι κάνουν δουλειά πόρτα-πόρτα, αλλά αυτός έχει μείνει στην κερκόπορτα του γκόρμπι. Κι όταν του λέμε πως την επόμενη φορά θα τα κάνουμε καλύτερα, μας λέει ότι τα σίκουελ είναι πάντα χειρότερα κι ότι δεν πείθεται να παλέψει για τη σοβιετία νο δύο που του προτείνουμε.

Φταίνε κι οι άλλοι απ’ το (νιου) λεφ(τ) που του λεν πως εμείς τον θέλουμε για κομπάρσο, ενώ μπορεί να (αυτο)γυρίσει μόνος του ταινίες και τον τροχό της ιστορίας. Αλλά αυτοί είναι ικανοί μόνο για κινήματα μικρού μήκους και b-movies και δεν πολυσυμπαθούν τον ορθόδοξο κλασικό κινηματογράφο.
Σαν την κλασική ατάκα του μπόγκαρντ: we ‘ll always have sovietia.
Και φυσικά το παρίσι. Μαζί με το μάη και την κομμούνα του.
Αν και καζαμπλάνκα σημαίνει στα ελληνικά λευκός οίκος και μου μυρίζει δάχτυλος εξ αμερικής.

Μπροστά στην ώρα της κρίσης δύο κρίσιμα υπαρξιακά ερωτήματα βασανίζουν τους απανταχού σινεφίλ.
Πού είναι τα λεφτά; Πού θα βρούμε χρήματα να αποπληρώσουμε το χρέος; Μήπως πρέπει να κηρύξουμε στάση πληρωμών;
Και πού είναι τα μυαλά; Πού είναι οι σύντροφοι που θα επεξεργαστούν ολοκληρωμένα μια προοπτική ρήξης σε κάθε της βήμα και λεπτομέρεια; Παλιά ο ρίζος είχε συντάκτη το βερύκιο και κάποιοι σφοι έψαχναν τι όπλα είχαμε κι από πού θα αγοράζαμε όσα μας έλειπαν, όταν θα παίρναμε την εξουσία. Κι ως μούσι ακόμα είναι εντυπωσιακό. Κάπου πατάει, κάτι δείχνει.
Ύστερα το ποτάμι κόντεψε να στερέψει και χάθηκαν μαζί του και τα ρυάκια του μετώπου. Ο παραπόταμοι δε γυρίζουν πίσω πια.

Ως ερωτήματα έχουν αμφότερα βάση, αλλά όχι απαραίτητα τη σωστή. Δεν είναι εδώ ο κόμπος του ζητήματος. Γιατί; Θα δω πρώτα στο ρίζο τι είπε χτες η αλέκα, μήπως είχε κάτι καινούριο. Και θα προσπαθήσω να το πιάσω μαζί με ένα μεγάλο υστερόγραφο στο δεύτερο μέρος.

Ο επίλογος του πρώτου είναι ασορτί με το σινεφίλ πνεύμα του.
Αφορμή το κινηματογραφικό αφιέρωμα της νιου σταρ στο σύντροφο με το μουσάκι (που στα ρώσικα προφέρεται λιένιν). Λίγος κόσμος, αρκετά άσπρα κεφάλια –οι σφοι πηγαίνουν σε κάτι τέτοια μόνο αν έχουν χρέωση- και σκληρός σοβιετικός ρεαλισμός με μεγάλη αναπαραστατική ικανότητα. Ο λένιν είναι σχεδόν φτυστός και το κλίμα της εποχής δίνεται πολύ καλά.
Σε κάποια φάση ένιωσα σαν τους χριστιανούς που βλέπουν κάθε χρόνο με κατάνυξη τζεφιρέλι και νιώθουν μετά σαν αυτόπτες μάρτυρες.
Ακόμα τούτη η άνοιξη, ραγιάδες, ραγιάδες
Ώσπου να ‘ρθει η κατάνυξη που ο μόσκοβος τη φέρνει

Χτες είδαμε την ταινία του γιουτγκέβιτς ιστορίες για το λένιν.
Η υπόθεση κορυφώνεται όταν ο άρρωστος λένιν αφήνει το κατάλυμά του στο γκόρκι (που το έλεγαν έτσι πολύ πριν πεθάνει ο μαξίμ γκόρκι και μάλλον άσχετα με αυτόν) κι επιστρέφει στη μόσχα, στη συνέλευση ενός εργοστασιακού σοβιέτ για να κατατροπώσει την αντιπολίτευση, που θέλει να κάνει φραξιονισμό και να διαλύσει το κόμμα.

Η κορυφαία σκηνή όμως είναι όταν διηγείται στην αποκλειστική του νοσοκόμα τη γνωριμία του και τον έρωτά του με την κρούπσκαγια. Ερωτεύτηκαν με την πρώτη ματιά σε ένα αποκριάτικο πάρτι, αλλά ως σοβαροί μαρξιστές που ήξεραν απ’ έξω τους κλασικούς, δε μπορούσαν να το ρίξουν ξαφνικά στα γλυκόλογα. Αναγκάστηκαν να το κάνουν όταν μπήκαν στη φυλακή κι ένιωσαν ο ένας την απουσία του άλλου.

-Της έστειλα, λέει ο λιένιν, ένα γράμμα που έβριζα τους ναρόντνικους και στο τέλος τη ρωτάω αν θέλει να γίνει γυναίκα μου. Μου απαντά κι αυτή με ένα γράμμα όπου κάποιους έβριζε, και στο τέλος μου γράφει: γυναίκα σας; Γιατί όχι…

Έτσι ατσαλώνει η ταξική πάλη τον αληθινό έρωτα.
Κι εγώ σ’ αγαπώ, γαμώ τους ρεφόρμες…