Μπολσεβίκος θα πει

Μπολσεβίκος θα πει κατά βάση πλειοψηφία κι -αν δεν κάνω λάθος- έχει την ίδια ρίζα με τα μπολσόι, από τη ρώσικη λέξη больше, που θα πει περισσότερο.
Αλλά η πορεία των μπολσεβίκων ήταν πολυκύμαντη και διαλεκτική. Ξεκίνησαν ως πλειοψηφία στη διάσπαση του σδεκρ, για να γίνουν πολύ γρήγορα μειοψηφία στα 1903, και να επιστρέψουν το 17' στην αρχική κατάσταση αλλά σε ανώτερο επίπεδο, με τον οκτώβρη στον ορίζοντα.

Η ιστορική ειρωνεία ήταν διαρκώς παρούσα, σε όλη αυτήν την πορεία. Γιατί οι μπολσεβίκοι πήραν εντελώς συγκυριακά την πλειοψηφία στο συνέδριο της διάσπασης, με την προσωρινή στήριξη του πλεχάνοφ, που έγινε στη συνέχεια επιφανής μενσεβίκος, ενάντια στην ομάδα του λένιν. Κι έτσι μας έμεινε η πίκρα για τον πλεχάνοφ -που η νιότη του έδειχνε πως θα γινόταν άλλος- και το όνομα των μπολσεβίκων, αλλά χωρίς την χάρη της πλειοψηφίας.

Έμεινε και στην ονομασία του κόμματος, για ιστορικούς λόγους, όταν μετονομάστηκε το κόμμα σε κομμουνιστικό. Πανενωσιακό κομμουνιστικό κόμμα κι ένα (μπ) σε παρένθεση για τους μπολσεβίκους. Όπως σε παρένθεση θέλησαν να τους βάλουν κι οι ιμπεριαλιστές της δύσης, χωρίς να το καταφέρουν –τουλάχιστον εξ αρχής. Και μόλις τώρα που έκλεισε η παρένθεση, καταλαβαίνουν οι λαοί εκείνων των χωρών τι ήταν αυτό που έχασαν και το εκτιμούν νοσταλγώντας το.

Όπου νόστος σημαίνει η επιθυμία για επιστροφή στην πατρίδα. Κι οι προλετάριοι μπορεί να μην έχουνε πατρίδα, αλλά τη σοβιετική την ένιωθαν για δική τους, ανεξαρτήτως υπηκοότητας. Πέρα από τη μόσχα και το βλαδιβοστόκ, είναι κι εκεί πατρίδα με σοσιαλισμό. Αυτά τα πατριωτικά θα τα δούμε όμως σε δεύτερο πλάνο.

Ο βλαδίμηρος λοιπόν έγινε ηγέτης των μπολσεβίκων, χωρίς ποτέ να εκλεχθεί γραμματέας ή σε κάποιο άλλο πόστο που να το πιστοποιεί –πέρα από τη θέση του στο πολιτικό γραφείο. Αλλά η πλειοψηφία της γνώμης του δεν ήταν ποτέ δεδομένη, κι έτσι βρέθηκε αρκετές φορές να μειοψηφεί. Όπως στην ψηφοφορία για τη συμφωνία του μπρεστ-λιτόφσκ, όπου επικράτησε ο ασυμβίβαστος αριστερός ενθουσιασμός του τρότσκι και του μπουχάριν και στη συνέχεια τον ακριβοπληρώσαμε με ακόμα μεγαλύτερο τίμημα.

Παρόλα αυτά ο λένιν κέρδισε τις κρίσιμες αναμετρήσεις το 17’, μολονότι ξεκίνησε μειοψηφώντας, όπως τις ψηφοφορίες για τις θέσεις του απρίλη και την εξέγερση του οκτώβρη. Και προς το τέλος της ζωής του έγραψε το άρθρο, κάλλιο καλύτερα αλλά λιγότερα, για να δείξει ότι δεν είχε κάποιο φετίχ με τη νόρμα του «περισσότερου» για τη δουλειά των μπολσεβίκων.

Σε εκείνη την ψηφοφορία για την οκτωβριανή είχε μειοψηφήσει το δίδυμο ζηνόβιεφ-κάμενεφ. Που πλειοψήφησαν εν είδει τριανδρίας, όταν συμμάχησαν με το σύντροφο με το μουστάκι εναντίον του τρότσκι, για να συμμαχήσουν ύστερα με τον τελευταίο και να μειοψηφήσουν εκ νέου ως ενωμένη αντιπολίτευση. Από εκεί έμεινε στους τροτσκιστές κι η αντίληψη ουκ εν τω πολλώ το ευ, όταν πρόκειται για τις πρωτοπορίες και τη δικαίωσή τους στην πραγματικότητα.

Οι ζηνόβιεφ-κάμενεφ καταδικάστηκαν από τον παλιό μενσεβίκο βισίνσκι, που ήταν εισαγγελέας στις περιβόητες δίκες της μόσχας. Μετά τη νίκη του οκτώβρη, είδε το φως το αληθινό και πέρασε στο πλευρό των μπολσεβίκων. Κι είναι να αναρωτιέσαι για το ειλικρινές της στάσης και των κινήτρων. Αν όχι του βισίνσκι, τότε για μια σειρά άλλους, που πέρασαν με τους νικητές, όχι για τις ιδέες τους, αλλά ακριβώς επειδή ήταν νικητές. Κι από την άλλη παραμένει η ιστορική ειρωνεία, όταν δυο μέλη της παλιάς φρουράς των μπολσεβίκων καταδικάζονται από έναν παλιό μενσεβίκο.

Παρόμοια περίπτωση ήταν κι ο ιβάν μάισκι, που τη δεκαετία του 30’ ήταν ο σοβιετικός πρέσβης στο λονδίνο, κι αργότερα έγραψε πολύ ενδιαφέροντα βιβλία για τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Κι αν οι οδηγίες του λένιν προς τους σοβιετικούς διπλωμάτες –να βγάζουν στη δημοσιότητα όλες τις μυστικές συμφωνίες που είχαν συνάψει οι τσάροι- είναι ευρύτερα γνωστές, σχετικά πρόσφατα ανακάλυψα μια φράση που αποδίδει στο στάλιν, ο γραφικός αντικομμουνιστής χονδροκούκης.
Διπλωματία ειλικρινής είναι τόσο δυνατή όσο το αποξηραμένο νερό ή ο ξύλινος χάλυβας.
Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στα καλύτερά του. Ακόμα κι αν δεν το 'πε ο στάλιν.

Κλείνει η παρένθεση και συνεχίζουμε με αυτή των μπολσεβίκων. Οι οποίοι πήραν την πλειοψηφία στα εργατικά σοβιέτ και τις μεγάλες πόλεις, αλλά αναγκάστηκαν να κάνουν τακτικό ελιγμό για να κερδίσουν τη στήριξη των εσέρων, σε μια χώρα που ήταν αγροτική κατά τα εννιά δέκατα κι η εργατική τάξη ήταν συγκεντρωμένη στα μεγάλα αστικά κέντρα. Και η κατάσταση έγινε χειρότερη μετά τον ‘εμφύλιο’ με τους λευκούς, όπου έπεσαν τα καλύτερα, ταξικά και κομματικά στοιχεία. Οι μπολσεβίκοι έγιναν η πολιτική έκφραση μιας δικτατορίας του προλεταριάτου, που έμεινε εκ των πραγμάτων χωρίς πολλούς προλετάριους κι αναγκάστηκε να τους «εισάγει» από τη ρωσική ύπαιθρο στις πόλεις και το κόμμα της.

Η ιστορική ειρωνεία ενυπάρχει και στο ελληνικό παράδειγμα, όπου το εαμ αγκάλιασε παλλαϊκά τη συντριπτική πλειοψηφία, αλλά (αντίθετα με ό,τι λέει η παροιμία) δεν πήγε για τα πολλά κι έχασε και τα λίγα. Μετά η πλειοψηφία στριμώχτηκε στο 9,3 της αποχής και τη στρεβλή εφαρμογή του δσ στο λάθος της βάρκιζας. Κι αντί για την υποταγή της μειοψηφούσας άποψης στην πλειοψηφία πετύχαμε να υποτάξουμε την πλειοψηφία του λαού σε μια χούφτα εκμεταλλευτών.

Μεταπολεμικά το κόμμα έδωσε τη μάχη με τους αναθεωρητές, που δύο φορές είχαν πλειοψηφία κι ένιωθαν σίγουροι για τη νίκη τους, αλλά την έχασαν μέσα απ’ τα χέρια τους. Για παράδειγμα το 91, στα μέλη της επιτροπής θέσεων για το 13ο συνέδριο, ο «πιο αριστερός» ήταν ο λαφαζάνης –όπως και σήμερα στο συνασπισμό. Ενώ μετά τη διάσπαση, οι μενσεβίκοι είχαν τους διπλάσιους βουλευτές από εμάς.
Αλλά στις επόμενες εκλογές έμειναν κάτω από το πλαφόν του 3% κι έγιναν δύναμη του εξωκοινοβουλίου.

Σήμερα κάποιοι από αυτούς αναρωτιούνται αν το σύγχρονο προλεταριάτο είναι πλειοψηφία μες στο σύνολο του πληθυσμού. Άλλοι θεωρούν την εργατική τάξη ξεπερασμένη ή ενσωματωμένη κι ελπίζουν στις οργισμένες μειονότητες για επαναστατικά ξεσπάσματα. Άλλοι εκστασιάζονται με το κίνημα της γουόλ στριτ, που εκπροσωπεί το 99% των πολιτών, ως αριθμητική έννοια κι όχι ταξικά.

Ενώ εμείς μελετάμε κριτικά την ιστορική μας πορεία, με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της, με τα πρώτα να υπερέχουν σαφώς. Και φτιάχνουμε «δυναμικές μειοψηφίες» όπως τις λένε οι αστοί, πρωτοπορίες δηλ στη δική μας διάλεκτο, που ζυμώνουν τις ιδέες μας στον κόσμο και ξέρουν ότι θα μπορέσουν να γίνουν υλική δύναμη, μόνο όταν κατακτήσουν πλατειά τις μάζες.
Θα φροντίσουμε εμείς γι’ αυτό.