Τι ήταν η εικοστή Οκτώβρη

Χτες συμπληρώθηκαν δυο χρόνια από το θάνατο του εργάτη δημήτρη κοτζαρίδη. Δεν ξέρω αν θα συμφωνήσουν όλοι με τον όρο δολοφονία, αλλά σίγουρα δεν ήταν ο τυχαίος θάνατος ενός κομμουνιστή, για να παραφράσουμε ένα γνωστό θεατρικό τίτλο. Τα γεγονότα εκείνης της μέρας εξάλλου είχαν σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις.

Τι ήταν λοιπόν η 20ή οκτώβρη; Θα πρέπει να το εξετάσουμε σε δύο επίπεδα: των πραγματικών γεγονότων και του αντίκτυπου που είχαν στη συνείδηση του κόσμου. Που προφανώς δεν ήταν μία κι ενιαία, αλλά αντιφατική, με ποικίλες εκδηλώσεις.

Στο πρώτο κομμάτι η άχλη του (μικρο)αστικού μύθου απειλεί να σκεπάσει με λήθη κάποια σημεία πέραν αμφισβήτησης, γι’ αυτό χρειάζεται να επιμείνουμε στα αυτονόητα.

Η περιφρούρηση του παμε δεν εμπόδισε ποτέ μεμονωμένους διαδηλωτές να περάσουν και να κάνουν βόλτες στο οδόστρωμα της αμαλίας. Αντικειμενικά όμως δε γινόταν να ανοίξουν τα μπλοκ μας, σαν τα νερά της ερυθράς, για να περάσει ο περιούσιος αγανακτισμένος λαός και να εφοδεύσει στη βουλή, το ράιχσταγκ τον ουρανό ή όπου αλλού φαντασιωνόταν. Όπως δε γινόταν να διεμβολίσουν οι δικοί μας την πρώτη μέρα της απεργίας, στις 19 οκτώβρη τον ήδη συγκεντρωμένο κόσμο και να περάσουν από πάνω του, για να ‘χουμε να καμαρώνουμε ότι περάσαμε μπροστά από τη βουλή.

Παρεμπιπτόντως, αν κάποιος ήθελε όντως να δοκιμάσει να μπουκάρει στη βουλή και να την καταλάβει, υποθέτω ότι είχε ελεύθερο πεδίο για να το κάνει την προηγούμενη ακριβώς μέρα όπου δεν υπήρχε κανένα «προδοτικό παμε» να τον εμποδίζει και είχε κατέβει συγκριτικά πολύ περισσότερος κόσμος (η καθολική συμμετοχή των εβε στην απεργία είχε νεκρώσει τα πάντα). Παρόλα αυτά η βουλή έμεινε παραδόξως ανέπαφη κι η αστική δημοκρατία σώθηκε.

Η επίθεση στα μπλοκ (κι όχι στην περιφρούρηση) του παμε ήταν δολοφονική, με πέτρες, τσιμέντα και φλεγόμενα αντικείμενα, πραγματικό φεστιβάλ λεβεντιάς από τα μπουμπούκια που σημάδευαν εν ψυχρώ «άμαχο πληθυσμό» κι ανυποψίαστους διαδηλωτές. Η παρέμβαση της ελας με τα χημικά, αφού η περιφρούρηση είχε απωθήσει τα… παιδιά, ήταν καταλυτική και σωτήρια· το θέμα είναι για ποιον.

Ο επιθετικός προσδιορισμός «δολοφονική» στέκει ανεξάρτητα από το αν υπήρξαν τελικά ή όχι θύματα και από την κατάληξη του κοτζαρίδη. Ελάχιστη σημασία έχει αν ο θάνατός του προκλήθηκε από τα χημικά που έπεσαν στη συνέχεια ή από άλλο αίτιο, αν δηλ έπεσε θύμα της κρατικής ή της παρακρατικής βίας. Κι ακόμα λιγότερη αν οι θύτες ήταν μαύροι, καμουφλαρισμένα φασιστοειδή ή λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις από τον αγανακτισμένο χυλό. Ενώ δεν έχει απολύτως καμία σημασία αν πρόκειται όντως για προβοκάτορες ή για χρήσιμους ηλίθιους, που δρουν αντικειμενικά ως τέτοιοι.

Αυτό που έχει σημασία είναι η πρόθεση κι η δολοφονική επίθεση εναντίων διαδηλωτών. Κι αν τυχόν κάποιος έχει αμφιβολίες κι η κρίση του δυσκολεύεται ή θολώνει από τη γνώμη του για το παμε και τα περιβόητα ‘κνατ’, αρκεί να συνυπολογίσουμε πως τα… παιδιά την είχαν πέσει την προηγούμενη ακριβώς μέρα (που δε φαινόταν παμε στον ορίζοντα) σε ένα μπλοκ εκπαιδευτικών.

Ας μην πιάσουμε καλύτερα πώς θα παρουσιαζόταν το θέμα, με τι όρους και τι αντίκτυπο θα είχε, αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά και οι ρόλοι (θύτη και θύματος) αντεστραμμένοι. Ούτως ή άλλως και τώρα ως ένα βαθμό βγήκαν διάφορες εκδοχές που πήγαν να κάνουν το άσπρο-μαύρο, με κάποια καθεστωτικά μμε πχ να κάνουν προκλητικά λόγο για σύγκρουση παμε-διαδηλωτών. Γιατί προφανώς από τη μία είχαμε αγνούς κι αυθόρμητους διαδηλωτές, κι από την άλλη το παμε, που μάλλον είναι κάτι διαφορετικό από τον υπόλοιπο κόσμο και δεν έχει διαδηλωτές στις γραμμές του, παρά μόνο κομματόσκυλα που ό, τι παθαίνουν τους αξίζει και πήγαιναν γυρεύοντας. Τέτοια σκυλιά αμετανόητα είναι οι σταλινικοί..

Το ουσιαστικό διακύβευμα βέβαια είναι κατά πολύ ευρύτερο από την εικοστή οκτώβρη και τα γεγονότα εκείνης της μέρας κι έχει να κάνει συνολικά με τις κρατικές και παρακρατικές μεθόδους για το χτύπημα του κινήματος. Μπορεί σε έναν κόσμο (συχνά και με.. κινηματικές αναφορές) να μοιάζουν κούφιες και ξύλινες αυτές οι έννοιες, αλλά καμία ανάλυση δε μπορεί να διεισδύσει στην ουσία του πράγματος, αν δεν πάρει θέση σε αυτό το ζήτημα. Και έχουμε δει πολλές φορές το έργο, για να μείνουμε απαθείς και ανυποψίαστοι, χωρίς να κάνουμε τη σύνδεση.

-Η προβοκάτσια στη μαρφίν το μάιο του 10’, στη μεγαλύτερη διαδήλωση των τελευταίων χρόνων και την κορύφωση των απεργιακών κινητοποιήσεων ενάντια στο πρώτο μνημόνιο. Μια υπόθεση που τότε έστειλε τον κόσμο σπίτι του και ‘σέρνεται’ μέχρι σήμερα, για να ξανάρθε στο προσκήνιο κάθε φορά που βολεύει το σύστημα, για να δέσει την περίφημη ‘θεωρία’ των δύο άκρων.

-Ένα χρόνο μετά τα γεγονότα της 20ής οκτώβρη κι η 48ωρη απεργία με την περικύκλωση της βουλής.

-Και πέρσι το φλεβάρη τα συγχρονισμένα χτυπήματα κι οι πυρκαγιές σε κτίρια στο κέντρο της αθήνας, με τα κανάλια να παίζουν τις προγραμματικές της κυβέρνησης παπαδήμου με φόντο τη φλεγόμενη πόλη, χωρίς να βρίσκουν χώρο και χρόνο για πλάνα από τις μεγάλες διαδηλώσεις και το πλήθος που είχε γεμίσει τους δρόμους γύρω από το σύνταγμα μέχρι και πέρα από την ομόνοια.

Υλικό για συμπεράσματα υπάρχει άφθονο, το θέμα είναι ποιος κάθεται να τα βγάλει και τι κάνει πρακτικά για αυτό.

Κι ερχόμαστε έτσι στο κομμάτι του υποκειμενικού παράγοντα και τις αντιδράσεις που προκάλεσε εκείνη η μέρα.

Υπήρξε καταρχάς μια μικρή κατηγορία ανθρώπων για τους οποίους τα γεγονότα αυτά αλλά και η στάση των άμεσα εμπλεκόμενων στάθηκαν.. πραγματική αποκάλυψη και τους έφεραν κοντά στο κόμμα, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ίσως τον τραγουδοποιό και blogger γ. σαρρή. Που την ίδια χρονιά συμμετείχε και στις συνελεύσεις των πλατειών και δε νομίζω ότι μπορεί να τον θεωρήσει κανείς προκατειλημμένο από τη μια ή την άλλη πλευρά. Οδηγήθηκε όμως σε κάποια συμπεράσματα από τα ίδια γεγονότα και τη δυναμική τους, ως έντιμος και αντικειμενικός 'παρατηρητής' τους. Και μια απλή παρατήρηση αρκούσε σε αυτή την περίπτωση.

Κι αυτό ακριβώς είναι που έκανε αρκετούς σφους μας να θέλουν σχεδόν να βάλουν τα κλάματα από τα νεύρα τους με όσα διάβαζαν κι άκουγαν εκείνες τις μέρες, κυρίως στο διαδίκτυο, με την ανέντιμη διαστρέβλωση της πραγματικότητας και την τόσο εύκολη διάδοση του ψέματος σε διάφορα ιστολόγια και σε έναν κόσμο που έμοιαζε να ζει σε παράλληλο σύμπαν: το παμε περιφρουρούσε τη βουλή και την αστική δημοκρατία, επιτέθηκε σε α(ο)πλους, αθώους διαδηλωτές, πήγαινε γυρεύοντας και τις έφαγε κι άλλα τέτοια.

Και δεν είναι μόνο τα… παιδιά με την ιδιότυπη ασυλία τους, που την πληρώνει πολύ ακριβά το κίνημα με τις ομάδες και τις πρακτικές του χώρου, που ‘ναι διάτρητες στους μηχανισμούς του κράτους. Δεν είναι μόνο η «δημοσιογραφία των πολιτών» που αναπαράγει ταχύτατα, με τρομερή ευκολία και πειστικότητα τους μύθους της κυρίαρχης προπαγάνδας. Δεν είναι μόνο ένας κινηματικός κόσμος που στρεφόταν μυωπικά και με εξαρτημένα αντανακλαστικά κατά του κόμματος, συχνά ενάντια και στις επίσημες ανακοινώσεις του πολιτικού του χώρου.

Είναι ότι αυτό το παράλληλο σύμπαν, με τις τόσο διαφορετικές παραστάσεις κι αντιλήψεις για το τι πραγματικά έγινε εκείνη τη μέρα, έχει πρωτίστως πολιτικό χαρακτήρα. Το πώς θα δεις και θα αξιολογήσεις τα γεγονότα, η σκοπιά αυτής της αξιολόγησης, η συμφωνία ή διαφωνία με όσα γράφτηκαν παραπάνω, έχουν πρωτίστως πολιτικό χαρακτήρα.

Αυτό το ποικιλώνυμο παράλληλο πολιτικό σύμπαν επιβεβαίωσε με πολύ εμφατικό τρόπο την προκατάληψή του και το χάσμα που το χωρίζει με τους κομμουνιστές, καθιστώντας περιττά και υποκριτικά τα καλέσματα για κοινή δράση και ενότητα. Κι η επιβεβαίωση αυτού του χάσματος ήρθε με τόσο οδυνηρό, σχεδόν τραυματικό τρόπο, που έθεσε αρκετά καθαρά το ζήτημα «με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις», ακόμα και στους καλοπροαίρετους ‘εξωτερικούς παρατηρητές’.