Τετάρτη 25 Μαΐου 2016

Το μήλο της έριδος

Αν περάσετε αυτές τις μέρες από την Πολιτεία, νομίζω πως μπορείτε να βρείτε σε πολύ καλή τιμή-προσφορά (11 ευρώ περίπου και τα δύο μαζί) τα βιβλία των δύο κατά σειρά επικεφαλής της αγγλικής αποστολής στην Ελλάδα, στα χρόνια της φασιστικής κατοχής: την "Ελληνική περιπλοκή" του Έντι Μάιερς και "το μήλο της έριδος" του Κρις Γουντχάουζ, που είναι πιο ογκώδες και πιο διεισδυτικό από το πρώτο.

Το βιβλίο του Μάιερς είναι κυρίως βιωματικό, θυμίζοντας σε πολλά σημεία ημερολόγιο, με αρκετές χοντροκομμένες μονομέρειες και χωρίς ιδιαίτερη αξία κατά τη γνώμη μου. Παρουσιάζει όμως κάποιο ενδιαφέρον, γιατί ναι μεν παραδέχεται την καταλυτική, πρακτική σημασία της ελληνικής αντίστασης (που μεταξύ άλλων εξασφάλιζε και τη σχετικά απρόσκοπτη μετακίνηση των Άγγλων πρακτόρων στα εδάφη της ελεύθερης Ελλάδας), εκθέτει δε χωρίς προσχήματα τον αντικομμουνισμό και την αρνητική διάθεση του απέναντι στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (παρά την αντίθετη εντύπωση περί μιας πιο διαλλακτικής του στάσης, που δημιουργούν κάποιες πηγές), και βρίσκεται παρόλα αυτά στη θέση του απολογούμενου, ακριβώς για αυτό το ζήτημα, δηλαδή ως συμπαθών προς το ΕΑΜ, επειδή η βασική αποστολή που 'χε να φέρει εις πέρας, ήταν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των ναζί και καταλάβαινε πολύ καλά πως η εκπλήρωσή της εξαρτιόταν κυρίως απ' το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, τη μόνη αντιστασιακή δύναμη με αξιόλογη μαχητική ικανότητα και την (ελεγχόμενη και πάντα μεροληπτική, σε σχέση με τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα) ενίσχυσή του με πολεμοφόδια.

Στο μήλο της έριδος, ο Γουντχάουζ αντικρούει έναν παρεμφερή ισχυρισμό-κατηγορία*, ότι δηλ οι Άγγλοι πριμοδότησαν κι ευνόησαν τάχα το ΕΑΜ στη διανομή της συμμαχικής ενίσχυσης. Το βιβλίο του δε στερείται χοντροκομμένων εκτιμήσεων και παραποιήσεων, είτε για το κομμουνιστικό κίνημα, είτε για τους... αγαθούς σκοπούς του Μεταξά (που ήθελε να κάνει την Ελλάδα σύγχρονο, προηγμένο κράτος, αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του, για να κριθεί ως προς αυτό -πέρα από την καταδίκη του μέσου που χρησιμοποίησε) και για τους ταγματασφαλίτες, που τυπικά δεν παραβίασαν κανένα συνταγματικό νόμο κι οδηγήθηκαν εκεί χωρίς να έχουν βαθύτερη συνείδηση των έργων τους, ή πιο απλά γιατί δεν τους άφησε άλλη επιλογή η κόκκινη τρομοκρατία του ΕΑΜ.

(*Στη μυθολογία της Δεξιάς υπάρχει μια ιστορία, σύμφωνα με την οποία "κατά την οργάνωση των ανταρτικών ομάδων, το ΚΚΕ εβοηθήθη υπό των Βρεταννών πολύ περισσότερον, εν συγκρίσει με τας άλλας ομάδας, με όπλα, χρήματα, παντός είδους υλικόν και βρεταννούς καθοδηγητάς. Και μια άλλη σύμφωνα με την οποία κατά τις διασκέψεις που λάβαιναν χώρα στο Κάιρο στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής "οι ηγέται των κομμονιστών μετεφέροντο εις Αίγυπτον με επίσημον βρεταννικήν βοήθειαν, ενώ οι επικεφαλής των μη κομμουνιστικών αντιστασιακών ομάδων ήσαν υποχρεωμένοι να εξευρίσκουν μόνοι των τον τρόπον της μετάβασής των εκεί, οσονδήποτε επικίνδυνον και αν ήτο το εγχείρημα". 
Τσακαλώτος, 40 χρόνια στρατιώτης της Ελλάδος)

Προσπερνώντας όμως αυτό το σκεπτικό, που αποτελεί τη βάση της επιχειρηματολογίας των Καλύβα, Μαραντζίδη και του σύγχρονου αναθεωρητικού ρεύματος, υπάρχουν κάποια ενδιαφέροντα σημεία, στο εισαγωγικό σημείωμα του Γουντχάουζ για την ελληνική έκδοση (γραμμένο τρεις δεκαετίες μετά από την πρώτη κυκλοφορία του έργου στα αγγλικά), τα οποία είναι αρκετά εύστοχα και δείχνουν ότι η αντίληψή του, με το συγκεκριμένο πρίσμα και τους δεδομένους περιορισμούς, είναι παρόλα αυτά πιο σφαιρική, αντικειμενική και βασικά επιστημονική, συγκριτικά με τα εύκολα, απλοϊκά σχήματα και τους μύθους με τους οποίους τρέφεται ένα κομμάτι της αποκαλούμενης ριζοσπαστικής αριστεράς

Θα ξεκινήσουμε με ένα απόσπασμα, που επιβεβαιώνει από την ιστορική πείρα κάτι που δύσκολα γίνεται αποδεκτό, ως κοινή βάση συζήτησης: ότι δηλαδή στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα υπήρχε διαπάλη, σύγκρουση διαφορετικών απόψεων, πρωτόβουλο πνεύμα από τα διάφορα εθνικά τμήματα της Κομιντέρν. Το απλοϊκό σχήμα με το Στάλιν να κινεί τα νήματα σαν οργανοπαίκτης και τα ΚΚ να περιορίζονται στο ρόλο της μαριονέτας, μπορεί να είναι εξαιρετικά δημοφιλές, αλλά δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.

Σε μερικές υποθέσεις, οι εσφαλμένες υποθέσεις συνεπάγονται πραγματικά λάθη στην εκτίμηση της περιόδου που καλύπτει το Μήλο της Έριδος. Το βιβλίο δόθηκε στη δημοσιότητα λίγες βδομάδες πριν από τη διαφωνία Τίτο και Στάλιν, που εκδηλώθηκε δημόσια στα μέσα του 1948. Το ενδεχόμενο αυτό δε μου είχε καθόλου περάσει από το μυαλό. Πίστευα ότι το κομμουνιστικό μπλοκ ήταν τόσο συμπαγές, όσο παρουσιαζόταν πως είναι. Αναδρομικά είναι φανερό ότι η διάσταση ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανικών χωρών, καθώς κι ανάμεσα σ' αυτά και τη σοβιετική κυβέρνηση ήταν ήδη πραγματικότητα από τότε. Αναδρομικά επίσης, καθαρότερα φαίνεται και η διάσπαση μεταξύ του Ελληνικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΕ) και του Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ).

Στο βιβλίο του βέβαια, ο Γουντχάουζ παρουσιάζει τους κομμουνιστές να ελέγχουν απόλυτα το ΕΑΜ και τις υπόλοιπες μετωπικές συσπειρώσεις, αλλά ας αναγνωρίσουμε τουλάχιστον την εντιμότητά του να παραδεχτεί το λάθος του. Σπεύδει πάντως να δηλώσει ότι η διάσταση αυτή πιθανόν να μπορούσε να γίνει αντιληπτή, αλλά "οι κομμουνιστές είναι πολύ επιδέξιοι στο να κρύβουν τα μυστικά τους".

Στη συνέχεια, ο Γουντχάουζ αναφέρεται ειδικά στο μύθο ότι ο εμφύλιος έγινε κατά παραγγελία του Στάλιν και των σοβιετικών, που επιδίωκαν να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Είναι πολύ πιθανό να επιδιώκει βέβαια κάποιου είδους συμψηφισμό και διαγραφή των ευθυνών των Άγγλων για το ματοκύλισμα του ελληνικού λαού, αλλά ακόμα κι αν το δεχτούμε αυτό, βλέπει πολύ πιο σφαιρικά και επιστημονικά τα γεγονότα από πολλές εύκολες, αφοριστικές απόψεις του συρμού, που βρίσκουν συχνά "αριστερή, ιδεολογική κάλυψη".

Από την άλλη μεριά, υποστηρίζεται ότι η υποτροπή της σύγκρουσης, με τον "τρίτο γύρο" του 1946, οφείλεται σε εσκεμμένη πρωτοβουλία του Στάλιν.  (...) Εντούτοις, τα πραγματικά γεγονότα, στο θέμα αυτό, αποδείχνουν ότι ο Στάλιν όχι μονάχα δεν επεδίωξε την ανταρσία στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, αλλά την αποδοκίμαζε κιόλας (Κούσουλας, Revolution and Defeat). 
Ο πειρασμός να πιστέψει κανείς τέτοιους μύθους είναι μεγάλος. Εξηγούν ικανοποιητικά όλα τα φαινόμενα και το μόνο τους μειονέκτημα είναι πως δεν ταιριάζουν με τα πραγματικά γεγονότα που ήρθαν στο φως τριάντα χρόνια αργότερα. Συγκρινόμενα με τη λογική απλότητα αυτών των θεωριών, τα γεγονότα είναι αφάνταστα πιο περίπλοκα. Δεν υπάρχει πειστική απάντηση λογουχάρη για τα δυο βασικά αινίγματα του 1944: αν το ΚΚΕ σκόπευε να καταλάβει δυναμικά την εξουσία, γιατί δεν το αποφάσισε την πιο κατάλληλη στιγμή, όταν αποχωρούσαν οι Γερμανοί; Και αν δεν ήταν αυτός ο αρχικός του σκοπός, τι το έκαμε να αλλάξει γνώμη και να το αποφασίσει στην πιο ακατάλληλη στιγμή, το Δεκέμβρη του 1944; Είναι εύκολο τώρα να πούμε με κάποια βεβαιότητα ότι οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δε βρίσκονται στις συνωμοσίες του Τσώρτσιλ ή του Στάλιν. Το πιο πιθανό είναι πως βρίσκονται στη σύγχυση, την αναποφασιστικότητα, τις παρεξηγήσεις και τις διχασμένες γνώμες όλων των πλευρών. Αναγνωρίζω ωστόσο ότι αυτή η μη ευφάνταστη εκδοχή δεν μπορεί να εκτοπίσει κανέναν από τους δημοφιλείς μύθους.

Η υπογράμμιση στο παραπάνω απόσπασμα είναι δική μου.

Αξίζει τέλος να παραθέσουμε ένα ακόμα απόσπασμα αυτής της εισαγωγής για το Ζέρβα, τον οποίο υπερασπίζεται με πάθος στο βιβλίο του ο Γουντχάουζ, αλλά αναγκάζεται να αναδιπλωθεί κάτω από το βάρος των ίδιων των γεγονότων και των στοιχείων που ήρθαν στην επιφάνεια.

Είναι πλέον φανερό, από τα έγγραφα της SOE, ότι ο Ζέρβας εκβιάστηκε ουσιαστικά για να βγει στο βουνό το 1942. Και είναι φανερό επίσης από τα γερμανικά έγγραφα ότι έκανε μυστική ανακωχή με τις δυνάμεις Κατοχής ανάμεσα στο Νοέμβρη του 1943 και τον Αύγουστο του 1944.

Σπεύδει να συμπληρώσει βέβαια ότι είναι σκληρό να τον κρίνουμε μεταθανάτια και να προσθέσει ότι "η πρώτη κατηγορία αντανακλά μάλλον τη δυσπιστία της SOE παρά του Ζέρβα", ενώ "η δεύτερη δε συνεπάγεται αναγκαία ότι οι Γερμανοί επωφελήθηκαν με οποιονδήποτε τρόπο από την ανακωχή". Το πώς και το γιατί για αυτό το τελευταίο, ομολογώ πως δύσκολα το καταλαβαίνει κανείς και δεν μας το εξηγεί παραπέρα κι ο Γουντχάουζ. Αυτή η τοποθέτηση όμως αναιρεί μεγάλο κομμάτι της ανάλυσης που ακολουθεί στο βιβλίο του για τον υψηλό προστατευόμενό του.

Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου αρχίζει με μια ρήση του Α. Χέρμπερτ

Όταν ακούω να λένε ότι ο Έλληνας πολιτικός κ. Πόπουλος βρίσκεται λίγο προς τα αριστερά του κ. Σκοπόπουλου, δεν καταλαβαίνω τι εννοούν. Δεν καταλαβαίνω τουλάχιστον περισσότερο απ' όσο θα καταλάβαινε κάποιος που ζει στο φεγγάρι.

Η οποία έχει πολύ ζουμί. αλλά ας την κρατήσουμε κάβα για κάποια επόμενη ανάρτηση.

19 σχόλια:

TRASH είπε...

Για όποιον δεν έχει χρήματα να αγοράσει το βιβλίο, κυκλοφορεί κ διαδυκτιακά σε pdf:
https://www.scribd.com/doc/67640852/Christopher-Montague-Woodhouse-To-Milo-Tis-Eridos

Ανώνυμος είπε...

Δεν έχω διαβάσει κανένα βιβλίο του Γούντχάουζ (δεν είμαι και ο πιο διαβαστερός τύπος), παρόλα αυτά-από τα όσα έχω ακούσει γι'αυτόν-έχω βαθειά την πεποίθηση ότι ήταν ένας εξαιρετικής ευφυίας άνθρωπος. Οι παρατηρήσεις του που δίνονται στην ανάρτηση μπορεί να γράφτηκαν για την ελληνική έκδοση του βιβλίου, καμιά τριανταριά χρόνια μετά από τη συγγραφή του, είναι όμως βάσιμο να υποθέσει κανείς ότι αυτά (τα περί μη συμπαγούς κομμουνιστικού κινήματος, διάσπασης ΕΑΜ-ΚΚΕ κτλ) είχε αρχίσει να τα συλλαμβάνει και να τα επεξεργάζεται από το 1948 ήδη. Και να θέσει τα συμπεράσματά του άμεσα σε εφαρμογή στο κατά κάποιο τρόπο "αριστούργημά" του. Την τραγωδία του ιρανικού λαού το 1953, που για το μεταπολεμικό διεθνές κομμουνιστικό κίνημα νομίζω ότι άγγιζε τα όρια πραγματικής συμφοράς (και δυστυχώς μια συμφορά που οι πιθανότητες μάλλον δεν ήταν για να συμβεί-δυστυχώς ο Γουντχάουζ είχε βγάλει από τότε συμπεράσματα ενώ κάποιοι σήμερα κοιμούνται ακόμη τον ύπνο του δικαίου αγκαλιά με τις αυταπάτες τους). Η ιρανική περίπτωση νομίζω ότι πρέπει να μελετάται παράλληλα με την ελληνική αλλά δυστυχώς δε συμβαίνει γιατί δίνονταν και δίνεται πολλή σημασία στο "ευρωπαϊκό μέτωπο" (πολύ παραπάνω από όση άξιζε και αξίζει αναλογικά).

ρα

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Δεν ξέρω αν υπάρχουν άλλα βιβλία του Γουντχάουζ στα ελληνικά (πιθανότατα όχι) ή γενικώς άλλα βιβλία του (πιθανότατα ναι).
Όπως γράφω στο κείμενο, έχει σίγουρα πιο διεισδυτική ματιά από τον Μάιερς (που ούτως ή άλλως έφυγε νωρίς από την Ελλάδα, πριν φτάσουμε στην κορύφωση) αλλά και δεδομένους περιορισμούς, που δεν πρέπει να λησμονούνται.
Ο ίδιος πάντως ομολογεί πως αυτό το σημείο (μαζί με δύο ακόμα) όχι μόνο δεν το είχε συλλάβει, αλλά αποτελεί και μια από τις βασικές διαψεύσεις παραδοχών, που θεωρούσε δεδομένες, αλλά αποδείχτηκαν λανθασμένες.
Αν το αναφέρω, είναι γιατί η στρεβλή εικόνα ενός αρραγούς κομμουνιστικού κόμματος και μάλιστα με αρνητική χροιά, όπου όλοι ήταν ενεργούμενα του Στάλιν, είναι κοινός τόπος για ένα μεγάλο τμήμα της αυτοπακολούμενης ριζοσπαστικής αριστεράς.

skatopsyxos είπε...

Αυτά περί διάσπασης ΕΑΜ-ΚΚΕ,με φειδώ. Ή έστω καλύτερη τεκμηρίωση περί του τι ακριβώς εννοείτε. Προφανείς οι λόγοι θαρρώ.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Τι ακριβώς εννοούμε; Ποιοι είμαστε εμείς;

Η λέξη διάσπαση μπορεί να είναι κι ατυχής μετάφραση. Ίσως η καλύτερη απόδοση να ήταν πχ η "διάσταση". Η οποία έγινε φανερή πχ μετά τα Δεκεμβριανά.
Το ωραίο της υπόθεσης είναι ότι ο Γουντχάουζ μιλάει πχ για τις αποστολές από τα βουνά στην Αίγυπτο, κι έλεγε πως ήταν δύσκολο να καταλάβει κανείς για ποιο λόγο έπρεπε να εκπροσωπούνται με τρία διαφορετικά ονόματα, σε τρία διαφορετικά επίπεδα: ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΠΕΕΑ.
Με αυτά που γράφει εκ των υστέρων, πιθανότατα αναιρεί αυτήν τη βεβαιότητά του.

Ένα άλλο ευτράπελο που διηγείται, έχει να κάνει με την πλήρη άγνοια των βρετανικών δυνάμεων, που βρέθηκαν στα δεκεμβριανά να πολεμήσουν (αποσπασμένα από το πολεμικό μέτωπο εναντίον των ναζί, που βρισκόταν σε πλήρη ένταση). Λέει ότι είχε βρει ένα εκλαϊκευτικό έντυπο, που κυκλοφορούσε μεταξύ των φαντάρων, στο οποίο αναφερόταν ότι ο εμφύλιος πόλεμος γινόταν μεταξύ του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ!!
Το θυμήθηκα συνειρμικά, με αυτό που επισήμανες περί διάσπασης.

Ανώνυμος είπε...

@ Μπρεζνιεφικό Απολίθωμα

Μπράβο που ανέσυρες από τη «σχετική» ―με το «σχετική» εννοώ κατά βάση τους νεώτερους που κατακλυσμένοι από δεκάδες τίτλους αναφορικά τη νεοελληνική ιστορία της περιόδου 1940‒1944 δεν το γνωρίζουν― λήθη το βιβλίο του ικανότατου πράκτορα του βρετανικού ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα Κρις Γουντχάουζ. Η δικιά μου η γενιά το διάβαζε τότε στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης του 1974 με πολλή προσοχή για να μάθει τι λέει ο ευφυής ταξικός εχθρός. Και πράγματι ο Κρις τέτοιος ήταν και λόγω εκπαίδευσης και λόγω σπουδών και λόγω ―κι αυτό δεν είναι καθόλου αμελητέο― ιδιοσυγκρασίας και χαρακτήρα. Αυτά τα προσόντα έκαναν τον Κρις ικανότατο πράκτορα αλλά και ταυτόχρονα τον ανάγκασαν ―ίσως νομοτελειακά― να ομολογεί δυσάρεστες για την τάξη του και για την προσωπική του εμπλοκή στην εκτέλεση των εντολών και διαταγών αυτής της τάξης αλήθειες που έρχονται σε χτυπητή αντίθεση με τη μυθολογία περί ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ΚΚΕ κατά την ιστορική εκείνη περίοδο. Μερικές απ’ αυτές σωστά τις επισημαίνεις γιατί ανατρέπουν όλο το οικοδόμημα της ασύστατης αντικομμουνιστικής ψευδολογίας και τότε και τώρα και ―φοβάμαι― στο μέλλον. Η ευφυΐα του Κρις μου θύμισε τη νεολατινική επιγραφή που χάραξαν οι πάντα ―καλώς ή κακώς αλλά αυτό είναι θέμα άλλης συζήτησης― αντικομφορμιστές Ολλανδοί στην είσοδο πλατείας του Άμστερνταμ που φέρει το όνομα του διασημότερου και σπουδαιότερου σκακιστή τους (Max Euwe, 1901‒1981) και η οποία επιγραφή λέει: Homo sapiens non urinat in ventum, δηλ.: Ο έμφρων άνθρωπος δεν κατουράει κόντρα στον άνεμο…

Παρατηρητικός

Υ. Γ. 1

Γράφοντας «κάβα», εννοείς «καβάντζα»;

Υ. Γ. 2

Ενδιαφέρον βρήκα το βιβλίο του Γούντχαουζ George Gemistos Plethon ― The Last of the Hellenes (1986)· μου φαίνεται, χωρίς να είμαι σίγουρος, πως έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.

Υ. Γ. 3

Η γερμανική λέξη Lebensraum (δηλ. ζωτικός χώρος) που αναφέρεις σ’ άλλη σου ανάρτηση, γράφεται με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα όπως όλα τα γερμανικά ουσιαστικά κι ουσιαστικοποιημένα ονόματα ή απαρέμφατα ή μετοχές ή και ―σπάνια πάντως― κάποια άλλα μέρη του λόγου (ας όψεται ο Λούθηρος που το επέβαλε).

Π.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

@Παρατηρητικός

Ναι, αυτό περίπου εννοώ με το "κάβα". Το λέω συχνά, αλλά δεν ξέρω αν στέκει. Έχω την αίσθηση ότι μπορεί να βγαίνει από την ορολογία του πόκερ (κάβα για επόμενο γύρο πχ), αλλά μπορεί να πέφτω τελείως έξω.

Ευχαριστώ για τη διόρθωση, τα γερμανικά μου είναι τελείως ελλιπή κι αραχνιασμένα.

Η σχετική (δεδομένων των περιορισμών του) αξία του Γουντχάουζ φαίνεται νομίζω και στα βιβλία που γράφτηκαν από τη δική μας πλευρά, καθώς όλοι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων που επέζησαν και γράφουν τα απομνημονεύματά τους ή ένα είδος ιστορίας (πχ Ρούσος, Χατζής, κ.ά) νιώθουν την ανάγκη να αναφερθούν σε αυτό, να απαντήσουν, να αντικρούσουν, να ανασκευάσουν σημεία του και ισχυρισμούς του.
Ομολογώ πάντως ότι η εισαγωγή του μου φάνηκε πιο ενδιαφέρουσα από το υπόλοιπο βιβλίο, όπου καταφεύγει πολύ συχνά σε χοντρές παραποιήσεις (πχ για τη ματωμένη Κυριακή των Δεκεμβριανών)
Η αξία του όμως συνίσταται (μεταξύ άλλων και) στις ομολογίες που επισημαίνεις κι εσύ.

Ανώνυμος είπε...

Νομίζω ότι υπάρχει σίγουρα ένα στα ελληνικά για τον Ρήγα Φεραίο (μου είχε κάνει εντύπωση όταν είχε πέσει το μάτι μου πάνω του) και νομίζω ότι έχει γράψει κι άλλα βιβλία για την Ελλάδα (και για τη περίοδο που μας ενδιαφέρει εδώ) δεν είμαι όμως σίγουρος αν τα είχα δει στα αγγλικά ή στα ελληνικά. Όταν το έγραφε το βιβλίο (γύρω στα '46-'47 υποθέτω, σαφώς και τα θεωρούσε δεδομένα, στα 1948 που συνέβη το ρήγμα Στάλιν-Τίτο θα πρέπει αμέσως να άρχισε να σκέφτεται και να αναθεωρεί τις συγκεκριμένες παραδοχές. Το λέω γιατί οι Βρετανοί με επικεφαλής στο Ιράν τον Γουνχάουζ ακολούθησαν αρκετά διαφοροποιημένη τακτική εκεί σε σχέση με εδώ (ίσως τραβηγμένα, θα έλεγα ότι επεδίωξαν και κατάφεραν να στρέψουν μια κυβέρνηση "τύπου ΕΑΜ" ενάντια στο ΚΚ πετυχαίνοντας τελικά να καταστρέψουν και την κυβέρνηση και το ΚΚ).

ρα
ΥΓ. Σχετικά τον Γούντχάουζ νομίζω ότι κάποτε είχα διαβάσει τον Κοροβέση να λέει ότι επί δικτατορίας ο Γουντχάουζ αναζητούσε τύπους να αναλάβουν δράση με όπλα κατά της χούντας και υποσχόταν αμέριστη βοήθεια (ο Κοροβέσης λέει ότι το είχε προτείνει και στον ίδιο)

Αναυδος είπε...

καβα ειναι συνηθως το μπουκαλι που ανοιγει καποιος σε ενα μπαρ/κλαμπ αλλα δεν το τελειωνει το ιδιο βραδυ και το αφηνει στο ραφι/καβα για την επομενη επισκεψη του. κυριως ουσκυ κονιακ και αλλα αποσταγματα

Αναυδος είπε...

και η βιβλιογραφια του στα ελληνικα

http://www.biblionet.gr/author/10467/Christopher_Montague_Woodhouse

το συγκεκριμενο σαιτ εχει σχεδον ολους τους τιτλους βιβλιων στην ελλαδα

AGIS είπε...

@ρα Το κείμενο του Κοροβέση βρίσκεται εδώ:
https://die3odos.wordpress.com/2013/11/19/%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%BD%CE%BF-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%82-%CE%B3%CE%BF%CF%85%CE%BD/

Είχε πρωτοδημοσιευτεί στην "Εποχή" την περίοδο μετά τη σύλληψη Ξηρού.
Για κάποιο λόγο όμως, το λινκ της "Εποχής" που -τουλάχιστον ως το Νοέμβρη του 2013 - οδηγούσε στο δημοσίευμά της, πλέον έχει "αναβαθμιστεί" και οδηγεί στο πουθενά.

***

Σχετικά με το κυρίως θέμα της ανάρτησης: Καταρχήν έχω την γενική αίσθηση ότι κάθε "αφήγηση" προερχόμενη από ανθρώπους με εκπαίδευση, θέση και ρόλο σαν του "Κρις" υπηρετεί σε κάθε της λέξη μια σκοπιμότητα. Ακόμα και οι αλήθειες που μπορεί να περιέχει μια τέτοια αφήγηση είναι υποταγμένες σε αυτή την σκοπιμότητα (σκοπιμότητα ερμηνευτική για το παρελθόν ή εργαλειακή για το παρόν και το μέλλον). Έτσι ακόμα και τα όποια ίχνη αντικειμενικότητας παύουν να είναι αντικειμενικά. Κι αυτή η γενική παρατήρηση βρίσκει 100% εφαρμογή όταν ο Γουντχάουζ εν έτει 1948 κάνει λόγο για "διάσπαση" ή για "διάσταση" μεταξύ ΚΚΕ και ΕΑΜ. Φυσικά η "αντικειμενικότητα" της θέσης για τέτοια "διάσταση" είναι εξαρχής αυταπόδεικτη, εφόσον ή ίδια η μη-ταύτιση του κόμματος (και όχι μόνο του ΚΚΕ) με το μέτωπο στο οποίο συμμετέχει αποτελεί ήδη μια πρωταρχική "διάσταση" μεταξύ τους. Το ίδιο, μια τέτοια πρωταρχική "διάσταση" δεν μπορεί παρά να υπάρχει και ανάμεσα στα κόμματα που συμμετέχουν στο μέτωπο (ΕΑΜ), αλλιώς δεν θα ήταν διαφορετικά κόμματα αλλά ένα ενιαίο. Αλλά να που ο Γουντχάουζ δε μιλά πχ για ορισμένη "διάσταση" γραμμών ανάμεσα σε διάφορα κόμματα του ΕΑΜ, αλλά βάζει από εδώ το ΚΚΕ και από εκεί το ΕΑΜ και "ορίζει" τη σχέση τους σαν "διάσταση" ή "διάσπαση" ανάλογα με το ποια μετάφραση είναι η σωστή.
Και το κάνει αυτό το 1948, μες στη φωτιά του εμφυλίου, όταν ακόμα η έκβασή του είναι αμφίρροπη, και όταν στη Γυάρο και τη Μακρόνησο βασανίζονται δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές του ΕΑΜ "μόνο και μόνο" για να τους αποσπάσουν μια υπογραφή αποκήρυξης του ΚΚΕ.

Προκλητική είναι επίσης και η εκ μέρους του Γουντχάουζ ανακάλυψη της "διάστασης" για την οποία κάνει λόγο και με τον τρόπο που κάνει λόγο, "αναδρομικά" (!!!), τη στιγμή που κύριο αντικείμενο της Βρετανικής Αποστολής στην Ελλάδα της κατοχής και της αντίστασης ήταν να ανακαλύψουν κάθε χαραμάδα αυτής της "διάστασης", να την αξιοποιήσουν, να τη διευρύνουν και να τη μετατρέψουν σε αντίθεση. Πράγμα που, μιλώντας γενικά, ΔΕΝ κατάφεραν. Και ο Γουντχάουζ υπήρξε κύριο στέλεχος και - μετά την αντικατάσταση του Μάγερς - αρχηγός αυτής της Αποστολής... Όποια "διάσταση" λοιπόν κι αν "ανακάλυψε" (αναδρομικά!!!), δεν θα έπρεπε να πέφτει από τα σύννεφα. Αλλά πολύ απλά εδώ δεν πρόκειται στην πραγματικότητα για ανακάλυψη "διάστασης" αλλά για απόπειρα "θέσμισής" της σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη ιστορική στιγμή.

AGIS είπε...

Ή μήπως δεν ισχύει το ίδιο - εν μέσω εμφυλίου - στις τοποθετήσεις για τουλάχιστον μη-ανάμιξη του Στάλιν στην "ανταρσία"; Φαίνεται "αντικειμενικό", αλλά τη δεδομένη στιγμή που "ανακαλύπτεται" αυτή η μη-ανάμιξη και εκδίδεται το βιβλίο, αποτελεί σημαντικό "διπλωματικό" ζήτημα ο βαθμός στον οποίο μπορεί να αναμιχθεί η ΕΣΣΔ στον διεξαγόμενο εμφύλιο, και η θεωρητική "θεμελίωση" της βρετανικής θέσης γύρω από αυτό το ζήτημα είναι επίσης σημαντική - πλάι στο αμερικανικό μονοπώλιο του ατομικού οπλοστασίου βέβαια.
Η ανακάλυψη "απόστασης" ανάμεσα στον Στάλιν και την "ανταρσία" αποτελεί απλώς συνέχεια του χαρακτηρισμού του Δεκέμβρη από τον Τσόρτσιλ, την ώρα των μαχών στην Αθήνα, ως "τροτσκιστικής (!!!) εξέγερσης". Όσο για την σοβιετική "απόσταση" από την "ανταρσία", αυτή μπορεί να έχει τις α ή β αντικειμενικές ή υποκειμενικές ερμηνείες, αλλά να που ο Τσόρτσιλ πρώτα, κι ο Γουντχάουζ κατόπιν, θέλουν να τους δώσουν ιδεολογική και θεωρητική υπόσταση... Και να που η επίφαση "αντικειμενικότητας" και "σφαιρικότητας" - στην περίπτωση του Γουντχάουζ (γιατί στον Τσόρτσιλ δεν βρίσκουμε ούτε καν επίφαση) - υπηρετεί τις επικαιρικές επιδιώξεις τους.

Αλλά παρόμοια ισχύουν και για την "αναδρομική" ανακάλυψη της "διάστασης" των ΚΚ της Βαλκανικής, μετά το ρήγμα Τίτο - Στάλιν.
Οι βρετανικές υπηρεσίες, από όσο ξέρω, φροντίζουν να προϊδεάζουν τους πράκτορές τους για τις εξελίξεις, και ιδίως αν αυτοί είναι σαν τον Γουντχάουζ "αρχηγοί βρετανικών αποστολών", "ελλαδολόγοι", "βαλκανιολόγοι" κλπ.
Έτσι λοιπόν σχετικά με αυτό που ο Γουντχάουζ "ανακαλύπτει" το 1948 με αφορμή τις σχέσεις Τίτο - Στάλιν, στο (αμετάφραστο) βιβλίο του CHARLES L. MEE, JR "The Meeting of Potsdam" υπάρχει η εξής περιγραφή μιας συνάντησης των Τσόρτσιλ - Στάλιν στο Πότσνταμ ήδη από το 1945:

"...Μετά ο Τσόρτσιλ μίλησε για τη Γιουγκοσλαβία. Αυτός και ο Στάλιν είχαν συμφωνήσει σε μια κατά πενήντα – πενήντα κατανομή «συμφερόντων» στην Γιουγκοσλαβία. Τώρα ήταν «ενενήντα εννέα προς ένα σε βάρος της Βρετανίας», είπε ο Πρωθυπουργός. Καθόλου, απάντησε ο Στάλιν· ήταν περισσότερο κάτι σαν «90 τοις εκατό βρετανικά, 10 τοις εκατό γιουγκοσλάβικα και 0 τοις εκατό ρώσικα συμφέροντα. Η σοβιετική κυβέρνηση δεν γνώριζε τι σκόπευε να κάνει ο Τίτο»..."

Φυσικά το κύριο του παραπάνω αποσπάσματος δεν βρίσκεται στην εμφανιζόμενη από τον Τσόρτσιλ ως συμφωνία ποσοστών, αλλά αντίθετα στο ότι η υποτιθέμενη αυτή συμφωνία πρακτικά είναι ήδη άκυρη, και στο ότι ήδη από το 1945 ο Στάλιν κάνει λόγο για την υπάρχουσα βρετανική "επιρροή" στη Γιουγκοσλαβία και για ταυτόχρονη σοβιετική άγνοια σχετικά με τις προθέσεις του Τίτο. Αλλά ίσως ο Γουντχάουζ παρέμεινε ανενημέρωτος για 3 χρόνια σχετικά με ένα από τα πεδία δράσης του, και το 1948 με το ρήγμα Τίτο - Στάλιν έπεσε από τα σύννεφα ανακαλύπτοντας "αναδρομικά" πολλά πράγματα.

AGIS είπε...

Κατά τα άλλα ξεχνά ο Γουντχάουζ, στα ερωτήματά του "γιατί το ΚΚΕ άλλαξε γνώμη το Δεκέμβρη του 44" σχετικά με την κατάληψη της εξουσίας, ότι - δυστυχώς - ο Δεκέμβρης (όπως ακόμα κι ο ίδιος ο εμφύλιος) υπήρξε στην πραγματικότητα εκ μέρους του ΚΚΕ αγώνας αμυντικός: Ο Δεκέμβρης δεν ξέσπασε σαν "κίνημα για την κατάληψη της εξουσίας", αλλά αρχικά σαν πολιτικός αγώνας ενάντια στον μονομερή αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και σαν ένοπλος αγώνας ύστερα από την εν ψυχρώ σφαγή των διαδηλωτών στις 3-12-44. Και ακόμα και στη διάρκεια των συγκρούσεων του Δεκέμβρη το ζητούμενο από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ δεν ήταν η εξουσία αλλά ουσιαστικά η προσπάθεια ενός εξ ανάγκης ένοπλου εξαναγκασμού του αντίπαλου να δεχτεί έναν ισότιμο συσχετισμό δυνάμεων στις κατοπινές εξελίξεις. Αλλά κι ο ίδιος ο εμφύλιος, που βρίσκεται σε κορύφωση όταν γράφει ο Γουντχάουζ το βιβλίο του, έχει στην αφετηρία του όχι την "κατάληψη της εξουσίας" αλλά την άμυνα του ΕΑΜικού κόσμου κυρίως στην ύπαιθρο ενάντια στον εξανδραποδισμό του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος από κράτος, συμμορίες και Άγγλους τοποτηρητές.

Εν κατακλείδι στο βιβλίο του Γουντχάουζ νομίζω πως δεν θα μπορέσουμε να βρούμε αυτά που πρέπει να μας ενδιαφέρουν σαν κεντρικά ζητήματα:
Αφενός δεν θα πάρουμε απάντηση για το αν η ηγεσία του αγώνα είχε συνείδηση του γεγονότος ότι μέσα από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα υλοποιούνταν ήδη η επανάσταση που μόλις πριν 10 χρόνια χαρακτηριζόταν σαν "επικείμενη" και ότι αυτή υλοποιούνταν στις βασικές της γραμμές όπως είχε "καθοριστεί": σαν "αστικοδημοκρατική" με τάση μιας σχετικά "γρήγορης μετατροπής της σε σοσιαλιστική" και με κινητήριες δυνάμεις την εργατική τάξη και τα φτωχομεσαία εργαζόμενα στρώματα της πόλης και της υπαίθρου.
Ούτε βέβαια απάντηση για το αν, 10 χρόνια πριν, μπορούσε τα ηγετικά κομματικά όργανα να έχουν συνείδηση για το γεγονός ότι αυτή η "επικείμενη" επανάσταση θα αποτελούσε παρόν μόνο 10 χρόνια μετά.
Ούτε απάντηση για το πώς το ζήτημα της εξουσίας δεν κρίθηκε στρατιωτικά (ούτε και το Δεκέμβρη του 44), αλλά κυρίως πολιτικά με την υπογραφή της συνθήκης του Λιβάνου και κατόπιν της Καζέρτας που σημάδεψαν καθοριστικά, σε όλα, και τις συνθήκες διεξαγωγής της σύγκρουσης του Δεκέμβρη.
Ούτε απάντηση, βέβαια, για τα όποια βρετανικά σχέδια (και τη δυνατότητα ή όχι ευόδωσής τους) για ανατροπή των συσχετισμών της αντιφασιστικής συμμαχίας και του ίδιου του πολέμου που συνεχιζόταν ως το 1945, και που πια στο κέντρο του δεν έμπαινε (ιδίως από τη βρετανική πλευρά) τόσο η ήττα του άξονα και η τελική ήττα της Γερμανίας αλλά οι μεταπολεμικοί διεθνείς συσχετισμοί.
Ούτε απάντηση για τη διαφορά ανάμεσα στο να κάνει κανείς τέτοιες ιστορικές εκτιμήσεις 70 χρόνια μετά και στο να έχει την ευθύνη των αποφάσεων την ώρα της "βράσης" όταν σε όλο τον κόσμο "βράζουν" τα πάντα.

Αυτά, τα λίγο ασυμμάζευτα, κατά την ταπεινή μου γνώμη, με την διευκρίνηση ότι δεν έχω διαβάσει το βιβλίο του Γουντχάουζ και όσα γράφω έχουν σαν αφετηρία την παρουσίασή του από την ανάρτηση.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Ρα, αυτό που λες για τη χούντα δεν έρχεται σε αντίφαση με όσα γράφει ο Γουντχάουζ στην εισαγωγή του. Μία άλλη από τις παραδοχές που είχε ως σταθερές αλλά διαψεύστηκε ήταν λέει ότι δε φανταζόταν πως θα μπορούσε να επιβληθεί ξανά δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα (εφόσον δηλ ήταν νωπές και ζωντανές οι μνήμες από τη δικτατορία του Μεταξά).

Και μία διευκρίνιση. Άγη, χωρίς να διαφωνώ με το βασικό σου συμπέρασμα περί σκοπιμότητας, η εισαγωγή του Γουντχάουζ στην ελληνική έκδοση είναι κατά πολύ μεταγενέστερη της κυκλοφορίας του βιβλίου στα αγγλικά. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στη χώρα μας, κατά τη μεταπολίτευση (νομίζω το 76).
Συνεπώς τα επιμέρους στοιχεία του συλλογισμού σου δεν ευσταθούν, ανεξάρτητα από το συμπέρασμα

Ανώνυμος είπε...

Αν και κανονικά ―ή αν θέλετε δεοντολογικά― δεν θα ’πρεπε να ασκείται κριτική που έχει την αξίωση να θεωρείται εμπεριστατωμένη, σε βιβλίο που δεν έχει μελετηθεί κι εξίσου δεοντολογικά δεν θα ’πρεπε να σχολιάζεται για τον ίδιο λόγο ανάλογη κριτική, εντούτοις θα μπω στον πειρασμό να γράψω δυο λόγια για τη διάσταση μεταξύ των βαλκανικών ΚΚ κατά την κατοχική περίοδο, διάσταση που αμφισβητήθηκε από προηγούμενο σχολιαστή ως «“αναδρομική„ ανακάλυψη». Δυστυχώς το βιβλίο, στο οποίο θα αναφερθώ ως πηγή, δεν το έχω για αντικειμενικούς λόγους πρόχειρο, αφού βρίσκομαι εδώ κι αρκετούς μήνες λόγω επαγγελματικής απασχόλησης εκτός έδρας και πρόσβασης στην προσωπική μου βιβλιοθήκη, πράγμα για το οποίο ζητώ την κατανόησή σας. Λοιπόν ο Πέτρος Ρούσος και στους δυο τόμους της «Μεγάλης Πενταετίας» αναφέρεται στο ζήτημα και λέει καθαρά και ξάστερα ότι η διάσταση μεταξύ των βαλκανικών ΚΚ ήταν υπαρκτή προσδιορίζοντας μάλλον δειγματοληπτικά στην αρχή δύο επίμαχα σημεία αιχμής, από τα οποία το δεύτερο έμελλε να καταστεί και σημείο σοβαρής τριβής: το πρώτο ήταν η δημιουργία Βαλκανικού Στρατηγείου των αντάρτικων στρατών Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Αλβανίας και Βουλγαρίας και το δεύτερο το «περίφημο» Μακεδονικό (το τελευταίο ιδίως μετά την αυτοδιάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1943). Τονίζει μάλιστα ότι ούτε στο ένα ούτε πολύ περισσότερο στο άλλο, δηλ. στο Μακεδονικό, κατέστη δυνατή συμφωνία όλων των βαλκανικών ΚΚ παρά διμερείς επαφές και συναντήσεις καθώς και μια τετραμερή σύσκεψη. Παρά τις λόγω της πολιτικής συγκυρίας της εποχής της έκδοσης εξαιρετικά προσεκτικές διατυπώσεις του, ο Π. Ρούσος αφήνει λίγες αμφιβολίες για την πηγή αυτής της «κακοδαιμονίας» που δεν είναι άλλη από την πολιτική του γιουγκοσλάβικου ΚΚ με επικεφαλής τον Τίτο, πολιτική την οποία ―χωρίς να την χαρακτηρίζει υπερφίαλη― θεωρεί υπεύθυνη για μια βαθμιαία αποξένωση μεταξύ των τεσσάρων ΚΚ των Βαλκανίων και για τη γενικότερη αδυναμία ενός αποτελεσματικότερου και πιο αναβαθμισμένου συντονισμού της κοινής τους δράσης. Εξάλλου δεν αφήνει να διαφανεί κατά πόσο υπήρχε έστω και κάποια βάση για συμφωνία μεταξύ των υπόλοιπων τριών ΚΚ. Πάντως στη συνέχεια ιδιαίτερα σαφής και χωρίς περιστροφές ―μάλλον καυστικός θα έλεγα― γίνεται ο Π. Ρούσος αναφορικά με τη στάση του Τίτο και του γιουγκοσλάβικου ΚΚ απέναντι στις συνεχείς προσπάθειες του ΚΚΕ να εξασφαλίσει από την πλευρά αυτή βοήθεια πριν και κατά τις μάχες του Δεκέμβρη του 1944 στην Αθήνα· συγκεκριμένα επικαλείται όχι δικές του προσωπικές εμπειρίες αλλά μαρτυρίες από προσωπικές συζητήσεις που είχε με τον Αντρέα Τζήμα-Σαμαρινιώτη, σύνδεσμο κι εκπρόσωπο του ΚΚΕ κατά την περίοδο της Κατοχής στο γιουγκοσλάβικο Γενικό Αρχηγείο των ανταρτών και στο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας. Αυτά όλα από μνήμης γιατί δεν μπορώ προς το παρόν να ανατρέξω στη «Μεγάλη Πενταετία» για ακριβείς παραπομπές. Και κλείνοντας θα σημειώσω και ότι ―απ’ όσα έχουν συλλάβει οι κεραίες μου σε παλιότερες διαδικτυακές μου αναζητήσεις― ο Α. Τζήμας-Σαμαρινιώτης είχε υποβάλει στην ΚΕ του ΚΚΕ λεπτομερείς αναφορές για όλη του τη δραστηριότητα υπό την παραπάνω ιδιότητά του στη Γιουγκοσλαβία αλλά και αργότερα κατά τη δεκαετία του 1960 είχε απαντήσει σε σχετικές ερωτήσεις του τότε τμήματος ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ· αν δεν απατώμαι όμως το μεγαλύτερο μέρος αυτών των εγγράφων ―ή μπορεί και ολόκληρο― από το Αρχείο του ΚΚΕ βρίσκεται σήμερα στα ΑΣΚΙ και δεν ξέρω αν έχει δημοσιοποιηθεί ή δημοσιευθεί.

Παρατηρητικός

AGIS είπε...

Απολίθωμα ευχαριστώ για την ευγένεια της διευκρίνισής σου, αλλά στην πραγματικότητα - παρασυρμένος από την απροσεξία μου - οδηγήθηκα σε εντελως άστοχα συμπεράσματα στην ερμηνεία των συγκεκριμένων σημείων που παραθέτεις... Πράγματι εντελώς άλλο να έχουν γραφτει αυτά το 48 και εντελώς άλλο το 76...

AGIS είπε...

@παρατηρητικός
Καθώς μάλλον είμαι ο "προηγούμενος σχολιαστής" στον οποίο αναφέρεσαι: στο σχόλιό μου δεν αμφισβητώ ως "αναδρομική" την "διάσταση", αλλά την "ανακάλυψή" της από τον Γουντχάουζ. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από την βιβλιογραφική πηγή που επικαλούμαι. Με άλλα λόγια η αγγλική διπλωματία δεν μπορεί παρά να ήταν ενήμερη από τότε (40-45) για τη διάσταση μεταξύ ΚΚ Γιουγκοσλαβίας και άλλων ΚΚ, μεταξύ αυτών - τουλάχιστον μεταπολεμικά - και το ΚΚΣΕ (όπως φαίνεται από το παράθεμα), και η αναδρομική της ανακάλυψη από τον Γουντχάουζ δεν μπορεί παρά να "εντυπωσιάζει" ακόμα κι αν έγινε το 1976 κι όχι το 1948 όπως όπως από λάθος μου νόμιζα.

**********

Τα ίδια ισχύουν και για την όποια "διάσταση" στους κόλπους του ΕΑΜ. Το ότι η εισαγωγή του "Μήλου" γράφτηκε το 1976, δεν αναιρεί ότι η Βρετανική Αποστολή είχε αυτή τη "διάσταση" σαν κύριο αντικείμενό της, αξιοποιώντας την βέβαια διαφορετικά στην πρώτη περίοδο (έως τη σοβιετική αντεπίθεση) και διαφορετικά μετά από αυτήν. Ούτε αναιρεί και το ότι στα 1948 η "διάσταση μεταξύ ΚΚΕ και ΕΑΜ" επιδιωκόταν "βιομηχανικά" στα κολαστήρια της Μακρονήσου και της Γυάρου, που στήθηκαν κάτω από βρετανική "καθοδήγηση".

Αυτό που αναιρείται (σε σχέση με το προηγούμενο σχόλιό μου) είναι η εκτίμηση των κινήτρων του Γουντχάουζ να αντιμετωπίσει έτσι την ιστορία - το 1976 και όχι το 1948 όπως είχα νομίσει.

********

Και μια τελευταία σκέψη γύρω από το θέμα της "διάστασης μεταξύ ΚΚΕ και ΕΑΜ" για την οποία κάνει λόγο ο Γιουντχάουζ:
Αφενός μια ορισμένη διάσταση υπήρχε γενικά ανάμεσα στα κόμματα του ΕΑΜ, καθώς από τη μια υπήρχαν κόμματα και προσωπικότητες που ουσιαστικά περιόριζαν την οπτική τους στην "εθνική ενότητα" κάτω από την αγγλική "αιγίδα". Από την άλλη υπήρχαν κόμματα που επιδίωκαν μια κοινωνικά ριζοσπαστική γραμμή - πχ κάπου έχω διαβάσει ότι ο Κ. Γαβριλίδης εκ μέρους του ΑΚΕ είχε υποστρηρίξει (στο συμβούλιο της ΠΕΕΑ αν δεν κάνω λάθος) την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, που απορρίφθηκε ως άκαιρη με παρέμβαση και των κομματικών αντιπροσώπων.
Από την άλλη, διάσταση γραμμών υπηρξε και εντός του ΚΚΕ στη διάρκεια του εθνικοαπελευθρωτικού αγώνα, με παράδειγμα την παραίτηση του Θ. Χατζή από τη θέση του γραμματέα του ΕΑΜ ύστερα από την επικύρωση της συμφωνίας του Λιβάνου.
Επομένως τα γραφόμενα του Γουντχάουζ, από τη μια δεν μπορούν να πείσουν για την άγνοιά του όσο τα πράγματα ήταν στην επικαιρότητα ούτε για την "αναδρομική" τους - όπως γράφει - ανακάλυψη, και από την άλλη ο καθορισμός τους σαν "διάσπασης"(ή "διάστασης") "μεταξύ ΚΚΕ και ΕΑΜ" επιτηδευμένα στριμώχνει την πραγματικότητα σε ένα κοστούμι που δεν της ταιριάζει, ταιριάζει όμως στην αγγλική πολιτική.

Ανώνυμος είπε...

@ AGIS

Αγησίλαε, αναγκάζομαι, αφού μπήκα στον πειρασμό να σχολιάσω, να επαναλάβω πως καλό θα ’ταν να μην σχολιάζονται βιβλία που δεν έχουν μελετηθεί. Σ’ αυτό επιμένω και παρ’ το όπως θέλεις ― θες ως θέμα δεοντολογίας, θες ως θέμα επιπέδου, θες ως σχολαστικισμό ενός γηραλέου, θες ως αναχρονιστική μανία μιας παρωχημένης νοοτροπίας, θες ως «πετριά» του Παρατηρητικού, όπως επιθυμείς…

Επί της ουσίας τώρα. Δεν αμφισβητώ κατά βάση όσα υποστηρίζεις, άδικο δεν έχεις. Κατά την ταπεινή μου γνώμη όμως δεν βρίσκεται το ζήτημα σε μια σωστή πλην γενική εκτίμηση της πολιτικής κατάστασης, αλλά σε μιαν ακριβή σε λεπτομέρειες αποτίμησή της με σκοπό, πάντα, να βγουν διδάγματα για το μέλλον. Κι αυτό αν δεν θέλουμε να πέφτουμε σ’ έναν εμπειρισμό που δεν ωφέλησε καθόλου το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα τον περασμένο αιώνα.

Όσον αφορά τις διαστάσεις της διάστασης ανάμεσα στα τέσσερα βαλκανικά ΚΚ, αρκετά ήταν γνωστά πριν εκδηλωθεί αρχικά η γουγκοσλαβοσοβιετική και μετά η αλβανοσοβιετική ρήξη. Εντούτοις κι οι δυο ρήξεις ούτε ανέδειξαν ούτε ―πολύ περισσότερο― κατέδειξαν προς σπουδή, μελέτη και κριτική αφομοίωση τα βαθύτερα αίτια και τις πραγματικές κινητήριες δυνάμεις μιας διάστασης που έφερε τη σφραγίδα μιας παθογένειας που ήδη σοβούσε στις γραμμές του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος κι έμελλε να οδηγήσει στις αντεπαναστατικές ανατροπές της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα. Όσα είδαν τότε το φως της δημοσιότητας μάλλον εξυπηρετούσαν την επικαιρική διαχείριση μιας πολεμικής παρά την αδήριτη αναγκαιότητα μιας κριτικής τομής. Αυτό το έδειξε ανάγλυφα και η σινοσοβιετική ρήξη που επακολούθησε. Αναγκασμένο λόγω των συγκυριών να κρατάει όχι μόνο τα προσχήματα, αλλά και να διατηρεί εύθραυστες ισορροπίες, το ΚΚΕ ακροβάτησε κατά κάποιο τρόπο για τέσσερις ολόκληρες δεκαετίας μεταξύ πρόσκαιρης επικαιρικής κριτικής και επιμελούς αποσιώπησης καταστάσεων και γεγονότων, τα οποία είχαν με τον καιρό εξελιχθεί σε χαίνουσα πληγή που είχε αφορμίσει.

Αυτού ακριβώς πάτησε ο ταξικός εχθρός και ειδικά ο ικανότατος πράκτορας του βρετανικού ιμπεριαλισμού Κρις Γουντχάουζ για την αντικομμουνιστική προπαγάνδα τους. Και μέχρι ένα ορισμένο βαθμό πέτυχαν το σκοπό τους πιάνοντας στα δίχτυα τους, αφελείς και μη. Σήμερα, βέβαια, τα πράγματα έχουν άρδην αλλάξει χωρίς να αποφεύγονται και κάποια «παρατράγουδα» όπως με τις περιπτώσεις του ουκρανικού και του κουβανικού κομμουνιστικού κινήματος για να περιοριστώ σε δυο μόνο ενδεικτικά παραδείγματα. Αλλά δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να ξεχνάμε ό,τι μας δίδαξε το παρελθόν.

Κλείνοντας σ’ ευχαριστώ για το σύνδεσμο που παραπέμπει στο επίμαχο κείμενο του Περικλή Κοροβέση που το ’ψαχνα εδώ και πολύ καιρό.

Παρατηρητικός

AGIS είπε...

@Παρατηρητικός
Γι' αυτό ακριβώς έκανα τη διευκρίνιση ότι "δεν έχω διαβάσει το βιβλίο του Γουντχάουζ και όσα γράφω έχουν σαν αφετηρία την παρουσίασή του από την ανάρτηση". Για να είναι σαφές ότι τα σχόλιά μου κινούνται όχι στα όρια της μελέτης του βιβλίου αλλά στα όρια της ανάρτησης.