Ερωτήσεις πάνω στις θέσεις

Ένα μεγάλο κομμάτι των τοποθετήσεων στον προσυνεδριακό θίγει ζητήματα που απασχολούν γενικά κι ανεξάρτητα απ’ το περιεχόμενο των θέσεων τους συμμετέχοντες, που απλώς περίμεναν την ευκαιρία να τα πούνε, χωρίς αυτό να αφαιρεί κάτι από την αξία των επιστολών τους –πόσο μάλλον σε ένα προγραμματικό συνέδριο, όπου αναλύονται με συγκεκριμένο τρόπο τα λεγόμενα διαχρονικά ζητήματα.

Αν παρόλα αυτά σφε αναγνώστη δεν έχεις ένα έτοιμο θέμα από πριν, που να σε τρώει και να θες να το βγάλεις στον προσυνεδριακό, ούτε έτοιμα συμπεράσματα, –τα οποία πάντα βρίσκουν από κάπου να πιαστούν και να αυτοεπιβεβαιωθούν- θα συμφωνείς ότι είναι αρκετά δύσκολη υπόθεση να διαβάσεις ένα κείμενο θέσεων, να το χωνέψεις και να συμβάλεις συγκεκριμένα, με ερωτήσεις, παρατηρήσεις και μια γενική τοποθέτηση επί της ουσίας και του περιεχομένου τους. Και για να είμαστε σε θέση να το κάνουμε αυτό, πρέπει πρώτα να καταπιαστούμε με μια σειρά ζητημάτων, για κάποια εκ των οποίων ομολογώ πως δεν έχω κάποια ολοκληρωμένη απάντηση υπ’ όψιν μου.

Γιατί πχ σε παλιότερα συνέδρια του κόμματος υπήρχε καταμερισμός στο πολιτικό γραφείο και πολλές θεματικές εισηγήσεις από διάφορα μέλη του; Τι επιδιώκουμε με ένα συνέδριο; Και γιατί δε γίνονται συχνότερα, όπως τα συνέδρια του κόμματος των μπολσεβίκων; Αυτά τα ερωτήματα απαιτούν εμπεριστατωμένη απάντηση, κι όχι ευλογοφανείς υποθέσεις, περί κόπωσης, κορεσμού και λέσχης συζητήσεων, που θυμίζουν κάπως τη συζήτηση για το μουντιάλ, το ευρωμπάσκετ και το πόσο συχνά πρέπει να διεξάγονται. Και δεν υπονοώ πως δεν έχουν δοθεί τέτοιες απαντήσεις, αλλά ότι πρέπει να απασχολούν το σύνολο των μελών και των φίλων που θέλουν να συμμετέχουν και να συμβάλουν στην επιτυχία του συνεδρίου.

Πολλές φορές το πιο χρήσιμο αλλά και το πιο δύσκολο, είναι να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα. Παρακάτω η κε του μπλοκ καταθέτει τη δική της απόπειρα δημιουργικής συμβολής σε αυτό το πεδίο.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ μετώπου και συμμαχίας; Με ποιο σκεπτικό εγκαταλείπεται η μία μορφή και προτιμάται η άλλη; Ποιες δυσκολίες και μειονεκτήματα (θα) αντιμετωπίζαμε στη δουλειά μας με το ααδ μέτωπο, που επέβαλαν ως ανάγκη την αλλαγή του; Αυτή η αλλαγή έχει να κάνει με τις ιστορικές υποδηλώσεις του όρου «μέτωπο» ή είναι κάτι πιο βαθύ κι ουσιαστικό;

Σχετικά με την αντιμονωπολιακή- αντικαπιταλιστική κατεύθυνση της λαϊκής συμμαχίας.

Πρώτο σημείο: εάν η λαϊκή συμμαχία θεωρείται μια μορφή μετεξέλιξης-ωρίμανσης του ααδμ, γιατί φεύγει από τα χαρακτηριστικά της ο όρος «αντιιμπεριαλιστικός –ή –ο»; Επεξήγηση του σκεπτικού της ερώτησης. Οι θέσεις της κε λένε αφενός ότι σ’ όλες τις χώρες ο καπιταλισμός έχει μπει στο ιμπεριαλιστικό στάδιο της ανάπτυξής του, και με αυτή την έννοια όλα τα κράτη είναι ενταγμένα, με διαφορετική θέση ισχύος, στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Παράλληλα όμως κάνουν λόγο για ισχυρές εξαρτήσεις της ελλάδας από ηπα κι εε και προτάσσουν την πάλη ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς. Συνεπώς, δε συμπεριλαμβάνεται το αντι-ιμπεριαλιστικό στοιχείο στον χαρακτήρα της συμμαχίας και το περιεχόμενο πάλης της;

Δεύτερο σημείο, ως συνέχεια και του προηγούμενου: θεωρούμε ότι η αντιιμπεριαλιστική πάλη είναι λανθασμένη και αναντίστοιχη με τις απαιτήσεις των καιρών ή ότι εμπεριέχεται ως έννοια και περιεχόμενο στην αντικαπιταλιστική κατεύθυνση της συμμαχίας; (Συναφές και παρεμφερές ερώτημα: η ανάλυση περί εξάρτησης είναι λανθασμένη και αναντίστοιχη της συγκυρίας ή μήπως εμπεριέχεται με τη σειρά της στην έννοια της ανισότιμης αλληλεξάρτησης;)

Με το ίδιο σκεπτικό όμως και τα αντιμονοπωλιακά χαρακτηριστικά δεν εμπεριέχονται στον όρο αντικαπιταλιστικό; Και από την άλλη: αν το «αντιμονοπωλιακό» μπαίνει για να πιάσει τους εβε και την πάλη τους ενάντια στα μονοπώλια, δεν έρχεται σε μερική αντίφαση με το «αντικαπιταλιστικό»; Είναι συμβατοί αυτοί οι όροι; Και είναι ώριμοι οι μικροιδιοκτήτες για μια συμμαχία σε τόσο προωθημένη βάση, και μια συνεπή πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού;

Εν κατακλείδι, αν ο ιμπεριαλισμός είναι το μονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού, εδώ έχουμε και τους τρεις όρους που μας απασχολούν, καθώς και τα αντίθετά τους (αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό, αντικαπιταλιστικό) τα οποία και συγκροτούν διάφορες συμμαχίες και μέτωπα. Οι όροι αυτοί εμπεριέχονται ο ένας στον άλλον αλλά δεν ταυτίζονται. Επομένως -και για να μην παίζουμε με τις λέξεις και τις έννοιες-, με ποια κριτήρια επιλέγεται ή απορρίπτεται ένας όρος εφόσον όλοι δηλώνουν λίγο-πολύ συνώνυμα (αλλά όχι ταυτόσημα) πράγματα και καταστάσεις;

Δεύτερη ομάδα ερωτημάτων σχετικά με τη λαϊκή συμμαχία.

Γιατί δεν αναλύεται ο χαρακτήρας της λαϊκής συμμαχίας στο δεύτερο μέρος των θέσεων- όπου αναφέρεται μόνο στη θέση 77 ως πρόπλασμα του επαναστατικού μετώπου; Δεν είναι ζήτημα στρατηγικής σημασίας το οποίο πρέπει να περιλαμβάνεται στο σχέδιο προγράμματος και στο κείμενο του προγράμματος που θα ψηφιστεί;

Παρεμπιπτόντως: γιατί δε συζητιούνται αυτοτελώς τα δύο μέρη (θέσεις της κε και σχέδιο προγράμματος); Προφανώς υπάρχει οργανική σύνδεση μεταξύ των δύο, αλλά αυτό δεν αναιρεί την σχετική αυτοτέλειά τους – ιδίως του σχεδίου προγράμματος. Μήπως αυτό αποβαίνει εις βάρος του πλούτου και της ποιότητας του προσυνεδριακού διαλόγου;

Παρακάτω. Η λαϊκή συμμαχία παλεύει για τα άμεσα ζητήματα αλλά παράλληλα θέτει ως στόχο την κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, που στην οικονομική της ουσία ταυτίζεται με το στρατηγικό στόχο του σοσιαλισμού. Αυτός ο στόχος τίθεται ως προαπαιτούμενο στο κίνημα, για τη συμμετοχή κάποιου στους φορείς της λαϊκής συμμαχίας ή για τη διεξαγωγή ενός εργατικού αγώνα (ουχί διαδικτυακού), πχ μιας απεργίας; Ή ο στόχος που ζυμώνεται μέσα από τους αγώνες για τις άμεσες διεκδικήσεις και ωριμάζει σε μια προοπτική; Αν θεωρείται βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη λαϊκή συμμαχία, γιατί τα άτομα που αποδέχονται αυτόν τον όρο και έχουν τόσο υψηλό επίπεδο στρατηγικής συμφωνίας με τους κομμουνιστές, να μην εντάσσονται κατευθείαν στο κόμμα;

Επιπλέον. Η λαϊκή συμμαχία είναι τα φύτρα και το πρόπλασμα των θεσμών της δυαδικής εξουσίας, μακριά από κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Αν όμως υπάρχει μια κοινωνική συμμαχία στην οποία συμμετέχουν άλλες μικροαστικές δυνάμεις που ενδέχεται να προκύψουν μελλοντικά, όπως αναγνωρίζουν οι θέσεις της κε, δεν μπορεί αυτή να αποκτήσει και πολιτική έκφραση, ώστε να συμμετέχει κατά συνέπεια και στις εκλογές; Το ενδεχόμενο αυτό απορρίπτεται, για να μην καλλιεργηθούν κοινοβουλευτικές αυταπάτες για το ρόλο της συμμαχίας ή για άλλους λόγους;

Άλλα επιμέρους ζητήματα.

Εφόσον γίνεται ειδική αναφορά στο κυπριακό ζήτημα, δεν είναι σκόπιμο να γίνει μια πρώτη κριτική στην πολιτική του ακελ; Με τον ίδιο τρόπο που δημοσιεύτηκε στις στήλες του ρίζου η κριτική του κόμματος και σε άλλα συνεργαζόμενα κκ, όπως αυτό των ηπα και της ισπανίας. Πόσο μάλλον όταν α. το κυπριακό παράδειγμα και η αρνητική πείρα από την κυβερνητική θητεία του ακελ επιβεβαιώνουν πλήρως τις θέσεις του κκε για τον «αριστερό» κυβερνητισμό και τα περιθώρια φιλολαϊκής διακυβέρνησης ενός κκ με κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και β. τα αντιμνημονιακά δάκρυα του χριστόφια είναι εικόνα από τα προσεχώς και από μια πιθανή ελληνική εκδοχή αριστερής κυβέρνησης, που θα τεθεί αντιμέτωπη με το ίδιο ακριβώς ζήτημα.

Υπάρχουν λόγοι τακτικής ή και ουσίας, που μας κάνουν να είμαστε επιφυλακτικοί στην κριτική μας απέναντι στο ακελ; Μήπως από την άλλη πρέπει να παραδειγματιστούμε από την αρνητική πείρα αυτού του ζητήματος (άκριτη αποδοχή των εξελίξεων στην εσσδ, καθυστερημένη κριτική στην καπιταλιστική μετάλλαξη της κίνας); Εξάλλου η συντρόφική κριτική δε συνιστά απαραίτητα πολεμική αντιμετώπιση, ούτε όμως πρέπει να στρογγυλεύει τις αιχμές της και την ουσία της.

-Οι θέσεις δίνουν βάρος στο ενδεχόμενο ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου, ως συνέπεια της όξυνσης της κρίσης και των αντιθέσεων, και στη δουλειά των κομμουνιστών για τη μετατροπή του σε επαναστατική κατάσταση. Αυτό δεν απαιτεί ειδική δουλειά μες στο στράτευμα; Υπάρχει σχετική προεργασία σε επίπεδο αξιωματικών, πέρα από την κεθα; Δε θα συνέβαλλε σε αυτή την κατεύθυνση και η δουλειά στους φαντάρους, η πίεση για τη νομιμοποίηση της συνδικαλιστικής δράσης τους; Δεν πρέπει να δούμε με διαφορετικούς όρους απ’ ό,τι πριν αυτά τα καθήκοντα;

-Θα υπάρξει απόδοση ευθυνών για την υπόθεση της τυποεκδοτικής –έστω και σε ειδική απόφαση το περιεχόμενο της οποίας δε θα ανακοινωθεί δημόσια; Τι συμπεράσματα βγάζουμε από την κατάληξη αυτής της υπόθεσης σχετικά με την «επιχειρηματική δραστηριότητα» του κόμματος;

-Με ποιο σκεπτικό ακριβώς απορρίπτουμε τη συγκρότηση ενός αντιφασιστικού μετώπου με τα χαρακτηριστικά που πρότεινε η κομιντέρν κι η εισήγηση του ντιμιτρόφ για το 7ο συνέδριό της; Ποια είναι η δική μας θεωρητική ανάλυση για τη σύγχρονη φασιστική απειλή, από την οποία απορρέουν προφανώς και τα πρακτικά καθήκοντα; Και πώς αξιολογούμε εκείνη τη θεωρητική συμβολή της κομιντέρν στην εποχή της, αλλά και σε πιο διαχρονική κλίμακα;

Αυτή είναι μια ενδεικτική σταχυολόγηση, που προφανώς δεν εξαντλεί τα ζητήματα που θίγουν οι θέσεις. Το πιο σημαντικό στα παραπάνω ερωτήματα, αλλά και σε όλες τις ερωτήσεις κατά τη γνώμη μου είναι να μην αντιμετωπιστούν ως «ερωτήσεις ολικής άγνοιας» που επιδέχονται απλών στερεότυπων απαντήσεων «ναι ή όχι», αλλά ως προβληματισμοί που πρέπει να αναλυθούν και να εξηγηθούν με επαρκή και πειστική τεκμηρίωση.