Ξεφυλλίζοντας τον κυριακάτικο τύπο

Δελτίο Κομινφόρμ ΙΙ

Η εορταστική επιστροφή στα πάτρια εδάφη με γέμισε με οικογενειακή θαλπωρή, λίπος από αληθινό γύρο κι άχρηστες πληροφορίες από το διαδίκτυο. Αλλά είχε ως παράπλευρο όφελος την (εκ νέου) επαφή με το πριν, την εφημερίδα της ανεξάρτητης αριστεράς, που αγοράζει ανελλιπώς ο σφος άβερελ, και το τελευταίο φύλλο της με ένα άτυπο αφιέρωμα, εορταστικό και πολυσέλιδο, στο κκε και στην υπαρξιακή της αγωνία.

Και αυτά τα δύο κατά βάση ταυτίζονται. Μπορεί η άνοδος του σύριζα να έχει στριμώξει εκλογικά το κόμμα και να έχει (ξανα)φέρει την ανταρσύα στα όρια της επιβίωσης, αλλά τα βέλη της πολεμικής συνεχίζουν να σημαδεύουν ως επί το πλείστον κατά ‘δώ μεριά, την ίδια στιγμή που με την αξιωματική αντιπολίτευση καθαρίζουν με ένα μικρό σχόλιο για τον τσακαλώτο, που είναι ο εύκολος στόχος, και με τα χαριτωμένα λογοπαίγνια του νεαρού συντάκτη του πριν για το ταξίδι τσίπρα στη λατινική αμερική και τα χαλασμένα ημερολόγια μοτοσικλέτας. Τους κάναμε τη μούρη κρέας, που θα ‘λεγε κι ο μίσσιος..

Ο νεαρός σπαρίλας δε φταίει σε τίποτα φυσικά, καθώς είναι υποχρεωμένος να τηρεί κάποια προσχήματα και να κάνει την κριτική του με το βαμβάκι –ιδίως από τότε που αποκαλύφθηκε τόσο άδοξα ποιος κρυβόταν πίσω από το διαδικτυακό του ψευδώνυμο. Και το ίδιο ακριβώς θα έκανε αν υπ-έγραφε το ρεπορτάζ του κκε. Αυτά τα κείμενα όμως τα αναλαμβάνει το βαρύ πυροβολικό της εφημερίδας, με τα πεπειραμένα στελέχη που δεν έχουν ιδιαίτερο επαγγελματικό κόστος για όσα γράφουν.

Όπως έλεγε τις προάλλες και η αλέκα στο σπαρίλα: δε λέω ότι τα έγραψες εσύ, εσύ τότε ήσουν μικρός. Σε εκείνη τη συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση των θέσεων όπου είχε δώσει επικοινωνιακό ρεσιτάλ στο δεύτερο μέρος των ερωτοαπαντήσεων, με χαλαρό στιλ και καφέ στο χέρι. Αλλά αυτό θα ήταν το θέμα μιας άλλης ανάρτησης, η οποία δεν έγινε ποτέ στην ώρα της.

Αυτά τα λίγα εισαγωγικά. Περνάμε στο κυρίως θέμα και τα σχόλια της στήλης πρινηδόν, που βάζει στο στόχαστρο τις εκτός εποχής θέσεις του κκε για το 19^ο συνέδριο και λέει ότι στον εικοστό πρώτο αιώνα, καταμεσής της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης...

{Παρένθεση.

Δε γνωρίζω αν βρισκόμαστε καταμεσής, στην αρχή ή το τέλος της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης –για τους φίλους ετε- με άξονα την πληροφορική και την αυτοματοποίηση της παραγωγής, αλλά οι πρώτες αναφορές στον όρο υπήρχαν από τα μέσα του εικοστού αιώνα. Και ήδη από τη δεκαετία του 60’ οι σοβιετικοί την είχαν θέσει στο επίκεντρο της προσοχής τους, χωρίς να καταφέρουν ποτέ ωστόσο να περάσουν στη μαζική παραγωγή τα επιτεύγματά της, με αποτέλεσμα να χάσουν το τρένο της ετε. Κάτι που είναι σχεδόν παράδοξο αν λάβει υπ’ όψιν κανείς πόσα ντοκουμέντα κι αναλύσεις της εποχής τόνιζαν την απόλυτη προτεραιότητα αυτού ακριβώς του ζητήματος –μέχρι και ο φαράκος έγραψε στα ελληνικά μια μπροσούρα για την ετε και τις ιδεολογικές προεκτάσεις του θέματος.

Είναι κάπως σαν εκείνο το κλασικό ανέκδοτο των αμάν, σε διασκευή, με σχήμα σοβιετικό και πρωθύστερο.

Ελάτε σύντροφοι, να πιάσουμε όλοι μαζί το τρένο της ετε που σφυρίζει. Πάμε σύντροφοι, ελάτε, όλοι μαζί. Ελάτε σύντροφοι. (Και μετά το τσέρνομπιλ). -Έλα μ-λ- κα σύντροφε, να δεις τι έκανες..

Κλείνει η σοβιετική παρένθεση, μέχρι να την ανοίξει ξανά η ιστορία}

Η στήλη λοιπόν λέει ότι καταμεσής της ετε και παρά τα εκατομμύρια ανέργους, σήμερα παράγονται διπλάσια τρόφιμα από τα αναγκαία για όλο τον πλανήτη, κάτι που δείχνει τις δυνατότητες για μια ποιοτικά διαφορετική διευθέτηση του ελεύθερου και εργάσιμου χρόνου. Και με βάση αυτό συμπεραίνει ότι η θέση 89 που υποστηρίζει ότι στο σοσιαλισμό «η παραγωγικότητα της εργασίας δεν επιτρέπει ακόμα αποφασιστικά μεγάλη μείωση του εργάσιμου χρόνου κι εξάλειψη των βαριών εργασιών» δεν κατανοεί τις ποιοτικές αλλαγές της εποχής και την ασυνεχή (μες στη συνέχειά του) ανάπτυξη του καπιταλισμού –με αυτό το τελευταίο υπονοεί πιθανότατα την ανάλυση του ρεύματος για το νέο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.

Κατά μία έννοια αυτή η κατηγορία ότι είμαστε εκτός εποχής (δήλωσε η τσούλα η ιστορία ότι γεράσαμε) αποτελεί το άκρον άωτον της ειρωνείας προερχόμενη από μια εφημερίδα που δίνει συχνά την εντύπωση ότι ο χρόνος της έχει σταματήσει στο 89’ –κι εμείς αγαπάμε τα 80'ς, αλλά δεν κάνουμε έτσι. Έχω μάλιστα κατά βάθος την υποψία ότι ο εν λόγω σχολιαστής πήγε κατευθείαν στη θέση 89 για σημειολογικούς λόγους, και βρήκε κάτι να κριτικάρει, τιμής ένεκεν, σε ένα φαινομενικά δευτερεύον ζήτημα.

Όποιος διαβάσει πάντως προσεκτικά τη θέση 89 δύσκολα θα διαφωνήσει. Η πλήρης διατύπωση του σημείου που αναπαράγει το πριν είναι: στο σοσιαλισμό «η παραγωγικότητα της εργασίας δεν επιτρέπει ακόμα αποφασιστικά μεγάλη μείωση του εργάσιμου χρόνου κι εξάλειψη των βαριών εργασιών, ώστε να εξαλειφθεί η ανάγκη του κοινωνικού καταμερισμού προς εργασία».

Με άλλα λόγια στο σοσιαλισμό θα υπάρχουν χειρώνακτες, και ο γνωστός διαχωρισμός πνευματικής-χειρωνακτικής εργασίας. Αν δεν υπήρχαν αυτά, θα είχαμε πετύχει επί της ουσίας την εξάλειψη των τάξεων και θα μπορούσαμε άμεσα να κάνουμε λόγο για ανεπτυγμένο σοσιαλισμό στα πρόθυρα του ώριμου κομμουνισμού.

Επιπλέον. Μπορεί ένας κόσμος να έχει συνηθίσει να σκέφτεται με συνθήματα που ηχούν ευχάριστα, πχ το λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους. Αυτά όμως δεν ανταποκρίνονται πάντα στην πραγματικότητα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και να αλλάξουμε. Στη σοβιετική ένωση πχ υπήρχε μηδενική ανεργία, με κατοχυρωμένη εργάσιμη βδομάδα 41 ωρών, αλλά κι επιτακτική ανάγκη για περισσότερα εργατικά χέρια. Κι η εποχή μπορεί να αναπτύσσεται με άλματα κι ασυνέχειες, αλλά το άλμα αυτό δε μπορεί να γίνει πάνω από την πραγματικότητα και τον κοινωνικό χαρακτήρα της σύγχρονης εργασίας και των μέσων παραγωγής.

Εξάλλου οι θέσεις μιλάνε για (και θεωρούν σε πρώτη φάση ανέφικτη) την αποφασιστική μείωση που θα άρει τον καταμερισμό εργασίας κι όχι τη σχετική μείωση της εργάσιμης εβδομάδας. Συνεπώς η κριτική του πριν είναι μεν απολύτως στο πνεύμα της εποχής της (κριτική να ‘ναι κι ό,τι να ‘ναι για να χτυπήσουμε το κκε), αλλά βασικά εκτός τόπου και χρόνου ως προς την ουσία του πράγματος.

Αν κάποιος βέβαια είναι ιστορικά αισιόδοξος ότι μπορεί σε καπιταλιστικό έδαφος να πετύχει μια σειρά εντυπωσιακές αντικαπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις, όπως τη φιλολαϊκή λειτουργία των τραπεζών με εργατικό έλεγχο, αν με άλλα λόγια το σοσιαλιστικό μέλλον ξεκινάει σήμερα, χωρίς επαναστατικό πέρασμα, δικαιούται ίσως να πιστεύει πως ο σοσιαλισμός θα είναι ένας μικρός κομμουνισμός, χωρίς χειρωνακτική εργασία και καταμερισμό εργασίας, με μια σειρά φοβερές κατακτήσεις, που δε μπορούμε να τις συλλάβουμε εμείς, τα απολιθώματα παλιάς κοπής, που είμαστε εκτός εποχής.

Εξάλλου επιβάλλεται να συνεχιστεί, ακόμα και με όρους δευτέρας παρουσίας, μια άτυπη άμιλλα κι η παράδοση της πλειοδοσίας στα εκάστοτε κομματικά συνθήματα του κκε και των συσπειρώσεών του. Όταν πχ το παμε έβαζε στο πλαίσιο πάλης του το αίτημα για βασικό μισθό 1400 ευρώ, ήταν ζήτημα τιμής για το εξωκοινοβούλιο να βάλει στόχο εκατό παραπάνω, για να καταδείξει την ποιοτική διαφορά του χώρου από (όλους) τους άλλους συμβιβασμένους. Το ίδιο ακριβώς είχαμε και με την εργάσιμη εβδομάδα. Με τα δικά μας συνθήματα να βάζουν το πάγιο αίτημα επτάωρο πενθήμερο για όλους σταθερό. Και το εξωκοινοβούλιο να πλειοδοτεί με εξάωρο πενθήμερο τριαντάωρο. Κι εγώ σκεφτόμουν ότι ίσως έπρεπε να φωνάζουμε εξάωρο πενθήμερο σοσιαλισμό, για να κάνουμε ρελάνς.

Από την άλλη βέβαια υπήρχε και το διαλεκτικό συμπλήρωμα αυτής της παράδοσης, με διάφορα αόριστα μίνιμουμ, πχ στα κοινά πλαίσια των φοιτητών, που έβαζαν στόχους πάλης για γενναίες (θαρραλέες ου μην και ατρόμητες) αυξήσεις στα κρατικά κονδύλια για την παιδεία, κάμποσα ευρώ βασικό μισθό, κοκ.

Στην ίδια ακριβώς σελίδα υπάρχει ένα ακόμα σχόλιο για τον κυριακάτικο ριζοσπάστη, τη συνέντευξη δυο «συνδικαλιστών του μηχανισμού του παμε» (έτσι!)** και τη συκοφάντηση των ταξικών δυνάμεων στους οτα. Αποφεύγοντας (ή απαξιώνοντας) να απαντήσει σε όσα θεωρεί ψευδή ή ανακριβή, καταλήγει στο φοβερό συμπέρασμα ότι η κυβερνητική προπαγάνδα δύσκολα θα έβρισκε καλύτερο υποστηρικτή από το ριζοσπάστη. Εμένα πάντως αυτό που μου έκλεψε την καρδιά είναι η αυτούσια μεταφορά του λατινικού sic, με τη λεπτή ειρωνεία που το χρησιμοποιεί συχνά-πυκνά ο βλαδίμηρος στην ελληνική, για να σχολιάσει τη λανθασμένη χρήση του αρσενικού άρθρου πριν από το αρκτικόλεξο της ανταρσύα.

**{ότι ο προσκείμενος στον ανταρσύα (έτσι!) συνδικαλιστής…}

Στη σελ 14 υπάρχει επίσης μια αναφορά για τις μαζικές απολύσεις στο ριζοσπάστη και την δήλωση αποχώρησης της πόπης χριστοδουλίδου από την παράταξη του παμε στους δημοσιογράφους. Όλα αυτά από μια εφημερίδα που αφενός η ίδια βρίσκεται στο όριο της επιβίωσης, αφετέρου «χαρτζιλικώνει» με συμβολικά ποσά τους λιγοστούς υπαλλήλους που έχουν θέση πλήρους απασχόλησης σε αυτήν. Επομένως γνωρίζει από πρώτο χέρι τις ιδιαιτερότητες μιας εφημερίδας του χώρου, καθώς και τα οικονομικά ζόρια που τραβάει.

 Η κορύφωση όμως έρχεται στη σελίδα 19 με ένα κείμενο του μιχάλη ρίζου για το 89’ και την κομματικότητα. Στην προαναγγελία του άρθρου στη σελ 2, διαβάζουμε μια σύντομη περιγραφή: το φάντασμα της κυβέρνησης τζανετάκη εξακολουθεί να στοιχειώνει τον περισσό, καθώς η συμφωνία με τις επιλογές του 89’ παρουσιάζεται ως προαπαιτούμενο για την κοινή δράση.

Καθώς χαϊδεύουμε εκ νέου τα ακρότατα όρια της τραγικής ειρωνείας, θυμόμαστε συνειρμικά την παροιμία για το γάιδαρο (μπακούνιν) και τον πετεινό, που πριν ακόμα λαλήσει τρις, κάποιοι είχαν απαρνηθεί με μπακουνικό ζήλο κάθε έννοια κόμματος –και κομματικότητας κατ’ επέκταση. Επί της ουσίας το κείμενο αποτελεί μια απάντηση στην απάντηση της αλέκας που είχε ερωτηθεί από το πριν για τη συνεργασία με άλλες αντικαπιταλιστικές δυνάμεις και χώρους που έφυγαν-διασπάστηκαν κάποτε από το κόμμα. Αλλά αυτή η απάντηση κι η ανταπάντησή της, θα μας απασχολήσει αναλυτικά σε επόμενη ανάρτηση, καθώς αυτή έχει αρχίσει ήδη να ξεφεύγει σε έκταση.

Θα ήταν σοβαρή παράλειψη όμως να κλείσουμε αυτή την αποδελτίωση χωρίς μια πολύ σύντομη αναφορά στο φινάλε που της αξίζει: το κείμενο της εφημερίδας των συντακτών για τις μάχες στην κόκκινη μπλογκόσφαιρα, που παρουσιάζει τον αντώνη από το lenin reloaded και το redfly planet ως διαμορφωτές της γραμμής και της κοινής γνώμης.

Το ευχάριστο της υπόθεσης είναι ότι η κε του μπλοκ γλίτωσε από μια τέτοια δημοσιότητα και δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο. Το δυσάρεστο όμως είναι ότι το κείμενο δεν το υπο-γράφει ο γνωστός φώτης παπούλιας, που ανήκει στο δυναμικό της εφημερίδας, αλλά ο νίκος σβέρκος (ψωνίσαμε από σβέρκο που λένε). Έτσι χάσαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε κάτι μεγαλειώδες, ευφάνταστο και πραγματικά διασκεδαστικό. Δεν πειράζει όμως, μια άλλη φορά..