Τροτσκόμετρο

Μετά την επιτυχία και την παλλαϊκή αποδοχή της οποίας έτυχε το αριστερόμετρο του φιλολαϊκού, και δεδομένου ότι το λαϊκό στρώμα κοροϊδεύει την κοινωνία και πολύ δύσκολα θα νικήσει τη βαρεμάρα του για να γράψει κάτι μες στο 13... η κε του μπλοκ αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας ένα ακόμα δύσκολο και πολυσύνθετο καθήκουν, γύρω από ένα θέμα που φοριέται πολύ το τελευταίο διάστημα: τον τρότσκι, τους τροτσκιστές, την τροτσκιστική στροφή όλου του πολιτικού φάσματος της ευρύτερης (με την πολύ ευρεία έννοια) αριστεράς και την τροτσκιστική ιδεολογική (σχεδόν) ηγεμονία μες στο κίνημα.

Ποιος είναι όμως ο πιο τροτσκιστής απ’ όλους; Και τι θα έβγαινε αν βάζαμε κάτω τους τροτσκισμούς μας και τους μετρούσαμε; Με αυτό το πρόβλημα έρχεται να καταπιαστεί η κε του μπλοκ και να συμβάλει το δικό της λιθαράκι στην κατεύθυνση της επίλυσής του.

Εν αρχή λοιπόν η μέθοδος. Μπορεί η διαλεκτική να μην χωράει σε γραμμικά σχήματα ή σε έναν πίνακα συντεταγμένων, αλλά εμείς χρειαζόμαστε μια απλή γραφική παράσταση για να εκφράσουμε την πολιτική αλληλουχία και θα φροντίσουμε να εντάξουμε στη συνέχεια τη διαλεκτική στο σκεπτικό μας. Η αρχική σκέψη ήταν να οριστούν δύο κάθετοι άξονες, πχ τροτσκιστική πρακτική και τροτσκιστική ιδεολογία, κι η ένδειξη στο τροτσκόμετρο να προκύπτει από το γινόμενο των δυο συντεταγμένων ώστε να έχουμε άμεσα συγκρίσιμα αποτελέσματα.

Αυτός ο τύπος διαγραμμάτων άλλωστε ήταν πολύ δημοφιλής προεκλογικά, βοηθώντας πχ διάφορους αναποφάσιστους να ψηφίσουν σύριζα –ενώ για να βγει η ψήφος σου στο κουκουέ, έπρεπε να ‘σαι και λίγο φασιστάκος, οπαδός του ολοκληρωτισμού, και πολιτικός γείτονας της χρυσής αυγής –καθώς στο μυαλό του μέσου αστού πολιτικού «επιστήμονα» όσοι παλεύουν για τη δικτατορία του προλεταριάτου είναι στην ίδια μπάντα με τους νοσταλγούς της επταετίας, και τους άλλους εχθρούς του αστικού κοινοβουλευτισμού.

Παρόλα αυτά η κε του μπλοκ προτίμησε την εύκολη λύση ενός απλού γραμμικού σχήματος, για να καταδείξει μεταξύ άλλων τον αντιδιαλεκτικό, χαβαλέ χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος.

(Εξάλλου είναι εντελώς αμφίβολο αν αυτές οι έννοιες και οι –ισμοί μπορούν να εγείρουν σοβαρά κάποια επιστημονική αξίωση. Σε τι συνίσταται πχ συνολικά ο τροτσκισμός ως ολοκληρωμένη ιδεολογία; Αρκούν δυο ιδέες (παγκόσμια και διαρκής επανάσταση) οι οποίες δεν είναι καν πρωτότυπες ακριβώς, για να γίνει λόγος για ένα διακριτό φιλοσοφικό σύστημα –δηλ για έναν –ισμό; Αλλά αυτό παρενθετικά και μόνο).

Χρειαζόμαστε λοιπόν δυο άκρα για να ορίσουμε τον άξονά μας και να τοποθετήσουμε τα πολιτικά μας μεγέθη και την τιμή κάθε τίμιου τροτσκιστή –και μη. Η προφανής επιλογή θα ήταν να βάζαμε στο ένα άκρο το λέοντα και στο αντίθετό του το σύντροφο με το μουστάκι ή το ραμόν μερκαντέρ, σημειώνοντας όλες τις ενδιάμεσες πολιτικές αποχρώσεις του κόκκινου στο σύγχρονο πολιτικό φάσμα. Ωστόσο η λύση αυτή απορρίφθηκε για λόγους που θα εξηγηθούν παρακάτω.

Αντ’ αυτού η κε του μπλοκ προτίμησε ένα πιο δυναμικό μοντέλο, τοποθεώντας στο ένα άκρο του άξονα τον τρότσκι και στο αντίθετό του τους επιγόνους του τροτσκιστές και τα διάφορα παρακλάδια τους με τις ποικιλώνυμες πολιτικές διαδρομές και τον κοινό παρονομαστή της (σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό) απομάκρυνσης από το δάσκαλό τους.

Μια ομάδα αμερικανών τροτσκιστών πχ είχε συγκρουστεί με την τέταρτη διεθνή και τον τρότσκι, όσο  αυτός ήταν ακόμα εν ζωή, γιατί ήθελαν μια ανοιχτή πολεμική ενάντια στην εσσδ και τον κοινωνικό της χαρακτήρα (που σύμφωνα με τον τρότσκι παρέμενε σοσιαλιστικός, παρά τον γραφειοκρατικό εκφυλισμό του εργατικού κράτους). Κάποιοι εξ αυτών, όπως ο μπάρναμ (συγγραφέας του βιβλίου «η επανάσταση των διευθυντών», όπου ανέλυε το νέο στάδιο προς το οποίο συνέκλιναν τα δυο κοινωνικά συστήματα, με νέα άρχουσα τάξη τους διευθυντές –κι όχι τους ιδιοκτήτες- των επιχειρήσεων) εγκατέλειψαν πλήρως τον μαρξισμό (εκτός από τις ιδέες του τρότσκι), περνώντας ανοιχτά στην αντίπερα όχθη. Κι απέδειξαν έτσι πόσο μεγάλη είναι η απορροφητική δύναμη του καπιταλισμού, που ενσωμάτωσε πολύ εύκολα –όχι απλά τους αποστάτες του τροτσκισμού, αλλά- όλα εκείνα τα μαρξίζοντα ρεύματα και τις αναλύσεις τους για τη μετα-βιομηχανική, μετα-καπιταλιστική κοινωνία (της γνώσης, της πληροφορίας, κτλ) που προέβλεπαν το τέλος αυτού ακριβώς του συστήματος που τις απορρόφησε.

Ένα άλλο ρεύμα διαφωνώντας στο ίδιο θέμα (για την κοινωνική φύση της σοβιετίας) ασπάστηκε τη θεωρία του τόνι κλιφ περί κρατικού καπιταλισμού (που υποτίθεται ότι πραγματοποιούσε την υπεραξία στο στρατιωτικό τομέα κι εκτός των συνόρων της). Πρόκειται για εκείνο το διεθνές ρεύμα στο οποίο ανήκουν το σεκ κι η δεα που προέκυψε από τη διάσπαση του τελευταίου.

Τα υπόλοιπα τμήματα που κράτησαν κάποια αναφορά στην τέταρτη διεθνή δεν ξέφυγαν από τον κανόνα της πολυδιάσπασης και των εκατέρωθεν κατηγοριών για αποστασία από την πραγματική ουσία του τροτσκισμού. Κι αν πάρει κανείς ως κριτήριο την άποψη του ενός για τον άλλο, τότε έχουμε να κάνουμε με άθλιους αποστάτες του τροτσκισμού, που τοποθετούνται αυτοδικαίως στο αντίθετο άκρο του τρότσκι, όχι μόνο ως αποστάτες, αλλά και ως το κατοπτρικό του αντίθετο.

Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο σάββας μιχαήλ. Αφενός γιατί είναι sui generis και δεν χωρά σε καλούπια. Ααφετέτου γιατί παρουσιάζει αρκετά κοινά ως προσωπικότητα με το λέοντα, που δε μπορεί να περάσουν απαρατήρητα: εβραϊκή φυλετική καταγωγή, μεσοαστική ταξική καταγωγή, ρητορική δεινότητα, φλογερό επαναστατισμό, αλλά κάκιστο πολιτικό κριτήριο. Συνεπώς κερδίζει μια θέση στον άξονα πολύ κοντά στο λέοντα –κι ίσως να του άξιζε να έχει εκτός ανταγωνισμού το δικό του προσωπικό άξονα που δεν τέμνεται με κανένα άλλο.

Αφού ξεπεράσαμε αυτό το μεθοδολογικό σκόπελο, η βασική δουλειά που έχουμε μπροστά μας είναι να τοποθετήσουμε στον άξονά μας το κόμμα. Αν πιστέψουμε τα μίντια, τους τροτσκιστές και τον κυρίαρχο δημόσιο λόγο, το κκε είναι ακραιφνώς σταλινικό κι αμετανόητο, στα χνάρια της τρίτης περιόδου και της θεωρίας του σοσιαλφασισμού. Αν πάλι πιστέψουμε το μ-λ ρεύμα, τον εργατικό αγώνα και τον κυρίαρχο «αντιπολιτευτικό» κριτικό λόγο, το κουκουέ έχει κάνει προδοτική, τροτσκιστική στροφή, απαρνούμενο την πάλη για εθνική ανεξαρτησία. Και εφόσον υπάρχει τέτοια διχογνωμία μες στη γενική αντικομματική σύμπνοια και διαλεκτική ενότητα των αντιθέτων, η κε του μπλοκ επέλεξε να τοποθετήσει το κουκουέ στο κέντρο του άξονα, ώστε να βάλλεται πανταχόθεν.

Κάπου κοντά στο κουκουέ, προς το κέντρο θα βάλουμε το σύντροφο με το μουστάκι, αλλά μία ιδέα πιο κοντά προς την πλευρά του τρότσκι, γιατί παρά τις βαθιές διαφωνίες και συγκρούσεις τους (οι οποίες δεν είναι ιστορικά ξεπερασμένες, όπως λένε αφελώς κάποιοι) υπήρχε ένας κοινός λογικός πυρήνας, ο οποίος αποδόθηκε αλληγορικά στη φάρμα των ζώων με τον πολύ εύστοχο συμβολισμό του μύλου –αν θυμάμαι καλά- που ήταν ιδέα του χιονάτου αλλά την οικειοποιήθηκε ο ναπολέων και την παρουσίασε ως δική του. Ο μύλος αυτός δε συμβολίζει κάποια χιμαιρική ουτοπία, σαν τους ανεμόμυλους του δον κιχώτη, αλλά το προτσές της εκβιομηχάνισης της ρωσίας και της κολεκτιβοποίησης της ρωσικής υπαίθρου. Κι εκτός από την ιδέα αυτή καθαυτή, έχει μεγάλη σημασία η χρονική στιγμή κι ο τρόπος με τον οποίο θα εφαρμοστεί. Αλλά αυτό θα ήταν το αντικείμενο μιας άλλης ανάρτησης.

Μεταξύ του συντρόφου με το μουστάκι και του λέοντα με την αξίνα θα τοποθετήσουμε το γιώργο ρούση, ο οποίος κερδίζει επάξια μια θέση κοντά στον δεύτερο με τον χυδαίο όσο και ρηχό αντισταλινισμό του. Αλλά βγάζει τον χειρότερο «σταλινικό» εαυτό του όταν κάποιος επιχειρήσει να αντιπαρατεθεί μαζί του, και συμπεριφέρεται σα μικρό παιδί, κρατώντας δυστυχώς μόνο αυτό το χαρακτηριστικό από την παιδική αρρώστια του «αριστερισμού της νιότης του».

Στην άλλη πλευρά του άξονα θα βρούμε δυο άλλες περιπτώσεις.

Το ναρ που δανείζεται στοιχεία από την θεωρία του κρατικού καπιταλισμού για την εσσδ και διάφορες τροτσκιστικές αναλύσεις για το εργατικό κίνημα και τη θεώρηση της σύγχρονης πραγματικότητας. Ενώ έχει παράδοση μετωπικών συμμαχιών με διάφορες τροτσκιστικές ομάδες (εεκ κι όκδε παλιότερα, όκδε σπάρτακος και σεκ σήμερα) καταφέρνοντας να τις συμβιβάζει με τους μαϊκούς του εκκε στα πλαίσια μιας υποδειγματικής ειρηνικής συνύπαρξης.

Και τον εργατικό αγώνα που ξιφουλκεί με κάθε ευκαιρία εναντίον του τρότσκι και του πουλιόπουλου, αλλά επί του πρακτέου ταυτίζεται με τις θέσεις των τροτσκιστών για το μεταβατικό πρόγραμμα και το ενιαίο εργατικό μέτωπο με δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας.

Η κατηγοριοποίηση αυτή είναι ενδεικτική και σε καμία περίπτωση εξαντλητική. Κι η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή στις προτάσεις των σφων αναγνωστών για τον εμπλουτισμό της, την υπερψήφιση και τον τελικό καταρτισμό της του τροτσκόμετρου μέσα από τις συνήθεις συλλογικές, δημοκρατικές διαδικασίες.