Μια αγοραία ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος

Η κε του μπλοκ δημοσιεύει σήμερα ένα ακόμα κείμενο του άναυδου, που κουμπώνει με τις εκλογικές συζητήσεις των τελευταίων ημερών. Πρόκειται για μια στατιστική ανάλυση δεδομένων που προκύπτουν από το exit poll (δήλωση ψήφου κατά την έξοδο από την κάλπη) στις 25 μάη. Καλή ανάγνωση και κάθε καλόπιστη παρατήρηση, προσθήκη, διόρθωση στα σχόλια, ευπρόσδεκτη.

Υγ: έχοντας χάσει δυστυχώς το τρένο της ετε, μου βγήκε η πίστη μέχρι να μπουν κάποιοι πίνακες, έστω και με αυτή τη μορφή. Θα προσπαθήσω να βελτιώσω το οπτικό κομμάτι της εμφάνισής τους, πάντως μπορείτε να τους δείτε ευκρινώς και να τους διαβάσετε εύκολα, πατώντας πάνω στην κάθε εικόνα.

Ευρωεκλογές 2014 – Μια αγοραία ανάλυση των αποτελεσμάτων

Άναυδος - Ιούνιος 2014

1. Εισαγωγή.

Η ανάλυση που ακολουθεί δεν σκοπεύει να βγάλει πολιτικά συμπεράσματα από το εκλογικό αποτέλεσμα. Υπάρχει η εκτίμηση της ΚΕ του ΚΚΕ στην οποία δεν έχουμε κάτι να προσθέσουμε. Είναι πιο πολύ μία άσκηση σαν αυτή που κάνουν οι εκλογολόγοι των αστικών κομμάτων. Ο κύριος ρόλος των δημοσκοπήσεων και των exit-polls είναι η πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος είτε μήνες πριν είτε μόλις ώρες πριν τα πραγματικά αποτελέσματα (exit polls). Παράλληλα όμως με την πρόβλεψη οι παραπάνω έρευνες παρέχουν ορισμένες πληροφορίες οι οποίες δίνουν στον εκλογικό μηχανισμό των κομμάτων τη δυνατότητα να επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα.

Περιληπτικά και ενδεικτικά οι εκλογολόγοι από τις δημοσκοπήσεις προσπαθούν να εντοπίσουν 4 κυρίως σημεία: τα δυνατά σημεία, τα αδύνατα σημεία, τις ευκαιρίες και τις απειλές (αγγλιστί η ανάλυση αυτή λέγεται SWOT analysis και η οποία αν και λίγο παρωχημένη βρίσκεται ακόμη σε χρήση). Κύριος σκοπός τους είναι να αντιμετωπίσουν τις απειλές ή να αδράξουν τις ευκαιρίες χρησιμοποιώντας ή ενισχύοντας τα δυνατά τους σημεία  ενώ παράλληλα προσπαθούν να θεραπεύσουν τα αδύνατα σημεία τους. Τα μέσα φυσικά που έχουν στη διάθεση τους διαφέρουν και σχετίζονται με την χρηματοδότηση την οποία έχουν και τη σχέση τους με τον κρατικό μηχανισμό. Τα εργαλεία είναι φυσικά η εκλογική διαφήμιση και η στοχευμένη πολιτική παροχών ή υποσχέσεων σε συγκεκριμένες κατηγορίες ψηφοφόρων.

Ορισμένα παραδείγματα από την πρόσφατη ιστορία ήταν οι υποσχέσεις της ΝΔ στις εκλογές του 1985 για μείωση της φορολογίας στα αυτοκίνητα (εξου και το περίφημο σύνθημα καλύτερα παπάκι παρά τον Μητσοτάκη με το οποίο απάντησε το ΠΑΣΟΚ), ο διαγωνισμός ΠΑΣΟΚ ΝΔ για το ύψος της κατώτατης σύνταξης του ΙΚΑ το 1996 με νικητή το ΠΑΣΟΚ με 5,000 δρχ στην πλειοδοσία  αλλά και στις εκλογές. Στις πρόσφατες εκλογές το εύρημα των  δημοσκοπήσεων ότι ο Α. Σαμαράς υπερτερούσε του Α. Τσίπρα σαν ο καταλληλότερος για πρωθυπουργός είχε σαν αποτέλεσμα η ΝΔ να χρησιμοποιήσει την αφεντομουτσουνάρα του σχεδόν σε όλα της τα προεκλογικά σποτ. 

Η πρόχειρη ανάλυση βασίστηκε στα στοιχεία του κοινού exit-poll που πραγματοποίησαν 6 εταιρίες ερευνών την ημέρα των ευρωεκλογών  (25/5). Ο λόγος για την επιλογή ήταν διπλός: καταρχήν το μεγάλο δείγμα της έρευνας (περίπου 8,000 ερωτώμενοι), κατά δεύτερο η προσέγγιση έγινε πρόσωπο με πρόσωπο στα εκλογικά τμήματα την ίδια μέρα. Σε αντίθεση με τις αντίστοιχες αναλύσεις της Public Issue και V-PRC που βασίζονται στα αθροιστικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων τους που και πρόθεση μετρούν και απέχουν από την ημέρα των εκλογών αρκετά (ειδικά τα πρώτα κύματα). Δυστυχώς δεν είχα πρόσβαση στα πρωτογενή στοιχεία της έρευνας και υποχρεώθηκαν να καταφύγω σε ορισμένες παραδοχές που όπως εξηγώ στο μικρό παράρτημα για τη μεθοδολογία στο τέλος του κειμένου δεν επηρεάζουν σημαντικά την ανάλυση.

2. Το προφίλ των ψηφοφόρων

Έγραψε και ο σφυροδρέπανος στο αντίστοιχο ποστ του για το κοινωνικό και δημογραφικό προφίλ των ψηφοφόρων του κάθε κόμματος. Μια περιληπτική ανάλυση βασισμένη σε διαφορετική έρευνα ακολουθεί (τα αρχικά ποσοστά ανά δημογραφική και κοινωνική ομάδα έχουν δεικτοποιηθεί με βάση το εκλογικό ποσοστό του κάθε κόμματος) :

2.1. Ηλικιακή διάρθρωση.

	18-34 ετών	35-54 ετών	55+ ετών
ΣΥΡΙΖΑ	105	120	98
Ν.Δ.	92	88	141
Χ.Α.	75	96	75
Ελιά	50	75	137
Το Ποτάμι	136	121	61
ΚΚΕ	115	82	98
ΑΝΕΛ	116	145	87
ΛΑΟΣ	37	74	37
Έλλ.Ευρ. Πολίτ.	69	139	69
ΔΗΜΑΡ	167	83	83
Άλλο	144	85	68

Πιν.1. Ηλικιακή διάρθρωση της ψήφου.

Πηγή: Metron Analysis. Η Εφημερίδα των Συντακτών 30/5/2014

Φαίνεται ότι το ΚΚΕ αντλεί κατά αναλογία μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων τους από τις νεαρές ηλικίες. Αντίστοιχα ο Σύριζα έχει καλύτερη αντιπροσώπευση στις μεσαίες ηλικίες ενώ ΝΔ-Ελιά στις μεγάλες ηλικίες. Η ΧΑ έχει μάλλον μια ομαλή κατανομή των ψήφων της ανά ηλικιακή ομάδα. Να υπενθυμίσω ότι οι ψηφίσαντες στις φοιτητικές εκλογές δεν ξεπερνούν τις 90,000 ενώ στις ηλικίες 18-24 ο συνολικός πληθυσμός ξεπερνά το 1 εκατομμύριο συνεπώς οι 90,000 να αποτελούν κάτι λιγότερο από το 9% .

2.2. Επίπεδο μόρφωσης.

	Έως απόφοιτοι δημοτικού	Απόφοιτοι Γυμνασίου ή Λυκείου, Τεχνικών Σχολών, ΙΕΚ	Απόφοιτοι ΑΕΙ / ΤΕΙ
ΣΥΡΙΖΑ	94	105	113
Ν.Δ.	132	101	110
Χ.Α.	96	106	43
Ελιά	175	75	100
Το Ποτάμι	45	76	136
ΚΚΕ	131	115	65
ΑΝΕΛ	87	145	87
ΛΑΟΣ	37	74	74
Έλλ.Ευρ. Πολίτ.	69	139	139
ΔΗΜΑΡ		167	167
Άλλο	68	93	102

Πιν.2. Διάρθρωση της ψήφου ανά επίπεδο μόρφωσης.

Πηγή: Metron Analysis. Η Εφημερίδα των Συντακτών 30/5/2014

Από τον Πίνακα 2 βλέπουμε ότι το ΚΚΕ αλλά και ΝΔ-Ελιά αντλούν αναλογικά μεγαλύτερο μέρος των ψήφων του από τους απόφοιτους δημοτικού ενώ αντίθετα ο Συριζα και ειδικά το Ποτάμι από τους απόφοιτους ΑΕΙ. Το ΚΚΕ υπερ-αντιπροσωπεύεται επίσης στους απόφοιτους λυκείου και τεχνικών σχολών. Η ΧΑ υπο-αντιπροσωπεύεται στους απόφοιτους ΑΕΙ.

2.3 Κοινωνική διάρθρωση.

Πιν.3. Κοινωνική διάρθρωση.

Πηγή: Metron Analysis. Έθνος 30/5/2014

Από τον πίνακα 3 φαίνεται ότι το ΚΚΕ είναι κυρίως το κόμμα των αγροτών των ανέργων και των φοιτητών. Αντίστοιχα ο Συριζα είναι το κόμμα των δημοσίων υπαλλήλων, των ελεύθερων επαγγελματιών και των μισθωτών. Η ΝΔ είναι το κόμμα των νοικοκυρών και των συνταξιούχων ενώ η Ελιά των αγροτών και των συνταξιούχων. Η ΧΑ έχει ποσοστά υψηλότερα του μέσου όρου της στους αγρότες στις νοικοκυρές και τους φοιτητές.

3. Εισροές/εκροές ψηφοφόρων.

Η ανάλυση που ακολουθεί βασίστηκε στον πίνακα με τις μετακινήσεις των ψηφοφόρων που προήλθε από το exit-poll.

Πιν.4. Μετακινήσεις ψηφοφόρων. Ενδεικτική κατανομή σύμφωνα με τα στοιχεία του exit poll διορθωμένα με βάση το τελικό αποτέλεσμα.

Πηγή: Metron Analysis. Ελεύθερος Τύπος  31/5/2014

Με την προσθήκη των απόλυτων αριθμών ψήφων Ιουνίου 2012 και Μαΐου 2014 και χρησιμοποιώντας την διαδικασία IPF (Iterative proportional fitting) στα ποσοστά του  παραπάνω πίνακα υπολογίστηκαν οι πραγματικές εισροές και εκροές ψηφοφόρων για το ΚΚΕ, τον Συριζα, την ΧΑ και το Ποτάμι. Τα συμπεράσματα μια τέτοιας ανάλυσης είναι πολλά αλλά εδώ θα περιοριστούμε στα πιο βασικά.

Πιν.5 Εισροές εκροές ψηφοφόρων του ΚΚΕ

Ο Πίνακας 5. διαβάζεται ως εξής:

Το ΚΚΕ τον Ιούνιο του 2012 πήρε 277.227 ψήφους. Από αυτούς 19.295 δεν ψήφισαν τον Μάιο του 2014 ενώ 201.388 ξαναψήφισαν το κόμμα. Έχασε συνολικά 72.028 ψήφους προς τα άλλα κόμματα αλλά κέρδισε από αυτά  147.867 ψήφους (11.645 ήταν ψηφοφόροι που δεν ψήφισαν τον Ιούνιο του 2012). Το ΚΚΕ κέρδισε 77.021 ψηφοφόρους του Συριζα αλλά έχασε προς το κόμμα αυτό 27.972. Οι ψηφοφόροι του Συριζα ήταν η μεγαλύτερη πηγή κερδών για το κόμμα αλλά επίσης και η μεγαλύτερη πηγή απωλειών. Ακολουθούν η ΝΔ από την οποία το ΚΚΕ απέσπασε 20.108 ψηφοφόρους και έχασε προς αυτήν 2.297 και η Ελιά από την οποία το ΚΚΕ κέρδισε 16.527 ψήφους και δεν έχασε κανένα. Από τα λοιπά κόμματα τα ΚΚΕ έχασε και κέρδισε περί τις 12.000 ψήφους. Το ΚΚΕ κέρδισε 4.625 ψήφους από τη ΧΑ ενώ έχασε 6924 ενώ απώλεσε 4.661 ψήφους προς το Ποτάμι. Θετικό το ισοζύγιο του κόμματος και με τους ΑΝΕΛ.

Το συμπέρασμα από την παραπάνω ανάλυση είναι διπλό:

-          Η μεγαλύτερη απειλή για διαρροές  αλλά και η μεγαλύτερη δεξαμενή ψήφων για το ΚΚΕ είναι ο Σύριζα.

-          192.766 ψηφοφόροι είτε ψήφισαν το ΚΚΕ το 2012 και όχι το 2014 ή το αντίστροφο. Αυτό δείχνει ότι η επίδραση του ΚΚΕ στο εκλογικό σώμα είναι αρκετά μεγαλύτερη από το 6.1% των Ευρωεκλογών. Ο πυρήνας των ψηφοφόρων του κόμματος είναι περίπου 200.000 ψηφοφόροι ωστόσο ο αριθμός των ανθρώπων που ψήφισαν ή δεν ψηφίσαν το κόμμα είναι περίπου ίσος. Συνεπώς για το μέλλον το στοίχημα για το ΚΚΕ είναι να σταθεροποιήσει τις εισροές και να επαναπατρίσει τις εκροές. Στην περίπτωση μηδενικών εκροών το Μάιο το ποσοστό του ΚΚΕ θα ήταν  7.4%.

Πιν.6 Εισροές εκροές ψηφοφόρων του Συριζα

Η ανάλυση για τον Συριζα δείχνει ότι οι απώλειες του οφείλονται καταρχήν στους ψηφοφόρους που δεν ψήφισαν, στο Ποτάμι στα λοιπά κόμματα και στο ΚΚΕ. Θετικό το ισοζύγιο του απέναντι στην Ελιά και τη ΝΔ ενώ έχασε 32.217 ψήφους προς τη ΧΑ ενώ κέρδισε 13.398.  Το συμπέρασμα για τον Συριζα είναι ότι ανταλλάσει ψηφοφόρους από τέσσερεις πηγές (κατά σειρά σημασίας): Λοιπά κόμματα (κυρίως ΔΗΜΑΡ), Ελιά, ΝΔ, ΚΚΕ.

Πιν.7 Εισροές εκροές ψηφοφόρων της ΧΑ

Μεγαλύτερη δεξαμενή για τη ΧΑ αποτέλεσαν η ΝΔ και οι ΑΝΕΛ ενώ ο παραπάνω πίνακας αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει μετακίνηση ψηφοφόρων του ΚΚΕ προς τη ΧΑ γεγονός που προσπαθούν να μας πείσουν εκτός από τους αστούς αναλυτές και τους ίδιους τους χρυσαυγίτες και οι μανιαδακικοί του ΕΑ.

Τέλος όπως δείχνει και ο πιν.8 το Ποτάμι αποδείχτηκε καταρχήν ο νεκροθάφτης της ΔΗΜΑΡ αλλά επίσης κι ένας πολυσυλλεκτικός κανίβαλος τσιμπολογώντας ψηφοφόρους από όλα τα κόμματα του ευρωμονόδρομου. Αν όπως λέγεται ο αρχικός σχεδιασμός ήταν η ανάσχεση του Σύριζα  δεν τα πήγε και τόσο καλά.

Πιν 8. Προέλευση των ψηφοφόρων του Ποταμιού

5. Στατιστικό παράρτημα.

Η συμπεριφορά ενός δείγματος όσο προσεκτικά κι αν έχει επιλεχθεί διαφέρει από τη συμπεριφορά του πληθυσμού τον οποίο προσπαθεί να αναλύσει. Συνεπώς κάθε ανάλυση που βασίζεται σε δειγματοληψία πάσχει από το λεγόμενο δειγματικό σφάλμα.. Η απόκλιση αυτή ωστόσο μπορεί να μετρηθεί και στις περισσότερες έρευνες παρουσιάζεται με τη μορφή +/- x ποσοστιαίων μονάδων από τη μέση τιμή. Έτσι π.χ. το ποσοστό του ΚΚΕ στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα ήταν με βάση το exit-poll 5%. Το διάστημα όμως στο οποίο βρίσκεται η πραγματική τιμή (δηλ. το πραγματικό ποσοστό του ΚΚΕ) βρίσκεται μεταξύ του 6,1% και του 3,9% (σε επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας 95%). Στην ανάλυση παραπάνω (πίν.3) ο δείκτης για το ΚΚΕ ήταν 82 (5/6.1) η πραγματική τιμή όμως του δείκτη βρίσκεται μεταξύ του 100 (6.1/6.1) και του 64. Είναι φανερό ότι άλλο είναι το συμπέρασμα για την ταξική διάρθρωση των ψηφοφόρων του ΚΚΕ όταν ο δείκτης προσεγγίζει το 100 και άλλο όταν πλησιάζει το 64.

Οι υποθέσεις της ανάλυσης εισροών εκροών ήταν οι παρακάτω:

-          Οι ψηφοφόροι του Ιουνίου 2012 που δεν ψήφισαν τον Μάιο του 2014 είχαν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά με τον Ιούνιο του 2012. Αυτό ισχύει για αυτούς που για λόγους ανωτέρας βίας δεν προσήλθαν στις κάλπες αυτόν το Μάιο τους αποβιώσαντες αλλά όχι απαραίτητα γι αυτούς που επέλεξαν να μην ψηφίσουν.

-          Οι νέοι ψηφοφόροι ήταν περίπου 200,000  (ο υπολογισμός έγινε με βάση την ηλικιακή συμμετοχή στο σύνολο των εγγεγραμμένων)