Το σφραγισμένο τραίνο...

...ο γερμανικός χρυσός και οι Μπολσεβίκοι

Από τον Άναυδο – Φεβρουάριος  2013

Ο ειδικός συνεργάτης της κε του μπλοκ άναυδος ανασκευάζει σε αυτό το κείμενο έναν ακόμα δημοφιλή αντικομμουνιστικό μύθο κι αποκαθιστά την ιστορική αλήθεια. Η κε του μπλοκ τον ευχαριστεί για την άδεια να δημοσιεύσει το κείμενο κι εύχεται καλή μελέτη στους σφους αναγνώστες και νηφάλιο σχολιασμό.

1. Εισαγωγή
Στη σειρά που εγκαινίασε ο Ρ για τους μήνες πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση αναφέρεται στην απόφαση της Προσωρινής Κυβέρνησης στις 7/7/1917 να συλλάβει τον Λένιν αλλά και άλλους επιφανείς Μπολσεβίκους μετά την αποτυχημένη  εξέγερση του Ιουλίου, Οι κατηγορίες ήταν στην ουσία τρεις: η πρώτη ήταν ότι ο Λένιν ήταν κατάσκοπος της Γερμανίας με αφορμή την άφιξη του στην τσαρική Ρωσία με το περίφημο σφραγισμένο τρένο αλλά και την ‘αποκάλυψη’ εγγράφων που αποκάλυπταν την χρηματοδότηση των Μπολσεβίκων από τον Κάιζερ, η δεύτερη είχε να κάνει με την θέση του Λένιν ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και η τρίτη ότι ήταν υπεύθυνος για την εξέγερση του Ιουλίου 

Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθούμε με την πρώτη κατηγορία αλλά και με τη διαμάχη που ξέσπασε στους κύκλους των Μπολσεβίκων για το αν έπρεπε ο Λένιν να παραδοθεί στην Προσωρινή Κυβέρνηση και να αντικρούσει τις κατηγορίες εναντίον του

2. Το σφραγισμένο τρένο
Το Φεβρουάριο του 1917 ανατρέπεται ο τσάρος στη Ρωσία. Ο Λένιν βρίσκεται εξόριστος στην Ζυρίχη χωρίς καμία δυνατότητα επικοινωνίας. Μαθαίνει τα νέα από τις εφημερίδες. Ήδη με τις ευλογίες της κυβέρνησης Κερένσκυ ορισμένοι εχθροί του Τσάρου επιστρέφουν στη Ρωσία.. Ο Πλεχάνοφ επέστρεψε με μία βρετανική τορπιλάκατο. Ο Λένιν όμως δεν δικαιούται να επιστρέψει και η εξήγηση είναι απλή. Μία από τις πρώτες πράξεις του Κερένσκυ ήταν να υποσχεθεί στους Αγγλογάλλους της Ανταντ ότι η Ρωσία θα συνεχίσει τον πόλεμο στο πλευρό τους. Τη δήλωση αυτή την υπέγραψε ο Πλεχάνοφ όχι όμως και ο Λένιν. 

Ο Λένιν ούτε επίσημα αλλά ούτε παράνομα μπορούσε να επιστρέψει στη Ρωσία περνώντας από εδάφη που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Ανταντ. Συνεπώς η μόνη εναλλακτική ήταν επιστρέψει στη Ρωσία μέσω της Γερμανίας. Για το λόγο αυτό με τη μεσολάβηση δύο Ελβετών σοσιαλιστών των Γκριμ και Πλάτεν ήρθε σε συμφωνία με τον πρέσβη της Γερμανίας στην Ελβετία να πάει σε κάποιο λιμάνι της Βαλτικής περνώντας μέσα από τα γερμανικά εδάφη. Τα κίνητρα της γερμανικής κυβέρνησης για να δώσει την άδεια αυτή ήταν ξεκάθαρα. Με δεδομένη τη θέση του Λένιν για τον πόλεμο πίστευαν ότι η επιστροφή του θα συντελούσε στο  να βγει η Ρωσία από τον πόλεμο.  Από τη μεριά του ο Λένιν αναλάμβανε το διπλό ρίσκο να κατηγορηθεί από  τους εχθρούς του σαν πράκτορας του Κάιζερ αλλά και να συλληφθεί από τους Γερμανούς που φοβόντουσαν την μετάδοση της επανάστασης στην Γερμανία. Ηδη ο υπουργός εξωτερικών της Προσωρινής Κυβέρνησης Μιλιούκοφ απειλούσε να συλλάβει με την κατηγορία της προδοσίας οποιονδήποτε έφτανε στη Ρωσία μέσω της Γερμανίας. Οι Άγγλοι από τη μεριά τους ρωτούσαν την Προσωρινή Κυβέρνηση τι μέτρα σκόπευε να πάρει για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο που αντιπροσώπευε ο Λένιν

Ο Λένιν έγραψε μία δήλωση για τη συμφωνία του με το Γερμανό πρέσβη. Δε ζητούσε από τους Γερμανούς τίποτε άλλο από το να αφήσουν αυτόν και ορισμένους φίλους του να διασχίσουν τη χώρα. Δεσμεύτηκε να μην βγει κανείς από τη συνοδεία του από το τραίνο καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής και να ζητήσει  με την επιστροφή του στη Ρωσία  την απελευθέρωση ίσου αριθμού Γερμανών αιχμαλώτων πολέμου.  Η δήλωση αυτή του Λένιν υπογράφηκε από Γερμανούς, Γάλλους, Πολωνούς Ελβετούς Σουηδούς και Νορβηγούς σοσιαλιστές κάποιοι από τους οποίους ήταν μέλη των κοινοβουλίων των χωρών τους. Μαζί με τον Λένιν ταξίδεψαν και πέντε μέλη της Μπούντ .  Ένα μήνα αργότερα ο ηγέτης τον Μενσεβίκων Μαρτόφ ακολούθησε ακριβώς τον ίδιο δρόμο με τον Λένιν χωρίς φυσικά να κατηγορηθεί για προδοσία. Ο Τρότσκι που αρχικά συνελήφθηκε στον Καναδά από τους Βρετανούς απελευθερώθηκε μετά από την παρέμβαση της Προσωρινής Κυβέρνησης. Το τραίνο δεν ήταν στην κυριολεξία σφραγισμένο απλώς οι επιβάτες του δεν κατέβηκαν από αυτό όσο βρισκόταν σε γερμανικό έδαφος. Ο Λένιν ζήτησε όπως προέβλεπε η συμφωνία του  την απελευθέρωση των γερμανών αιχμαλώτων αλλά η Προσωρινή κυβέρνηση αρνήθηκε.  Φτάνοντας ο Λένιν στην Πετρούπολη και αφού αποχώρησε στη μέση του καλωσορίσματος από τον μενσεβίκο πρόεδρο του σοβιέτ της πόλης Τσχάιτζε απευθύνθηκε στους συγκεντρωμένους με τα παρακάτω λόγια :

Ο λαός χρειάζεται ειρήνη. Ο λαός χρειάζεται ψωμί. Ο λαός χρειάζεται γη. Και σας δίνουν πόλεμο πείνα και καθόλου ψωμί. Άφησαν τη γη στους τσιφλικάδες... Πρέπει να παλέψουμε για την κοινωνική επανάσταση, να παλέψουμε μέχρι το τέλος μέχρι την πλήρη νίκη του προλεταριάτου Ζήτω η επανάσταση! 


3. Ο χρυσός των Γερμανών
Στις 4/7/1917  και στο μέσο της αντι-κυβερνητικής εξέγερσης ο Π. Περεβερζεφ υπ. Δικαιοσύνης της Προσωρινής κυβέρνησης εξέδωσε ένα δελτίο τύπου στο οποίο κατηγορούσε τους ηγέτες των Μπολσεβίκων για προδοτικές ενέργειες. Σύμφωνα με την Προσωρινή Κυβέρνηση ο Λένιν είχε σταλεί στη Ρωσία από τη Γερμανική κυβέρνηση για να ενισχύσει τις προσπάθειες για μια χωριστή ειρήνη με τη Γερμανία αλλά και για να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των Ρώσων στην Προσωρινή Κυβέρνηση. Μάλιστα σύμφωνα με τον υπουργό η Γερμανική κυβέρνηση ενίσχυε οικονομικά τους Μπολσεβίκους με ποσά που έφταναν στην Πετρούπολη μέσω Στοκχόλμης, Ο αποστολέας ήταν ο Μπολσεβίκος Γιακουμπ Φερστενμπεγκ (Χανεκι) και οι παραλήπτες ο Μπολσεβίκος δικηγόρος Μιετσισλαβ Κοζλόβσκι και η Ευγενία Σουμενσον ιδιοκτήτες μιας εμπορικής εταιρίας. Οι αποδείξεις της δήθεν προδοσίας ήταν δύο ειδών. Κατ’ αρχήν η αμφιλεγόμενη κατάθεση ενός δόκιμου του Δ. Ερμολένκο που ανέφερε ότι ενώ ήταν αιχμάλωτος πολέμου πληροφορήθηκε από Γερμανούς αξιωματικούς ότι ο Λένιν ήταν πράκτορας τους. Κατά δεύτερον μία σειρά τηλεγραφημάτων από και προς την Πετρούπολη των παραπάνω προσώπων. Μετά από έρευνα δύο εβδομάδων ο εισαγγελέας της Πετρούπολης απήγγειλε στους ηγέτες των Μπολσεβίκων την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Η Προσωρινή Κυβέρνηση δεν πρόλαβε να πάει τους Μπολσεβίκους σε δίκη γιατί τον Οκτώβριο οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν την εξουσία.

Βέβαια το χεράκι της στην προβοκάτσια ενάντια στους Μπολσεβίκους το είχε κατ' αρχήν βάλει η γαλλική κυβέρνηση και οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες. Ήδη τον Απρίλιο του 1917 ο Αλμπερτ Τόμας επιφανής σοσιαλιστής και μέλος της γαλλικής κυβέρνησης ενημέρωσε τους Κερένσκι, Τερεστσένκο και Νεκράσοφ ότι οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες υποπτεύονταν ότι ο Λένιν συνεργαζόταν με τους Γερμανούς. Τον Ιούνιο του 1917 ο λοχαγός και μέλος της γαλλικής στρατιωτικής αποστολής στην Πετρούπολη ενημέρωσε τον Τερεστσένκο (υπουργός Εξωτερικών της Προσωρινής Κυβέρνησης) ότι οι γαλλικές μυστικές  υπηρεσίες υπέκλεψαν τηλεγραφήματα μεταξύ του Λένιν και των ανθρώπων του στη Στοκχόλμη που ‘αποδείκνυαν’ τη συνεργασία του με τους Γερμανούς.  

4. Η διαμάχη
Το αν ο Λένιν έπρεπε να παραδοθεί στην Προσωρινή κυβέρνηση και να δικαστεί δίχασε την ηγεσία των Μπολσεβίκων. Αρχικά ο ίδιος ο Λένιν σκέφτηκε να παραδοθεί και να παρουσιαστεί στο δικαστήριο αρκεί να λάμβανε εγγυήσεις για την ασφάλεια του. Οι εγγυήσεις αυτές ζητήθηκαν από την εκτελεστική επιτροπή του σοβιέτ της Πετρούπολής που βρισκόταν στα χέρια των ρεφορμιστών αλλά  και σε μυστική συνεννόηση με την Προσωρινή Κυβέρνηση. Αυτό στάθηκε αδύνατο και έτσι ο Λένιν αποφάσισε να περάσει στην παρανομία.

Το θέμα της παράδοσης του Λένιν συζητήθηκε στο 6ο Συνέδριο των Μπολσεβίκων που έγινε στην παρανομία από τις 16/7 ως τις 3/8 του 1917. Οι Κάμενεφ,  Ρύκοφ, Τρότσκι και άλλοι υποστήριξαν στο συνέδριο ότι ο Λένιν έπρεπε να παρουσιαστεί στο δικαστήριο και να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες. Αντίθετα ο Στάλιν υποστήριξε με σθένος ότι ο Λένιν δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να παραδοθεί. Αυτή ήταν και η τελική απόφαση του 6ου συνεδρίου για το θέμα αυτό. Στις 8/7 ο Λένιν στο άρθρο του με τίτλο 'το ζήτημα της εμφάνισης των ηγετών των Μπολσεβίκων στο δικαστήριο’ εξηγεί ότι:

(...) Οι αρχές δεν χρειάζονται μία δίκη αλλά μια εκστρατεία καταδίωξης ενάντια στους διεθνιστές. Αυτό που επιδιώκει ο Κερένσκυ και ΣΙΑ είναι να τους βάλει στη φυλακή και να τους κρατήσει εκεί. Ας δουλέψουν οι διεθνιστές παράνομα όσο μπορούν αλλά να μην κάνουν το λάθος να εμφανιστούν στο δικαστήριο με τη δική τους θέληση (...) 

Ήταν σε αυτό ακριβώς το συνέδριο που, παρόλη την πολύχρονη διαμάχη του με τους Μπολσεβίκους και τον ίδιο τον Λένιν, ο Λ. Τρότσκι προσχώρησε τελικά στο Μπολσεβίκικο κόμμα και εκλέχθηκε μάλιστα στην Κεντρική Επιτροπή του. Όταν εκδόθηκαν τα εντάλματα σύλληψης των Λένιν, Καμενεφ και Ζηνόβιεφ, ο Τρότσκι έστειλε μία επιστολή στην Προσωρινή Κυβέρνηση όπου έθετε εαυτόν στη διάθεση της. Αντί να περάσει στην παρανομία όπως ο Λένιν ζήτησε να εκδοθεί και γι' αυτόν ένα ένταλμα σύλληψης υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν είχε κανένα λόγο να τον εξαιρέσει από τις συλλήψεις μιας και αυτός επίσης ήταν ενάντια στην πολιτική της Προσωρινής Κυβέρνησης! Η κυβέρνηση δεν του χάλασε το χατίρι και τον συνέλαβε άμεσα.  

Στο τέλος του Σεπτεμβρίου του 1917 η δικαστική έρευνα για τις υποτιθέμενες δοσοληψίες των Μπολσεβίκων με τους Γερμανούς έλαβε τέλος. Η πλειοψηφία των φυλακισμένων Μπολσεβίκων αφέθηκαν ελεύθεροι. Η Α. Κολοντάι, ο Α. Λουνατσαρσκι και ο Λ. Τρότσκι είχαν απελευθερωθεί ήδη στα τέλη του Αυγούστου, όταν η κυβέρνηση Κερένσκι έψαχνε εναγωνίως συμμάχους για να αντιμετωπίσει τη στάση του στρατηγού Κορνίλοφ. 

Παραμένουν αντικείμενο υποθέσεων οι προθέσεις όλως αυτών που ήθελαν να παραδοθεί ο Λένιν στην Προσωρινή Κυβέρνηση είναι όμως βέβαιο ότι μια τέτοια κίνηση θα στερούσε από την επικείμενη επανάσταση τον ηγέτη της.


5. Επιμύθιο
Δώδεκα χρόνια μετά ο αποστάτης Τρότσκι χρησιμοποίησε την ιστορία του ‘σφραγισμένου τραίνου’ για να δικαιολογήσει τους αντικομμουνιστικούς λίβελους που έγραφε επί πληρωμή στις εφημερίδες του συγκροτήματος του θαυμαστή του Χίτλερ Χιρστ.

(...) Φυλακισμένος από τους θερμιδοριανούς στην Κωνσταντινούπολη χρησιμοποιώ τον αστικό τύπο σαν ένα σφραγισμένο τραίνο για να πω την αλήθεια σε όλο τον κόσμο. Οι επιθέσεις των Σταλινικών ενάντια στον ‘Κον Τρότσκι’, βλακώδεις στην ερμηνεία τους δεν είναι τίποτε άλλο παρά η επανάληψη των αστικών και σοσιαλ-επαναστατικών επιθέσεων ενάντια στον ‘Χερ Λένιν’. Σαν τον Λένιν κοιτάζω με ήρεμη περιφρόνηση τη κοινή γνώμη των Φιλισταίων και των γραφειοκρατών το πνεύμα των οποίων αντιπροσωπεύει ο Στάλιν (...)

Ετσι μια υποχώρηση, ένας ελιγμός που έφερε τον ηγέτη της επανάστασης στην επαναστατημένη Ρωσία, έγινε το ψιμύθιο για να κρυφτεί η συνεργασία του Τρότσκι με τον ταξικό εχθρό.