Κυριακή 10 Μαρτίου 2013

Γυναικείο ζήτημα κι εξάρτηση

Το γυναικείο ζήτημα κι η εξάρτηση είναι δυο ζητήματα που παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες. Ίσως είναι επικίνδυνο και λανθασμένο από μεθοδολογική άποψη να εξετάζονται από κοινού, με τον ίδιο τρόπο, αλλά κάποιοι συνειρμοί παραείναι δυνατοί για να τους αγνοήσει κανείς, χωρίς περεταίρω εξέταση.

Αφετηρία μας είναι η αρχέγονη σύνδεση της γυναίκας με την καρπερή «μητέρα γη», που στις ταξικές κοινωνίες συνδέθηκε με αρσενικά χαρακτηριστικά κι έγινε πατρίδα. Τηρουμένων των αναλογιών λοιπόν, η γυναίκα είναι μια χώρα που χάνεσαι στις εκτάσεις της και σε καταπίνει, επεκτείνοντας συνεχώς τα όριά της, μέχρι να καταλάβει όλο σου το είναι. Στην πράξη όμως είναι μια χώρα μέσου επιπέδου, με ισχυρές εξαρτήσεις από το κυρίαρχο ανδρικό φύλο.

Παλιότερα ήταν κτήμα του άνδρα, που την είχε τσιφλίκι και δορυφόρο του και την εκμεταλλευόταν ιμπεριαλιστικά, σαν αποικία. Η γυναίκα δεν είχε δικαιώματα, ούτε δική της (κρατική) οντότητα. Σήμερα το γυναικείο φύλο έχει κατακτήσει τυπικά την ισότητα με τους άνδρες, αλλά υφίσταται τις συνέπειες μιας διαφορετικής (αλλά και τόσο ίδιας) εκμετάλλευσης.

Η γυναίκα απαλλάσσεται από τα νομικά της δεσμά, αλλά παραμένει δέσμια των κοινωνικών προκαταλήψεων και της δύναμης της συνήθειας, της πραγματικής της θέσης στην κοινωνία. Με την ανάπτυξη του καπιταλισμού, η είσοδός της στην παραγωγή χτυπάει τον τύπο της ανισότητας, αλλά αφήνει άθικτη την ουσία της. Εξάλλου καμία άλλη ισότητα, πέραν της τυπικής, δε μπορεί να νοηθεί σε ένα σύστημα γενικευμένης αδικίας κι ανισότητας, που βασίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Και το πιο τυπικό παράδειγμα, προς επίρρωση των παραπάνω, είναι η προς τα πάνω εξίσωση των συνταξιοδοτικών ορίων για τους άνδρες και τις γυναίκες, στο όνομα της ισότητας και της δικαιοσύνης, που χτυπάει ευθέως τη μητρότητα, χωρίς να καταπολεμά στο παραμικρό τους πολύ χειρότερους όρους εκμίσθωσης της εργατικής δύναμης των γυναικών στην αγορά εργασίας.

Με άλλα λόγια το γυναικείο φύλο υπόκειται σε ένα είδος «νεο-αποικιοκρατικού καθεστώτος», που διατηρεί με άλλες μορφές την ανισότητα και τα προνόμια των μητροπόλεων. Οι οποίες μπορεί να έχουν την ίδια ετυμολογική ρίζα με τη μητριαρχία, αλλά σε αυτή την περίπτωση υποδηλώνουν την ακριβώς αντίθετη κατάσταση της απόλυτης κυριαρχίας του ανδρικού φύλου.

Επειδή όμως η εκμετάλλευση δεν αφορά πρωτίστως έθνη-κράτη και φύλα αλλά κοινωνικές τάξεις, πρέπει να προσαρμόσουμε ανάλογα και τον παραλληλισμό μας.
Ο μέσος άνδρας δεν είναι ένας ιμπεριαλιστής που εκμεταλλεύεται τη γυναίκα του, ούτε ο εχθρός που πρέπει να στοχοποιηθεί, όπως διακήρυσσε στην εποχή της ακμής του το φεμινιστικό κίνημα. Υφίσταται κι αυτός την ταξική, κοινωνική εκμετάλλευση αλλά λόγω της «ιδιαίτερης θέσης» του έχει τη δυνατότητα να μετριάσει τις συνέπειές της, ξεσπώντας ίσως πάνω στη γυναίκα του για να νιώσει κάπου «ανώτερος», ή παίρνοντας ένα σχετικά μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα των αφεντικών (που εξακολουθούν να παίρνουν σε κάθε περίπτωση τη μερίδα του λέοντος)· όπως ακριβώς η ενσωματωμένη εργατική αριστοκρατία των προηγμένων χωρών του δυτικού κόσμου.
Η γυναίκα αντιθέτως λόγω της δικής της μειονεκτικής θέσης υφίσταται διπλή εκμετάλλευση στα πλαίσια της εργασίας της και του νοικοκυριού. Όπως ακριβώς τη βιώνουν τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα κι η εργατική τάξη των χωρών της δεύτερης και τρίτης ταχύτητας.

Ποια είναι λοιπόν η προοπτική που έχουν μπροστά τους; Η λύση δεν είναι να περιορίσουν τη διπλή εκμετάλλευση που υφίστανται σε ένα ενιαίο είδος, αλλά να παλέψουν για την κατάργησή της συνολικά. Η λύση για τις γυναίκες συγκεκριμένα δεν είναι να φορτώσουν τα βάρη του νοικοκυριού στο φυλετικό τους εχθρό (δηλ τον άνδρα) ή να αδιαφορήσουν πλήρως για αυτά, αλλά να οργανώσουν συλλογικά την οικογενειακή ζωή, από κοινού με τους άνδρες, ώστε να υπερνικήσουν τον υποδουλωτικό χαρακτήρα των αγγαρειών του ατομικού νοικοκυριού. Και στη συνέχεια να «νοικοκυρέψουν» με τον ίδιο τρόπο και την παραγωγή σε πανεθνική και –αργότερα- παγκόσμια κλίμακα. Ο στρατηγικός στόχος δε μπορεί να είναι η απαλλαγή και η (εθνική) «ανεξαρτησία» από τον «καταπιεστή άνδρα», αλλά μια ριζική αλλαγή στις έμφυλες σχέσεις, η ισότιμη (κι ειρηνική) συνύπαρξη των δύο φύλων σε μια άλλη κοινωνική βάση, χωρίς εκμετάλλευση και πρόσθετα βάρη για την οικογένεια.

Η προοπτική αυτή αναδεικνύεται και μέσα από τη μελέτη της εξέλιξης και της ιστορικής πορείας των φαινομένων που εξετάζουμε. Η εμφάνιση κι η ανάπτυξή τους είναι συνυφασμένη με την εμφάνιση των ταξικών κοινωνιών ή του καπιταλισμού ειδικότερα, εφόσον μιλάμε για τον ιμπεριαλισμό, που δεν ταυτίζεται με την έννοια του επεκτατισμού, όπως μαθαίναμε (στην καλύτερη περίπτωση) στο σχολείο αλλά είναι δεμένος με το μονοπώλιο και το χρηματιστικό κεφάλαιο (δηλ τις τράπεζες).

Συνεπώς η προοπτική που περιγράφουμε είναι συνδεμένη με την υπέρβαση του καπιταλισμού και της ταξικής προϊστορίας των ανθρώπινων κοινωνιών εν γένει. Και δεν είναι μια επιστροφή στο παρελθόν του πρωτόγονου κομμουνισμού και της μητριαρχίας, όπου δεν υπήρχαν έθνη, ιμπεριαλισμός, ταξικές ή φυλετικές διακρίσεις. Αλλά η επιστροφή στο μέλλον της ανθρωπότητας, στο ίδιο σημείο της σπειροειδούς εξέλιξης, αλλά σε ποιοτικά ανώτερη σπείρα και με διαφορετική βάση.

Υπάρχουν ωστόσο κάποιοι σύντροφοι που λυγίζουν το κλαδί από την ανάποδη. Ναι μεν δηλ καταλαβαίνουν πολύ καλά πως το ταξικό κριτήριο υπερισχύει του εθνικού και του φυλετικού και ότι οι διακρίσεις θα εξαλειφθούν οριστικά μόνο μετά την τελική επικράτηση της επανάστασης. Ταυτόχρονα όμως υποτιμούν τη σημασία και τη σχετική αυτοτέλεια του γυναικείου κινήματος και της αντι-ιμπεριαλιστικής πάλης, θεωρώντας αναχρονιστική την ύπαρξη της εεδυε και της ογε, ως διακριτά ρυάκια του μετώπου –ή της λαϊκής συμμαχίας πλέον.

Κανείς κομμουνιστής όμως δεν επιτρέπεται να σνομπάρει αυτά τα μέτωπα, να μην τα παλεύει και να μην τα αναδεικνύει. Κανείς σύντροφος δεν πρέπει να υποστείλει τη σημαία αυτών των αγώνων για να σηκώσει αποκλειστικά και μόνο την κόκκινη σημαία του σοσιαλισμού και της επανάστασης. Οι αγώνες αυτοί θα δικαιωθούν μόνο στην κοινωνία του μέλλοντος, αλλά ξεκινάνε από σήμερα, φέρνοντας στο προσκήνιο την αναγκαιότητά της.

Είναι άλλης τάξης ζήτημα ότι πρέπει να καθαρίσουμε τη σκουριά του αστικού κατ’ ουσίαν φεμινιστικού κινήματος, που έμεινε σήμερα χωρίς στόχους και περιεχόμενο, και τις αυταπάτες για ένα αυτόνομο αντι-ιμπεριαλιστικό στάδιο, που θα προετοιμάζει την επανάσταση.
Αν η αντικαπιταλιστική συνείδηση δε στηρίζεται σήμερα στην πάλη ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και τις εξαρτήσεις και το κίνημα για τη γυναικεία χειραφέτηση, θα παραμένει κουτσή, πατώντας σε σαθρά θεμέλια. Όπως πατούσε άλλωστε και μια ορισμένη ερμηνεία του ααδμ, που το έφερνε σε αντιπαράθεση με τον όρο αντικαπιταλιστικό, αντί να αναδεικνύει πως ήταν σε τελική ανάλυση τέτοιο.


Εμπρός στο δρόμο που χάραξε η Λυσιστράτη...

9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εν αρχη ην η ταξικη παλη, που σημαινει η εργατικη ταξη ως ταξη για τον εαυτο της. Αυτο το πραγμα, ειναι το μονο που δεν μπορει να οικειοποιηθει η αστικη ταξη. Αστικος αντιιμπεριαλισμος υπαρχει, οπως και αστικος φεμινισμος. Μονο το σοσιαλιστικο προλεταριατο ομως μπορει να διεξαγει ως το τελος παλη εναντια στον ιμπεριαλισμο η τα γυναικεια δικαιωματα. Ας βαλουμε τα πραγματα στα ποδια τους. ΑΑ

Ανώνυμος είπε...

Και οι ΛΟΑΤ, κύριε;

Φίλος της ισοτιμίας είπε...

@Mπρεζνιεφικό Απολίθωμα:

Είναι λυπηρό να βλέπεις σήμερα νέους να τσιτάρουν τον Λένιν, την Τσέτκιν
και όποιον άλλο, μη μπορώντας να αντιληφθούν ότι ορισμένα πράγματα έχουν αλλάξει τα τελευταία 100 χρόνια.

Φράσεις όπως "οικιακή σκλαβιά", "σκλαβιά του νοικοκυριού" κτλ είναι αυτονόητο ότι στον δυτικό κόσμο του 21ου αιώνα απλά δεν υφίστανται. Τα ίδια και για τις προαιώνεις προκαταλήψεις των ανδρών...

Εκτός αν νομίζει κανείς ότι το να βαζει σήμερα η γυναίκα τα πιάτα στο πλυντήριο πιάτων έχει καμία σχέση με την οικιακή σκλαβιά για την οποία μιλούσε ο Λένιν και αφορούσε και το ζέψιμο της γυναίκας με άροτρο ή την πορεία πολλών χιλιομέτρων για να βρει καθαρό νερό. Επίσης είναι αστείο να συγκρίνεται ο σημερινός "δυτικός", μορφωμένος ως επί το πλείστον εργάτης με τον μουζίκο της εποχής του Λένιν που έκαιγε ακόμα μάγισσες...

@Ανώνυμος των 12.46:
Οι ΛΟΑΤ θα τύχουν πλήρους ιατρικής περίθαλψης στα πλαίσια του σοσιασλισμου. Δεν μπορείς να ποινικοποιήσεις την αρρώστεια. Όπου έγινε αυτό, ήταν μεγάλο λάθος.

Ανώνυμος είπε...

ΝΕΕΣ ΑΦΙΣΕΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ!


http://kokkiniepithesi.blogspot.gr/2013/03/blog-post_11.html

Ανώνυμος είπε...

@ Φίλος της ισοτιμίας

Έχεις δίκιο, ο σημερινός δυτικός, μορφωμένος εργάτης δεν καίει μάγισσες όπως οι μουζίκοι του Λένιν, αλλά μετανάστες. Είναι πιο αναλώσιμοι. Οι γυναίκες είναι σχετικά χρήσιμες, κάποιος να βάζει τα πιάτα στο πλυντήριο...

Για ΛΟΑΤ τί θεραπεία προτείνεις; Ευνουχισμό ίσως;

Ανώνυμος είπε...

Και τα δικαιωματα των ΛΟΑΤ. Παραλειψη συγγνωμη. ΑΑ

neophyte_commie είπε...

Πέραν των τρολαρισμάτων άνωθεν, είναι πολύ χρήσιμη η παρατήρηση περί ΛΟΑΤ. Οι ΛΟΑΤ διεκδικήσεις —στον αστικό κόσμο, όπου έχω εμπειρία— βαίνουν παραλλήλως με αυτές των γυναικών: ισονομία έναντι του κράτους (όπου παρατηρούνται διακρίσεις (λ.χ. στο δικαίωμα σύναψης γάμου και/ή παιδοθεσιών) και έναντι των ιδιωτών (πχ άρνηση παροχής υπηρεσιών, άρνηση πρόσληψης (ιδίως για διεμφυλικά άτομα)) και γενικότερα αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα (πχ εκφοβισμός σε σχολείο/στρατό, χυδαία ομοφοβία όπως του κυρίου παραπάνω κλπ).

Στο σοσιαλιστικό κόσμο δεν υπάρχει ως γνωστόν αντίστοιχο κίνημα (με εξαίρεση τους σεκιτζήδες της Θεσσαλονίκης που είχαν μια (μάλλον διμελή) οργάνωση-φάντασμα, που κι αυτοί βέβαια στον καλτ αστισμό υπάγονται).

Περίπου ένα χρόνο τώρα ψάχνω τις αιτίες αυτής της έλλειψης στην πλευρά των κομμουνιστών και δεν τις βρίσκω· από την πλευρά των ΛΟΑΔ η έλλειψη γνωρίζω ότι είναι αμυντική, επειδή το ΚΚΕ φέρεται να είναι ομοφοβικό κόμμα, ισχυρισμό που δεν έχω επαληθεύσει ως τώρα.

Έχει ενδιαφέρον να γίνει αυτή η συζήτηση. Όπως έχει ενδιαφέρον να αναδειχθούν και οι λεσβίες (έχω υπόψη μου τουλάχιστον μία) και οι τρανς γυναίκες στο γυναικείο κομμουνιστικό κίνημα.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Για να καταπολεμηθεί ο υποδουλωτικός χαρακτήρας των αγγαρειών του νοικοκυριού, δεν αρκούν οι οικιακές συσκευές, που σαφώς απαλύνουν το φόρτο. Αυτό που απαιτείται είναι μια διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας, που θα υπερβαίνει τα όρια του νοικοκυριού και θα αντιμετωπίζει τα ζητήματα αυτά συλλογικά (ανατροφή παιδιών, μαγείρεμα, επισκευές) χωρίς να αφαιρεί το στοιχείο της ατομικής πρωτοβουλίας. Σίγουρα πάντως το ζήτημα δεν περιορίζεται στα πιάτα και τον τρόπο πλύσης τους.

-Ομολογώ πως εξοικειώθηκα με τους όρους λοαδ και lgtb πολύ πρόσφατα. Ο προβληματισμός σε σχέση με αυτές τις ομάδες δεν είναι τα ιδιαίτερα δικαιώματά τους και η διασφάλισή τους, που τη θεωρώ αυτονόητη, αλλά το αν πρέπει να τη διεκδικήσουν με διακριτές οργανώσεις που δομούνται σε αυτή τη βάση, ή μέσα από τις γραμμές του κινήματος που υπάρχει ήδη, για να καταδείξουν ακριβώς ότι δεν είναι κάτι διαφορετικό από τους υπόλοιπους -που είναι η ουσία του αγώνα τους. Το ίδιο ακριβώς θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς όμως και για το γυναικείο ζήτημα.
Προσωπικά μπορώ να καταλάβω και τα δύο σκεπτικά και κλίνω μάλλον προς το δεύτερο, χωρίς να αρνούμαι τη λογική βάση του πρώτου.

partydog είπε...

Απολίθωμα με καλύπτεις παντού και στο κείμενο και στο σχόλιο. Αλλά σε αυτόν τον φίλο της ισοτιμίας θέλω να απαντήσω και εγώ. Θα ξεπεράσω ότι έχει βάλει σαν παράδειγμα το πλυντήριο πιάτων, που δεν νομίζω ότι το έχουν όλα τα νοικοκυριά, και θα του πω επί της ουσίας: έχεις βάλει ποτέ ηλεκτρική σκούπα στο σπίτι σου; Ηλεκτρική συσκευή και αυτή αλλά θεόβαρη, δύσκολη στην μετακίνηση και θέλει δύναμη για να μαζέψεις όλα τα σκουπιδάκια. Έχεις βάλει πλυντήριο ρούχων; Να το βάλεις το βράδυ (να κάψει βραδινό τιμολόγιο της ΔΕΗ γιατί λεφτά δεν υπάρχουν) να ξυπνήσεις το πρωί να το απλώσεις και το βράδυ που θα γυρίσεις να το μαζέψεις; Ή αν έχει βρέξει να το ξαναβάλεις στο πλυντήριο γιατί έγιναν τα ρούχα πάλι χάλια; Και αφού το μαζέψεις να το σιδερώσεις; Και να έχεις και να μαγειρέψεις για το βραδινό;
Και τα έχεις κάνει όλα αυτά όχι μόνο για το τομάρι σου αλλά και για άλλα δύο τουλάχιστον άτομα (άντρας και ενα παιδί); Και έχεις βοηθήσει και το παιδί στο διάβασμα; Και έχεις ξεχωρίσει από βραδύς (που λέει και η γιαγιά μου) τι ρούχα θα φορέσουν αντρας και παιδί (ναι και ο άντρας, μην μου πείτε ότι δεν γίνεται αυτό στα παντρεμένα ζευγάρια);
Όταν τα κάνεις όλα αυτά για μια ολόκληρη οικογένεια και όχι μόνο για τον εαυτό σου (που αμφιβάλω ότι το έχεις κάνει και αυτό) έλα να μου πεις για την σκλαβιά του νοικοκυριού.
Όσο για τον μορφωμένο δυτικό εργάτη, δες τις στατιστικές ενδοοικογενειακής βίας,βιασμών αλλά και τις συζητήσεις σε ένα καφέ μεταξύ φίλων που βλέπουν μπάλα και μετά έλα να μου πεις.
Για όλα αυτά δεν υποστηρίζω ότι φταίνε οι άντρες, αλλά το να μην αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν και να λέμε τα πράγματα έχουν αλλάξει τα τελευταία 100 χρόνια είναι αστείο! Και οι εργάτες τώρα έχουν κινητά και δεν δουλεύουν (ακόμα) 16 ώρες τη μέρα. Αυτό τι σημαίνει; Εφτιαξε ο καπιταλισμος και δεν υπάρχουν προβλήματα;