Για ένα νέο ήθος

Πριν από οτιδήποτε άλλο, θέλω αρχικά να εξηγήσω το νόημα της ανάρτησης. Σου έχει τύχει ποτέ σφε αναγνώστη να έχεις πάρει ένα βιβλίο –έστω και με ένα ευρώ, δεν είναι αυτό το ζήτημα- και να πεις: σιγά μη το διαβάσω ποτέ αυτό, πού θα μου χρησιμέψει; Το λοιπόν η ανάρτηση αυτή έχει αυτό ακριβώς το νόημα. Ήταν ανόητη επιλογή, φτηνή με όλη τη σημασία της λέξης (λιγότερο κι από ένα ευρώ νομίζω) αλλά άξιζε τα λεφτά της κι ήξερα πως κάποια μέρα θα μου χρησιμεύσει κάπου.

Ακολουθεί λοιπόν ο πρόλογος του βιβλίου «για ένα νέο ήθος» από τις εκδόσεις σιδερη, του μιχάλη λιάπη, το οποίο κυκλοφόρησε μες στο 89’, μια χρονιά ανεξάντλητη σε παραγωγή καλτ διαμαντιών. Αξίζει να τη διαβάσουμε προσεκτικά, να προβληματιστούμε, να παραδειγματιστούμε από το μιχάλη λιάπη, να παραγγείλουμε μαζικά το βιβλίο του από το παλαιοπωλείο της περιοχής μας, να δούμε το φως το αληθινό και να μας φωτίσουν τα ιδανικά που πρεσβεύει.

Τάξις και ηθική… όπως έλεγαν κι οι παλιότεροι.

 Το Έθνος δοκιμάζεται σήμερα οδυνηρά. Ο Δημόσιος Βίος γνωρίζει μια χωρίς προηγούμενο παρακμή. Υφίσταται μιας βαρειάς μορφής αποσύνθεση. Οι Δημοκρατικοί θεσμοί έχουν πάψει να λειτουργούν. Η κοινωνία μαραζώνει, παραμένει στάσιμη στις εξελίξεις του πολιτισμού. Και ο λαός, περιθωριοποιημένος, βαθύτατα ανησυχεί. Βρίσκεται σε απόγνωση. Ποιες είναι οι ελπίδες του; Από πού να κρατηθεί; Πώς να λυτρωθεί; Αφού τα πάντα έχουν μολυνθεί. Οι αξίες έχουν ισοπεδωθεί, το Δημόσιο Ήθος έχει διαβρωθεί.

Αλλά ποιο Ήθος;

Πού βρίσκεται και ποιος τηρεί σήμερα αυτόν τον άγραφο κώδικα ατομικής και δημόσιας συμπεριφοράς που αποτελείται από διαχρονικούς, αναλλοίωτους κανόνες, αμετάβλητους στο χρόνο και στους πολιτισμούς, που αποτελείται από αξίες και αρετές;

Όταν αυτές οι αξίες σήμερα θεωρούνται ξεπερασμένες και περιφρονούνται. Η αξιοπρέπεια, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, η περηφάνεια, ακόμη και το περίφημο ελληνικό «φιλότιμο» είναι «είδη» σε πλήρη ανεπάρκεια… Είδη που τείνουν να εξαλειφθούν.

Όταν τα κριτήρια εξέλιξης στις βαθμίδες της κοινωνικής κλίμακας, δεν είναι αξιοκρατικά και ηθικά αλλά οπορτουνιστικά ή και κομματικά. Και για να «προχωρήσεις» χρειάζεσαι τις πλέον ταπεινές ιδιότητες… Έτσι ώστε «προσόν» σήμερα είναι, να μην έχεις προσόντα!

Όταν η εξουσία ασκείται αυταρχικά, καταχρηστικά αφού η κατάκτησή της έχει σαν αντικείμενο τη νομή της και την απόλαυση των αγαθών της, όπως της ιδιοποίησης του Δημόσιου Πλούτου… Και όταν το ύφος αυτής της εξουσίας είναι αναχρονιστικό και αλλαζονικό ωσάν εκείνοι που την κατέχουν να την έχουν αναλάβει «κληρονομικώ δικαιώματι» ή «Ελέω Θεού»…

Όταν ο εκχυδαϊσμός στον πολιτικό ανταγωνισμό έχει υποκαταστήσει τις θεμιτές κομματικές αντιπαραθέσεις. Και οι ύβρεις, οι συκοφαντίες, η λάσπη και τα ψεύδη έχουν πάρει τη θέση του ήπιου πολιτικού λόγου.

Όταν κυριαρχεί ο αμοραλισμός, αφού σε σύνθημα της εποχής έχει αναγορευθεί το μακιαβελικό: «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Και όταν βασιλεύει η υποκρισία, σε σημείο μάλιστα να έχουν παραποιηθεί οι έννοιες των λέξεων και οι «δημοκράτες» να είναι οι πιο αυταρχικοί, οι «προοδευτικοί» οι πιο αναχρονιστικοί, οι «τίμιοι» να είναι οι καταχραστές και οι φαύλοι…

Όλα αυτά τα εκφυλιστικά φαινόμενα συνθέτουν τη διαγωγή της ηγεσίας του τόπου που για να κρατηθεί στην κορυφή έχει διαφθείρει το λαό. Με μοχλό εκμαυλισμού το λαϊκισμό, που αντιστρέφει την αλήθεια, που αποσαθρώνει τη συνεκτική ύλη του κοινωνικού ιστού της χώρας, που εμπορεύεται τους λαϊκούς πόθους, που κολακεύει τέλος τις αδυναμίες του πολίτη και του «εξιτάρει» τις ενστικτώδεις αντιδράσεις του.

Ο λαός έτσι κατέστη απαθής, απονευρωμένος από τα υγιή αντανακλαστικά του, παγιδευμένος στη σύγχυση και στην ευδαιμονιστική μακαριότητα.

Η κοινωνία έφθασε –φευ- στα όρια της αντοχής της. η διάβρωση έχει επεκταθεί παντού. Σ’ όλα τα λαϊκά στρώματα, σ’ όλες τις κοινωνικές βαθμίδες. Ακόμη και σ’ όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Αφού αυτό το Πασοκικό μοντέλο αναπαράγεται με μορφή επιδημίας, προσβάλλοντας και μολύνοντας την αδύναμη κοινωνία μας, επιρρεπή άλλωστε στην δημαγωγία και ευπρόσβλητη στο λαϊκισμό.

Χρειαζόμαστε λύτρωση. Να αποτινάξουμε το ζυγό του ηθικού μαρασμού, του κυνισμού, της δημοκρατικής εξαθλίωσης και του εξευτελισμού της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Χρειαζόμαστε ένα άλλο Δημόσιο ήθος. Το αυθεντικό ήθος.

Ήθος που να βιώνει και να επιβιώνει τις πάγιες αξίες και αρετές του Έθνους.

Ήθος που να εμφυσά οράματα στο λαό, να κτίζει ιδανικά, να σφυρηλατεί αξίες.

Ήθος που να αμύνεται στον ευδαιμονισμό του πολιτισμού μας και στην αλλοτρίωση του καταναλωτισμού και της ψευδοκουλτούρας.

Ήθος που να διαπλάθει δημοκρατικούς χαρακτήρες, που να διαπαιδαγωγεί τον πολίτη πνευματικά και ηθικά, καλλιεργώντας τις αρετές του.

Ήθος, που να παραδειγματίζει το λαό και να εξυγιαίνει την νοοτροπία του. αλλά πάνω απ’ όλα, πάνω από την κάθαρση και την πολιτική ομαλότητα, πάνω απ’ την ανάπτυξη και την ευημερία, πάνω απ’ όλα, χρειαζόμαστε αυτοκάθαρση. Εξαγνισμό.

Χρειαζόμαστε αναβάπτιση σ’ ένα νέο ήθος, νέο με την έννοια του άλλου, του διαφορετικού, από το σημερινό, ανάλογο εκείνου που υπήρχε στους ακμάζοντες πολιτισμούς, αυτό που συντίθεται από τις αιώνιες αξίες της ανθρώπινης κοινωνίας, αυτό άλλωστε που αποτελεί την πεμπτουσία της «αρετής».

Χρειαζόμαστε μια αντεπίθεση ήθους.

Γιατί καμιά πρόοδος δεν μπορεί  να συντελεσθεί αν δε θεμελιώνεται πάνω σε ηθικές βάσεις, πάνω σε ηθικές αξίες που επιβιώνουν και πολιτευμάτων, ακόμα και πολιτισμών.

Τα κείμενα που ακολουθούν, άρθρα και συνεντεύξεις που δημοσιεύθηκαν στον Τύπο τους τελευταίους 16 μήνες, περιέχουν την αγωνία για την πορεία του τόπου. Έρχονται σα συνεπή συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου μου «Για μια ριζοσπαστική ανανέωση», που πάλι με μια σειρά άρθρων μου προσδιόριζα το περιεχόμενο αλλά και την ανάγκη αυτής της ανανέωσης, σε πρόσωπα, σε μεθόδους, σε θεσμούς και κυρίως σε νοοτροπία. Στο οριακό όμως σημείο που έχουν φτάσει σήμερα τα πράγματα είναι φανερό ότι χρειάζεται μια βαθειά τομή στην πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα, μια επαναφορά των βασικών αξιών του πρόσφατου παρελθόντος και μια αρμονική τους σύζευξη με το μέλλον. Χρειάζεται αναμφίβολα να συστρατευθούν οι παγιωμένες αξίες του παρελθόντος που τόσο έχουν εγκαταλειφθεί, με τις ανάγκες και τα οράματα του μέλλοντος, όπως αυτά προσδιορίζονται, τόσο από την εθνική μας ταυτότητα όσο και από τις διεθνείς εξελίξεις και τα ρεύματα της εποχής.

Αν όμως, όπως καταδεικνύεται, η ανανέωση και ο αναπροσδιορισμός είναι η λύση, φαίνεται πως η προϋπόθεση είναι το ήθος.

Τα κείμενα λοιπόν αυτά έρχονται να εκφράσουν την απόλυτη πολιτική προτεραιότητα, την κοινωνική και κατηγορηματική πλέον επιταγή, της αποκατάστασης του Ελληνικού ήθους. Είναι πολιτικά κείμενα ποικίλου περιεχομένου, που βέβαια συνδέονται με την επικαιρότητα της εποχής που δημοσιεύθηκαν και από τα οποία λίγο πολύ αναδύεται ο σκεπτικισμός για το σημερινό τέλμα και τις προοπτικές της Δημοκρατίας.

Αλλά ταυτόχρονα και η αισιοδοξία. Γιατί αρνούμαι το μοιρολατρικό «Αυτός είναι ο λαός…». Και από τη στιγμή που διαπιστώνονται τα αίτια της σημερινής κακοδαιμονίας, είναι πια υπόθεση της κοινής λογικής να αποθεραπευθούν. Αρκεί όλοι εμείς που ασχολούμεθα με τα κοινά να συνειδητοποιήσουμε την αποστολή μας, να αρθούμε στο ύψος των σημερινών δύσκολων περιστάσεων, να εγκαταλείψουμε την ιδιοτέλεια και το μικροκομματισμό. Και να αποδωθούμε σ’ έναν αγώνα δημοκρατικής αφύπνισης του λαού.

Από μας του ίδιους εξαρτάται το μέλλον μας.

Βέβαια το Δημόσιο Ήθος διδάσκεται. Ιδίως σ’ ένα λαό που δεν έχει μόνο ελαττώματα αλλά και αρετές. Αυτές τις αρετές πρέπει να του καλλιεργήσουμε. Και διδάσκεται απ’ τους πολιτικούς ταγούς, που η κύρια αποστολή τους είναι ακριβώς αυτή. Ο παραδειγματισμός με την προσωπική και δημόσια διαγωγή τους, για την ποιοτική ανύψωση του λαού. Το σημερινό ελληνικό αίτημα της ιστορίας είναι περισσότερο από ένα κράτος δικαίου, το κράτος ήθους.