Οι φίλοι της δημοκρατίας

Σου ‘χει τύχει υποθέτω σφε αναγνώστη να πετύχεις σε κάποια στιγμή της ζωής σου κάτι που θεωρείς πως ανήκει σίγουρα στο παρελθόν και δεν μπορεί να συμβαίνει πλέον. Όταν ήμουν μικρός πχ, διάβαζα τον τόμο της ιστορίας από την τρομερή σειρά ‘τα χρυσά μου βιβλία’ (δε βγαίνουν πια τέτοια διαμάντια) και μου είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο πόλεμος ήταν κάτι συνταρακτικό που γινόταν σε άλλους καιρούς, πολύ μακρινούς, δε μας αφορούσε πια και είχε σταματήσει οριστικά με τη συγκρότηση του οηε, το 45’ –σαν ένα ιδιότυπο τέλος της ιστορίας.

Κούνια που με κούναγε βέβαια, γιατί το τέλος της ιστορίας του φουκουγιάμα ερχόταν ολοταχώς, τον καιρό που εγώ… διάβαζα, δίνοντας τέλος σε αυτή τη λεπτή μεταπολεμική ισορροπία (που κάποιοι την ονόμασαν ψυχρό πόλεμο κι άλλοι ειρηνική συνύπαρξη –με όσα εισαγωγικά χρειάζεται ο κάθε όρος για να σταθεί) και τις όποιες ασφαλιστικές δικλείδες παρείχε στους λαούς του κόσμου σε κάθε επίπεδο.

Κάποιοι βέβαια μπορεί να πιστεύουν το ίδιο για το κουκουέ και τους κομμουνιστές που ξέχασαν να πεθάνουν. Αυτό που αργοπεθαίνει όμως στην πραγματικότητα είναι ο εκλεπτυσμένος αντικομμουνισμός με το βαμβάκι, που έδωσε τη θέση του σε έναν άλλο, ανοιχτά φασίζοντα, παλιό και πατροπαράδοτο, που είχε μπει προσωρινά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και μυρίζει ναφθαλίνη, οπότε χρειάζεται κατά καιρούς διάφορα αρωματικά αριστερού χώρου να το φρεσκάρουν και να παίξουν το ρόλο του φερετζέ.

Με άλλα λόγια αυτό που δυναμώνει είναι ο φασισμός. Κι αν ψάχνουμε να βρούμε το αντίστοιχό του σε ένα λεξικό συνωνύμων, αυτό είναι ο αντικομμουνισμός (απ’ όπου κι αν προέρχεται) κι όχι κάποια υποτιθέμενη συνταγματική εκτροπή από τη νομιμότητα και το κοινοβουλευτικό ιδεώδες της αστικής δημοκρατίας,  που ξέρει να κάνει τη δουλειά της με πολλούς τρόπους, ακόμα κι όταν φαίνεται να αρνείται διαλεκτικά τις αρχές της και να μετεξελίσσεται σε άλλη ποιότητα.

Ας πάρουμε ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα, λχ το θέμα μιας αγαπημένης ταινίας, όπως το μάθε παιδί μου γράμματα, να σκεφτούμε τι παρέμεινε ίδιο και τι έχει αλλάξει από τότε. Ο διαμαντόπουλος άφησε πίσω του πολύ μεγάλο κενό. Ο καλογερόπουλος δεν ασχολείται πια με τέτοια ξεπερασμένα, στρατευμένα είδη. Κι ο τσάκωνας το γύρισε στη βιντεοκασέτα και γύρισε το μάθε παιδί μου μπάσκετ. Αλλά δε βρήκε ποτέ τα χαμένα του μαλλιά και την χαμένη εξαετία που του περίσσευε στο λογαριασμό.

Έξι χρόνια στο δημοτικό, έξι στο γυμνάσιο, έξι στο πανεπιστήμιο…

Η ελληνική ύπαιθρος έχει ερημώσει. Τώρα πια ρημάζουν κι οι πόλεις, ήδη πριν να πλακώσει η σκιά της κρίσης, με τη λεγόμενη αποβιομηχάνιση. Οι πτυχιούχοι ερευνητές και επιστήμονες μένουν στο εξωτερικό, για να μην παίζουν τάβλι στο καφενείο της γειτονιάς. Οι παπάδες ζουν και βασιλεύουν επί γης και δεν τους αγγίζει κανένα μνημόνιο. Και τα διάφορα θρασίμια αντιστρέφουν την πραγματικότητα και τη βάζουν με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω (όπως ο χέγκελ τη διαλεκτική), ζητώντας «την αλήθεια ρε» και τα ρέστα από το κουκουέ, που πρέπει να απολογηθεί για τα πάντα.

Αλλά η ιστορική αλήθεια «έλαμψε». Η κυβέρνηση της αλλαγής αναγνώρισε την εθνική αντίσταση, κουτσουρεμένη βέβαια ως το 44΄, χωρίς το δεκέμβρη, λεηλατώντας εκλογικά την εαμογενή βάση. Κατάργησε και τις ποδιές στα σχολεία, καθιέρωσε τη δημοτική, έφερε κάποια σχετικά προοδευτικά –εξαρτάται με τι συγκρίνεις πάντα- εγχειρίδια ιστορίας, άρχισαν να μας διαβάζουν και οι διευθυντές κάθε νοέμβρη ένα σύντομο μήνυμα για το γοργοπόταμο.

Με δυο λόγια νικήσαμε!! Η ιστορική μνήμη αποκαταστάθηκε. Δεν είμαστε πια στην εποχή που τα παιδιά στην ταινία δεν μπορούσαν να καταθέσουν στεφάνι στη μνήμη του χρήστου καναβού, που σκοτώθηκε από τους γερμανούς. Αυτά γίνονταν σίγουρα στο παρελθόν, τώρα όμως έχουν αλλάξει τα πράγματα. Τώρα έχουμε δημοκρατία…

Ας πάρουμε άλλο ένα παράδειγμα, με όσα διηγείται το βιβλίο του σινκλέρ για τους ανθρακωρύχους, την κατάσταση της εργατικής τάξης, τις συνθήκες εργασίας και τα πολιτικά της δικαιώματα –πήραμε μια γεύση και στην αμέσως προηγούμενη ανάρτηση. Ασφαλώς όλα αυτά είναι πολύ δυσάρεστα, ίσως και ψυχοπλακωτικά, ιδίως για τα ευαίσθητα μέλη της καλής κοινωνίας, αλλά ανήκουν σε ένα μακρινό, σκοτεινό παρελθόν στο οποίο μπήκε οριστικά ταφόπλακα.

Έκτοτε η κατάσταση έχει βελτιωθεί δραματικά. Οι εργάτες έχουν δικά τους σωματεία, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, μέτρα προστασίας που τους διασφαλίζουν από ατυχήματα, κατοχυρωμένες συνταγματικές ελευθερίες. Έτσι δεν είναι; Η ανθρωπότητα εξελίσσεται, εκπολιτίζεται κι αφήνει πίσω της το μεσαίωνα και την κοιλάδα των δακρύων στην οποία ζούσαν οι λαοί μέχρι πρότινος.

Σήμερα δηλ δεν υπάρχουν εργάτες που απολύονται εκδικητικά για συνδικαλιστική δραστηριότητα, απεργοί που αντιμετωπίζοντας ως σαμποτέρ της παραγωγής και εγκληματίες, θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, χειρώνακτες που αντιμετωπίζονται σαν υποζύγια, δικαστικές κι εκτελεστικές αρχές που μεροληπτούν, ελεγκτικά όργανα που εθελοτυφλούν, καταστολή, οκτάωρα που παραβιάζονται, μαύρη ανασφάλιστη ή και παιδική ακόμα εργασία, φτώχια και πείνα. Ζούμε σε μια ευνομούμενη πολιτεία, όμορφη, ηθική, αγγελικά πλασμένη. Κι έχουμε αφήσει πίσω μας όλες αυτές τις ασχήμιες.

Σήμερα έχουμε δημοκρατία.

Σήμερα λοιπόν καλούμαστε να βγάλουμε μερικά συμπεράσματα. Όποιος θίγει σήμερα το ζήτημα της δημοκρατίας, γενικά κι αφηρημένα, εστιάζοντας σε συνταγματικά τόξα, το κοινοβούλιο και τη μορφή του πολιτεύματος, οφείλει να συνυπολογίσει πως δημοκρατία θεωρητικά είχαμε και το 80’ που γυρίστηκε η ταινία του μαραγκού. Δημοκρατία θεωρητικά είχανε και στις ηπα, έναν αιώνα πριν, που ξεσπούσε η απεργία των ανθρακωρύχων και τα υπόλοιπα γεγονότα που ενέπνευσαν στο σινκλέρ το μυθιστόρημά του. Όποιος θέλει να βρει για να αντιπαλέψει τις ρίζες του φασισμού, δεν πρέπει να ψάξει στους εχθρούς που απειλούν να καταλύσουν την αστική δημοκρατία, αλλά στην ίδια την ταξική της ουσία, ως πολιτική έκφραση της δικτατορίας του κεφαλαίου. Θα τις βρει στον πολιτικό λόγο των αστικής τάξης και τη θεωρία των δύο άκρων, στην ιστορική της αντίληψη και την ουσιαστική αθώωση των φασιστών, που πάλεψαν για λογαριασμό της.

Θα βρει το φασισμό κυρίαρχο στους χώρους δουλειάς, όπου βασιλεύει η εργοδοτική τρομοκρατία κι ο βασιλιάς άνθρακας, καίγοντας άπληστα τις εργατικές κατακτήσεις. Πόσοι γνωρίζουν άραγε ότι μια από τις «δευτερεύουσες» παράπλευρες συνέπειες του μνημονίου ορίζει πως πλέον βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια του εργοδότη να θεωρεί εργάσιμες μέρες την πρωτοχρονιά, τα φώτα ή την 28^η οκτωβρίου; Καλά, για την πρωτομαγιά ούτε λόγος…

Αυτά τα παραδείγματα δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς αφορούν δυο άκρως νευραλγικούς τομείς: την ιστορική μνήμη και τη σφαίρα της παραγωγής. Η ιστορία δεν μπορεί ποτέ να είναι ουδέτερη, να ακολουθήσει κάποιον τρίτο δρόμο, ιδίως σε μια χώρα σαν την ελλάδα, που η αγωνιστική παράδοση κι η δράση των κομμουνιστών έχει ποτίσει κάθε πέτρα και γωνιά της. Ούτε κι η παραγωγή είναι κάτι ουδέτερο και τεχνοκρατικό, για να χωρέσει την άπλα γενικών, αφηρημένων ιδεών, όπως η ανάπτυξη –κι όσοι χάψουν το παραμύθι, θα πάρουν καραμέλες στο τέλος.

Η μόνη δημοκρατία που μπορεί να υπάρξει σε τέτοιους τομείς κι ιδίως στους χώρους δουλειάς, για να εξασφαλίσει τα στοιχειώδη δικαιώματα όσων εργάζονται και παράγουν τον πλούτο αυτής της χώρας είναι η εργατική δημοκρατία. Ή μάλλον για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, η δικτατορία του προλεταριάτου, ενάντια στην τάξη των εκμεταλλευτών κι ό,τι απομένει από τον παλιό κόσμο της καταπίεσης, το βασίλειο του καταναγκασμού και του άνθρακα, που καθιστά ψευδεπίγραφη την όποια δημοκρατία κι άνθρακες το θησαυρό της «ελευθερίας».

Όσοι λοιπόν νιώθουν, δηλώνουν ή –τόσο το καλύτερο- είναι φίλοι της δημοκρατίας, οφείλουν τώρα να σκεφτούν σοβαρά τα παραπάνω και να πάρουν συγκεκριμένη θέση. Τώρα είναι καιρός…