Εδώ δε θα περάσει ο (κοινωνικός) αυτοματισμός

Εισαγωγή: η κινητοποίηση της Τρίτης είχε καλή μαζικότητα σε αντίθεση με τις πρωινές -η Ρόζα να τις κάνει- απεργιακές συγκεντρώσεις (ενός χώρου που ξοδεύει περισσότερη ενέργεια για κριτική στο ΠΑΜΕ παρά για να τις οργανώσει) και μια σειρά ενδιαφέρουσες στιγμές-ομιλίες. Από τον Ρίζο Μαρούδα που ευγνωμονούσε τον κόσμο για την αλληλεγγύη του, δίνοντας όρκο πως δε θα υποχωρήσουν, και τη συγκινητική αναφορά του Βαλσάμου Συρίγου στους αγώνες στο εργοτάξιο του Ελληνικού, όπου η τάξη μας θρηνεί ήδη τα πρώτα θύματα της «ανάπτυξης». Μέχρι την θαρραλέα παρουσία του στρατευμένου νέου που είναι στις Ειδικές Δυνάμεις αλλά δε μάσησε τις απειλές και το περιρρέον κλίμα εκβιασμών, και τον εν αποστρατεία αξιωματικό που ανέλυσε τι φέρει το νομοσχέδιο του Δένδια για τους Ένοπλους (εκτός από φέρετρα με σημαίες της ΕΕ), κλείνοντας με το σύνθημα.

Κουλτούρα πολέμου δεν είχαμε ποτέ
Στο μέτωπο να στείλετε Χασάπη και Φραπέ

Κρίμα που ήταν ανέτοιμο το κοινό από κάτω και δεν το ξαναφώναξε...

Κυρίως μέρος

Λέγαμε λοιπόν πως... «και μένα οι παππούδες μου ήταν αγρότες», όπως και όλης σχεδόν της Ελλάδας, οπότε δεν είναι λογικό να βλέπεις αφ’ υψηλού τις ρίζες σου όταν πεθαίνουν -πόσο μάλλον όταν τις κόβουν και τις αφανίζουν. Ενεργοποιείται συχνά όμως ένας μηχανισμός που αποτυπώνεται και σε αυτό που βλέπουμε γραμμένο στους τοίχους: ο παππούς σου μετανάστης και εσύ φασίστας; Με τον ίδιο τρόπο άλλοι διαπράττουν πχ γενοκτονία ενώ είχαν παππούδες θύματα του Ολοκαυτώματος. Ενώ στα καθ’ ημάς, κάποιοι έχουν παππού αγρότη και είναι εσωτερικοί μετανάστες δεύτερης γενιάς (με δυάρι στον Μπύθουλα) αλλά την έχουν δει αστοί.

Αυτός ο μηχανισμός, πάντως, δε φαίνεται να λειτουργεί πολύ καλά αυτή τη φορά. Και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά σε σχέση με προηγούμενες χρονιές και τις αντίστοιχες αγροτικές κινητοποιήσεις. Η τακτική των αγροτών (που ανοίγουν διόδια, μοιράζουν τρόφιμα, διευκολύνουν τους ταξιδιώτες πολλές φορές κτλ) έβαλε μπλόκο πρωτίστως στον κοινωνικό αυτοματισμό, τον διαχρονικό σύμμαχο κάθε αστικής κυβέρνησης και των συστημικών ΜΜΕ που φροντίζουν να τον καλλιεργούν -όπως κάνουν και τώρα αλλά σε πιο ήπιους τόνους, μιλώντας για τους ξενοδόχους και τις «επαγγελματικές ομάδες» που ζημιώνονται ή για την επικείμενη άνοδο των τιμών, λες κι είχαν πέσει ποτέ στο ενδιάμεσο. Κι αυτή είναι η μεγάλη ήττα τους. Ξέρεις τι είναι να στέλνεις κάμερες και μαρκούτσια για το κλασικό στημένο ρεπορτάζ με τους «αγανακτισμένους» πολίτες-οδηγούς και αυτοί να σου απαντάνε «χαλάλι η ταλαιπωρία, οι αγρότες έχουν δίκιο, καλά κάνουν»;

Το δεύτερο στοιχείο που κάνει τη διαφορά είναι η (σχεδόν πρωτοφανής) μαζικότητα των μπλόκων και η αποφασιστικότητά τους να συνεχίσουν μέχρι την (κάποιου είδους) δικαίωση. Δεκάδες μπλόκα, χιλιάδες τρακτέρ και αγρότες αποφασισμένοι να κάνουν Χριστούγεννα στον δρόμο. Να μην τσιμπήσουν το δόλωμα, να μην υποχωρήσουν, να μη σπάσουν την ενιαία στάση τους και τον αγώνα τους. Η εξαίρεση των λίγων Κρητικών που (αγνόησαν βέβαια το μαχητικό μπλόκο των Χανίων και) πήγαν σε πριβέ συνάντηση με τον Χατζηδάκη, αλλά ούτε καν αυτοί δεν πήραν ό,τι ζητούσαν, επιβεβαιώνει τον γενικό κανόνα.

Και αν η κυβέρνηση φαίνεται σε αυτό το στάδιο κάπως «διαλλακτική» και ψάχνει παραθυράκια διαλόγου, δεν το κάνει επειδή αγάπησε ξαφνικά την αγροτιά ή επειδή φοβάται για τις ψήφους που θα χάσει στην επαρχία. Ούτε ξέχασε τα άλλα της μέσα: το μαστίγιο της καταστολής, τη στρατιά τρολ (που δεν έχουν πρόβλημα να λένε όλα μαζί κάτι τη μια μέρα, για να τα αδειάσει ο εργοδότης τους την επόμενη, όπως με το αφορολόγητο πετρέλαιο -έτσι λειτουργεί το παιχνίδι) ή την υστερία για τους κλεισμένους δρόμους και την ταλαιπωρία. Απλά δεν της βγαίνουν όλα αυτά και αναγκάζεται να ψάξει άλλες λύσεις, γιατί πιέζεται πολιτικά από τη μαζικότητα (και τη μαζική θετική απήχηση) των κινητοποιήσεων.

Πώς εξηγείται αυτή η τελευταία;

Παίζει ασφαλώς έναν ρόλο η «επικαιρότητα»: το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και οι προκλητικοί μάρτυρες στην Εξεταστική της Βουλής, που τροφοδοτούν τη λαϊκή οργή (και τις εκπομπές σάτιρας), καθώς και τη βεβαιότητα πως λεφτά (Τζόκερ, Φεράρι) υπάρχουν για τους ημέτερους, που σιωπούν με τον νόμο της ομερτά, για να πέσουν στα μαλακά. Κανείς αγρότης, όμως, δεν έχει το δικαίωμα της σιωπής, όταν τον πνίγουν τα χρέη και δεν έχει μέλλον. Και τέτοια ώρα μιλάνε μόνο οι πράξεις.

Ασφαλώς παίζει ρόλο και η απόγνωση. Όποιος έχει κουράγιο και γερό στομάχι, μπορεί να μαζέψει μια σειρά συγκλονιστικά -χωρίς υπερβολή- στιγμιότυπα των τελευταίων ημερών: σκληροτράχηλους αγρότες που θρηνούν για τη σοδειά τους, «τραχείς» κτηνοτρόφους που κλαίνε σαν μικρά παιδιά για τον χαμό των ζωντανών τους και δεν ξέρουν πώς θα ζήσουν χωρίς αυτά, άλλους που βραβεύονται και δε γίνονται ψώνια-εντερπρενέρ, αλλά απευθύνουν από το μικρόφωνο αγωνιώδη έκκληση για σωτηρία και ουσιαστική βοήθεια στην τάξη τους. Ακόμα και πιο «ψυχρές» εκτιμήσεις, από ανθρώπους που «καίγονται» επειδή βουλιάζουν στα χρέη και μπορεί μέχρι χθες να ψήφιζαν κόμματα εξουσίας, αλλά ξέρουν πως δεν αρκεί ένα συμβατικό ξεροκόμματο - πακέτο «στήριξης»-αποζημιώσεων, για να χρυσώσει το χάπι και να βρουν λύση στο πρόβλημα της επιβίωσης. Οι ασπιρίνες ποτέ δεν μπορούσαν να θεραπεύσουν την επάρατη ΚΑΠ ή τις «παράπλευρες συνέπειες» του μονοπωλιακού κέρδους.

Η οργή και η απόγνωση από μόνες τους, όμως, δεν είναι ικανές συνθήκες -αν και απαραίτητες. Μπορεί να μείνουν τυφλές, να μη βρουν ποτέ διέξοδο. Σχεδόν όλη η χώρα βράζει, λίγοι όμως το εκφράζουν με πράξεις, δε μένουν να βράζουν στο ζουμί τους και να βουλιάζουν στα χρέη και τη μιζέρια -και αυτή είναι η μόνη πραγματική «συμμορία της μιζέριας».

Σε αυτό λοιπόν παίζει ρόλο μια μικρή κόκκινη πρωτοπορία, που είναι η ψυχή του αγώνα, δίνοντας τον τόνο και την κατεύθυνση σε όλο σχεδόν το αγροτικό κίνημα. Όπως είπε και μια σφισσα της κετουκε (απαντώντας σε σχετική ερώτηση, σε μια προσυνεδριακή μάζωξη), οι δυνάμεις μας στους αγρότες είναι μια μικρή οργανωμένη μειοψηφία που καταφέρνει να λειτουργεί με όρους πλειοψηφίας -δηλ σα να είχε τους συσχετισμούς με το μέρος της. Όπως ακριβώς έκαναν άλλοι σφοι σε μια σειρά σωματεία, με κορυφαίο παράδειγμα την περίπτωση της ΛΑΡΚΟ.

Οι δικοί μας ξέρουν/έμαθαν να συσπειρώνουν μάζες, να βάζουν σωστά αιτήματα που ανεβάζουν τη μέση συνείδηση, να διασφαλίζουν κοινή στάση-δράση με το σωστό πλαίσιο και ένα σχετικά αρραγές μέτωπο. Αν είσαι μαθημένος στα αμφιθέατρα και τη Σπουδάζουσα, περιμένεις μια «οικεία έκπληξη», κάτι εκτός σεναρίου. Έναν αριστεριστή να μπαχαλεύει τη διαδικασία, να μας εγκαλεί γιατί τα «διπλώνουμε» και «ξεπουλάμε τον αγώνα», κάποιον «γκρινιάρη» (όχι το Στρουμφάκι) να δυσφορεί με τα «κοινά πλαίσια» με τους «Δεξιούς» ή να προτείνει εναλλαγή πολλών μέσων, για να μη φετιχοποιήσουμε τη μορφή των μπλόκων και των καταλήψεων. Αλλά ο κάμπος και τα μπλόκα είναι άλλο σχολείο, εντελώς διαφορετικό για να το προσεγγίσεις με τέτοιους όρους, που βάζει τα γυαλιά στους μπαρουτοκαπνισμένους αιώνιους μεταφοιτητές, ακόμα και στο τρολάρισμα ή στα «ξύλα» που οργανώνει.

Όσο ξύλινο και αν ακούγεται, όλα αυτά προσφέρουν τροφή για σκέψη και υλικό για συμπεράσματα. Για εμάς μπορεί να είναι κοινός τόπος, αυτονόητα, αλλά έχει μια αξία να καταλαβαίνει κι ο χύμα κόσμος πως σε αντίθεση με τον κλασικό αφορισμό (δεν υπάρχει κράτος), αυτό είναι υπαρκτό, ταξικό και με συγκεκριμένες προτεραιότητες. Και ότι ίδιες αρχές που βγάζουν λάδι Φραπέδες, Τζιτζήδες και ΣΙΑ, απειλούν τους αγρότες με διώξεις για τον αγώνα τους, ως... «εγκληματική συμμορία».

Ότι σε όλη την Ευρώπη (που έχει περάσει... ανάπτυξη και Διαφωτισμό) οι αγρότες είναι στον δρόμο: με εξίσου δυναμικές κινητοποιήσεις (και την ίδια άγρια καταστολή), αντιμετωπίζοντας το ίδιο οξύ πρόβλημα επιβίωσης. Σε πλήρη αντίθεση με το κλασικό κλισέ «αυτά μόνο στην Ελλάδα γίνονται», τα πράγματα δείχνουν πως «επιτέλους, γίναμε Ευρώπη». Και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα -έτσι όπως εννοούν αυτή την Ευρώπη, ταυτίζοντάς την με την ΕΕ και την ΚΑΠ.

Και τέλος, ότι -όπως σε όλη την Ευρώπη και σε όλες τις ταξικές κοινωνίες- το ξύλο και η γκλίτσα έχουν δύο άκρες. Και οι αγρότες, που σκληραγωγούνται στον καθημερινό μόχθο πολύ περισσότερο από κάθε τεχνοκράτη-χαρτογιακά και κάθε ένστολο Μπαλούρδο, που κρύβει τη μαγκιά του πίσω από μάσκες, κλομπ και χημικά, είναι η καλύτερη... «επαγγελματική ομάδα» (μαζί με οικοδόμους, λιμενεργάτες και κάνα δυο κλάδους ακόμα) που έχει το μαγικό φίλτρο, για να τους κάνει να τρέχουν να σωθούν και να μετανιώσουν την ώρα και τη στιγμή που μπήκαν στο Σώμα (καταταγείτε μας έλεγαν).

Και προπαντός, είναι η καλύτερη περίπτωση για να μας δείξουν τι σημαίνει στην πράξη «αν ξυπνήσεις μονομιάς, θα ’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς». Και δεν είναι ιστορικά τόσο πίσω οι εποχές που καταλάμβαναν δημόσια κτίρια (νομαρχίες κτλ) ή ξεκινούσαν εξεγέρσεις -για όσους φετιχοποιούν τη βία, σαν γνήσια τέκνα της κοινωνίας του θεάματος. Αρκεί να μην ξεχνάνε -και εμείς μαζί τους- πως αυτό που κάνει τη διαφορά είναι τα άλλα δύο στοιχεία: η μαζικότητα και η αποφασιστικότητα, που ακυρώνουν κάθε κρατικό σχεδιασμό (μαστίγιο και καρότο, δολώματα, καταστολή και κοινωνικό αυτοματισμό).

Τα καλύτερα συμπεράσματα βγαίνουν μες στη φλόγα του αγώνα. Αλλά δεν είναι η ώρα του απολογισμού και της αποτίμησης. Και ίσως (μακάρι) να αργήσει αρκετά αυτή η στιγμή. Ίσως να έχει να μας δώσει πολύ αισιόδοξα μηνύματα, όταν γίνει. Γιατί αυτή τη φορά υπάρχουν οι προϋποθέσεις να μη μείνουμε στο ίδιο έργο θεατές, να αποφύγουμε την πεπατημένη της κυκλικής εναλλαγής (με ένα ισχυρό κίνημα που δυναμώνει και ξεφουσκώνει σαν την παλίρροια), να μη φύγουν οι αγρότες με κατεβασμένο κεφάλι, να κερδίσουν κάτι ουσιαστικό και -κυρίως- να το επιβάλουν με τον αγώνα τους.

Και αυτή η νίκη θα είναι δική τους και δική μας.
Και μπορούν να μας την πάρουν πίσω -γιατί κάθε κατάκτηση είναι επισφαλής σε αυτό το σύστημα-, μόνο αν σταματήσουμε τον αγώνα.