Κυριακή 8 Μαρτίου 2009

Καν' το κι εσύ


Ένας σίγουρος τρόπος να σε μισήσουν οι ταβάριτς της σοβιετίας ήταν να αγνοήσεις τη γιορτή της γυναίκας. Σα να τους πρόσβαλες νοοτροπία, ήθη κι έθιμα.
Ο κλασικός ο μπιπ ο δυτικός που θα 'λεγε κι ο γεωργίου.

Ακόμα και σήμερα αν ξεχάσεις ή ειρωνευτείες την ημέρα αυτή μπροστά σε γυναίκα που έχει ζήσει στη σοβιετία, αλίμονό σου. Θα σε καρυδώσει. Κι αν ήταν στο χέρι της, ίσως ξανάνοιγε τα γκούλαγκ για σένα και τους ομοίους σου.

Τέτοιες μέρες έχουν συνήθως την υποκρισία όλων των παγκόσμιων ημερών. Ένα κάρο ανακοινώσεις, πολλή φιγούρα και μπόλικο τίποτα. Άλλοθι για την κατάσταση τις υπόλοιπες 364 μέρες του χρόνου.

Στη σοβιετία όμως η μέρα της γυναίκας ήταν εθνική γιορτή και αργία. Όταν μια τέτοια μέρα είναι γιορτή για όλο το [σοβιετικό] λαό αποκτά άλλη αξία.

Γυναίκες σαν την κρούπσκαγια και τη βαλεντίνα τερένσκοβα έδειξαν στην πράξη πώς σπάνε οι φραγμοί του φύλου τους και κατακτάται η ισότητα.
Αλλά οι πιο πολλοί έχουν μάθει να βλέπουν ωραίες συσκευασίες αντί για γοητευτικούς ανθρώπους με προσωπικότητα. Κι όταν ακούν ρωσία φέρνουν στο μυαλό τους τα κορίτσια της νύχτας.
Στερεότυπο που πιο πολύ χαρακτηρίζει όσους το έχουν, όχι αυτές στις οποίες αναφέρεται.

Σε μια ταινία προ δεκαετίας με τον τίτλο πολαρόιντ μια κοπέλα με μια κάμερα ρωτάει τον κόσμο στο δρόμο να της πει τι είναι η συλλογικότητα και φτιάχνει ένα βιντεάκι με τις αντιδράσεις του (πχ ένας γιάπης που την κοιτάει σαν ουφο και τρέχει να της ξεφύγει).

Σε κάποια φάση συναντά δυο ρωσίδες ιερόδουλες. Στην αρχή σκαν στα γέλια με την ερώτηση.
Με τα πολλά η μία καταλαβαίνει τι τις ρώτησε κι αρχίζει γελώντας στα ρώσικα ένα τραγουδάκι που έμαθε μικρή στο σχολείο για τη σοβιετία και το λένιν.
Η ειρωνεία ήταν εμφανής, αλλά μέχρι το τέλος κανείς δεν έδωσε καλύτερη απάντηση από αυτήν την κοπέλα.

Δύο πράγματα θέλει να πει με αυτή τη σκηνή ο ποιητής.
Να απαξιώσει τη σοβιετία κι όποιο αίσθημα συλλογικότητας την έχει ως σημείο αναφοράς.
Και να δείξει πόσο φαιδρή μοιάζει η συλλογικότητα όταν φτάνεις σε τέτοια κατάντια.

Η ερώτηση των πενήντα εκατομμυρίων βέβαια είναι αν για αυτή την κατάντια φταίει η συλλογικότητα [σοβιετία] ή ότι σταμάτησε να υπάρχει.
Κι αυτό δένεται και με κάτι ακόμα. Κομμάτι της κατάντιας μας στον καπιταλισμό είναι να θεωρούμε τη συλλογικότητα αστεία, ντεμοντέ, χρεοκοπημένη. Και να γελάμε με αυτήν αντί να κλαίμε με την κατάντια μας. Με την οποία συμβιβαστήκαμε.

Αν η καθιέρωση της γιορτής της γυναίκας ως εθνική αργία λέει πολλά για τη σοβιετία το υπόλοιπο εορτολόγιο δεν είναι λιγότερο εντυπωσιακό.
Με το πάσχα και τα χριστούγεννα ασχολούνταν πρακτικά ελάχιστοι (αυτό θα πει ευτυχία).
Μπορεί η μητρόπολη να γέμιζε από ορθόδοξους, αλλά αυτό για τα δεδομένα του πληθυσμού της μόσχας δε σήμαινε τίποτα.

Η πρωτοχρονιά γιορταζόταν κανονικά.
Από το ανατολικό μέχρι το δυτικό άκρο της σοβιετικής επικράτειας είχαμε καμιά δεκαριά αλλαγές χρόνου. Οπότε κάθε περιοχή γιόρταζε μία φορά κανονικά κι άλλη μία μαζί με τη μόσχα που ήταν πρωτεύουσα κι έδινε τη γραμμή.
Ίσως κάποιοι βλέπουν σε αυτό μεγαλορωσικό αυταρχισμό. Στην ουσία είναι το διαλεκτικό δέσιμο της αποκέντρωσης με τον κεντρικό σχεδιασμό.

Η πρωτομαγιά δεν ήταν απλή αργία (ούτε απεργία) και γιορταζόταν επί διήμερο.
Μία εβδομάδα μετά ήταν η 9η μάη, η αντιφασιστική νίκη των λαών.
Ως εθνικές γιορτές τιμούνταν ακόμα η 23η φλεβάρη, μέρα του κόκκινου στρατού κι η μέρα της οκτωβριανής επανάστασης που με το καινούριο ημερολόγιο πέφτει 7 νοέμβρη.

Παρά την αντεπανάσταση, η σημασία των ημερών αυτών δεν έσβησε από τη μνήμη του σοβιετικού λαού.
Νωπή είναι η περίπτωση με τα 60χρονα της αντιφασιστικής νίκης, όπου οι μαζικές αντιδράσεις ματαίωσαν το σχέδιο του πούτιν να αντικαταστήσει τη σημαία του κόκκινου στρατού με την οποία προέλασαν οι σοβιετικοί κατά των ναζί.

Έτσι, η τακτική που ακολουθήθηκε στη μετασοβιετική ρωσία ήταν να αφήσουν άθικτες τις μέρες, αλλά να αλλάξουν την ονομασία και το περιεχόμενο.
Η 23η φλεβάρη πχ είναι μέρα του στρατού γενικά. Κάτι αντίστοιχο επινόησαν και για τις 7 νοέμβρη (χωρίς δέκα μπροστά).

Την ίδια τακτική ακολούθησαν με το σοβιετικό ύμνο. Τον οποίο τελικά επανέφεραν αλλάζοντας μόνο τα λόγια.
Για εμάς όμως που ούτως ή άλλως δεν ξέρουμε ρώσικα (και πιάναμε μόνο το όνομα του λένιν) οι συνειρμοί και το ρίγος στο άκουσμά του παραμένουν αναλλοίωτα. Ακόμα κι αν πρόκειται για ποδόσφαιρο (όπου συνήθως ακούγεται ο ύμνος στο ευρύ κοινό).

Ο ύμνος αυτός είχε τη δική του ιστορία, η οποία λίγο-πολύ είναι γνωστή σε όλους.
Το 77 με το σοβιετικό σύνταγμα του μπρέζνιεφ τα λόγια άλλαξαν, απαλείφθηκε η αναφορά στο σύντροφο με το μουστάκι κι έμεινε μόνο αυτή στο λένιν.
Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι στα πρώτα χρόνια η σοβιετία αντί ύμνου είχε τη διεθνή.

Εδώ κάθε τροτσκιστής που σέβεται τον εαυτό του βρίσκει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Όχι απλά μια στροφή που υπαγορευόταν από τις ανάγκες του μεγάλου πατριωτικού πολέμου (όπως βαφτίστηκε η αντίσταση στους ναζί κατά το δεύτερο παγκόσμιο) αλλά την τελική λογική συνέπεια της εγκατάλειψης του διεθνισμού από τη μουστακική ηγεσία.

Αυτό που είναι σίγουρο όμως είναι ο συμβολισμός στο σοβιετικό εορτολόγιο. Το οποίο λέει πολλά για το σοβιετικό λαό, τη συλλογική του μνήμη και την καλλιέργειά του.
Αλλά και για το αν άφησε κάτι πίσω της η σοβιετία, ή ήταν απλώς ένα σκουπίδι της ιστορίας που πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων αφήνοντας πίσω του μόνο μπόχα και δυσωδία.

Το τελευταίο το πιστεύουν αρκετοί. Τη μπόχα που ζουν τώρα τη συνήθισαν και δεν τους πειράζει τόσο.
Εμείς πάλι είμαστε οπαδοί της ανακύκλωσης.
Που στην ουσία της είναι διαλεκτική όσα λίγα προτσέσα στον κόσμο.

5 σχόλια:

Unknown είπε...

''...Οι μαχητές δεν μπορούν και δεν πρέπει να ελεεινολογούν τη μοίρα τους, επιδή πάλεψαν, όχι γιατί τους εξανάγκασε κανείς, αλλά γιατί το θέλησαν οι ίδιοι συνειδητά''.

Πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε την αλήθεια, όπως είναι, γυμνή. Και με αυτόν τον τρόπο να τη μεταφέρουμε πρώτα από όλα στους ίδιους τους εαυτούς μας και ύστερα στους υπόλοιπους, τους συντρόφους, τους φίλους, τους εχθρούς και βασικά στους κυριαρχούμενους (αν θεωρούμε τον εαυτό μας έναν από αυτούς).
Με δεδομένο ότι ένα άθροισμα φίλων, των οποίων η φιλία τους βασίζεται κατά κύριο λόγο στην κοινή πολιτική και οργανωτική στράτευση, δεν αποτελεί και δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να αποτελέσει μια (πολιτική) συλλογικότητα, τότε, όποιος δε δέχεται να ενσωματωθεί ή να αφομοιωθεί από μια τέτοια (υποτιθέμενη) συλλογικότητα, βασικό καθήκον έχει να κατακτήσει ή να εξασφαλίσει ένα ανώτερο επίπεδο μιας πολυδιάστατης αυτονομίας. Σημειωτέον, ότι οποιαδήποτε συλλογικότητα, ανάλογα με το χαρακτήρα ή το σκοπό της, προϋποθέτει μια κάποια είδους πειθαρχία, εσωτερική ιεραρχία, αυτοδέσμευση και συνομωτικότητα.
Σκεφτείτε όμως: αν αυτά είναι τα υλικά, των οποίων τη διαστρέβλωση έχετε βαρεθεί μέσα στη συλλογικότητα, στην οποία είστε στρατευμένοι και η οποία -αν θέλετε- φέρει το επίσημο ''trademark'' αυτών των υλικών, τότε αναπόδραστα δεν θα οδηγηθείτε κι εσείς σε μια αντίστοιχη διαστρέβλωση στο μικροσκοπικό επίπεδο της δικιάς σας συλλογικότητας, την οποία διατρέβλωση υποτίθεται ότι έχετε βαρεθεί στο μακροσκοπικό επίπεδο της ''επίσημης'' συλλογικότητας;
Θα μου πεις: ''Τί να κάνω, να καθίσω σπίτι μου, να μη μιλάω. Έτσι τουλάχιστον κάπως το παλεύω''. Όμως το ερώτημα θα πρέπει να τεθεί σχετικά με πιο πρωταρχικά ερωτήματα: Έχουμε μπροστά μας το πρόταγμα, φλεγόμαστε από αυτό. Το πρόταγμα, όπως αυτό διαμορφώθηκε ιστορικά από την εξέγερση του Σπάρτακου έως τα επαναστατημένα και επαναστατικά Σόβιετ του Οκτώβρη, και από τα απελευθερωτικά οδοφράγματα της Κομμούνας έως την ουτοπική απόπειρα του Μάη του '68 και όπως διατυπώθηκε, πάλι με ιστορικό τρόπο, από αυτούς τους οποίους αποκαλούν ως ''κλασσικούς''. Αναρωτηθείτε λοιπόν αν τα βαθύτερα ελατήριά σας είναι η επίτευξη του προτάγματος σε μοριακό ή σε μάκρο επίπεδο ή αν είναι η ποικιλόμορφη προσωπική προώθηση εντός μιας πολιτικής, φιλικής, επαγγελματικής συσσωμάτωσης. Αναρωτηθείτε λοιπόν αν υπάρχει ή ποιός είναι αυτός, ο οποίος έχει κάψει τις δικές σας γέφυρες, με τις οποίες υποτίθεται ότι θα κάνατε τη δικιά σας έφοδο στον ουρανό. Κοντολογίς η ομορφιά είναι στους δρόμους, κι αυτό γιατί το βάθος του ουρανού παραμένει κόκκινο.

ΥΓ: Το παραπάνω σχόλιο δεν απευθύνεται σε αυτούς, οι οποίοι έχουν την ευθύνη για το εγχείρημα του blog, αλλά σε όλους μας.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Στην ίδια ταινία η κοπέλα με την κάμερα μαγνητοσκοπεί στο τέλος τον εαυτό της και δίνει τη δική της απάντηση: συλλογικότητα είναι η ανάγκη που νιώθουμε να κάνουμε πράγματα με άλλους ανθρώπους για να δίνουμε νόημα στη στιγμή που περνά και χάνεται.
Στην αρχή μου φάνηκε γιούχου, μετά το καλοσκέφτηκα και μου άρεσε.

Συλλογικότητα όμως είναι κι η εκτόνωση, οι θρησκείες, ο πετροπόλεμος (κι αυτό δεν πηγαίνει σε αυτόν που έχει την ευθύνη για το εγχείρημα του προηγούμενου σχολίου).
Τα ερωτήματα που εκφράζεις τα νιώθω σε μεγάλο βαθμό και δική μου αγωνία. Μπορούμε να φτιάξουμε μια νέου τύπου συλλογικότητα (sic) από τα παλιά υλικά με τα οποία αποτύχαμε; Μπορούμε να την προστατέψουμε από εκφυλισμό (του οποίου εν πολλοίς αποτελούμε φορείς;).

Προσωπικά, δεν έχω κάτι πολύ καινούριο να απαντήσω. Η ομορφιά είναι στους δρόμους, αλλά αυτό από μόνο του δε λέει τίποτα (άσε που κάποιους τους οδηγεί σε ναρκισσισμό κι αυταρέσκεια αντί για αυτοκριτική).
Χρειάζεται στρατηγική, δηλαδή θεωρία, πράξη κι η μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Να υπάρχουν παντού εστίες αγώνα και να συντονίζονται.
Αυτά είναι στοιχεία που μόνο ένα πρωτοπόρο κόμμα μπορεί να τα συνδυάσει.
Αν δε βλέπουμε κάτι τέτοιο γύρω μας, δε σημαίνει ότι κάναμε λάθος διάγνωση όταν είπαμε πως είναι αναγκαίο.

Ανώνυμος είπε...

Πολύ του "δρόμου" σε βλέπω σήμερα!

Οσο για την γυναίκα στην σοβιετική ένωση. Θύμα εκμετάλευσης ήταν και αυτή όπως και οι άντρες. Απλώς την δόξαζαν γι'αυτό.
Η απελευθέρωση της γυναίκας δεν γίνεται αμα ξεκολιάζεται στη δουλειά και μετά ξεσκατίζει τον μεθύστακα προλετάριο και τέσσερα κουτσούβελα.
Η γυναίκα στην Σοβιετία, που λές και εσύ, ήταν και είναι το θύμα των θυμάτων. Όλοι οι μεθύστακες του σοσιαλισμού ξεσπούσαν επάνω της.
Δυστηχώς η μοίρα της είναι να επορνεύεται και στο εξωτερικό.
Όντως εδώ χρειάζεται άγαλμα στις κεντρικές πλατείες του κομμουνισμού του μελλοντός μας.

Ανώνυμος είπε...

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα
Δεν θέλω να κάνω σχόλιο για την δημοσιευση, απλώς θέλω να πώ οτι ζηλευω - μα παρα πολυ!- τον τρόπο με τον οποιο γράφεις.
Συνέχισε την καλη δουλιά.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Σύντροφε μοκροαστέ υπάρχουν πολύ καλύτερα πράγματα για να ζηλέψουμε και να μιμηθούμε. Πχ οι μεγαλοαστοί.

Και μην ξεχνάς. Οι άλλοι με το αεμ (αντικαπιταλιστικό εργατικό μέτωπο) είναι σαν εσένα, αλλά σε μισούν.
Μόνο εμείς σε θέλουμε ειλικρινά σύμμαχό μας.