Μια χαρά και δυο τρομάρες

(εκλογική ανασκόπηση)

Βγαίνοντας την κυριακή απ’ το σπίτι, έβλεπες κόσμο στο δρόμο, στην εκκλησία, τα καφενεία και στα προποτζίδικα, που δεν αδειάζουν ποτέ. Ξέγνοιαστα κυριακάτικα πρωινά, με τον κόσμο να έχει χίλιες σκοτούρες κι έγνοιες, αλλά να τις ξεχνάει και να τις κρύβει. Η ζωή συνεχίζεται με κανονικούς ρυθμούς, χωρίς να κοιτά τη δική μας μελαγχολία, όπως μας λέει ο ποιητής. Αλλά στην πράξη την προκαλεί και ενίοτε την ενισχύει.

Κάθεσαι εκλογικός αντιπρόσωπος, ή πας να ψηφίσεις το κόμμα και βλέπεις χύμα κόσμο στην ουρά. Μωρομάνες (sic) και γιαγιάδες, πουριτανές κυράτσες, κουστουμαρισμένους γέρους με συντηρητισμό ευθέως αντίστροφο του ποσού της σύνταξής τους, δικά μας μπαρμπάδια να μιλάνε για τον ζούκωφ –κουστουμαρισμένα κι αυτά, αλλά πάντα κάπως ξεχωρίζουν- τρέντι νέους, απολιτίκ συριζαίους. Κόβεις φάτσες και πέφτεις στην αντιδιαλεκτική λούμπα του φυσιογνωμισμού. Πόσοι να μας ψήφισαν άραγε; Αυτός… όχι. Ο άλλος όμως…; Μπα, αποκλείεται. Κι εκεί σε πιάνει η μελαγχολία.

Αυτό είναι όμως το βασικό που πρέπει να αποβάλλουμε. Όχι (μόνο) την απαισιοδοξία, αλλά την κακή συνήθεια να κρίνουμε τον κόσμο με παλιά κριτήρια. Ο τάδε είναι έτσι, ο δείνα αλλιώς, ο άλλος ψώνιο, βλάκας, δεξιός, πασόκος, ρασταφάρης, φασιστόμουτρο. Το μόνο κριτήριο που έχει αξία κι υπερτερεί των άλλων είναι το ταξικό. Αυτό καθορίζει τη θέση και τα συμφέροντα του καθενός. Και πρέπει σιγά-σιγά ν’ αρχίσει να καθορίζει και τη συνείδηση, την πολιτική του στάση.

Πάμε τώρα στο αποτέλεσμα. Μετά τα πρώτα exit polls η χώρα έζησε για λίγα λεπτά στον πυρετό της αριστερής κυβέρνησης με πυρήνα το σύριζα. 100⁺ έδρες για το σύριζα –εάν έβγαινε πρώτο κόμμα και έπαιρνε το μπόνους των 50 εδρών. Άλλες τριάντα από τον κουβέλη κι ένα κομμάτι του πασοκ. Και για αυτές που υπολείπονταν υπήρχαν δύο εκδοχές. Η πρώτη ήταν να δώσει ψήφο ανοχής ο καμμένος. Κι η δεύτερη ν’ ακούσει ο λαός του κουκουέ τον τσίπρα και να γκρεμίσει τις αποφάσεις της ηγεσίας, των κομματικών συνεδρίων, ίσως και το κτίριο του περισσού, αν χρειαστεί, επιβάλλοντας στην πράξη την πολυπόθητη ενότητα, “πάνω απ’ το πτώμα του κόμματος”.

Προς το παρόν γλιτώσαμε από τους ευσεβείς πόθους του αλέξη, μπορεί να τους ξαναβρούμε όμως μπροστά μας στα μέσα ιούνη, όπου πιθανότατα ο σύριζα θα ανεβάσει κι άλλο τα ποσοστά του. Τότε ίσως βγει επιτέλους και η αστική κυβέρνηση που ήθελαν μερικοί για να της βάλουνε το πιστόλι στον κρόταφο και να την εκβιάσουν μαζικά, ώστε να διαγράψει το χρέος και να διενεργήσει ελε (επιτροπή λογιστικού ελέγχου) για να δει πόσο από αυτό το χρέος διαγράφτηκε νόμιμα, βάσει διεθνούς δικαίου.

Αυτή την κυριακή γυρίζουμε τον τροχό της ιστορίας, έγραφε ο αλέξης σε ένα άρθρο του στο παρόν. Κι ο νους πήγε αμέσως συνειρμικά στον τροχό της τύχης με τον πολυχρονίου στον αντένα. Θα γυρίσει ο τροχός να πηδήξει κι ο φτωχός που λέει η παροιμία. Κι αν σου κάτσει χρεοκοπία; Πολιτική πρωτίστως κι ύστερα όλα τα υπόλοιπα. Δε βαριέσαι. Το μοναστήρι με τις εφεδρείες να ‘ναι καλά.

Τσίπρας-Ολάντ, Καμπότζη-Μιτεράν –που λέει και το σύνθημα, παραφρασμένο.

Ο σύριζα ανεβαίνει γιατί πέφτει το πασόκ κι αντιστρόφως. Έχει σε επιτελικό ρόλο τον εξ απορρήτων του γιωργάκη (κοτζιάς) και τα ορφανά του πασόκ (σακοράφα και κουρουμπλής) πρώτα σε σταυρούς στη β’ αθηνών (τρίτος είναι ο παπαδημούλης, για να ολοκληρωθεί η αριστερή στροφή του εκλογικού σώματος). Και η λογική λέει ότι εκτός από τις μαζικές διαρροές ψηφοφόρων από το πασόκ, υπήρξαν και πασοκάρχες που έκαναν εκλογική δουλειά για το σύριζα. Αλλιώς είναι πολύ δύσκολο να πιστέψεις ότι στην χώρα αυτή ζουν ένα εκατομμύριο συριζαίοι. Φυσιογνωμικά μου προκύπτει, μαθηματικά όχι και τόσο και κινηματικά ακόμα λιγότερο –την πρωτομαγιά με τη γσεε πχ ήταν πάλι τρεις κι ο κούκος).

Οι πασόκοι ζουν ντεζαβού με το 89’ και κινδυνεύουν να πάθουν ό,τι δεν έπαθαν τότε: να διαλυθούν. Ο μόνος συνεκτικός ιστός που τους απέμενε ήταν η εξουσία. Αν την χάσουν, δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να τους συγκρατήσει. Τη στιγμή λοιπόν που ο σύριζα έκλεινε «ραντεβού με την ιστορία», το πασόκ έφτανε εκλογικά στο 13,2, που ήταν το πρώτο ποσοστό το ενιαίου συνασπισμού, στις εκλογές του 89΄. Και στις επόμενες κινδυνεύει να πέσει ακόμα πιο χαμηλά, ακολουθώντας την πορεία του συν εκείνης της εποχής, στις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις του 89-90.

Το ωραίο της υπόθεσης είναι ότι ο μπαμπούλας της ακυβερνησίας που τότε ζημίωνε την αριστερά και το αίτημα της απλής αναλογικής, τώρα ωφελεί το σύριζα και γυρνά εναντίον του δικομματισμού, που δεν έχει αξιόπιστη πρόταση διακυβέρνησης. Ενώ ο κοτζιάς, που το 89’ είχε διαφωνήσει από τα κάτω και αριστερά, πέρασε αργότερα από το πασόκ και τώρα ετοιμάζεται να το βάλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, πετυχαίνοντας αυτό που ήθελε να κάνει το 89’ ο ανδρουλάκης, που τώρα βρίσκεται στο πασόκ, ως ένας από τους 40 μόλις βουλευτές του που εκλέχτηκαν. Το έλα να δεις.

Παρόλα αυτά το πολιτικό μήνυμα των εκλογών είναι ότι ο κόσμος γουστάρει αλλαγή. Γουστάρει 80’ς, υποσχέσεις για ακόμα καλύτερες μέρες και παραμύθι για εύκολες λύσεις. Η πασοκάρα είναι αθάνατη, ακόμα κι όταν πεθαίνει. Ένα κεφάλι του κόβεις, δύο βγάζει (ένα ροζ κι ένα πράσινο) σα λερναία ύδρα. Κατά βάθος όλη η ελλάδα είναι πασόκ. Το ξαναψήφισε και στις εκλογές, αλλά δεν το ξέρει. Ψήφισε για την ακρίβεια το γενόσημό του, τον σύριζα. Και πασόκ να μην ήταν, πάλι πασόκ θα ψήφιζε. Σαν εκείνο το σύζυγο που απατάει τη γυναίκα του με κάποια που της μοιάζει, γιατί κατά βάθος, μόνο αυτή θέλει. Κι αν δεν υπήρχε το πασόκ, θα έπρεπε να το εφεύρει.

Κι άντε τώρα να πάει παραπέρα η συνείδησή του. Αυτός καλό πασόκ ψήφισε, αλλά νομίζει ότι ψήφισε αριστερά και περιμένει αποτέλεσμα. Κι άμα δει μία από τα ίδια, θα απογοητευτεί χειρότερα και δεν θα πιστεύει ότι υπάρχει εναλλακτική. Για αυτό είναι επικίνδυνος ο οπορτουνισμός κι οι διάφορες εκδοχές του, με τις αυταπάτες που σπέρνουν, πχ για μια νέα μεταπολίτευση (μεταπολίτευση του λαού την λέει η κοε, ή νεοπολίτευση, όπως είναι ο άθλιος νεολογισμός του άθλιου λαζόπουλου).

Αλλά αν αυτό ήταν το μήνυμα του κόσμου, ποιο ήταν το πολιτικό διακύβευμα αυτών των εκλογών; Συνήθως το διακύβευμα χρησιμοποιείται για να εκφράσει αυτό που κρίνεται, το «επίδικο» (που μαζί με το «πρόταγμα» ανήκει σε εκείνες τις λέξεις που ακούμε συχνά-πυκνά στα φοιτητικά αμφιθέατρα, αλλά είναι ζήτημα αν θα τις απαντήσεις στην πραγματική ζωή, εκτός σχολής. Παρόλα αυτά το ρήμα διακυβεύω έχει μάλλον διαφορετική σημασία. Σημαίνει ρισκάρω, διακινδυνεύω. Με αυτή την έννοια, διακύβευμα σε αυτές τις εκλογές, υπήρχε μόνο για τους καπιταλιστές, που διακινδύνευαν την ομαλή αναπαραγωγή του αστικού, πολιτικού συστήματος. Μπορούμε να πούμε πως αυτή η αναπαραγωγή κλονίστηκε εξαιτίας της αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, ή της ανόδου του σύριζα; Προσωπικά, δυσκολεύομαι να απαντήσω καταφατικά.

Νομίζω ότι το κύριο άρθρο του βήματος, παραμονή των εκλογών, μπορεί να δώσει απάντηση στην ερώτησή μας. Και το 81’ επί αλλαγής, μας λέει ο ψυχάρης, υπήρχε έντονη ανησυχία στους διάφορους κύκλους της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας, αλλά ο «εθνάρχης» τους καθησύχαζε: Αν ο Ανδρέας δεν πειράξει τα εξωτερικά, στα εσωτερικά να κάνει όσα λέει! Έχει δίκιο...

Και λίγο πιο κάτω μας το κάνει πενηνταράκια –και για τον πλέον ρομαντικό οπορτουνιστή: Ο νικητής των σημερινών εκλογών μπορεί να χειριστεί κατά το δοκούν τα εσωτερικά. Αλλά έχει περιορισμένες δυνατότητες στις σχέσεις µε ξένους. Δεν είναι δυνατόν να ανατρέψεις μονομερείς διεθνείς συνθήκες.

Ο ψυχάρης είναι ο βηματοδότης που δίνει τη γραμμή της τάξης που υπηρετεί. Και βάζει στη θέση του τον κάθε ονειροπόλο που φαντασιώνεται έναν έλληνα τσάβες, στο πρόσωπο του τσίπρα. Εφόσον δεν πειράξει τα εξωτερικά ο σύριζα, μπορεί να παίξει όσο θέλει. Αυτή είναι η κόκκινη γραμμή των αστών. Και δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι θα την περάσει ο αλέξης, για να διακυβεύσει τη διακυβέρνησή του.

Πάμε τώρα και στην ουσία. Τις προάλλες ο θηλυκός μου γονιός πήγε να ρίξει ένα τζόκερ στο ναό του στοιχήματος, που δεν αδειάζει ποτέ, κaι ένας θαμώνας της είπε να έρθει μετά την κλήρωση για να το γιορτάσουν μαζί με το εκλογικό αποτέλεσμα.

Και πού ξέρω aν γιορτάζουμε για τους ίδιους λόγους; του απαντά με ερώτηση.

Γιατί εσύ ποιο κόμμα θέλεις να νικήσει; τη ρωτάει ο θαμώνας.

Ένα είναι το κόμμα, του λέει. Αλλά δεν το ‘πιασε το υπονοούμενο.

Το κουκουέ εννοεί, του εξηγεί ένα τρίτος πιο δίπλα.

Το κουκουέ; Α όχι, μέχρι εκεί δεν πάω, σπεύδει να πει έντρομος.

Λες και του ‘παν να ανοιχτεί στα βαθιά, που δεν πατώνει, με φουσκοθαλασσιά.

Αυτή είναι η πολιτική ουσία των εκλογών. Ο πολύς κόσμος φοβάται να ανοιχτεί στα βαθιά, γιατί τον έχουν πείσει ότι μέσα έχει καρχαρίες, ότι θα απομονωθεί από τα πιράνχας της εε, κι ότι οι ρώσοι που το αποτόλμησαν πνίγηκαν και κατέληξαν ταξικά ναυάγια. Κι έτσι μένει στα ρηχά μέτωπα ενάντια στο μνημόνιο, περιμένοντας στο ακρογιάλι το επόμενο τσουνάμι που θα σαρώσει ό,τι έχει απομείνει από τα δικαιώματά του. Και πότε-πότε πλατσουρίζει οργισμένος, αντί να μάθει να κολυμπάει.

Ενώ εμάς, μετά την πτώση στα αστικά κέντρα, μας έμειναν μόνο τα υψηλά ποσοστά στα πάλαι ποτέ ξερονήσια, να παραπέμπουν στο νησί της επανάστασης, στη θάλασσα της καραϊβικής. Κι ύστερα σου λέει ότι δε μπορούν να υπάρξουν σοσιαλιστικές νησίδες μες στο καπιταλιστικό σύστημα. Θα πάμε να ζητήσουμε όλοι άσυλο στη λδ της ικαρίας, που λέει κι ο trash, πάνω σε μια σχεδία.

Ο κόσμος δεν έχει ξεφύγει ακόμα απ’ τη λογική της ανάθεσης. (Ούτε κι εμείς εντελώς –φίλοι, οπαδοί, ακόμα και μέλη- αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα). Και δεν είναι έτοιμος για τη λογική της «αντίστροφης ανάθεσης» που βάζει το κόμμα. Πάρε την κατάσταση στα χέρια σου λαέ. Δε θα σου λύσει το κουκουέ τα προβλήματα, χωρίς εσένα. Μόνος σου θα τα λύσεις, με τη δράση και τον αγώνα σου, τόσο τα δικά σου, όσο και του κινήματος ή του κόμματος–σε τελική ανάλυση.

Επειδή όμως αυτός είναι επί του παρόντος ο βαθμός ωρίμανσης του κόσμου κι αυτό είναι το επίπεδο της συνείδησής του, το ζητούμενο είναι τι μπορεί να κάνει η πρωτοπορία, για να το τραβήξει προς τα εκεί που θέλει και να το ανεβάσει. Κι αυτό είναι το θέμα μιας άλλης ανάλυσης.