Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013

Το γρηγοριανό ημερολόγιο της ήττας

Αν το κόμμα είναι ο καθρέφτης της πορείας κάθε συντρόφου τότε οι περιπέτειες του κομμουνιστικού κινήματος στον αιώνα που μας πέρασε δικαιολογούν ένα μεγάλο φάσμα από πρωτότυπες, δαιδαλώδεις προσωπικές διαδρομές και μετακινήσεις πάσης φύσης, με πολιτικούς γυρολόγους σαν τον... (άστο καλύτερα ονόματα δε λέμε, υπολήψεις δε θίγουμε). Συνεπώς στον χώρο μας (με την ευρεία έννοια) μπορείς να συναντήσεις σχεδόν τα πάντα: σκληροπυρηνικούς που μαλάκωσαν κι έγιναν νερόβραστοι, δογματικούς που αλλαξοπίστησαν, ορθόδοξους που αναθεώρησαν, αριβίστες που κοιμήθηκαν κομμουνιστές και ξύπνησαν σοσιαλδημοκράτες, έχοντας δει το όνειρο και το φως το αληθινό (εν τούτω ήττα). Και γενικώς κάθε καρυδιάς καρύδι, που όσο σκληρό κι αν φαινόταν, απέβαλε το περίβλημά του στον καρυοθραύστη του 89-91’. Αλλά και σαν εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, με ένα λόγο ένα προς πενήντα, κάποιοι από την αντίπερα όχθη, που διέβησαν τον ρουβίκωνα, προς τη δική μας πλευρά και συστρατεύτηκαν με το κομμουνιστικό κίνημα. Κι όσο μεγαλύτερη απόσταση μας χωρίζει απ’ τα γεγονότα και τη στάση τους, τόσο νομίζουμε πως μπορούμε να τα κατανοήσουμε να τα ερμηνεύσουμε χωρίς να τα δικαιολογήσουμε, ακόμα και για όσους «λύγισαν», απογοητεύτηκαν και πήγαν σπίτι τους. Είναι κι αυτή μια στάσις, νιώθεται, που λέει κι ο ποιητής.

Κι εφόσον τίποτα ανθρώπινο δε μας είναι ξένο, όλα νιώθονται κι όλα εξηγούνται. Προσωπικά όμως εκείνη η κατηγορία που δυσκολεύομαι να κατανοήσω και να ερμηνεύσω τη στάση της είναι οι πρώην σύντροφοι που έζησαν και τις δυο μεγάλες διασπάσεις, το 68’ και το 91’, κι άντεξαν στην πρώτη για να λυγίσουν στη δεύτερη. Το ‘παιξαν δηλ άσο ημίχρονο διπλό τελικό, με ανατροπή αποτελέσματος, της σοβιετικής ένωσης και των ιδανικών στα οποία αφιέρωσαν όλη την προηγούμενη ζωή τους, για να τα εγκαταλείψουν στα γεράματα. Θα μου πεις πως το παλιρροϊκό κύμα της ήττας και η αίσθηση που προκάλεσε ήταν πολύ σφοδρότερα το 91’ κι άγγιξαν πολύ περισσότερο κόσμο και σε πολύ ευρύτερη κλίμακα, ακόμα και στον περίγυρό μας, πέραν των οργανωμένων δυνάμεων, περιορίζοντας αισθητά την εμβέλεια και την ακτινοβολία των ιδεών μας.

Αυτή ακριβώς την ήττα αποπνέει και το βιβλίο με τις μαρτυρίες και τους στοχασμούς του φαράκου, που γράφτηκε στον απόηχο της αντεπανάστασης, εν έτει 1993, κι απλώνει το τραγούδι της ήττας σε όλη την ιστορική του αφήγηση, σκεπάζοντας αναδρομικά τα γεγονότα του πρόσφατου και μακρινού παρελθόντος με την απογοήτευση και το μηδενισμό του δικού του ιστορικού χρόνου.

-Μα ο φαράκος; απορούν παλιοί και νεότεροι.
Οι νεότεροι όταν χάνουν από υπερβολική σιγουριά στο τρίβιαλ την ερώτηση «ποιον διαδέχτηκε στη θέση του γγ της κετουκε η αλέκα παπαρήγα το 91;» και απαντούν γεμάτοι χαρά «τον χαρίλαο» -που ήταν μέχρι τότε στα πράγματα, ως πρόεδρος του συν και πλάστιγγα που έγειρε υπέρ της αλέκας στο κρίσιμο 13ο συνέδριο- αγνοώντας το μεταβατικό πέρασμα του φαράκου κατά τη διετία 89-91.
Και αυτό ακριβώς αναρωτιούνται και οι παλιότεροι (μα ο φαράκος;) που θυμούνται το πέρασμά του απ’ τη θέση του γγ, αλλά δε φαντάζονταν την κατάληξή του: ανανεωτής ο φαράκος που είχε αντέξει στο βουνό και τη διάσπαση του 68’; Που διηύθυνε το ρίζο επί μια 15ετία σχεδόν και μας πρόσφερε μοναδικές προλεκάλτ στιγμές στις διαλέξεις του για την ηθική στις σχέσεις των δυο φύλων, κουβαλώντας έναν αναχρονιστικό πουριτανισμό –ή μάλλον την ηθική της εποχής του; (Η σχετική μπροσούρα είναι στο πρόγραμμα για να παρουσιαστεί στο προσεχές μέλλον σε ειδική ανάρτηση).

Ε ναι λοιπόν, ο φαράκος. Που καταφέρνει τουλάχιστον να τα ‘χει καλά με την ύστερη συνείδησή του και παραμένει συνεπής στην εσωτερική λογική των γεγονότων, δικαιώνοντας αναδρομικά το κκε ες και «την πολύτιμη συμβολή του στην υπόθεση της ανανέωσης του κομμουνιστικού κινήματος». Και αναθεωρώντας ταυτόχρονα το παρελθόν του, τις θέσεις του και τη δική του στάση κατά τη 12η ολομέλεια και τη διάσπαση του κόμματος. Γιατί δε γίνεται να διαχωρίσουμε την πολιτική ουσία της διάσπασης του 68’ απ’ αυτήν του 91’. Η δεύτερη έρχεται ως συνέπεια της πρώτης, τη συμπληρώνει και την οδηγεί στις τελικές της συνέπειες. Και ο κοινός τους τόπος, το κοινό πολιτικό περιεχόμενό τους, δεν είναι άλλο από τη διάλυση του κκε –είτε με τη διάχυση-αυτοδιάλυσή του σε ευρύτερα πολιτικά μορφώματα (εδα, ενιαίος συν) είτε με την υποκατάστασή του από αυτά- κι η απώλεια των επαναστατικών του χαρακτηριστικών. Και σε τελική ανάλυση η άρνηση του «απαρχαιωμένου, μαρξιστικού δόγματος» και της κομμουνιστικής ιδεολογίας.

Για να το κάνουμε πιο λιανά, το πολιτικό απότοκο της διάσπασης του 68’ ήταν το κκε εσ, η καραμανλική αριστερά, όπως πολύ εύστοχα την είχε βαφτίσει ο φαράκος της εποχής, η οποία πολύ γρήγορα απέβαλε και τυπικά τον όρο «κομμουνιστικό» από τον τίτλο της και με τα πολλά μετεξελίχθηκε στη σημερινή υπεύθυνη δημαρ, το αποσμητικό χώρου της συγκυβέρνησης, όπως την χαρακτήρισε ο (επίσης προερχόμενος από το εσωτερικού) παπαδημούλης του σύριζα, θεωρώντας προφανώς μυρωδάτο λουλούδι τον δικό του χώρο. Ο οποίος προέκυψε από τη διάσπαση του 91’ –που είχε ως πολιτικό της πρελούδιο το «ελληνικό 68’»- κι ετοιμάζεται κι αυτός για τα κυβερνητικά πόστα, αλλά με πρωταγωνιστικό ρόλο. Αν λοιπόν αποτελεί κοινή παραδοχή πως η (νεο)δημοκρατική αριστερά του κουβέλη έχει μόνο το όνομα, αλλά καμία απολύτως αριστερή χάρη που να το δικαιολογεί, τι είναι αυτό που θα διαφοροποιούσε τα συμπεράσματά μας για το πολιτικό προϊόν της δεύτερης σχάσης, που δικαίωσε αναδρομικά το κκε εσ. και ακολούθησε με λίγα χρόνια διαφορά την ίδια ακριβώς πορεία προς τη σοσιαλδημοκρατική μετάλλαξη; Η διαφορά ιστορικής φάσης; Ο λαφαζάνης και το αριστερό ρεύμα; (Θα μιλήσουμε και για αυτούς στο δεύτερο μέρος).

Ίσως κάποιοι μαοϊκοί, ζαχαριαδικοί ή όπως αλλιώς αυτοπροσδιορίζονται διαφωνήσουν με την παραπάνω ανάλυση και πουν πως δεν υπάρχει καμία λογική αντίφαση, θεωρώντας πως το κκε είχε διαλυθεί κατ’ ουσίαν πολύ νωρίτερα, με την έκτη ολομέλεια και όσα ακολούθησαν στις οργανώσεις της τασκένδης, έχοντας μπει προ πολλού σε ρότα μετάλλαξης. Και ότι η πολιτική λογική του φαράκου ήταν αντιπροσωπευτικό δείγμα της ομάδας του κολιγιάννη, που δε διέφερε ουσιαστικά από την ομάδα παρτσαλίδη κι όσους συγκρότησαν στη συνέχεια το λεγόμενο κκε εσωτερικού.
Ανεξάρτητα όμως από το βαθμό σοβαρότητας ή γραφικότητας όσων ασκούν αυτή την κριτική –γιατί υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις στον χώρο- όλοι τους επαναλαμβάνουν το ίδιο λάθος με την ανάλυσή τους για τον παλινορθωμένο –ήδη από το 56’- καπιταλισμό στη σοβιετική ένωση και τη νέα αστική τάξη (νατ). Σημειώνουν μάλιστα ως παραδείγματα που ενισχύουν τον ισχυρισμό τους την περίπτωση της λδ κίνας και αρκετών κκ που μεταλλάχτηκαν εν μία νυκτί σε σοσιαλδημοκρατικά, διατηρώντας όμως το όνομα και την εξωτερική μορφή.

Ξεχνάνε όμως πως η σοβιετία δεν ήταν κίνα και το κκε δεν ήταν σαν τα ευρωκομμουνιστικά κόμματα της γαλλίας και της ιταλίας. Κι αυτό δε σημαίνει πως δεν υπήρχε οπορτουνιστική στροφή μετά το εικοστό συνέδριο, αλλά ότι η οριστική εξάλειψη των επαναστατικών τους χαρακτηριστικών (του κκε και της σοβιετίας) περνούσε υποχρεωτικά μέσα από τη διάλυσή τους, τον τερματισμό της υπόστασής τους σαν πολιτικές οντότητες. Στην περίπτωση της εσσδ το κατάφεραν, με το κκε όμως απέτυχαν οριακά. Κι αυτό είναι που τους στοιχειώνει μέχρι σήμερα, μαζί με το σοβιετικό φάντασμα που πλανάται πάνω από την ευρώπη κι όλο τον κόσμο.

Θεωρητικά τα παραπάνω προορίζονταν να είναι ένα σύντομο προλογικό σημείωμα για την παρουσίαση του βιβλίου του φαράκου που ανέφερα, στη σειρά βιβλία για το καλοκαίρι. Στην πορεία ωστόσο ξέφυγε αρκετά σε έκταση και κατέληξε να γίνει ξεχωριστό κείμενο. Οπότε η παρουσίαση του βιβλίου μετατίθεται χρονικά για επόμενη ανάρτηση.

34 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Οπότε η παρουσίαση του βιβλίου μετατίθεται χρονικά για επόμενη ανάρτηση.

Την περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον.

gdmn1973

Ανώνυμος είπε...



Έκατσα και διάβασα πρόσφατα τα Khrushchev Lied, Socialism Betrayed: Behind the Collapse of the Soviet Union και το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ Β'. Στο Socialism Betrayed εμφανίζετε μια γραμμή (που ακολουθείτε πάνω-κάτω και στα άλλα δυο κείμενα, αλλά όχι τόσο καθαρά), ότι μέσα στο κόμμα υπήρχε μια δεξιά παρέκκλιση (Μπουχάριν- Χρουτσοφ-Γκορμπατσόφ). Από την στιγμή που πήρε το κόμμα ο Χρουτσοφ, τα πάντα είχαν τελειώσει.

Μάλιστα κάπου έχει μια αναλογία, ότι ο καπιταλισμός είναι σαν σχεδία σε ποτάμι, πέφτει σε βραχια που και που αλλά συνεχίζει (και νομίζω δίνει για παράδειγμα την κρίση του 1930 στη Αμερική, ο Hoover μπορεί να έκανε ότι βλακεία ήθελε, άλλα το σύστημα συνέχισε). Αντίθετα λέει ο σοσιαλισμός είναι σαν ένα αεροπλάνο, θέλει πιλότους, μηχανικούς, αεροσυνοδούς κτλ και αν ο πιλότος αποφασίσει να το ρίξει (η κάνει χοντρό λάθος), μας τελείωσε.

Δεν ξέρω κατά πόσο συμφωνείτε με την παραπάνω αναλογία, αλλά εμένα με ανατρίχιασε λίγο. Ουσιαστικά μετατρέπει τον σοσιαλισμό σε “πεφωτισμένη δεσποτεία”. Αν ο Φαράκος (η ο Γκορμπατσόφ) αποφάσιζε στα 70 του να γίνει μοναχός στο Αγιο Όρος θα έπρεπε να είναι αδιάφορο, μια προσωπική του επιλογή με ελάχιστες επιπτώσεις.

Σπύρος

Αναυδος είπε...

serchez la famme

Αναυδος είπε...

mea culpa
cherchez la femme

do.b4tool8 είπε...

Ένα έξοχο σχόλιο (του Σπύρου) σ΄ ένα άρθρο που είναι τροφή για σκέψη.

Η αναλογία, είναι παρά είναι εύστοχη. Αλλά πόσους ανατριχιάζει η σκέψη; Είμαι σίγουρος, κάποιοι κάνουνε το εξής λογαριασμό: «1990-1917 +2013) = 2086… έλα μωρέ, ας ξανακάνουμε την επανάσταση και μέχρι το 2086 βλέπουμε».

Μέχρι στιγμής έχουμε απαντήσει, εν μέρει, στο μεγάλο ερώτημα: γιατί έπεσε σαν χάρτινος πύργος η κραταιά ΕΣΣΔ. Το πώς τύποι σαν τον Γκορμπατσόφ αναδείχτηκαν σε ύπατους παράγοντες εκεί, κι αν μπορεί να ξανασυμβεί στο μέλλον, θέλει τόλμη γι ν’ απαντηθεί.

Cos είπε...

Ο Φαράκος; Ένας αριβίστας αστός (στη γυναίκα του μίλαγε στον πληθυντικό!) που έγινε, δυστυχώς, ΓΓ. Δεν πρέπει να απαντηθεί μόνο το πως έγινε ΓΓ ο Γκορμπατσόφ,αλλά και το πως έγινε ο Φαράκος.

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Α΄)

Φίλε Βασίλη,

Εύλογος, θεμιτός και γόνιμος, αφού παρακινεί σε περαιτέρω προβληματισμούς, ο προβληματισμός σου σ’ αυτήν την ανάρτηση.

Με παρακινείς να προβληματιστώ κι εγώ και να πω ότι ο προβληματισμός σου είναι κάπως προσωποπαγής και αφήνει το πρόβλημα κατά μέρος.

Σου υπενθυμίζω μιαν πολύ σχετική επισήμανση του «Στρατηγού» (Φ. Ένγκελς) που —χρησιμοποιώ εδώ μιαν γερμανική παροιμία— βρίσκει το καρφί στο κεφάλι (ας σημειωθεί ότι ό,τι έπεται είναι απόσπασμα γράμματος, το οποίο αποτελούσε απάντηση του «Στρατηγού» σε γράμμα που του είχε απευθύνει στις 19 Ιανουαρίου του 1894 ο Β. Μπόργκιους από το Μπρεσλάου• ο Χάιντς Στάρκενμπουργκ δημοσίευσε την απάντηση αυτήν του «Στρατηγού» στο περιοδικό «Ο Σοσιαλιστής Πανεπιστημιακός» [«Der sozialistische Akademiker»] (τεύχος 20 του 1895), χωρίς να αναφέρει τον παραλήπτη, εξ ου και σ’ όλες τις μετέπειτα μέχρι το 1968 αναδημοσιεύσεις ή μεταφράσεις —συμπεριλαμβανόμενης και αυτής που χρησιμοποιώ— ως παραλήπτης αναφερόταν ο Χ. Στάρκενμπουργκ, βλ. σχετικά: Karl Marx/Friedrich Engels, Werke, Band 39, Berlin/DDR 1968, σσ. 205–207, 580):

[…] Οι ίδιοι οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία τους, την κάνουν όμως ως τώρα όχι με συλλογική θέληση, σύμφωνα μ’ ένα γενικό σχέδιο, ούτε καν μέσα στα πλαίσια μιας καθορισμένης, δοσμένης κοινωνίας. Οι προσπάθειές τους διασταυρώνονται, κι ακριβώς γι’ αυτό σ’ όλες αυτές τις κοινωνίες κυριαρχεί η αναγκαιότητα, που ολοκλήρωση και μορφή έκφρασής της είναι η σύμπτωση. Η αναγκαιότητα που επιβάλλεται εδώ, μέσα από κάθε λογής συμπτώσεις, είναι πάλι σε τελευταία ανάλυση η οικονομική αναγκαιότητα. Και δω φτάνουμε στην εξέταση του ζητήματος των λεγόμενων μεγάλων ανδρών. Ότι κάποιος, κι ακριβώς αυτός ο μεγάλος άνδρας εμφανίζεται σε τούτη την ορισμένη εποχή, σ’ αυτή τη δοσμένη χώρα, είναι φυσικά καθαρή σύμπτωση. Αν όμως τον σβήσουμε, τότε ζητείται αντικαταστάτης του, κι αυτός ο αντικαταστάτης βρίσκεται tant bien que mal*, μα βρίσκεται με τον καιρό. Ότι ο Ναπολέοντας, ακριβώς αυτός ο κορσικανός ήταν ο στρατιωτικός διχτάτορας που τον έκανε απαραίτητο η εξαντλημένη από το δικό της πόλεμο γαλλική δημοκρατία, αυτό ήταν σύμπτωση. Ότι όμως, αν έλειπε ένας Ναπολέοντας, ένας άλλος θα είχε πάρει τη θέση του, αυτό αποδείχνεται από το γεγονός ότι βρισκόταν πάντα ο άνθρωπος μόλις χρειαζόταν: ο Καίσαρας, ο Αύγουστος, ο Κρόμβελ κτλ. Αν ο Μαρξ ανακάλυψε την υλιστική αντίληψη της ιστορίας, ο Τιερρύ, ο Μινιέ, ο Γκιζώ και όλοι οι άγγλοι ιστορικοί ως το 1850 αποδείχνουν ότι τα πράγματα έτειναν σ’ αυτήν, κι η ανακάλυψη της ίδιας αντίληψης από τον Μόργκαν, αποδείχνει ότι ο καιρός ήταν ώριμος γι’ αυτήν και ότι ακριβώς έπρεπε να ανακαλυφθεί.

Το ίδιο γίνεται και με όλες τις άλλες συμπτώσεις και τις φαινομενικές συμπτώσεις στην ιστορία. Όσο περισσότερο ο τομέας που μελετάμε απομακρύνεται από τον οικονομικό και πλησιάζει στον καθαρά αφηρημένο ιδεολογικό, τόσο περισσότερο θα βρίσκουμε ότι παρουσιάζει στην εξέλιξή του συμπτώσεις, τόσο περισσότερο η καμπύλη του διαγράφει ζικ-ζακ. Αν όμως χαράξετε τον μέσο άξονα της καμπύλης, θα δείτε ότι όσο μακρύτερη είναι η εξεταζόμενη περίοδος κι όσο μεγαλύτερο το μελετώμενο πεδίο, τόσο περισσότερο αυτός ο άξονας είναι παράλληλος με τον άξονα της οικονομικής ανάπτυξης. […]

Ο Ένγκελς στον Στάρκενμπουργκ (25 του Γενάρη 1894)

* Καλά ή κακά (Σημ. Σύντ.)

(Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, Διαλεχτά Έργα σε δυο τόμους, Τόμος ΙΙ, Εκδοτικό της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Δεκέμβρης 1951, σσ. 593–594).


(Συνεχίζεται)

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Σεχτάρ ο Τρομερός είπε...

Για την Ιστορία, Κάπταιν,
Δεν στάθηκε και πολύ ...βράχος το '68 ο Γρηγόρης. Οι δικές μου πληροφορίες (από εκείνα τα χρόνια) λένε πως αμφιταλαντεύθηκε πολύ και μάλλον η ανάδειξή του στο Π.Γ. έγειρε την ζυγαριά, (η κάποια σχετική υπόσχεση, δεν γνωρίζω τις λεπτομέρειες). Η εντύπωσή μου, από τις λίγες φορές, που ήρθα σε επαφή μαζί του: Αδύνατο θεωρητικό-Ιδεολογικό υπόβαθρο, που εξέπληξε και μένα, (ιδίως γιατί δεν είχα, ούτε έχω, σε μεγάλη υπόληψη την δική μου σχετική κατάρτιση), ενώ από την άλλη, τον είχα ανεβάσει με την φαντασία μου πολύ ψηλά.
Βέβαια αυτό δε φτάνει για να ερμηνεύσει την στάση του το '89-'91, γιατί ήταν κι άλλοι, που, χωρίς να είναι μύστες του Μ/Λενινισμού, έμειναν σταθεροί στην αποδώ μπάντα, συνεκτιμώντας τα ιστορικά δεδομένα αλλά και την λαϊκή ιδιοσυγκρασία, που δε συγχωρεί λιποψυχίες και οπορτουνισμούς. Ο Λαός τον "κουμμουνιστή" τον θέλει αμετανόητο και απροσκύνητο, Μπαρμπα-Γιώργο, άσχετα αν ο ίδιος "υποστηρίζει το ΠΑΣΟΚ και ψηφίζει Νέα Δημοκρατία", πούλεγε και ο παληός-καλός Χάρυ Κλυν.
Ο Γρηγόρης διέγραψε μιαν ηρωϊκή πορεία στα νειάτα του, αλλά δυστυχώς έμεινε πάντα διανοούμενος και γιαυτό κλονίστηκε στη δύση του, δείχνοντας και ασυγχώρητες μικροψυχίες και μη διστάζοντας στην ίδια την αυτογελιοποποίησή του. Φταίει, που δεν είχε έρμα, και όχι η "la femme", θάλεγα, Αναυδε. Αλλωστε μια σχέση δυναμώνει και τον άνδρα και την γυναίκα, δεν τους αποδομεί.
Το πιθανότερο είναι πως "κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι", πράγμα, που δε θα συνέβαινε ποτέ σε ένα παληό-καλό καπνισμένο τσουκάλι.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Να την περιμένετε gdmn1973 απλά μπορεί να αργήσει λίγο. Ή να γίνει τελικά τριλογία. Θα δούμε.

Σπύρο οι αναλογίες έχουν πάντα συγκεκριμένη ισχύ. Κι αυτή τη θεωρώ πετυχημένη, γιατί δείχνει ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι απλά η φυσική ροή των πραγμάτων που θα προκύψει έτσι κι αλλιώς, παρά τα ζιγκ-ζαγκ και τις αστοχίες, αλλά μια έφοδος στον ουρανό, η οποία χρειάζεται στρατηγικό σχέδιο και θεωρία. Το επαναστατικό κίνημα χωρίς επαναστατική θεωρία μένει τυφλό κι ουσιαστικά δε μπορεί να υπάρξει. Αυτό δε σημαίνει ότι η θεωρία είναι προνόμιο των ειδικών, πόσο μάλλον ένα είδος πεφωτισμένης δεσποτείας.

Πριν πέσουν κάποιοι να κατασπαράξουν τον άναυδο -αν και μάλλον τη γλίτωσε αυτή τη φορά- για πολιτικά κουτσομπολιά κτλ, να πω ότι κι ο ίδιος ο φαράκος μόνος του αναγνωρίζει τη μεγάλη σημασία που είχε για την περαιτέρω εξέλιξή του η γνωριμία και ο γάμος του με την ευτυχία καρύδη, που του "έριξε τα καφάσια από τα μάτια" για μια σειρά ζητήματα.
Να διορθώσω επί τη ευκαιρία κάτι κι από το αρχικό κείμενο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε μεν το 93' αλλά ο φαράκος το συνέγραψε τελικά πριν κλείσει το σωτήριο έτος 91' έχοντας δηλ εντελώς νωπή την εντύπωση και τα συναισθήματα από τα συγκλονιστικά γεγονότα της περιόδου. Αυτό μπορεί -πέρα από τα άλλα αρνητικά- να το καθιστά κάπως πρόχειρο ή μη νηφάλια αντικειμενικό στα μάτια κάποιων, αλλά κατά τη γνώμη μου έχει για αυτόν ακριβώς το λόγο μια αξία παραπάνω, γιατί μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε τη σκέψη του φαράκου -που είναι αντιπροσωπευτική για τους "ανανεωτές" του κκε- χωρίς πολλά φιλτραρίσματα και αναδρομικά φτιασιδώματα.

Cos ο φαράκος ψηφίστηκε ομόφωνα στη θέση του γγ, οπότε αυτά που πρέπει να μας προβληματίσουν έχουν πολύ μεγαλύτερο εύρος πιθανότατα.

Μη απολιθωμένε σωστό αυτό που λες αλλά εξαρχής δε σκόπευα να πιάσω συνολικά το πρόβλημα, παρά μόνο την ιδιαίτερη πτυχή που είχε να κάνει με το συγγραφέα του βιβλίου που θα παρουσίαζα. Αλλά με τη φλυαρία μου, η παρουσίαση πήγε για αργότερα και το αυτοτελές κείμενο μοιάζει να έχει χτυπητές αδυναμίες και να μην πιάνει κρίσιμα ζητήματα
Περιμένουμε και τη συνέχεια του σολίου σου, που έμπλεξε κάπου στη διαδικτυακή κίνηση..

@φλάρος
επιτυχές

Σεχτάρ βράχος δε στάθηκε όχι. Εγώ έγραψα ότι άντεξε.
Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο αποκομίζει πολύ έντονα την εντύπωση αυτή που αναφέρεις του διανοούμενου, με όλα τα αρνητικά που επισημαίνει και ο βλαδίμηρος στα έργα του για το κόμμα νέου τύπου. Όσο κι αν ερμηνεύονται εν μέρει από πιθανές υπερβολές και το στείρο εργατισμό της άλλης πλευράς που λύγιζε ενίοτε το κλαδί από την ανάποδη, στο σύνολό τους η εικόνα δεν αλλάζει από την ιδιοσυγκρασία που λες. Οι εργασίες του έχουν ένα ενδιαφέρον, εγώ θα συνιστούσα ακόμα και σήμερα την ανάγνωση του βιβλίου του για την επιστημονικοτεχνική επανάσταση, αλλά το μ-λ υπόβαθρό του και το πολιτικό του κριτήριο, όπως το αναπτύσσει στο βιβλίο τουλάχιστον, είναι κάτι παραπάνω από ελλιπή.

φλάρος είπε...

να πω και γω τη σοφία μου.

νομίζω ότι τον γρηγόρη φαράκο πρέπει να τον κρίνουμε λαμβάνοντας υπ όψιν 3-4 πράγματα

1)Την ιστορική ήττα του ΚΚΕ το 1944 (και την οριστική ταφόπλακα το 1949) που διέλυσε κάθε ελπίδα και δυνατότητα για επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας.

2)Την συνακόλουθη προσπάθεια του ΚΚΕ να μπεί νόμιμα στο πολιτικό παιχνίδι έστω και από την πίσω πόρτα με όχημα την ΕΔΑ από το 1951

3)Τις αλλαγές στην ΕΣΣΔ

4)Τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και την νόμιμη πολιτική δράση του μέσα σε συνθήκες ομαλότητας στο εσωτερικό και ύφεσης του Ψυχρού Πολέμου στη διεθνή σκηνή.

Ο Φαράκος ήταν διανοούμενος όπως λέει σωστά κάποιος παραπάνω και πίστευε ειλικρινά στα νιάτα του στη δικτατορία του προλεταριάτου. Η ήττα το 1949 και η αναγκαστική εξορία τον συγκλόνισαν και όπως πολλοί άλλοι, υπέφερε από νοσταλγία. Έκανε τα αδύνατα-δυνατά για να γυρίσει στην Ελλάδα και τελικά τα κατάφερε αναλαμβάνοντας κάποια κομματική αποστολή επί χούντας αλλά πιάστηκε σχεδόν αμέσως.

Ο Φαράκος στην τελευταία συνεντευξή του πριν φύγει στο ¨"Ιστορειν και εξιστορειν" αποκάλυψε ότι αυτός ήταν που έπεισε το υπόλοιπο ΠΓ για συνεργασία με την ΕΑΡ και την συγκρότηση του Ενιαίου ΣΥΝ. Και όχι ο Φλωράκης που το παρουσίαζε για δικό του.

Καταλάβαινε όπως και ο Φλωράκης ότι τα ψωμιά της ΕΣΣΔ ήταν λίγα και πως μέσα στις κοσμογονικές εξελίξεις που έρχονταν το ΚΚΕ κινδύνευε να διαλυθεί. Γι αυτό κατα τη γνώμη μου επιλέχτηκε η λιγότερο κακή λύση της συγκυβέρνησης με τη ΝΔ. Στην πορεία ο Φαράκος πίστεψε (και όχι εντελώς αβάσιμα) ότι η υπόθεση ΚΚΕ τελείωσε οριστικά και πως έπρεπε τα παλιά συμβολά να αποκαθηλωθούν και σε αυτό ήρθε σε συγκρουσή με τον Χαρίλαο με κατάληξη το 13ο συνέδριο...

(συνεχίζεται)


Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Μα που χάνονται τέλος πάντων όλες οι συνέχειες;

Ίσως θα ήταν καλύτερα να ολοκληρώσεις πρώτα το σχόλιό σου, αλλά πού ακριβώς αλλάζει το τελικό μας συμπέρασμα αν πάρουμε όντως υπόψη τις παραμέτρους που λες; Στο βιβλίο του πάντως γράφει κάποια πράγματα λίγο διαφορετικά -πχ ότι πείστηκε πως το κκε και τα κκ εν γένει ήταν χαμένη υπόθεση, χωρίς λόγο ύπαρξης, μετά το πραξικόπημα του αυγούστου στη σοβιετική ένωση. Και πάλι όμως η ουσία δεν αλλάζει

φλάρος είπε...

το βιβλίο το διάβασα πριν πολλά χρόνια και το θυμάμαι σε αδρές γραμμές.
Τα κριτήρια που θέτω δεν αντιβαίνουν σε αυτά που γράφεις, που στα περισσότερα συμφωνώ.

Δίνω μια περισσότερη σημασία στην καταστροφή της δυνατότητας για κατάληψη της εξουσίας δια των όπλων το 1949 γιατί ανεξάρτητα από τύχόν προθέσεις σημαδεύει την ιστορία του ΚΚΕ ως σήμερα.

Από τη στιγμή που εδραιώθηκε αυτή η αντίληψη (δεν κρίνω αν είναι σωστή ή λάθος) ήταν πάρα πολύ δύσκολο να αποφευχθούν φαινόμενα αρριβισμού, αμοραλισμού, τυφλής πίστης στον κοινοβουλευτισμό κτλ. Γιατί όχι άλλωστε. Οι "αριβίστες" πχ της ΕΔΑ ήταν συνεπείς, πίστευαν στην ομαλή ένταξη της αριστεράς στο πολιτικό παιχνίδι μέσα απο τους υπάρχοντες θεσμούς και μέχρι σήμερα έχουν δικαιωθεί αφού δεν υπήρξε
μικρή έστω μερίδα της αριστεράς που έστω συμβολικά να κινηθεί επαναστατικά.

Αυτή την αύρα ρεαλισμού την διαπιστώνει κάποιος σχεδόν σε όλους τους κομμουνιστές της εποχής, του Ζαχαριάδη μή εξαιρουμένου. Και ηταν λογικό να εμπεδωθεί στα νεαρότερα τότε στελέχη όπως ο Φαράκος αφού οι μετέπειτα αγώνες του ΚΚΕ είχαν ως πυρήνα την νομιμοποίηση του και τα μέσα αγώνων που χρησιμοποίησε ήταν ήπια και ειρηνικά. Σε αυτούς τους αγώνες συμετείχαν γενεές ολόκληρες διαμορφώνοντας και την αντίστοιχη συνείδηση.

Κατα τα άλλα ο Φαράκος όπως και αρκετοί της γενιάς του ήταν πολύ μορφωμένοι, προσπαθούσαν όσο μπορούσαν να μάθουν περισσότερα, ήταν πολυγραφότατοι και είχαν μεγάλη πολιτική και κοινοβουλευτική πείρα. Διαφωνώ ότι ο Φαράκος είχε ελλιπή μ-λ συγκρότηση καθώς ήταν απόφοιτος της σχολής πολιτικών και κοινωνικών επιστημών της Μόσχας το 1954 και βέβαια συμφωνώ ότι το βιβλίο του για την ΕΤΕ διαβάζεται και σήμερα με (όχι αρχαιολογικό) ενδιαφέρον.


Dreaming Neon Red είπε...

Η μπροσούρα του Φαράκου για τα κομμουνιστικά ήθη τι τίτλο έχει; Μπορούμε να τη βρούμε κάπου,έστω και σε pdf;

Ανώνυμος είπε...

Ρε παιδιά ποια ήταν επιτέλους αυτή η γυναίκα του Φαράκου; (τι να κάνω ρε γαμώτο που είμα μικροαστικό στοιχείο; )

Κατά τα λοιπά. Πολύ ενδιαφέρον το κείμενο που παρέθεσε ο Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής. Καταλαβαίνω-νομίζω ή τουλάχιστον θέλω να ελπίζω-τι θέλει να πει. Συμφωνώ σε γενικές γραμμές αλλά (να τος πάλι ο μικροαστός που αρχίζει να μιλά) κάποιες χρονικές στιγμές- κάποια ζιγκ ζαγκ - δεν είναι πιο κρίσμα από άλλα; Πολύ πιο κρίσιμα μάλιστα; Εκείνες τις στιγμές τα πρόσωπα (που ναι μεν ο καιρός βρίσκει αντικαταστάτες τους αλλά κανείς αντικαταστάτης δε μπορεί να είναι πιστό αντίγραφο του προηγούμενου) δεν έχουν ρόλο στο αποτέλεσμα εκείνης της στιγμής; Στο ποιό ακριβώς θα είναι το ζιγκ ή το ζαγκ σε εκείνο το χρονικό σημείο; Κι αυτό το ζιγκ ή το ζαγκ μήπως κάποιες φορές είναι τόσο κρίσιμα που μπορούν να αλλάξουν ποιοτικά την κατάσταση των πραγμάτων; Για να το πω απλά. Μήπως ο Λένιν ήταν ο σωστός άνθρωπος τη σωστή ακριβώς στιγμή; Μήπως αν ο καιρός δεν έβρισκε (από σύμπτωση) τον Λένιν εκεί αλλά κάποιον λίγο διαφορετικό ή τον έβρισκε λίγο πιο μετά τότε το αποτέλεσμα θα ήταν λίγο/αρκετά πιο διαφορετικό; Μήπως αν δε γινόταν μαλακίες (και τέτοιες μαλακίες μπορεί να είναι και αποτέλεσμα ανθρώπινου παράγοντα και τελείως τυχαίες πχ καιρός) στο Βιστούλα η ΕΣΣΔ θα αποκτούσε κοινά σύνορα με Γερμανία το 1920 και η εξέλιξη στη Γερμανία θα ήταν διαφορετική; Κάτι που πιθανώς να οδηγούσε ποιοτικά τα πράγματα πάρα πολύ διαφορετικά;

Τη στιγμή βέβαια που τα λέω αυτά ομολογώ (πνιγμένος μέσα στις αντιθέσεις μου) ότι το μόνο αντίδοτο στους κινδύνους που προκαλούν τα πρόσωπα αλλά και η μόνη εγγύηση ότι τελικά τα άξια πρόσωπα θα βρίσκονται στις σωστές θέσεις είναι η πειθαρχημένη συλλογικότητα σε όλα τα ιεραρχικά επίπεδα.

τζιμ

ΥΓ. Να συμπληρώσω ότι δε θα πρέπει να κάνει καθόλου εντύπωση ότι κάποιοι λυγίζουν ή αντιθέτως περνάνε στη από εδώ όχθη.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

DNR, δεν το 'χω τώρα μπροστά μου για να σου γράψω τον ακριβή τίτλο, παραθέτω δυο τίτλους που βρήκα με μια πρόχειρη γκουγκλοέρευνα.

Για μια ταξική, πατριωτική, ηθική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας (Ιούνιος 1977)
Η Νεολαία και το εργατικό κίνημα, εκδόσεις Οδηγητή, 1977

Φλάρε δύο μικρές ενστάσεις.
Είναι ακριβώς οι "ρεαλιστές της εδα" που καταλογίζουν στον ζαχαριάδη τα μύρια όσα για αριστερισμό, το "όπλο παρά πόδα", το "τι πλαστήρας τι παπάγος" αλλά φυσικά κι ότι δεν έπρεπε να μπαίνει σε πρώτη γραμμή το σύνθημα για τη νομιμοποίηση του κόμματος -γιατί ήταν μαξιμαλιστικό. Θέλω να πω δηλ πως δεν είχαν όλοι κοινή αντίληψη περί ρεαλισμού και νομιμοποίησης του κκε.
Ο ίδιος ο φαράκος δε συνδέει την πολιτική του πείρα με τη θεωρητική επιστημονική δουλειά, αλλά τα αντιπαραθέτει τεχνητά και θεωρεί πως το πρώτο τον απέσπασε από το δεύτερο. Πολλές εργασίες του είναι αξιόλογες και έχουν να μας δώσουν ακόμα και σήμερα, αλλά επιμένω πως δεν είχε μ-λ συγκρότηση και δεν ήταν ο πρώτος ούτε ο τελευταίος απόφοιτος σοβιετικών σχολών που δεν την αφομοίωσε -χωρίς να παραγνωρίζω το υπαρκτό ζήτημα του επιπέδου και της ποιότητας που είχαν οι σχολές αυτές.

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Β΄)

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

Αν λοιπόν προσεγγίσουμε από την σκοπιά των όσων γράφει ο «Στρατηγός» την περίπτωση του Γρηγόρη Φαράκου, θα δούμε ότι η εμφάνισή του αλλά και η λειτουργία του ως «μεγάλου ανδρός» στις συγκεκριμένες συγκυρίες είναι σύμπτωση με την έννοια που την προσδιορίζει ο «Στρατηγός». Κάλλιστα θα μπορούσε να παίξει κάποιος άλλος τον ρόλο που έπαιξε, έστω και όχι στην ορισμένη εποχή και στην δεδομένη χώρα, αν και το 1989–1991 οι ραγδαίες εξελίξεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό πίεζαν ασφυκτικά να αναδυθούν «μεγάλοι άνδρες» που θα λειτουργούσαν κατά πώς λειτούργησε ο Γρ. Φαράκος. Το ίδιο έγινε τηρουμένων των αναλογιών και το 1968 οπότε πίεζαν οι εξελίξεις περίπου μιας εικοσαετίας (από το τέλος του εμφύλιου και δώθε), και τον αντίστοιχο ρόλο το ’φερε η σύμπτωση ως έκφραση της αναγκαιότητας να τον παίξει ο Μήτσος Παρτσαλίδης.

Με όσα ανάφερα παραπάνω δεν κινούμαι στην κατεύθυνση του εκμηδενισμού του ρόλου της προσωπικότητας στην ιστορία, αλλά κατά βάση θέλω να υπογραμμίσω κάτω από ποιες αποφασιστικά καθορίζουσες συνθήκες δρα η προσωπικότητα. Αυτές τις συνθήκες πρέπει να τις παίρνουμε σοβαρά και αφετηριακά, θα έλεγα, υπόψη, άμα θέλουμε να μείνουμε στο έδαφος μιας μαρξιστικής-λενινιστικής θεώρησης, ερμηνείας και αποτίμησης ή εκτίμησης των ιστορικών γεγονότων του παρελθόντος. Διαφορετικά φοβάμαι ότι θα πελαγοδρομήσουμε κατά την ανάλυση του γιατί και του πώς έδρασε όπως έδρασε ένας «μέγας ανήρ» ή μια «μεγάλη γυνή» συνεκτιμώντας υπέρ του δέοντος μορφωτικό επίπεδο, χαρακτήρα συζυγικών σχέσεων, ψυχολογική κατάσταση, ταξική τοποθέτηση ή προέλευση κ. ά. Αυτά είναι σημαντικά, δεν πρέπει να αγνοούνται, αλλά δεν αναιρούν το αποφασιστικό που είναι σε τελευταία ανάλυση η οικονομική αναγκαιότητα.

Λέγοντας «οικονομική αναγκαιότητα» αγγίζουμε μέσα από τον προβληματισμό το πρόβλημα αν εστιάσουμε την προσοχή μας στις εξελίξεις που οδήγησαν στις αντεπαναστατικές ανατροπές των ετών 1989–1991. Δεν ήταν αυτές κεραυνός εν αιθρία, αλλά εξέλιξη —όχι φυσιολογική ή αναπόφευκτη, προς θεού!, θα επανέλθω σ’ αυτό πιο κάτω— την οποία δημιούργησαν μια σειρά παράγοντες που απόκτησαν βαρύνουσα σημασία, έγιναν κατά κάποιο τρόπο η «κρίσιμη μάζα», κάποιες συγκεκριμένες στιγμές πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα επισημάνω δύο τέτοιους παράγοντες, οι οποίοι χωρίς να είναι οι μοναδικοί, επιτρέπουν κατά την γνώμη μου μιαν καλή αρχική προσέγγιση της οικονομικής αναγκαιότητας, έκφραση της οποίας είναι η σύμπτωση που αποτέλεσαν το 1968 ο Μ. Παρτσαλίδης και το 1989–1991 ο Γρ. Φαράκος.

Ο ένας είναι το πώς γεννήθηκαν, πώς προωθήθηκαν και πώς κατέληξαν τα «Λαϊκά Μέτωπα» πριν, κατά την διάρκεια και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην καταπληκτική συνέντευξη που πήρες, φίλε Βασίλη από τον σύντροφο Γιώργο Μαργαρίτη και για την οποία θέλω —με αρκετή, ανεξάρτητη από την θέλησή μου, καθυστέρηση— πολύ να σ’ ευχαριστήσω, αυτός εμβαθύνει ουσιαστικά στα διέξοδα και τα αδιέξοδα που γέννησε η πολιτική του «Λαϊκού Μετώπου» στην προοπτική της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής επανάστασης.

Ο άλλος είναι ο χαρακτήρας των εμπορευματικών σχέσεων στον σοσιαλισμό και η ιστορική εμπειρία από την αντιμετώπιση του ακρογωνιαίου αυτού ζητήματος της σοσιαλιστικής οικονομικής πολιτικής από σύστασης και καταβολής Σοβιετικής Ρωσίας και μέχρι την αντεπαναστατική ανατροπή και διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Εδώ υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία με αφορμή και την σχετική Συνδιάσκεψη και τον Β΄ τόμο του «Δοκιμίου».

(Συνεχίζεται)

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

φλάρος είπε...

@μπρεζνιεφικό απολίθωμα

Σύμφωνοι, ο μόνος που διακήρυττε την νομιμοποίηση του ΚΚΕ ήταν το... ΚΚΕ. Πράγματι η ΕΔΑ το θεωρούσε μαξιμαλιστικό.
Πολλοί από την ΕΔΑ κατηγορούσαν τον Ζαχαριάδη πιστεύω για δύο λόγους:
1)Για να εδραιώσουν την πολιτική τους παρουσία στο μετεμφυλιακό πολιτικό σκηνικό ως νομιμόφρονες
2)Κατόπιν εντολών από την ομάδα Χρουστσοφ που από το 1949 σταθερά υπονόμευε τον Νίκο Ζαχαριάδη και τους συν αυτώ.
Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ο άνεμος του ρεαλισμού δεν φύσηξε παντού. Η τακτική του "οπλου παρα πόδα" εγκαταλείφθηκε μετά από λίγο μπροστά στην σκληρότατη πραγματικότητα και τις οδυνηρές της συνέπειες.
Και ήταν το 1954-55 που ο Ζαχαριαδης εγκατέλειψε το σχεδιο για "λαϊκή δημοκρατία" στην Ελλάδα προκρίνοντας την "Εθνική Δημοκρατική Αλλαγή" σε μια προσπάθεια να προσαρμόσει το ΚΚΕ στις ραγδαίες εξελίξεις στην ΕΣΣΔ. Δυστυχώς γι αυτόν το τέλος του ήταν προδιαγεγραμμένο.

Παρέλειψα έναν σημαντικότατο παράγοντα σε σχέση με τον Φαράκο. Την καταθλιπτική αναγκαστική εξορία στις ΛΔ για πάνω από 25 χρόνια. Εκεί διασκορπίστηκε το σύνολο των μαχητών του ΔΣΕ και της ηγεσίας, ανάμεσα σε Βουκουρέστι, Βουδαπέστη, Σόφια, Μόσχα και Τασκένδη.

Αυτή η πολύχρονη εξορία ενίσχυσε τις λογικές εξάρτησης από την ΕΣΣΔ της ηγεσίας του ΚΚΕ, βλέπε και τα γεγονότα του 1956. Άνθρωποι σαν τον Γρηγόρη Φαράκο που νέοι ακόμα βρέθηκαν στις ΛΔ μετά από μια μεγάλη ήττα και ωρίμασαν πολιτικά μακριά από την Ελλάδα υπό την κηδεμονία της ΕΣΣΔ και έδωσαν τη ζωή τους για το ΚΚΕ δεν ήταν παράξενο να θεωρήσουν ότι το ΚΚΕ του καιρού τους τελείωσε οριστικά μετά το πραξικόπημα του Αυγούστου 1991.

Δεν είναι αδικαιολόγητο αυτό και έχει ένα βαθμό αλήθειας.

Σε σχέση με τα γραφόμενα του "μη απολιθωμένου" πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Μήτσος Παρτσαλίδης όπως και ο Μάρκος Βαφειάδης, ο πρώτος με τις "διαφωνίες" του και ο δεύτερος με την "πλατφόρμα" του ήδη από το 1948-49 δεν δρούσαν από μόνοι τους (αν είναι δυνατόν!) αλλά είχαν ισχυρότατη στήριξη από μερίδα της σοβιετικής ηγεσίας που ήθελε για δικούς της λόγους τερματισμό του εμφυλίου και αλλαγή ηγεσίας στο ΚΚΕ. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι αυτοί οι δύο πρωταγωνίστησαν στην "ιστορική αλλαγή" του ΚΚΕ το 1956-57.

Ανώνυμος είπε...

Για όσους γνώρισαν τον Γ. Φαράκο μέσα από τα έργα του ή και μέσα από τη δράση του σε τομείς που είχε την ευθύνη (π.χ Παιδεία, Νεολαία)και συνεργάστηκαν μαζί του επιτρέψτε μου να πω ότι οι εκτιμήσεις για την κατοπινή πορεία του προϋπήρχαν σε στελέχη... Ο μύθος του "σκληρού" δεν ήταν πιστευτός απ' όλους. Απλά πληροφοριακά να αναφέρω ότι η "ταλάντευση" του στα 1968 θα πρέπει να ιδωθεί και σε σχέση με τη στάση που κράτησε στην 6η ολομέλεια του 1956 (οι τοποθετήσεις του έχουν δημοσιευτεί), όπως και σε κρίσιμες μάχες αργότερα π.χ για ζητήματα παιδείας και τις κινητοποιήσεις σ'αυτήν αρχές του '80. Επίσης ιδιαίτερη αξία έχει η στάση του στη λεγόμενη "πλατιά ολομέλεια " της Κ.Ε του ΚΚΕ το καλοκαίρι του '90 με το περίφημο "λευκό" που έριξε, αλλά και κατά τη διάρκεια της προσυνεδριακής διαδικασίας του 13ου συνεδρίου που ανάμεσα στ' άλλα περιδιάβηκε τις Κ.Ο στη Β. Ελλάδα με στόχο να "μαζέψει" αντιπροσώπους υπέρ των "ανανεωτών".Γενικά ο κατήφορος συνήθως δεν έχει πάτο !

Ανώνυμος είπε...

do.b4tool8 είπε...

Ένα έξοχο σχόλιο (του Σπύρου) σ΄ ένα άρθρο που είναι τροφή για σκέψη.

Η αναλογία, είναι παρά είναι εύστοχη. Αλλά πόσους ανατριχιάζει η σκέψη; Είμαι σίγουρος, κάποιοι κάνουνε το εξής λογαριασμό: «1990-1917 +2013) = 2086… έλα μωρέ, ας ξανακάνουμε την επανάσταση και μέχρι το 2086 βλέπουμε
-------------------------------

μιας και είσαι καλός στην αριθμητική
έχω ένα αριθμητικό πρόβλημα πρόβλημα για σένα
1η έφοδο 72 ημέρες
2η έφοδο 72 χρόνια
3η έφοδο πόσο ?

* ανάμεσα στην 1η και την 2η έφοδο παρακάμφθηκαν ως μονάδα μέτρησης εβδομάδα και μήνας

Λιβόρνο

Ανώνυμος είπε...

Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 90 , σε κάποιο τηλεοπτικό κανάλι έκανε εκπομπή ο Βασίλης ο Ραφαηλίδης. Ένα βράδυ είχε καλεσμένο τον Φαράκο ( είχε ηδη γράψει το βιβλίο ). Εκεί προς το τέλος της εκπομπής , έπεσε η μπόμπα , Ο Ραφαηλίδης ρωτάει τον Φαράκο.
Ραφαηλίδης : Θυμάσαι που στην εξορία , και τότε που κηνηγούσαν τους Κουκουέδες , να υπογράψουν δήλωση μετάνοιας(οτι αποκυρήσεις τον καομμουνισμό) , έφτανε μόνο ένα ΝΑΙ σε ένα κομμάτι χαρτί και ήσουνα αμέσως ελέυθερος ?
Φαράκος : Ναι το θυμάμαι.
Ραφαηλίδης : Ε γιατί δεν τόκανες τότε , και έπρεπε να γράψεις 600 σελίδες για να αποκυρήξεις τον κομμουνισμό ?
Μπαμ, πάρτον κάτω τον Φαράκο.
( Ο διάλογος δεν ήταν ετσι ακριβώς, αλλα το νόημα περίπου αυτό ήταν).
Ing. Kostas

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Καταπληκτικό! Και τίποτα άλλο να μην είχε γράψει στη ζωή του αυτό και μόνο θα αρκούσε να τον καταξιώσει στα δικά μου μάτια.

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Γ΄)

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

Η προσεκτική μελέτη του πρώτου παράγοντα που προηγουμένως ανάφερα, δηλ. τα «Λαϊκά Μέτωπα» —αλλά και τα «Ενιαία» που προηγήθηκαν— δείχνει ότι και αυτός ο παράγοντας συγκαταλέγεται στην οικονομική αναγκαιότητα, αφού στόχο είχαν την συμπαράταξη και συστράτευση με το συνειδητό προλεταριάτο ή μη συνειδητών προλεταριακών ή εκτός του προλεταριάτου μαζών στην προοπτική της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής επανάστασης μ’ όλες τις παλινδρομήσεις της πραγμάτωσης της σχετικής πολιτικής (γι’ αυτό έγραφα συγκεκριμένα για «διέξοδα και αδιέξοδα»).

Είναι σαφές ότι μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου αρχίζουν να δρομολογούνται εκείνες οι διαδικασίες που θα οδηγήσουν στην στροφή του 20ού Συνέδριου του ΚΚΣΕ το 1956 αλλά και στην —πολιτικά, ιδεολογικά, οργανωτικά καθώς επίσης και συνειδησιακά— άκρως τραυματική για το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ της ίδιας χρονιάς. Οι διαδικασίες αυτές ούτε μοιραίες ήταν ούτε αναπόφευκτες ούτε, πολύ περισσότερο, μη ανατρέψιμες, όπως θα δούμε σε άλλο σημείο. Ανεξάρτητα όμως απ’ αυτό επικράτησαν με τα γνωστά αποτελέσματα. Σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ότι οι δύο παράγοντες που επισημάνθηκαν στο τέλος του δεύτερου μέρους αυτών των σχολίων είχαν τεράστια σημασία στην μετέπειτα πορεία επικράτησης εκείνων των ταξικών δυνάμεων που αρχικά επέβαλαν την σταδιακή κυριάρχηση του οπορτουνισμού στο ελληνικό και διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και ύστερα δημιούργησαν τις οικονομικές και πολιτικές βάσεις των αντεπαναστατικών ανατροπών μεταξύ 1989 και 1991.

Ενδιαφέρον σε σχέση με την πορεία του οπορτουνισμού μέσα στις γραμμές του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος αυτήν την περίοδο είναι να δούμε τα ζικ-ζακ που διαγράφει η καμπύλη του τυχαίου μια απομακρυνόμενη μια πλησιάζοντας το αναγκαίο που είναι η οικονομική ανάπτυξη κατά πόσο δηλαδή η σύμπτωση είναι εκδήλωση της αναγκαιότητας. Εκθέτω συνοπτικά κατ’ ανάγκη.

Η πρώτη κρούση, όπως σωστά επισήμανε εν τω μεταξύ σε σχόλιό του φίλος αναγνώστης, γίνεται με την πλατφόρμα του Μάρκου Βαφειάδη διαρκούντος ακόμα του Εμφύλιου. Η κρούση αυτή δεν είναι άσχετη ούτε με την πορεία που πήρε η πραγμάτωση της πολιτικής των «Λαϊκών Μετώπων» τόσο στην λαϊκοδημοκρατική Ευρώπη όσο και στην λαϊκοδημοκρατική Ασία ούτε με τις μεταπολεμικές διεργασίες στους κόλπους της καθοδήγησης του ΚΚΣΕ σχετικά με την πορεία της ΕΣΣΔ στον μεταπολεμικό κόσμο ούτε με τον αντίκτυπο της δυναμικής των δύο προηγουμένων τομέων στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Η ελληνική και διεθνής συγκυρία δεν επιτρέπουν να επικρατήσει η συγκεκριμένη πλατφόρμα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μένει χωρίς σοβαρό προηγούμενο όπως έδειξαν οι μετέπειτα εξελίξεις κι ο Μ. Βαφειάδης —προσωρινά— «μπαίνει στην ναφθαλίνη».

(Συνεχίζεται)

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

φλάρος είπε...

"Η κρούση αυτή δεν είναι άσχετη ούτε με την πορεία που πήρε η πραγμάτωση της πολιτικής των «Λαϊκών Μετώπων» τόσο στην λαϊκοδημοκρατική Ευρώπη όσο και στην λαϊκοδημοκρατική Ασία ούτε με τις μεταπολεμικές διεργασίες στους κόλπους της καθοδήγησης του ΚΚΣΕ σχετικά με την πορεία της ΕΣΣΔ στον μεταπολεμικό κόσμο ούτε με τον αντίκτυπο της δυναμικής των δύο προηγουμένων τομέων στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα."

Πολύ σωστά! Η ζωή και η πολιτική δεν είναι άσπρο-μαύρο αλλά έχει πολλούς τόνους του γκρι. Αν θέλετε δυσανασχετώ κάπως με την ευκολία αρκετών να απορρίπτουν ολόκληρες ιστορικές περιόδους (προ 1956 ή μετα 1956. Οπωσδήποτε τότε επισημοποιήθηκαν οι αλλαγές, μήπως όμως προετοιμάζονταν χρόνια πριν;

Εγώ θα έλεγα ότι με τον εμφύλιο άρχιζε μια νέα περίοδος: Ο Ψυχρός Πόλεμος πανω σε μια ασταθή ακόμα ανατολική ευρώπη, με πολλά προβλήματα στα βαλκάνια και σημαντικότερο όλων το ελληνικό.

Σημαντικότερο απο την πλατφόρμα του Βαφειάδη και τις δήθεν διαφωνίες του με τον Ζαχαριάδη σχετικά με την τακτική του ΔΣΕ ήταν η γραπτή καταγγελία του ότι ο Ζαχαριάδης είναι προβοκάτορας. Εδώ είναι το ζουμί. Όλα τα παραπάνω είναι προσχήματα αλλά ο στόχος είναι ο Ζαχαριάδης.

Εννοείται ότι αυτά δεν ήταν δικές του σκέψεις (ο Βαφειάδης όπως και ο Παρτσαλίδης δεν μπορούσαν να σκεφτούν από μόνοι τους) αλλά υπαγορευμένες από την ηγεσία της ΕΣΣΔ ή έστω μερίδα της.

Είναι γνωστό ότι ο "Μάρκος" μετά τον Ιούνη του 1948 παρίστανε τον τρελο και ζήτησε να πάει στη Μόσχα για "θεραπεία" που του δώθηκε τον Αυγουστο του 1948. Στη Μόσχα απέκτησε τις περίφημες διαφωνίες του όπως φαίνεται από το πρώτο του γράμμα με ημερομηνία 28/8/1948 και ακολούθησαν και άλλες.

Η στάση του ΠΓ του ΚΚΣΕ (επί Στάλιν) ήταν αξιοπερίεργη σε σχέση με την κατηγορία του Βαφειάδη ότι ο Ζαχ. ήταν προβοκάτορας. Ενώ καθησύχαζε την ηγεσία του ΚΚΕ ότι "Θεωρούμε τον Ζαχαριάδη γγ αδελφού κόμματος και να συνεχίσει τη δουλειά του" και "τί ασχολείστε με τον τρελό" (Μάρκος), πόρισμα δεν έβγαζε παρά πολλά χρόνια αργότερα. Αυτή η "εκκρεμότητα" ήταν καταθλιπτική και αποσυνθετική για το εξόριστο ΚΚΕ. Τα χρόνια της αναγκαστικής εξορίαςς από το 1949-1955 δεν ήταν ακριβώς εντελώς ρόδινα για τον Ζαχαριάδη αφού κρέμονταν πάνω από το κεφάλι του η κατηγορία του προβοκάτορα.

Τύποις, ο Βαφειάδης δεν εισακούεται από την ηγεσία της ΕΣΣΔ, παραμένει όμως σε θερμή εφεδρεία και αθόρυβα συνέχισε με την κάλυψη του σοβιετικού μηχανισμού ή έστω μέρους του, να μηχανορραφεί στην Τασκένδη ωστε να συμπληρωθεί το παζλ.

Θεωρώ λοιπόν ότι όταν έφτασε το "πλήρωμα του χρόνου" ήταν αδύνατον να αντιστραφεί η κατάσταση. Ο Ζαχαριάδης ηξερε από το 1948 αυτά τα παιχνίδια του Βαφειάδη και τα αντίστοιχα του Παρτσαλίδη από το 1950, καταλάβαινε όμως από που προέρχονταν και δίσταζε να λάβει μέτρα.

Επαναλαμβάνω ότι η απάντηση που θεωρώ σωστότερη στην παράγραφο του "Μη Απολιθωμένου" που παρέθεσα είναι ο ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ που η (ζαχαριαδική) ηγεσία του ΚΚΕ τον είχε κατανοήσει εντελώς λάθος. Τούτο φαίνεται πχ από την μεγαλοποίηση της απειλής για πόλεμο στα Βαλκάνια που έγραφαν πολλές φορές σε ανακοινώσεις του ΠΓ.

Περισσότερα σε νέο σχόλιο















Ανώνυμος είπε...

Επανάληψη του Δ΄ Μέρους

Βασίλη, ξαναστέλνω στην συνέχεια το Δ΄ Μέρος, γιατί μου φαίνεται πως παράπεσε.

Μη Απολιθωμένος κ.λπ.

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Δ΄)

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

Η ήττα στον Εμφύλιο δείχνει ότι ο καιρός είναι ώριμος για την επόμενη κρούση του οπορτουνισμού κι ότι αυτή πρέπει να ανακαλυφθεί όπερ και γίνεται με τον Μ. Παρτσαλίδη που βγαίνει στο προσκήνιο με την σαφή υποστήριξη εκείνων των δυνάμεων μέσα στο ΚΚΕ και στο ΚΚΣΕ που ήδη προετοίμαζαν την «στροφή» της 6ης Πλατιάς του 1956. Κι αυτή η κρούση δεν επικρατεί, πάλι προσωρινά. Έπεται το 20ό Συνέδριο κι η 6η Πλατιά του 1956 για να αλλάξουν τα πράγματα και να επανεμφανιστεί ο Μ. Βαφειάδης στην 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1957. Και τι επανεμφάνιση: Δίνει κυριολεκτικά «ρεσιτάλ» μιλώντας για σχεδόν 2 ολόκληρες ώρες (!) επί του 1ου θέματος της Ολομέλειας (20/2/1957: από τις 8.05΄ μέχρι τις 9.53΄) και δίνει την εντύπωση συνεισηγητή (προς σύγκριση: ο Κώστας Κολιγιάννης, εισηγητής του Γραφείου της ΚΕ στο 1ο θέμα, μιλάει στις 19/2/1957 από τις 8.40΄ μέχρι τις 10.00΄ κι από τις 10.15΄ μέχρι τις 11.50΄, ενώ ο κύριος «κατηγορούμενος» της Ολομέλειας Νίκος Ζαχαριάδης μιλάει στις 19/2/1957 από τις 15.00΄ μέχρι τις 16.50΄, βλ. λεπτομέρειες: ΚΕ του ΚΚΕ, Η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ 18–24 Φλεβάρη 1957, Εισηγήσεις–Αποφάσεις–Ομιλίες–Πρακτικά, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011, σσ. 49–108 (εισήγηση Κ. Κολιγιάννη, 59 σελ.), 223–246 (ομιλία Ν. Ζαχαριάδη, 23 σελ.), 422–492 (ομιλία Μ. Βαφειάδη, 70 σελ.), πρβλ. επίσης και τα Πρακτικά των εργασιών της Ολομέλειας ανά ημέρα συνεδρίασης στις σσ. 881–890). Κι όμως παρά την επανεκλογή του Μ. Βαφειάδη στην ανώτατη καθοδήγηση του ΚΚΕ η παραμονή του στο ΠΓ είναι βραχύβια, αφού δεν διαρκεί καλά-καλά ούτε έναν χρόνο (24/2/1957–10/1/1958). Μετά την καθαίρεσή του από το ΠΓ και τον αποκλεισμό του από κάθε κομματική δουλειά τα «ηνία» στην «οπορτουνιστική δουλειά» τα αναλαμβάνει και πάλι ο Μ. Παρτσαλίδης, όχι βέβαια μόνος του και για δικό του λογαριασμό…

Η ταχεία εναλλαγή Μ. Βαφειάδη–Μ. Παρτσαλίδη ως «μεγάλων ανδρών» του οπορτουνισμού στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα μέσα σε διάστημα μιας δεκαετίας (1948–1958) επιβεβαιώνει την επισήμανση του «Στρατηγού» ότι κι αν σβηστεί ένας «μέγας ανήρ» σε μια ορισμένη χώρα και σε μια ορισμένη εποχή, τότε ζητείται αντικαταστάτης του, ο οποίος βρίσκεται καλώς ή κακώς με τον καιρό, εφόσον ο καιρός ―δηλαδή η οικονομική αναγκαιότητα― είναι ώριμος γι’ αυτό. Και στην δεκαετία 1948–1958 όπως και στην δεκαετία 1958–1968, αλλά και στην συνέχεια μέχρι το 1989–1991 η οικονομική αναγκαιότητα είναι ώριμη, ωριμότατη θα έλεγα, αν μελετήσει κανείς την οικονομική και πολιτική τροπή που παίρνουν τα πράγματα τόσο στην Σοβιετική Ένωση όσο και στην ΛΔ της Κίνας, για να περιοριστώ σε δύο μόνο χώρες που βρίσκονταν στην φάση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Το ότι ο μέσος άξονας της καμπύλης του αφηρημένου που αναφέρει ο «Στρατηγός» όλο και περισσότερο «παραλληλίζεται» με τον άξονα της οικονομικής ανάπτυξης το παρουσιάζει ανάγλυφα ό,τι αμέσως έπεται του κορυφαίου πολιτικού γεγονότος του 1975: της συντριπτικής ήττας του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ στο Βιετνάμ.

Κατά τα χρόνια που ακολουθούν, η βαριά αυτή ήττα, αντί να πυροδοτήσει τριγμούς και κλονισμούς στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, αποδεικνύεται μάλλον αμυχή για τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που συνέρχονται σχετικά γρήγορα από αυτήν για να περάσουν σε μετωπική επίθεση υπονόμευσης κατά μιας ΕΣΣΔ, όπου οι μάταια αναμενόμενες επιτυχίες των «μεταρρυθμίσεων» προς μιαν «σοσιαλιστική» οικονομία της αγοράς αρχίζουν να καταλήγουν σε πραγματικές καταστροφές με διαλυτικά για τον σοσιαλισμό αποτελέσματα, και κατά μιας ΛΔ της Κίνας, η οποία, καθημαγμένη από τους μικροαστικούς τυχοδιωκτισμούς του Μάο Τσε-τούνγκ και της κλίκας του στον οικονομικό τομέα, περνάει σταδιακά αλλά ανεπιστρεπτί στην εξουσία εκείνων των ταξικών δυνάμεων που προσανατολισμένες ανενδοίαστα προς τον καπιταλισμό «κλείνουν ειρήνη» με τον ιμπεριαλισμό αφήνοντάς του ελεύθερο το πεδίο για μιαν ανενόχλητη ολομέτωπη εκστρατεία εναντίον του κομμουνισμού.

(Συνεχίζεται με το πέμπτο και τελευταίο μέρος)

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Σεχτάρ ο Τρομερός είπε...

Πολύ ενδιαφέροντα αυτά, "Μή απολιθωμένε...". "Είμαστε όλο αυτιά" και για το Ε' Μέρος!
Με την ευκαιρία, να θυμίσω (και στον Φλάρο), πως ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '40, σε κάποια διεθνή σύναξη, που δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς τόπο-ημερομηνία, ο Στάλιν είχε εκφραστεί με σχεδόν θαυμασμό για τον Ν. Ζ., χαρακτηρίζοντάς τον ηγετική φυσιογνωμία πρώτης γραμμής για το παγκ. κομμουνιστικό κίνημα. Να θυμηθούμε ακόμη, πως τότε η Σ.Ε. δεν είχε μάχιμο πυρηνικό όπλο, δεν είχε αποκαταστήσει την "ισορροπία του τρόμου", και αυτό σήμαινε, πως έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικός στις διατυπώσεις του, δεν μπορούσε δηλ. να αφήνει υπόνοιες ανασύστασης παγκόσμιου οργάνου (Διεθνής), γιατί το σχόλιό του, μόνο με αυτή την προοπτική είχε νόημα. Εν πάσει περιπτώσει το γεγονός αυτό δείχνει, πως, τουλάχιστον στο Π.Γ. της ΕΣΣΔ καθόλου αρνητικά δεν ήταν τα πνεύματα για το πρόσωπο του Ν.Ζ. και συνακόλουθα την πολιτική γραμμή του ΚΚΕ, που πρωτοπόρα ο ίδιος εξέφραζε.
Βέβαια, αυτό καθόλου δεν αποκλείει τα παράλληλα (και αντίρροπα) "υπόγεια ρεύματα" και ήδη μια διάβρωση μέσα στο ίδιο το ΚΚΣΕ, πράγμα, που φάνηκε πολύ καθαρά με τις εξελίξεις το 1953. Είναι ένα γνωστό, προς αναλυτική κριτική διερεύνηση, ζήτημα, που αφορά όλη την περίοδο μετά την νίκη της Κολλεκτιβοποίησης-Εκβιομηχάνισης στην ΕΣΣΔ, που ήταν η ουσιαστική ολοκλήρωση της Μπολσεβίκικης Επανάστασης.
Τα λέμε....

Ανώνυμος είπε...

Ο Ι. Β. ΣΤΑΛΙΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

[…] Πολλά χρόνια αργότερα, ο Πάνος Δημητρίου εξιστόρησε το παρακάτω περιστατικό από τις εργασίες του 19ου Συνεδρίου του ΠΚΚ (Μπ.) / ΚΚΣΕ: «Την ώρα που μιλούσε ο Ζαχαριάδης στο Συνέδριο, δίπλα στον Στάλιν στο Προεδρείο καθόταν ο Νιγιάζοφ, γιατί, όπως είχα μάθει, είχε μαζί του μια ιδιαίτερη φιλική σχέση. “Γύρισε”, μου λέει ο Νιγιάζοφ, “ο Στάλιν και μου είπε: Τον βλέπεις, αυτόν; Αυτός είναι μεγάλο κεφάλι. Αυτός δεν θα κάνει μόνο την επανάσταση στην Ελλάδα, αλλά θα παίξει ένα γενικότερο ρόλο στο ευρωπαϊκό κίνημα”» (Πέτρος Ανταίος, Ν. Ζαχαριάδης. Θύτης και Θύμα, σελ. 111–112, εκδ. Φυτράκη, Αθήνα, 1991.)

(Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Β΄ Τόμος 1949–1968, τέταρτη έκδοση, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2012, σελ. 230, υποσημείωση 495)

ΠΚΚ (Μπ.): Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκων) [Всесоюзная коммунистическая партия (большевиков)], ονομασία του ΚΚΣΕ από το 1925 ως το 1952.

από τις εργασίες του 19ου Συνεδρίου του ΠΚΚ (Μπ.) / ΚΚΣΕ: Το 19ο Συνέδριο του ΠΚΚ (Μπ.) / ΚΚΣΕ συνήλθε στην Μόσχα από τις 5 ως τις 14 Οκτωβρίου του 1952.

Νιγιάζοφ: Αμίν Ιρμάτοβιτς Νιγιάζοφ [Амин Ирматович Ниязов] (1903–1973), μέλος της ΚΕ του ΚΚΣΕ (14/10/1952–14/2/1956), από τον Απρίλιο του 1950 ως τις 22 Δεκεμβρίου του 1955 Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚ Ουζμπεκιστάν.

Σεχτάρ, σε χαιρετώ από την άλλη άκρη της γηραιάς ηπείρου, να ’σαι πάντα καλά!

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Ανώνυμος είπε...

ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΕΠΟΧΗ

Ακολουθεί μια προσωπική μαρτυρία του Νίκου Ζαχαριάδη από την ίδια πάνω-κάτω εποχή (19ο Συνέδριο του ΠΚΚ (Μπ.) / ΚΚΣΕ και συνάντηση του Ν. Ζαχαριάδη με τον Ι. Β. Στάλιν στην λίμνη Ρίτσα (16/9/1949), για την τελευταία βλ. σχετικά: Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Β΄ Τόμος 1949–1968, τέταρτη έκδοση, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2012, σσ. 189–190, 616–617). Η μαρτυρία προέρχεται από το ίδιο βιβλίο, από το οποίο προέρχεται και η μαρτυρία του Πάνου Δημητρίου για το τι είπε ο Ι. Β. Στάλιν στον Α. Ι. Νιγιάζοφ για τον Ν. Ζαχαριάδη (Πέτρος Ανταίος, Ν. Ζαχαριάδης. Θύτης και Θύμα, Εκδόσεις «Φυτράκη», Αθήνα 1991, δυστυχώς δεν έχω πρόχειρο τον αριθμό της σελίδας) και πρόκειται για απόσπασμα από το τελευταίο γραπτό του Ν. Ζαχαριάδη «Μήνυμα από την άλλη μεριά» που η σύνταξή του ολοκληρώθηκε την 1η Αυγούστου 1973. Διατηρείται απολύτως η ορθογραφία του συγγραφέα.

[…] Στη δεξίωση που έγινε ύστερα απτό XIX συνέδριο του ΚΚΣΕ ο Στάλιν έκανε πρόποση για ορισμένους απτούς καθοδηγητές των ΚΚ και προς κατάπληξή μου έκανε πρόποση και για μένα. Εγώ ούτε άκουσα και η Φούρτσεβα που καθόταν απέναντι, μούκανε νοήματα. H εθιμοτυπία (που εγώ ούτε χαμπάρι είχα) απαιτούσε να σηκωθώ με το κύπελο να πάω προς το Στάλιν και να τσουγκρίσω μαζί του. Εγώ δεν τόκανα γιατί δεν το θεωρούσα σωστό, σεμνό (ο Μπαρτζιώτας είταν εκεί, μα καθότανε σε άλλο τραπέζι). Όταν ο Στάλιν με έφερε με το προσωπικό του αεροπλάνο στον Κάφκασο στη λίμνη Ρίτσα όπου αναπαβότανε, θέλησε και φωτογραφηθήκαμε οι δυο μας στο κότερο που κάναμε βόλτα στη λίμνη. Τη φωτογραφία αφτή δεν τη ζήτησα και δεν την πήρα γιατί δεν το θεωρούσα σεμνό, αν και άλλοι, και πολύ σωστά, θα την έπερναν τη φωτογραφία, θα την έδειχναν είτε και θα τη δημοσίεβαν. Εγώ ένα τέτιο πράμα οργανικά δε μπορούσα να το κάνω. Παρόμοιες περιπτώσεις θα μπορούσα ν’ αναφέρω κι άλλες. […]

Φούρτσεβα: Γιεκατερίνα Αλεξέγιεβνα Φούρτσεβα [Екатерина Алексеевна Фурцева] (1910–1974), Πρώτη Γραμματέας της Επιτροπής Πόλης Μόσχας του ΚΚΣΕ (1954–1957), Μέλος του Πρεζίντιουμ (ΠΓ) της ΚΕ του ΚΚΣΕ (1957–1961), Υπουργός Πολιτισμού της ΕΣΣΔ (1960–1974). Στο 19ο Συνέδριο του ΠΚΚ (Μπ.) / ΚΚΣΕ εκλέχτηκε Αναπληρωματικό Μέλος της ΚΕ, από το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ μέχρι τον θάνατό της ήταν Τακτικό Μέλος της ΚΕ.

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Μη απολιθωμένε, αυτό ήταν το τελευταίο μέρος; Αν συμφωνείς κι εσύ μπορούμε να τα μαζέψουμε και τα πέντε και να γίνουν μια ενιαία ανάρτηση.

Ανώνυμος είπε...

ΤΟ Ε΄ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΜΕΡΟΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ

Βασίλη,

Αυτό δεν είναι το πέμπτο μέρος, το οποίο ακολουθεί προσεχώς, επειδή για λόγους υγείας δεν μπορώ να το γράψω αμέσως. Απλά παρενέβαλα, για τον Σεχτάρ που μου θύμισε την περίπτωση, κάτι «έτοιμο» από τις σημειώσεις μου.

Άμα σου στείλω και το πέμπτο μέρος, είσαι ελεύθερος να τα χρησιμοποιήσεις και τα πέντε όπου κι όποτε δει.

Συγνώμη, αλλά σ’ αυτήν την φάση, δεν μπορώ, δυστυχώς, να γράψω γρηγορότερα.

Σε χαιρετώ,

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Ε΄/1)

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

Είναι ακριβώς η εποχή, κατά την οποία οι θεωρητικοί του οπορτουνισμού στο ευρωπαϊκό κομμουνιστικό κίνημα με επικεφαλής τις ηγεσίες των ΚΚ της Ιταλίας, Ισπανίας και Γαλλίας υποκριτικά ισχυρίζονται ότι είναι ευρωκομμουνιστές ―οπορτουνιστές πάει να πει―, επειδή ο υπαρκτός σοσιαλισμός «έχει χάσει την προωθητική του δύναμη», διαχωρίζοντας οπορτουνιστικότατα σύμπτωση και αναγκαιότητα, παραγνωρίζοντας δηλαδή συνειδητά ότι η πραγματική υποχώρηση του υπαρκτού σοσιαλισμού δεν οφείλεται σ’ αυτό που εναγώνια επιδιώκουν να παραστήσουν ως «σταλινισμό», αλλά στην απομάκρυνση από τις θεμελιώδεις αρχές του επιστημονικού κομμουνισμού.

Τώρα μετά απ’ όλα τα προηγούμενα εγείρεται το βασανιστικό και αδήριτο ερώτημα: Ήταν η πορεία του υπαρκτού σοσιαλισμού προς ό,τι συνέβη στα 1989–1991 αναπόφευκτη, μη ανατρέψιμη, μοιραία; Ήταν η πορεία του ΚΚΕ από το 1948 στο 1958 και, στην συνέχεια, από το 1958 στο 1968 και σ’ ό,τι συνέβη το 1991 προδιαγραμμένη;

Την απάντηση την δίνει κι εδώ ο «Στρατηγός» μετά από προσεκτική ανάγνωση του αποσπάσματος που παρατέθηκε στην αρχή. Γράφει συγκεκριμένα: Οι ίδιοι οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία τους, την κάνουν όμως ως τώρα όχι με συλλογική θέληση, σύμφωνα μ’ ένα γενικό σχέδιο, ούτε καν μέσα στα πλαίσια μιας καθορισμένης, δοσμένης κοινωνίας. (Η υπογράμμιση με κυρτά ημίμαυρα δική μου — Μη Απολιθωμένος κ.λπ.). Προϋποθέτει δηλαδή ο «Στρατηγός» για την λειτουργία της σύμπτωσης ως εκδήλωσης της αναγκαιότητας όπως την πολύ ανάγλυφα την σκιαγραφεί αμέσως παρακάτω, την απουσία της οργανωμένης σε πολιτική δύναμη (προλεταριακό κόμμα νέου τύπου) συνειδητής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης στην πάλη των τάξεων και, γενικότερα, σ’ ό,τι διαδραματίζεται στην εξέλιξη της κοινωνίας. Γι’ αυτόν ακριβώς περιγράφει τον ρόλο του τυχαίου ως εκδήλωση του οικονομικά αναγκαίου τονίζοντας ότι: Το ίδιο γίνεται και με όλες τις άλλες συμπτώσεις και τις φαινομενικές συμπτώσεις στην ιστορία. Όσο περισσότερο ο τομέας που μελετάμε απομακρύνεται από τον οικονομικό και πλησιάζει στον καθαρά αφηρημένο ιδεολογικό, τόσο περισσότερο θα βρίσκουμε ότι παρουσιάζει στην εξέλιξή του συμπτώσεις, τόσο περισσότερο η καμπύλη του διαγράφει ζικ-ζακ. Είναι αυτό το ζικ-ζακ που εμφαίνει, ανάλογα με τον βαθμό της απόκλισης, το μέγεθος της απουσίας του οργανωμένου συνειδητού παράγοντα που μπαίνει στον στίβο των ταξικών αγώνων με στόχο την επαναστατική αλλαγή. Όποτε γίνει η παρέμβαση αυτού του παράγοντα, τότε αλλάζουν άρδην τα πράγματα.

Αν η πορεία του υπαρκτού σοσιαλισμού μετά το 1956 φαίνεται να οδηγείται αναπότρεπτα στις αντεπαναστατικές ανατροπές των ετών 1989–1991, αυτό έγινε γιατί το 20ό Συνέδριο αποκεφάλισε σταδιακά τον φορέα περιορισμού κι εκμηδένισης του τυχαίου στο επαναστατικό προλεταριακό κίνημα, δηλαδή το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα («To put it in the simplest terms, the October Revolution created a world communist movement, the Twentieth Congress destroyed it.», Eric Hobsbawm, Interesting Times: A Twentieth-Century Life, London: The Penguin Press, 2002, p. 201).

Αν το ΚΚΕ υφίσταται σήμερα όπως είναι, αυτό οφείλεται ακριβώς στην επικράτηση μέσα στο Κόμμα το 1968 αλλά και το 1991 εκείνων των δυνάμεων που ήθελαν κι επιδίωκαν να μην χάσει αυτό τον πρωτοπόρο ρόλο του ως φορέα αποκλεισμού του τυχαίου κι ενίσχυσης του αναγκαίου στην επαναστατική εξελικτική πορεία προς τον κομμουνισμό.

(Συνεχίζεται και τελειώνει στο επόμενο)

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Ε΄/ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ))

(Συνέχεια και τέλος από το προηγούμενο)

Και για να κλείσω αυτόν τον προβληματισμό θα κάνω μερικές εξ ανάγκης λακωνικές επισημάνσεις, η ανάπτυξη των οποίων θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο άλλων σχολίων. Πρώτο, να επισημανθεί, για να μην θεωρηθεί ότι εμείς οι Ελληνίδες κι οι Έλληνες ομφαλοσκοπούμε «εθνικά», ότι αυτήν την πορεία του ΚΚΕ την διέτρεξαν στο παρελθόν, υπό άλλες βεβαίως συνθήκες, κι άλλα ΚΚ. Δεύτερο, να επισημανθεί επίσης ότι απόψεις που αντιμετωπίζουν την αναγκαία ηγεμονία του προλεταριακού κόμματος νέου τύπου στις ταξικές μάχες ως ηγεμόνευση (κάτι γράφηκε για «πεφωτισμένη δεσποτεία») είναι σαφώς αναρχίζουσες με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και τρίτο και τελευταίο, να επισημανθεί εξίσου ότι η παρέμβαση της πολιτικά οργανωμένης συνειδητής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης στο επαναστατικό γίγνεσθαι μπορεί να μειώσει και να περιορίσει την δράση του τυχαίου, αλλά όχι να την αποκλείσει τελείως κι εντελώς.

Το σχόλιο αυτό ξεκίνησε ως προβληματισμός, σε προβληματισμούς του οικοδεσπότη μας Βασίλη απ’ αφορμή «το βιβλίο με τις μαρτυρίες και τους στοχασμούς του Φαράκου, που γράφτηκε στον απόηχο της αντεπανάστασης, εν έτει 1993» με σκοπό να δείξει ότι ο Γρ. Φαράκος υπήρξε μέρος του προβλήματος κι όχι το πρόβλημα.

Ας μου επιτραπεί, γι’ αυτόν τον λόγο λοιπόν, να τελειώσω με κάτι προσωπικό. Τον Γρηγόρη τον Φαράκο δεν έτυχε —απλά δεν το ’φεραν τα πράγματα— να τον γνωρίσω από κοντά. Νομίζω ότι στην συζήτηση που έγινε ξεκινώντας από αυτήν αλλά και την επόμενη ανάρτηση («Πόλεμος φαρακωμάτων») κατατέθηκαν κάποιες μαρτυρίες για το πρόσωπό του. Εμένα αυτό που με συγκλόνισε πραγματικά είναι το τέλος της συνέντευξης που παραχώρησε στον Γιάννη Τζαννετάκο για την εκπομπή της ΕΡΤ «Εξιστορείν και Ιστορείν» το 2006. Εκεί ο Γρηγόρης Φαράκος περιέρχεται σε κατάσταση συντριβής καθώς αναφέρεται στην μετά το 1991 «τύχη» του Χαρίλαου Φλωράκη («παραμελήθηκε κ.λπ.»), αλλά κατά την προσωπική μου γνώμη κι αντίληψη η συντριβή του ελάχιστα έχει να κάνει με την «τύχη» του Χαρίλαου: Πολύ περισσότερο σχετίζεται με την «τύχη» του ίδιου…

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Ανώνυμος είπε...

ΚΙ ΕΝΑ ΠΑΡΟΡΑΜΑ

Στο προηγούμενο αντί:

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Ε΄/ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ))

παρακαλώ να διαβαστεί:

ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΠPOBΛHMATIΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ (Ε΄/2 (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ))

Παρντόν!

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής

Ανώνυμος είπε...

ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΡΟΡΑΜΑ

Πάντα στο ίδιο (Ε΄/2) παρακαλώ αντί:

Πολύ περισσότερο σχετίζεται με την «τύχη» του ίδιου…

να διαβαστεί:

Πολύ περισσότερο σχετίζεται με την τύχη του ίδιου…

Ζητώντας γι’ άλλη μια φορά συγνώμη για την κατάχρηση της υπομονής των αναγνωστριών και αναγνωστών χαιρετώ,

Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής