Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου 2015

Οι αριστεριστές

Δεν ξέρω αν έτυχε να διαβάσεις, σφε αναγνώστη, αυτό το κείμενο του Ατέχνως, και τα αποσπάσματα εν είδει βιβλιοπαρουσίασης, μιας βιωματικής αφήγησης για τους αριστεριστές των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης, που θα μπορούσε να είναι τα προλεγόμενα ή η προϊστορία στο αφιέρωμα του Λαϊκού Στρώματος στο σύγχρονο αριστερισμό (τις αιρέσεις και τις μεταλλάξεις του), που θα παραμείνει ημιτελές, όπως όλα σχεδόν τα μεγάλα έργα. Μια «μπροσούρα» που ρίχνει μια τρυφερή ματιά στο παρελθόν το συγγραφέα και των συντρόφων/συναγωνιστών του, από την οποία λείπουν οι βαριές πολιτικές αναλύσεις, όχι όμως η ειλικρίνεια κι οι ωραίες πικάντικες ιστορίες –που είναι κι αυτό που μας μένει πολλές φορές στο τέλος.

Αυτή η ειλικρίνεια προχωρά σε μερικές ενδιαφέρουσες ομολογίες, που θα μας απασχολήσουν στο σημερινό κείμενο. Ο Δημήτρης Κουκουλάς ακολουθεί τη σχεδόν στερεοτυπική διαδρομή πολλών αριστερ(ιστ)ών της γενιάς του, από το εργατικό κίνημα (στροφή) στις γειτονιές και την οικολογία, κι από το μαοϊκό χώρο στην αγκαλιά του ρεβιζιονισμού και της ανανεωτικής αριστεράς (τουλάχιστον δεν πήγε στο ΠαΣοΚ)! Το ζουμί όμως βρίσκεται στο υποκεφάλαιο, όπου εξηγεί το ακριβές σκεπτικό της πολιτικής του μετατόπισης.

Το μεγαλύτερο, ίσως, πολιτιστικό και ταυτόχρονο πολιτικό γεγονός εκείνης της εποχής ήταν, νομίζω, το 1ο Φεστιβάλ Αυγής-Θούριου που έγινε στο Άλσος της Νέας Σμύρνης. Κάπου εκεί στο 77’ με 78’ πρέπει να ήτανε. Επήγαμε και εμείς οι άρτι ορφανισθέντες και… άγριοι μαοϊκοί. Επήγαμε στα… ρεβιζιόνια, όπως τους λέγαμε τόσα χρόνια! Καχύποπτοι και επιφυλακτικοί, όχι όμως εχθρικοί όπως στο ΚΚΕ, σαν παλιά που πηγαίναμε εμείς οι ΑΕΚτζήδες σε αγώνες του Παναθηναϊκού με άλλες ομάδες και ερχόντανε και αυτοί σε παρόμοιους δικούς μας αλλά ούτε εμείς ούτε αυτοί πηγαίναμε ποτέ στον Ολυμπιακό. Καχυποψία και επιφυλακτικότητα υποχώρησαν γρήγορα. Εκτός από το περίπτερο της Ρουμανίας που τους τα χώσαμε χοντρά για τον Τσαουσέσκου. Στο τέλος, πάντως, φύγαμε γοητευμένοι. Και δεν ήταν μόνο το υψηλό επίπεδο των πολιτιστικών εκδηλώσεων, το κέφι, τα σουβλάκια, τα κλαρίνα και τα βιολιά, τα κιόσκια με τα έντυπα και οι θεωρητικές συζητήσεις θεματικών ενοτήτων –από τόσο κοντά η «άλλη» άποψη. Ήταν και τα χαμογελαστά πρόσωπα ανθρώπων που δε συναντιόμασταν μέχρι τότε στους δρόμους. Αλλά ας μην κρυβόμαστε: το πιο σημαντικό, νομίζω, για όλους μας ήταν αυτή η διάχυτη αίσθηση ενός απροσδιόριστου ερωτισμού που διαπερνούσε την ατμόσφαιρα. Ερωτεύσιμοι άνθρωποι, γυναίκες και άντρες, με θελκτικά κορμιά σε … χαλαρές εκδοχές! Πρόσχαρες εθελόντριες χωρίς στηθόδεσμο με ανασηκωμένες… μυτούλες! Χαμόγελα, έλξη. Αυτά είναι πράγματα που νομίζω πως δεν τα προσέχουν οι ειδικοί μελετητές των κοινωνικών ανακατατάξεων και των κοινωνικών φαινομένων. Και είμαι σίγουρος ότι δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη η ιστορική διάσταση αυτής της γιορτής, που τόσο καταλυτικά επέδρασε σε μια μεγάλη μερίδα κόσμου. Όπως εμείς, οι πρώην μαοϊκοί, που μετέωροι ως εκείνη τη στιγμή ήρθαμε σε επαφή με ανθρώπους που μέχρι τότε σνομπάραμε. Νιώσαμε την ανθρώπινη ζεστασιά. Και σαν ώριμοι από καιρό, δεχτήκαμε μια θετική αύρα από συναίσθημα και θεωρία. Ροζέ Γκαρωντύ, Νικος Πουλαντζάς, Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Και ίσως τότε εκεί να έπεσε ο πρώτος σπόρος για την μετέπειτα σταδιακή στροφή του «χώρου» μας προς ΚΚΕ Εσωτ., Συνασπισμό και Σύριζα.

Μπορεί αυτόν να τον κέρδισαν οι αναθεωρητές Ρηγάδες και να πήγε προς τα δεξιά, αλλά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο συσπειρώνει, οργανώνει κι αναπαράγεται σήμερα ο αριστερισμός των/της Εαακ –που κι αυτός εξάλλου πολιτικά προς τα δεξιά γέρνει. Με την ακατανίκητη γοητεία που ασκούν σε ανώριμες (ή απλά μικροαστικές) συνειδήσεις η αναζήτηση, οι χαλαρές, οργανωτικές δομές, η ελευθεριάζουσα δραστηριότητα, οι ευχάριστες γνωριμίες κι ο υφέρπων παραγοντισμός (socializing), που δεν μπορεί να σου προσφέρει ένα κόμμα με αυστηρή δομή και πολιτικό στίγμα. Κι είναι αρκετά εντυπωσιακό πώς ο αριστερισμός (στη χώρα μας και διεθνώς) πέρασε από το στάδιο του εργατισμού και της εξωτερικής μίμησης του χαρακτήρα της εργατικής τάξης, που τη συναντά σαν εξωτικό είδος, κάτι έξω από αυτόν κι επιχειρεί να αφομοιώσει μηχανιστικά κάποια στοιχεία της (πχ με τους φοιτητές να ακολουθούν τα πρότυπα της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης και να πιάνουν δουλειά σε εργοστάσια) στην άλλη όψη του νομίσματος και την πλήρη σχεδόν άρνηση κάθε εργατικού στοιχείου (που δεν υποδηλώνεται συνήθως ανοιχτά, αλλά με την προσπάθεια να εκφραστεί η νέα βάρδια της εργατικής τάξης, τα νέα δυναμικά στρώματα, και όχι μόνο το παρωχημένο χειρωνακτικό προλεταριάτο).
Αυτός, παρεμπιπτόντως, είναι ένας αρκετά περιεκτικός ορισμός του εργατισμού. Όταν δηλ μη εργατικά στοιχεία, επικαλούνται με ζήλο την εργατική τάξη και προσπαθούν άγαρμπα και επιθετικά να φανούν ως γνήσιοι (αν όχι κι αποκλειστικοί) εκφραστές της.

Μια γκροτέσκα, υπερβολική καρικατούρα, που προβάλλεται μερικές φορές στον αντίποδα, είναι αυτή των σκληρών κι αγέλαστων προσώπων, με τα ροζιασμένα χέρια και τα αλύγιστα χείλη, που δένουν το ατσάλι, με ατσάλινη μηχανική σκέψη, και γίνονται ιμάντες μεταφοράς της σιδερένιας θέλησης του κόμματος, χωρίς ίχνος πρωτόβουλης δημιουργικότητας.

Σε αυτό το τεχνητό, εν πολλοίς, δίπολο, οι σκληραγωγημένοι εργάτες φαίνονται ικανοί και οι πλέον κατάλληλοι, για να κάνουν και να φέρουν εις πέρας την επανάσταση, σε αντίθεση με τους καλλιεργημένους, πλην αμφιταλαντευόμενους, διανοούμενους, που φαίνονται πιο κατάλληλοι για να ενσαρκώσουν το νέο τύπο ανθρώπου, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, την ευρυμάθεια και τον πλούτο που θα το χαρακτηρίζει και θα προωθήσει την οικοδόμηση της κοινωνίας του μέλλοντος.

Εκτός κι αν προτάξουμε την αρνητική διατύπωση των παραπάνω θέσεων. Ότι δηλ η αφρόκρεμα της πνευματικής ελίτ δε θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις ενός δύσκολου και μακροχρόνιου αγώνα (πόσο μάλλον ενός επαναστατικού ξεσπάσματος κι ενός εμφύλιου, ταξικού πολέμου). Και στον αντίποδα πως μια μονοδιάστατη, αμόρφωτη τάξη δε φαντάζει ικανή να αναλάβει μεγάλες ιστορικές πρωτοβουλίες, να υπηρετήσει δημιουργικά μια μεγαλόπνοη προοπτική και να δώσει ώθηση στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.

Το παραπάνω δίπολο μπορούμε να το δούμε σε αρκετές παραλλαγές: χειρωνακτική-πνευματική εργασία, θεωρία-δράση, σπουδάζουσα και εργατιά, σφοδρός έρωτας και μεγάλη, μακρόχρονη σχέση (για να πιάσω κι αυτό το «ερωτεύσιμοι» του αποσπάσματος του ΔΚ).

Κάποιοι θεωρούν αυτονόητο (και είναι) ότι χρειάζεται ένας συνδυασμός, που θα ξεπερνά τις παραπάνω μονομέρειες. Κάποιοι άλλοι προσθέτουν (κι έχουν δίκιο) πως το βάρος θα πρέπει να δοθεί παρόλα αυτά στην εργατική τάξη και όχι πχ σε κλάδους με μικροαστικά στοιχεία που προλεταριοποιούνται μεν, αλλά κουβαλάν πολλά στοιχεία της παλιάς τους συνείδησης και αρνούνται να τα αποκηρύξουν ή να νιώσουν τον εαυτό τους ίσα κι όμοια με τους άλλους εργάτες, να κάνουν κάποια χειρωνακτική δουλειά (εάν δε βρίσκουν στο αντικείμενό τους), κτλ. Αλλά αυτή η προτεραιότητα δεν είναι στείρα, αρνητική, βάρος στο ένα από τα δύο, και εις βάρος του δεύτερου. Γιατί, από αυτή την άποψη, το βάρος πρέπει να δοθεί στα καλύτερα στοιχεία και των δύο, με στόχο την αμοιβαία υπέρβαση των ανεπαρκειών τους.

Και αυτός ακριβώς είναι, όπως το αντιλαμβάνομαι τουλάχιστον, κι ένας από τους βασικούς ρόλους που καλείται να επιτελέσει το κόμμα, ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης κι ενιαίος εκφραστής των διαφόρων τμημάτων της.

8 σχόλια:

λαθραναγνώστης είπε...

Το έχουν αυτό το στυλάκι του επαναστατικού ρομαντισμού, όλοι οι του εσωτερικού.
Κοιτάνε με μια συγκαταβατική συμπάθεια την "επαναστατημένη" νίοτη τους και τη σαρκάζουν με συμπάθεια προς τον άλλο τους εαυτό.Αυτόν που, ευτυχώς, πέθανε νωρίς!
Συνήθως, τελειώνουν τη κουβέντα, παραθέτοντας αυτά που έλεγε ο Τσώρτσιλ ότι ο νέος πρέπει να είναι "αριστερός", ενώ όταν μεγαλώσει και βάλει μυαλό, πρέπει να είναι συντηριτικός.
Είναι απίστευτο τι τεχνάσματα μπορεί να σοφιστεί ο άνθρωπος για να χειραγωγήσει τη συνείδησή του......

Ανώνυμος είπε...

Ώπα παιδιά όχι και αριστερισμός τα ΕΑΑΚ σήμερα, που οι μισοί θέλουν παραγωγική ανασυγκρότηση με δραχμή, και όλοι μαζί στήριζαν τον ΣΥΡΙΖΑ για περήφανη διαπραγμάτευση σε συγκεντρώσεις με συνθήματα τύπου "ψωμί-σουβλάκι και Γιάννη Βαρουφάκη". Αριστερούς οπορτουνιστές έλεγε ο Λένιν αυτούς που αρνούνταν κάθε συμβιβασμό, που αρνούνταν τον κοινοβουλευτισμό ως μορφή πάλης...κλπ μόνο από την σκοπιά του κούφιου ψευδό-επαναστατισμού μπορείς να τους χαρακτηρίσεις έτσι, είναι παρωχημένο κατά τα άλλα. Σήμερα είναι μαγκια κλανιά και κώλο ...

Τ.Α

Cos είπε...

Πάντα πίστευα ότι αυτοί που πήγαιναν στα φεστιβάλ των ρηγάδων το έκαναν για να έχουν αργότερα στη τουαλέτα μια καλή μ.......α.

TRASH είπε...

Δεν ξέρω σε ποιο ακριβώς χώρο βρίσκονταν ο συγγραφέας, αλλάνομίζω πως χρειάζονται κάποιες διευκρινίσεις ως προς το «Μαοϊκοί».
Καθότι υπήρχε ένα τέτοιο ρεύμα προερχόμενο από τον (γνωστό και μη εξερεταίο) Μάη του ’68, του οποίου η Μαοϊσμός συνίστατο αποκλειστικά στον βολονταρισμό και τον αντισοβιετισμό. Ένα ρεύμα προερχόμενο από την δύση, που είχε και κάποιους εκπροσώπους εδώ, οι οποίοι –μοιραία θα έλεγα- βρήκαν αρκετές εκλεκτικές συγγένειες με το «εσωτερικό».
Ο κυρίως κορμός του ελληνικού «μαοϊσμού» πάλι, έχει να κάναι πολύ λιγότερο με τον Μάο, από όσο με τον διαχωρισμό του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος που έγινε μετά το 20ο συνέδριο, και πολύ περισσότερο με την «πλατιά» 6η ολομέλεια του ΚΚΕ. Εν ολίγοις δηλαδή με την υπεράσπιση των Ζαχαριάδη και Στάλιν.
Η Ελλάδα άλωστε δεν είχε καμμία ανάγκη να περιμένει την μεταπολίτευση για να αναπτύξει «αντιρεβιζιονιστικό» ρεύμα, καθώς αυτό υπήρχε ήδη από το ’56.
Και φυσικά το παραπάνω ρεύμα κατά την ίδρυση του, απείχε πολύ από το να μπορεί να χαρακτηριστεί ως «αριστερίστικο» αφού απλά υπερασπίζονταν τις θέσεις της ακριβώς προηγούμενης περιόδου και πού περισσότερο ως «οπορτουνιστικό» για ευνόητες -μετά τα παραπάνω- αιτίες.
Τα παραπάνω για την ιστορία.

Επίσης ο όρος «αριστεριστές» όσο αφορά τους οπορτουνιστές των ΕΑΑΚ ή τους αντίστοιχους πανελλαδικάριους της μεταπολίτευσης, καλό θα είναι νομίζω να μπαίνει εντός εισαγωγικών. Παραείναι τιμητικός για αυτούς.

Ανώνυμος είπε...

@T.A

Αν και σε γενικές γραμμές έχεις δίκιο, παραμένουν αριστεριστές σε κάποια σημεία, ίσως από αδράνεια και βολή. Πχ αρνούνται να απεργήσουν αν δεν είναι γνωστό προκαταβολικά ότι η απεργία θα κρατήσει μήνες.

ΓΜ

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Για τα/την Εαακ, αναφέρω ακριβώς δίπλα ότι κλίνει προς τα δεξιά, κι αναφέρονται κυρίως για τις ομοιότητες στον τρόπο στρατολόγησης.

Ο συγγραφέας γράφει ότι ανήκε στην ΚΕΜΛ (Κίνηση Ελλήνων Μαρξιστών Λενινιστών) από την οποία προήλθε λέει και η ΣΑΚΕ μετά από μια διάσπαση και αργότερα στην μαοϊκή-αλτουσεριανή Ενωτική Κίνηση, ενώ στις πορείες πήγαιναν μαζί με ΕΛΕΚ και ΟΠΑ

Παπουτσωμενος Γατος είπε...

Στα ΕΑΑΚ και τους υπολοιπους πιο πολυ ο ορος ''κεντριστες'' ταιριαζε.Αριστεριστες με την εννοια του ομωνυμου βιβλιου του Λενιν δεν υπαρχουν,γιατι πραγματι ηταν μια παιδικη αρρωστια,αφορουσε καποια συγκεκριμενα λαθη τακτικης που διορθωθηκαν στην πορεια απο το παγκοσμιο κομμουνιστικο κινημα.

Θανάσης είπε...

Λένε ότι δεν πρέπει να ψωνίζεις στο σούπερμαρκετ όταν είσαι πεινασμένος. Αντίστοιχα φαίνεται ότι δεν πρέπει να βγάζεις πολιτικά συμπεράσματα και να κάνεις κοινωνιολογικές αναλύσεις όταν έχεις καιρό να συνουσιασθείς. Παροτρύνει ο συγγραφέας να ερμηνευθεί η ... θελκτικότητα και η απήχηση του ΚΚΕ εσωτ. με το "ερωτεύσιμο" των ανθρώπων του και την απουσία στηθόδεσμων, όταν το φεστιβάλ που περιγράφει ακολούθησαν δύο εκλογικές καταγραφές, το 1981 και το 1985 στις οποίες δεν ξεπέρασε το 2-3% και αναγκάστηκε να γίνει κατά πλειοψηφία ΕΑΡ (το ρεζίλι της ελληνικής αριστεράς με μηδενική απήχηση στη νεολαία).
Από την άλλη, τα ΕΑΑΚ είναι σοβαρό φαινόμενο προς διερεύνηση (σε αντίθεση με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ η οποία εν μέρει έπεσε θύμα της πρόσκαιρης επιτυχίας της ΚΟΕ και της ΔΕΑ με τους μισούς να κάνουν το ίδιο το βήμα βεβιασμένα) λόγω της μαζικότητάς τους. Τι στρέφει τους (έστω μεσοαστικής καταγωγής) νέους στον θολό και απροσδιόριστο "ριζοσπαστισμό" αυτής της παράταξης και όχι στον ΣΥΡΙΖΑ ακόμη και τώρα με τις βάσιμες προσδοκίες πολιτικής καριέρας που ξέρουμε πολύ καλά αφού το είδαμε στην πράξη ότι τους καίει; Ιδίως τον τελευταίο καιρό που ΑΡΑΝ και ιδίως ΑΡΑΣ έχουν σχεδόν ταυτισθεί στην ανάλυση της τρέχουσας συγκυρίας με τον προεκλογικό ΣΥΡΙΖΑ (κρίση του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, κλπ). Είναι ουσιαστικά διαφορετικοί οι της νεολαίας του ΝΑΡ ή μια από τα ίδια; Η κρίση που αναπόφευκτα θα περάσει ο χώρος αυτός πως μπορεί να αποβεί σε όφελος της μαζικοποίησης της σαφούς αντικαπιταλιστικής κατεύθυνσης της (φοιτητικής) νεολαίας; Και άλλα πολλά τέτοια που ίσως ανατρέψουν τους συνολικούς συσχετισμούς στο χώρο του φοιτητικού και νεολαιίστικου κινήματος (;)