Περί εξέγερσης &υπαρκτού σοσιαλισμού

(Από τη σειρά προβλήματα σοσιαλισμού).

Τελικά έχουμε εξέγερση;
Πολλοί πιστεύουν ότι η εξέγερση αυτή είναι υπαρκτή σαν σοσιαλισμός του σουσλόφ. Το οποίο συνοψίζεται δημιουργικά στο διαλεκτικό σύνθημα της υπαρκτής εξέγερσης. Σε αντίθεση δηλ με τη μελλοντική και προς το παρόν ανύπαρκτη εξέγερση που ευαγγελίζεται θεωρητικά το κόμμα.

θα μπορούσαμε να το πούμε και με άλλα λόγια.
Αφού δεν μπορείς να έχεις την εξέγερση που αγαπάς, αγάπησε αυτήν που έχεις.
Ή όπως θα το έλεγε ο σύντροφος κόκαλης: αυτή την εξέγερση έχουμε, αυτή θέλουμε.

Από την άλλη το κόμμα επιμένει ότι δεν υπάρχει καμία εξέγερση.
Αν υπήρχε θα ήμασταν κι εμείς μέσα, λένε οι εκπρόσωποί μας.
Για να την καπελώστε και να την ελέγξετε, μας απαντάν από το αντισπαρτιατικό μέτωπο που είναι πίτα στους πέρσες προβοκάτορες. Αρκετά ευρύ και γιούχου ώστε να χωράει στα μπλοκ του τον αρταξέρξη, την άρτα και τα γιάννενα.
Εμείς τους προσπερνάμε με ανωτερότητα και βλέπουμε καχύποπτα ό,τι "νέο" μας προσπερνάει με τη σειρά του.

Αυτές τις μέρες είδα πολλή τηλεόραση σαν τον καραμανλή. Κι άκουσα πολλά πράγματα σχετικά με το τι δεν είναι εξέγερση, αλλά ελάχιστα που να εξηγούν τι είναι τελικά [εξέγερση].
Και μετά μου 'ρθαν διάφοροι συνειρμοί και γίναν ένα κουβάρι όλα μες στο μυαλό μου.
Φτάνει η εργατική εξουσία κι ο κεντρικός σχεδιασμός για να έχουμε εξέγερση;
Αρκεί η κρατικοποίηση των μπάχαλων, ή το βασικό κριτήριο είναι το ποιος θα έχει τη διεύθυνση;
Να αφοπλιστούν τα ματ κι ο κόκκινος στρατός;
Και τι θα έχουμε τελικά;
Δικτατορία του κόμματος ή των μπάχαλων;
Εργατική τάξη ή τάξη ησυχία κι ασφάλεια;

Η εξέγερση δεν είναι οι κουκούλες κι η τυφλή βία.
Πρέπει να είναι οργανωμένη και να έχει αιτήματα. Να μη βάζει μόνο ως ζήτημα την αλλαγή κυβέρνησης, αλλά θέμα εξουσίας γενικά. Να συνδέεται με το εργατικό κίνημα.
Τάδε έφη κόμμα. Κι αν κάτι ξέχασα το συμπληρώνουμε.

Ας δούμε τώρα τι είπαν ζαρατούστρα κι ιστορία.
Τα λεγόμενα της δεύτερης σηκώνουν πολλή κουβέντα και θέλει να τηρούνται πάντα οι αναλογίες.
Του πρώτου τα είχα διαβάσει μικρός και δεν τα είχα καταλάβει.

Ο μάης του 68 δεν έβαλε ποτέ άμεσα θέμα εξουσίας.
Οι απεργοί εργάτες είχαν μισθολογικά -κατά κύριο λόγο- αιτήματα που ενσωματώθηκαν σχετικά εύκολα. Τα συνθήματα του μάη πρόβαλλαν το ζήτημα της αλλοτρίωσης που είναι σύμφυτο με την ουσία του καπιταλισμού.
Θέμα εξουσίας ωστόσο δε μπήκε. Πολλοί λένε μάλιστα ότι είναι άδικο να κρίνουμε ως αποτυχία το μάη του 68 που δεν πήρε την εξουσία, γιατί πολύ απλά δεν ήταν αυτός ο στόχος του.
Παρόλα αυτά ήταν εξέγερση, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Μέχρι αποδείξεως του εναντίου τουλάχιστον.

Ο οκτώβρης του 17 ήταν διαφορετικός σε όλα τα επίπεδα. Οι συσχετισμοί, οι διαθέσεις των μαζών, ο διεθνής περίγυρος, τα πάντα.
Αλλά όσον αφορά το επίπεδο συνειδητοποίησης και τα αιτήματα ας μη γελιόμαστε. Πόσοι πάλευαν συνειδητά για το σοσιαλισμό απ' όσους πήραν μέρος στην επανάσταση;

Ας θυμηθούμε τα αιτήματα του οκτώβρη.
-Όχι στον πόλεμο. Σήμερα το λέει και το πασοκ, αλλά τότε δυστυχώς δεν υπήρχε.
-Όλη η γη στους αγρότες. Δεν ήταν αυτή η θέση των μπολσεβίκων. Για λόγους τακτικής στήριξαν το πρόγραμμα των μικροαστών εσέρων.
-Όλη η εξουσία στα σοβιέτ. Δεν το έβαζαν όλοι όμως έτσι όπως το έκαναν οι μπολσεβίκοι. Αργότερα μπήκε και το σύνθημα: σοβιέτ χωρίς μπολσεβίκους...
Παρόλα αυτά επανάσταση ο οκτώβρης ήταν. Ούτε καν εξέγερση.

Ας πάρουμε τέλος και ένα δικό μας παράδειγμα. Ας πούμε το πολυτεχνείο που είναι και το πιο κλασικό.
Και το οποίο δεν ήτανε γιορτή, ήτανε εξέγερση και πάλη λαϊκή.
Αν και κατά κύριο λόγο φοιτητική. Δε συνδέθηκε άμεσα με το εργατικό κίνημα. Και δεν έβαλε ουσιαστικά θέμα εξουσίας. Απλώς αλλαγή πολιτεύματος.

Η πιο πάνω θέση λοιπόν δεν περιγράφει τι είναι εξέγερση.
Μας περιγράφει πώς θα ήταν η ιδανική εξέγερση. Χωρίς δυσκολίες, χωρίς αντιφάσεις, χωρίς ανώριμες πτυχές. Σε ιδανική και καθαρή μορφή. Η οποία υπάρχει μόνο σε συνθήκες εργαστηρίου. Όχι στη φύση, ούτε στην κοινωνία.

Όλα αυτά κατά βάθος μας είναι αρκετά γνώριμα. Τα έχουμε γνωρίσει κι απ' την ανάποδη.
Στο σοσιαλισμό δεν υπάρχουν εμπορευματικές σχέσεις, δεν υπάρχει γραφειοκρατία, έχουμε εργατική αυτοδιαχείριση κτλ.
Με άλλα λόγια κι ο σοσιαλισμός βγαίνει μόνο σε ιδανική συσκευασία, χωρίς αντιφάσεις και άχρηστα κατάλοιπα του παρελθόντος.

Αυτό βέβαια δημιουργεί μια σειρά εύλογα ερωτήματα.
Σε τι ακριβώς διαφέρει ο σοσιαλισμός απ' τον κομμουνισμό, η εξέγερση απ' την επανάσταση, το συνειδητό απ' το αυθόρμητο, εφόσον όλα περιγράφουν μια ιδανική κατάσταση;

Προκύπτει επίσης το εξής εκπληκτικό παράδοξο.
Αυτοί που αποθεώνουν το αυθόρμητο και υποκλίνονται στο ανώριμο κίνημα, είναι αυτοί ακριβώς που καταδικάζουν κάθε ανώριμη πτυχή της σοβιετίας. Κι ας αναγνωρίζουν στα λόγια ότι ο σοσιαλισμός στην ουσία είναι ανώριμος κομμουνισμός.
Ενώ όσοι δικαιολογούν τα ανώριμα στοιχεία του σοβιετικού σοσιαλισμού, ανάγουν τις αδυναμίες και την ανωριμότητα του κινήματος σε απόλυτο κριτήριο για να απορρίψουν τον ισχυρισμό ότι υπάρχει εξέγερση.

Ενδιάμεσοι (μη εξαρτημένοι) και αντικειμενικοί στοχαστές συνέβαλαν δημιουργικά με τις αναζητήσεις τους πάνω στη φύση του κινήματος και του σοσιαλισμού σε μια προσπάθεια να γεφυρώσουν το χάσμα.
Προσπάθεια που εκφράστηκε κυρίως μέσα από διαλεκτικά δίπολα και σχέσεις: μεταβατικό στάδιο με σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά - μεταβατικό στάδιο με εξεγερσιακά στοιχεία, γραφειοκρατικός κολεκτιβισμός - γραφειοκρατικός συνδικαλισμός, κρατικός καπιταλισμός - κρατική προβοκάτσια -κρατική καταστολή, ανύπαρκτος σοσιαλισμός - ψεύτικη εξέγερση, δυσφήμηση σοσιαλισμού -δυσφήμηση κινήματος κτλ.

Το χάσμα όμως λύνεται μόνο με επιστροφή στις ρίζες και στη γνώριμη αξία του διαλεκτικού κεντρισμού.
Ούτε κουκούλες, ούτε γραβάτες. Ούτε υποτίμηση, ούτε υπερτίμηση. Ούτε απόρριψη, ούτε εξιδανίκευση.
Ούτε θεός, ούτε κράτος. Ούτε σκληρά, ούτε μαλακά.
Μηδέ σε γάμο γίνεται, μηδέ σε πανηγύρι.

Τι είναι όμως τελικά η εξέγερση;
Εξέγερση βασικά σημαίνει ξεσηκωμός. Από μαρξιστική σκοπιά.
Κι από αυτήν ενός λεξικού επίσης.
Και ξεσηκωμός της νεολαίας και των μαζών υπήρξε στις μέρες μας. Έστω περιορισμένος.

Η εξέγερση είναι αντίδραση ενάντια σε κάτι. Πχ την κρατική καταστολή και το φόνο ενός παιδιού.
Συχά είναι θολή κι ενστικτώδης.
Είναι ζητούμενο αν θα γίνει μαζική και συνειδητή, πόσο μακριά θα πάει, τι χαρακτηριστικά θα πάρει.
Είναι ζητούμενη, όχι αυτονόητη, η συμπόρευση του εργατικού κινήματος. Το οποίο τα τελευταία χρόνια βρέθηκε πίσω από τις περιστάσεις στα ξεσπάσματα της νεολαίας.

Για να το πούμε απλοϊκά, το ξέσπασμα είναι καλό πράγμα.
Η οργή του κόσμου είναι προϋπόθεση κάθε αντίδρασης.
Κι αν βλέπουμε ότι δε φτάνει από μόνη της να γίνει εξέγερση, ας πιάσουμε το νήμα της να την κάνουμε τέτοια. Συνειδητή και νικηφόρα. Κι ας μη νικήσει στην τελική. Κι από τις ήττες βγαίνουν διδάγματα.

Ας θυμηθούμε πώς σκοτώθηκε η ρόζα λούξεμπουργκ.
Σε μια εξέγερση που η ίδια θεωρούσε πρώιμη και καταδικασμένη να αποτύχει. Δε δίστασε όμως να πάρει μέρος σε έναν αγώνα που θεωρούσε ανώριμο. Και κατά τη διάρκειά του δολοφονήθηκε.

Εν κατακλείδι.
Το δίκιο το έχουν οι εξεγερμένοι.
Και ο νέος κόσμος είναι ο σοσιαλισμός.
Αλλά είναι ζήτημα να συμφωνήσουμε πού και πότε υπάρχουν.
Μεγάλη ιστορία...