Εδώ θα μείνει(ς) για πάντα

Τις προάλλες έγινε ο τελικός του ισπανικού κυπέλλου μεταξύ Barcelona κι Athletic Bilbao, και η κε του μπλοκ δράττεται της ευκαιρίας για ένα μικρό αποχαιρετισμό στον πεπ γκουαρντιόλα που έδωσε την τελευταία του παράσταση ως προπονητής της μπάρτσα. Τελευταία μέχρι την επόμενη ίσως, γιατί οι μεγάλες αγάπες δεν τελειώνουν, απλώς πηγαίνουν στον παράδεισο των αναμνήσεων και ζουν εκεί για πάντα.

Είναι ένα τέλος εποχής, όχι όμως και «το τέλος της ιστορίας», όπως το παρουσιάζουν οι αντίπαλοι. Κανείς κύκλος δεν κλείνει την ιστορία η οποία εξελίσσεται διαλεκτικά σε στιλ σπιράλ. Εξάλλου όλα τα ωραία έχουν ένα τέλος. Απλώς αυτή η ιστορία ήταν πολύ ωραία, για να μην έχει ένα (ακόμα) πιο ωραίο τέλος, με περισσότερους τίτλους. Ίσως όμως να ήταν καλύτερα που έμεινε έτσι χωρίς τυπικό χάπι εντ, για να δει ο κόσμος ότι δεν έβλεπε όνειρο, αλλά μια ομάδα όνειρο, με ατέλειες, όπως όλοι οι θνητοί.

Ίσως το θέμα της ανάρτησης να φαίνεται αδιάφορο σε κάποιους αναγνώστες, αλλά η μπάρτσα είναι η καλύτερη απόδειξη για τη σχέση της πολιτικής με το ποδόσφαιρο. Κι αυτό μπορούσε να το δει στον τελικό της παρασκευής, που οι ιθύνοντες προβληματίζονταν για το πώς θα παίξει ο ισπανικός ύμνος, χωρίς να τον σκεπάσουν οι αποδοκιμασίες βάσκων και καταλανών. Ενώ ο βασιλιάς προφασίστηκε ότι είχε στο πρόγραμμα σαφάρι και προτίμησε να μην παραβρεθεί στον τελικό του «δικού του» κυπέλλου, –copa del rey, όπως το λένε στην ισπανία- προκειμένου να γλιτώσει την γιούχα από την εξέδρα, που είχε ακούσει προ τριετίας στη βαλένθια, όπου είχε επαναληφθεί το ίδιο ζευγάρι στον τελικό.

Η μπαρτσελόνα είναι επίσης ο καλύτερος τρόπος να ισχυριστείς ότι το ποδόσφαιρο είναι μια μορφή τέχνης, ψυχαγωγία κι όχι μια απλή διασκέδαση. Μπορεί φέτος να μην έπιασε τα ίδια υψηλά επίπεδα άλλων χρονιών της pep team, αλλά έπεσε μένοντας πιστή στις ιδέες της –περίπου σαν τους κομμουνιστές. Κι αν η φανέλα της πλέον μολύνεται, για πρώτη φορά στην ιστορία της, από μια διαφήμιση χορηγού, η βασική της αντίθεση με τους υπόλοιπους υπάρχει κι αναπαράγεται με άλλους τρόπους.

Ο γκουαρντιόλα άφησε πίσω του μια τεράστια τούρτα –με κερασάκι το τελευταίο κύπελλο- κι έναν τρομακτικό απολογισμό με φιλολαϊκές κατακτήσεις τροπαίων. Και μια ομάδα με τη φιλοσοφία του κρόιφ που υπερέβη διαλεκτικά το δάσκαλο και τη δική του ντριμ τιμ, με τον ίδιο περίπου τρόπο που το έργο του λένιν συμπλήρωσε τη θεωρία του μαρξ (τηρουμένων πάντα των αναλογιών).

Μια φιλοσοφία που εκμεταλλεύεται όλους τους χώρους και φέρνει κοντά τις γραμμές, για να μη μένει «κανείς μόνος του», όπως λέει κι ένα κομματικό σύνθημα για την κρίση. Που αναγκάζει τον αντίπαλο να αναδιπλωθεί για να την αντιμετωπίσει και να στήσει ένα τείχος του βερολίνου, μπροστά στην εστία του για να αποκρούσει την υπεροχή της. Που δεν χρησιμοποιεί πλάγια μέσα, που τα αγιάζει ο σκοπός του αποτελέσματος. Αλλά ανάγει σε αυτοσκοπό το θέαμα και το παιχνίδι σε ευχαρίστηση, πιάνοντας παράλληλα τη μία νόρμα μετά την άλλη, γιατί όταν χαίρεσαι αποδίδεις πάντα καλύτερα.

Μια φιλοσοφία που προτιμά να αναδείξει από τις δικές της γραμμές καθοδηγητές και προπονητές (όπως ο γκουαρδιόλα και τώρα ο τίτο βιλανόβα) παρά να αποταθεί στην αυθεντία των αστών ειδικών, σαν το μουρίνιο. Που βασίζεται πρωτίστως στα «δικά της παιδιά» και τις δικές της δυνάμεις, με έναν τρόπο που θυμίζει κάπως το juche του κιμ ιλ σουνγκ. Διαπλάθει συνειδήσεις παικτών που συνηθίζουν από μικροί σε μια διαφορετική λογική ανώτερου τύπου, στην οποία ενσωματώνει τους καλύτερους παίκτες της υφηλίου (αρκεί να έχουν αποβάλει τα αστικά τους κατάλοιπα. Αν όχι, τότε ακολουθούν τη μοίρα του ιμπραήμοβιτς).

Η οποία προτιμά να παίζει χωρίς καθαρό σέντερ φορ, με τον ίδιο ίσως τρόπο που οι μπολσεβίκοι δεν είχαν εκλέξει κάποιον γενικό γραμματέα τα πρώτα χρόνια. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε το λένιν να καθοδηγεί πολιτικά και θεωρητικά τους μπολσεβίκους και το μέσι να σκοράρει κατά ριπάς, φτάνοντας τα 73 γκολ μες στη σεζόν.

Η οποία τέλος συνδυάζει διαλεκτικά την ομάδα με τη μονάδα, που αναδεικνύει το σύνολο και αναδεικνύεται μέσα από αυτό. Γι’ αυτό δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να σκεφτόμαστε αν ο μέσι θα τα κατάφερνε το ίδιο καλά έξω από το περιβάλλον που τον δημιούργησε. Ή όπως θα λέγαμε στη δική μας διάλεκτο, είναι αντιδιαλεκτικό ερώτημα. Ο λένιν δε θα υπήρχε χωρίς τους μπολσεβίκους κι αντιστρόφως.

Όταν ανέλαβε την πρώτη ομάδα της μπάρτσα ο γκουαρδιόλα, αυτό που ακολούθησε ήταν ένα είδος εκκαθάρισης της παλιάς φρουράς των fantasticos. Ο ντέκο έφυγε για την αγγλία, ο ροναλντίνιο έφυγε για να πάρει ο μέσι τα κλειδιά της ομάδας και της παραγωγής, κι ο ετό έφυγε με έναν χρόνο καθυστέρηση, γιατί λέει δεν υπήρχε feeling στη σχέση τους με τον προπονητή. Κι έκτοτε η μπάρτσα κουβαλά την κατάρα της φανέλας με το νούμερο εννιά.

Τα αποτελέσματα όμως τον δικαίωσαν, από την πρώτη κιόλας χρονιά. Κι έτσι μετά από τις «δίκες της μόσχας» της παλιάς φρουράς, ο γκουαρδιόλα απέκτησε και το «αλάθητο της μόσχας». Ίσως το μοναδικό λάθος του να ήταν αυτό που είχε κάνει ως παίκτης –και επαναλαμβάνει ως προπονητής- όταν έφυγε στο απόγειο της καριέρας του από τη μπάρτσα, για να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις και να ξαναβρεί κίνητρο. Παίρνοντας κατ’ αναλογία το ίδιο ρίσκο που είχε πάρει ο Guevara φεύγοντας από την κούβα, για να μεταλαμπαδεύσει το αντάρτικο στη λατινική αμερική.


Εκτός κι αν κάνει μια μικρή αγρανάπαυση για να «ξορκίσει» το «ξόδεμα», το desgaste όπως το είπε ο ίδιος στα ισπανικά, το εσωτερικό άδειασμα, μέχρι και την τριχόπτωση –που χτύπησε και τον ινιέστα- και να αφοσιωθεί ξανά ψυχή τε και σώματι στην ομάδα του, που όπως λέει και το βασικό της σύνθημα είναι mes que un club: κάτι παραπάνω από ένας σύλλογος. Έτσι κι αλλιώς, με τον ένα ή άλλο τρόπο, εδώ θα μείνει για πάντα... Hasta siempre

Επίλογος

Το αντίο του γκουαρδιόλα ήταν σεμνό, χωρίς παράτες, ταρατατζούμ και συναισθηματικές εξάρσεις, αλλά με ιδανικό τρόπο: σε έναν αγώνα με τους βάσκους της αθλέτικ, που χώριζε στα δύο την καρδιά της πλατείας και των πολιτικοποιημένων χούλιγκαν. Γιατί όπως θα ‘λεγε ίσως κι ένας σύγχρονος μεγαλέξανδρος: αν δεν ήμουν μπαρτσελόνα, θα ήθελα να είμαι αθλέτικ μπιλμπάο.

Ο αρχηγός Πουγιόλ με τις σημαίες της Βασκονίας και της Καταλονίας ανά χείρας

Απέναντι στη μπιλμπάο ο γκουαρδιόλα είχε κατακτήσει και το πρώτο από τα δεκατέσσερα τρόπαια που πήρε στη θητεία του στη μπάρτσα, και έκλεισε τον κύκλο του, όπως ακριβώς τον άνοιξε. Αλλά η βασική διαφορά σε εκείνο τον τελικό –πέρα από την παρουσία του χουάν κάρλος και τις γιούχες που έφαγε- ήτανε στις φανέλες των δυο ομάδων, που ήταν καθαρές από χορηγούς. Σήμερα τα τελευταία κάστρα έχουν λυγίσει. Αν και ούτως ή άλλως, στο σύγχρονο ποδόσφαιρο-επιχείρηση, λειτουργούσαν καθαρά σε συμβολικό επίπεδο, μοιάζοντας με αυτόν που είναι βουτηγμένος στη λάσπη ως τον λαιμό, αλλά θέλει να κρατήσει καθαρά τα νύχια του.

Επειδή δε γίνεται όμως να είναι γύρω-γύρω κυριακή και στη μέση σάββατο, κι επειδή οι ρομαντικοί ιδεαλισμοί δεν έχουν θέση στο εμπόριο, τα κάστρα έπεσαν εκ των έσω, με αποφάσεις της διοίκησης. Και η βασική αντίθεση «του καλού με το κακό» που λέγαμε προηγουμένως, αναπαράγεται πλέον σε άλλο επίπεδο.

Υστερόγραφο

Εντός της εβδομάδας μπορεί να ακολουθήσει μία ακόμα «αποκαθήλωση», σε άλλη χώρα κι άθλημα, αλλά με πολλές συμπτώσεις και ομοιότητες. Ένας κύκλος κλείνει για το ζέλικο ομπράντοβιτς, χωρίς ευρωπαϊκό ή πρωτάθλημα (εκτός και αν γίνει η ανατροπή), με ένα κύπελλο μόνο ως επίλογο για μια ονειρική διαδρομή, που πετούσε από κορυφή σε κορυφή, σαν τα πιο αγνά, ιδεαλιστικά μας όνειρα.