Νέου Τύπου

Μια διδακτική ιστορία από τα χρόνια των μπολσεβίκων.
Βρισκόμαστε στα 1917, παραμονές της επανάστασης (του Οκτώβρη), για την ακρίβεια δύο μόλις εβδομάδες πριν την έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα και το πάρσιμο της εξουσίας. Το ανώτερο όργανο των μπολσεβίκων σε μια επεισοδιακή συνεδρίαση πήρε κατά πλειοψηφία απόφαση για την τελική φάση και την ένοπλη εξέγερση. Παρόλα αυτά την επομένη δύο στελέχη του πολιτμπιρό της εποχής, οι περιβόητοι Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ, εκφράζουν δημόσια με άρθρο που δημοσιεύεται στον μπολσεβίκικο της εποχής την αντίθεσή τους με την επικείμενη εξέγερση, την οποία θεωρούσαν πρόωρο τυχωδιοκτισμό, που απειλούσε να καταστρέψει ανεπανόρθωτα το επαναστατικό κίνημα και τη συνολική του προοπτική.

Το νερό κύλησε στο αυλάκι και όλοι ξέρουμε ποιον δικαίωσε η ιστορία.
Έκτοτε ασκήθηκε έντονη κριτική στα δύο αυτά στελέχη για αυτή τους τη στάση (την οποία συχνά-πυκνά επανέφερε στο προσκήνιο στα επόμενα χρόνια όποιος ήθελε να πλήξει το εν λόγω ντουέτο. Το έκανε κι ο Στάλιν επανειλημμένα -και στις δίκες της Μόσχας- τακτική την οποία νωρίτερα είχε εγκαινιάσει ο Τρότσκι) αλλά πάντα σε πολιτικό επίπεδο. Δηλ για το κακό πολιτικό κριτήριο και την λανθασμένη εκτίμηση, την έλλειψη πίστης στο προλεταριάτο και στην εγκαθίδρυση της εξουσίας του την συγκεκριμένη στιγμή κτλ.
Απ' όσο ξέρω όμως, ουδείς τους κατηγόρησε για παραβίαση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και των αρχών λειτουργίας του κόμματος. Τουλάχιστον όχι τότε.

Και πάμε στη σύνδεση με το παρόν. Αναλογιστείτε μόνο πώς θα αντιμετωπίζαμε σήμερα μια αντίστοιχη περίπτωση. Γκουλάγκ και εκτελέσεις δεν υπάρχουν εδώ, αλλά η διαγραφή και μια θέση στο πάνθεον των προδοτών του κινήματος θα ήταν εξασφαλισμένες.
Έτσι δεν είναι;

Για κάτσε όμως, θα πει κάποιος, δεν μπορούμε να κάνουμε ευθείς παραλληλισμούς με το παρελθόν, είναι αντιδιαλεκτικό, γιατί οι συνθήκες δεν είναι ίδιες, διαφέρουν από εποχή σε εποχή.
Ασφαλώς και δεν είναι ίδιες οι συνθήκες!
Οι μπολσεβίκοι βρίσκονταν σε προεπαναστατική περίοδο (όχι σε κοινωνική, ταξική ειρήνη), η ταξική πάλη ήταν οξυμένη στο έπακρο, κι οι μπολσεβίκοι στριμωγμένοι στη γωνία, κυνηγημένοι και κηρυγμένοι εκτός νόμου. Οτιδήποτε έβγαινε μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον τους. Ας μην ξεχνάμε στην ουσία αυτό το άρθρο ήταν μια παραδοχή και κοινοποίηση στους πολιτικούς αντιπάλους περί ύπαρξης σχεδίου ένοπλης εξέγερσης και επαναστατικής κατάληψης της εξουσίας.
Επρόκειτο δηλ για συνθήκες ουσιαστικά εκτάκτου ανάγκης, που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν οποιαδήποτε προσωρινή αναστολή κάποιων δημοκρατικών πολιτικών λειτουργιών του κόμματος.
Αυτό όμως δεν οδήγησε τους μπολσεβίκους να κάνουν έκπτωση στον δημοκρατικό τρόπο λειτουργίας τους και στην ελευθερία έκφρασης στις γραμμές τους.

Έτσι διεξαγόταν η αντιπαράθεση πολιτικών απόψεων στο κόμμα των μπολσεβίκων!
Ανοιχτά, με δημόσιο διάλογο και άμεση επαφή με τις μάζες. Προς αυτές απευθύνονταν, εν είδει έκκλησης για την αποτροπή της εξέγερσης, οι Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ, με το άρθρο τους αυτό, μολονότι είχαν μειοψηφήσει στην ΚΕ. Αυτές ήταν κι ο τελικός κριτής.

Τέτοιος ήταν ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός του κόμματος των μπολσεβίκων! Γνήσια δημοκρατικός, γιατί είχε πραγματική δημοκρατία κατακτημένη σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του. Και με τον ίδιο τον Λένιν να μειοψηφεί αρκετές φορές και μάλιστα σε ζητήματα κομβικής σημασίας (πχ συνθήκη Μπρεστ Λιτόφσκ).

Τέτοιο ήταν το κόμμα του Λένιν!
Πραγματικά νέου τύπου, όχι (μόνο) επειδή είχε ενιαίο καθοδηγητικό κέντρο και υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία (αυτά τα στοιχεία μπορεί να τα βρει κανείς και σε αστικά κόμματα σε ένα βαθμό), αλλά επειδή είχε πλέρια δημοκρατία στις γραμμές του, ανοχή στην αντίθετη άποψη (που δεν θεωρούνταν αιρετική παρέκκλιση, ή προβληματικό φαινόμενο, αλλά πλούτος του κόμματος και του κινήματος από την γόνιμη αντιπαράθεση πολλών διαφορετικών απόψεων), ανοιχτό δημόσιο διάλογο ουσιαστική επαφή με τις μάζες.
Πάνω σε τέτοια βάση οικοδομούνταν μετά η ενιαία υλοποίηση των αποφάσεων, το στοιχείο της επαναστατικής πειθαρχίας και του συγκεντρωτισμού.

Όπως και να το κάνουμε, κόμμα νέου τύπου από κόμμα νέου τύπου διαφέρει παρασάγγας. Άλλο το κόμμα των μπολσεβίκων επί Λένιν και άλλο επί Στάλιν και... επιγόνων, όπως τους λέει ο Τρότσκι.
Ο καθένας μπορεί να βγάλει συμπεράσματα για το σήμερα και να εκτιμήσει ποιο κόμμα ανήκει σε ποια κατηγορία, και τι επίπεδο δημοκρατίας έχει κατακτημένο.