Τρία

Σήμερα κλείνουν παρά έξι διακόσια χρόνια από τη γέννηση του μαρξ και δύο χρόνια από τη μεγάλη πορεία κατά του μνημονίου στις πέντε μάη, που ήταν το αποκορύφωμα των κινητοποιήσεων εκείνης της περιόδου. Αλλά εμείς θα πιάσουμε το νήμα από αλλού.

Πριν από σαράντα χρόνια είχε κυκλοφορήσει ένα βιβλιαράκι από τις εκδόσεις πήγασος (μάλλον απλή συνωνυμία με τις σημερινές), με τίτλο «γνωρίζετε τον μαρξ»; Στο τέλος ένα λατινικό ερωτηματικό με την προσθήκη ενός σφυριού σχημάτιζε ένα σφυροδρέπανο.

Οι κομμουνιστές δεν είναι αγνωστικιστές. Ίσα-ίσα αποτελούν την απάντηση στα εγγενή αδιέξοδα του καπιταλισμού. Αλλά η ήττα τους γέμισε με ένα σωρό απορίες κι ερωτήματα, που δεν επιδέχονται εύκολων απαντήσεων από διάφορους προπονητές της κερκίδας και κατά φαντασία ινστρούχτορες, που παρακολουθούν από μακριά κι αφ’ υψηλού τον στίβο της ταξικής πάλης.

Ωστόσο ο πήγασος δεν ήταν το ίδιο δημοφιλής με κάποια σύγχρονα εκδοτικά, που έχουν γίνει εναλλακτική μόδα στις μέρες μας. Κι άφησε πίσω τα κομμένα φτερά του, για να επιχειρήσουμε μια ουτοπική έφοδο στον ουρανό, γεμάτη ρομαντικό ιδεαλισμό. Ενώ το μόνο ελαφρύ  πάνω μας, που μπορούσε να πετάξει ήταν το μυαλό μας, που το κράτησαν τελικά στη γη τα ιδεολογικά βαρίδια της αστικής σκέψης. Τα οποία διεισδύουν με εξαιρετική ευκολία στη συνείδησή μας και νοθεύουν τα αγνά, επαναστατικά ιδανικά μας. Ούτω πως προέκυψαν τα πράσινα άλογα του πασοκ, που μας τίναξαν τα πέταλα.

Αυτό το βιβλιαράκι λοιπόν γράφει λίγα βασικά πράγματα για το μαρξ με σκιτσάκια υπό τη μορφή κόμικς. Και σε κάποιο σημείο λέει ότι «οι ιδέες του κάρολου εφαρμόζονται στο ένα τρίτο του κόσμου, ενώ στα υπόλοιπα δυο τρίτα ερίζουν πάνω στις ιδέες του». Για την ακρίβεια ο μαρξισμός ήταν επίσημο δόγμα στο ένα τρίτο του πλανήτη κι επηρέαζε τα λαϊκά κινήματα όλου του κόσμου.

Τελικά όμως το πνεύμα του διαστρεβλώθηκε, είτε δια του φορμαλισμού, είτε δια της αναθεώρησης. Και τώρα που εξέλειψε αυτό το ένα τρίτο, οι κοινωνίες των δύο τρίτων στη δύση, έγιναν κοινωνίες των μηδέν κόμμα κάτι τοις εκατό. Και το άλλο 99%, (που μπορεί να αναλυθεί σε τριάντα τρία επί τρία τοις εκατό, δηλ το νούμερο του αντίχριστου αντεστραμμένο) πήρε το τρίτο το μακρύτερο.

Αλλά στον τρίτο γύρο κατά τας γραφάς.. Θα λάμπει ο ήλιος και θα είναι μέρα μεσημέρι. Ενώ τώρα βλέπουμε το πιο βαθύ σκοτάδι, λίγο πριν χαράξει.

Ο δυτικός κι ο σοβιετικός μαρξισμός θεωρούνται παρακλάδια ενός κοινού προγόνου, που ακολούθησαν διαφορετική διαδρομή και μεθοδολογία. Στη «διαλεκτική της ήττας» ο τζάκομπι γράφει ότι ο δυτικός μαρξισμός είχε ως βασικό ερμηνευτικό εργαλείο τη «φαινομενολογία του πνεύματος», ενώ οι σοβιετικοί βασίστηκαν μεθοδολογικά στη Λογική του χέγκελ. Τελικά ακολούθησαν αμφότεροι τη διαλεκτική της ήττας και παρήκμασαν κατά το τέλος του περασμένου αιώνα και της ιστορίας.

Οι διαφορές αυτές μπορεί να μοιάζουν δυσδιάκριτες σε κάποιον αμύητο, αλλά οι σοβιετικοί είχαν το πλεονέκτημα να ζουν σε μια ανώτερη, σοσιαλιστική κοινωνία και να καταλαβαίνουν περισσότερα. Με το ίδιο σκεπτικό, που όταν ανεβαίνουμε σε ένα βουνό, ανοίγουν οι ορίζοντές μας και μπορούμε να δούμε καλύτερα τι γίνεται γύρω μας, απ ό,τι στον κάμπο. Όπως έχει πει κι ο κάσπερ, ο άνθρωπος έχει πολλές ομοιότητες με τον πίθηκο και διαφέρει μόλις στο 1% από οργανική άποψη. Αλλά δε μπορεί ποτέ να γίνει πίθηκος, πόσο μάλλον το αντίστροφο.

Ο μαρξισμός είναι επιστημονικός σοσιαλισμός, με το βλαδίμηρο να διαπρέπει στον κλάδο της εφαρμοσμένης επιστήμης, στο πιο συναρπαστικό πείραμα της παγκόσμιας ιστορίας. Ο μαρξισμός δεν είναι κλειστό, αποστεωμένο δόγμα, ή κάτι στατικό που δεν εξελίσσεται. Ούτε όμως προσφέρεται για επιλεκτικές προσμείξεις μεταμοντέρνου τύπου κι αλχημείες, που θα έκαναν το μαρξ να βγει από τον τάφο του, για να ξαναπεί το περίφημο: αν αυτό είναι μαρξισμός, τότε εγώ δεν είμαι μαρξιστής.

Ο μαρξ είχε γράψει κάποτε ότι η μόνη τιμή που του ανήκει δεν είναι η ανακάλυψη της ταξικής πάλης (την οποία παραδέχονταν τότε ακόμα κι οι αστοί, αλλά σήμερα την αρνούνται διάφοροι αριστεροί του γλυκού νερού). Όσο κυρίως ότι έδειξε πως αυτή η πάλη οδηγεί υποχρεωτικά στη δικτατορία του προλεταριάτου. Στον αντίποδα, το μόνο που κάνουν με συνέπεια οι οπορτουνιστές, είναι να παλεύουν εναντίον αυτής ακριβώς της έννοιας και της πραγματικής ταξικής σημασίας της με κάθε μέσο.

Το ίδιο κάνουν κι αρκετοί μαρξίζοντες οικονομολόγοι, που κατάλαβαν έγκαιρα ότι ο μαρξισμός είναι πιο επίκαιρος από ποτέ εν μέσω κρίσης, φόρεσαν τον αντίστοιχο μανδύα και περιμένουν να πάρουν το μερτικό τους από την πίτα της ανθούσας και κερδοφόρας αγοράς βιβλίων για την κρίση.

Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα; Από τη μια πλευρά οι τριτοδιεθνιστές με την τριλογία της ρώσικης επανάστασης (το 1905, το φλεβάρη του 17’ και τον οχτώβρη). Η ομοούσιος τριάδα των κλασικών με τους τρεις βασικούς νόμους της διαλεκτικής (ποσότητα-ποιότητα, ενότητα και πάλη των αντιθέτων κι άρνηση της άρνησης) και τα τρία συστατικά του μαρξισμού (πολιτική οικονομία, διαλεκτικός υλισμός, επιστημονικός σοσιαλισμός). Τα τρία γράμματα που φωτίζουν το μέλλον μας (εαμ) μαζί με την τρίχρονη εποποιία του δσε. Για την τριγωνική λαϊκή αντεπίθεση και το threepeat –αλά σικάγο μπουλς- με τρίπτυχο: διαγραφή χρέους, αποδέσμευση από την εε, λαϊκή εξουσία.

Κι από την άλλη πλευρά η τρόικα, ο τρίτος δρόμος του πασόκ και οι επίδοξοι επίγονοί του που θέλουν να βγουν τρίτο κόμμα. Η θεωρία των τριών κόσμων, ο τρίτος πόλος, παλιότερα η τρίτη κατάσταση˙ τα τρία πουλάκια κάθονται, θα σε ξανάβρω στους μπαχτσέδες, τρεις του σεπτέμβρη να γυρνάς. Κι όλοι όσοι ψαρεύουν στα θολά νερά της τρι-κυμίας και βάζουνε τρι-κλοποδιές στην προσπάθεια ενός κόσμου να πάει παραπέρα τη συνείδησή του και να παλέψει για το σοσιαλισμό, ως μόνη εναλλακτική στα αδιέξοδα του καπιταλισμού.

Οι σημερινές εκλογές γίνονται υπό τον αστερισμό του τρία και της τρόικας.

Η νδ πάει για τρία στον κύβο (3³ =27} αλλά μπορεί να μην το πιάσει, κι η διαφορά από το πασόκ θα πλησιάσει το τρία στο τετράγωνο. Ο σύριζα θέλει να τριπλασιάσει τα ποσοστά του απ’ τις εκλογές του 09’ (4,5) και να γίνει τρίτο κόμμα. Ταβάνι για τον καμμένο φαίνεται να είναι το τρία στο τετράγωνο (αλλά δε θα το πιάσει) και για τον κουβέλη το δύο επί τρία (δημαρούλα μια σταλιά). Πολλοί σχηματισμοί κυμαίνονται γύρω από το όριο του τρία τοις εκατό, αλλά θα ήταν ευχής έργον να πάρουν τα τρία του ελληνικού λαού (ντόρα, λαος, οικολόγοι).

Αν μείνουν εκτός βέβαια, κατεβαίνει το ποσοστό που πρέπει να πιάσουν αθροιστικά πράσινοι και βένετοι για να εξασφαλίσουν δικομματική αυτοδυναμία και να σφάξουν από κοινού το λαό στον ιππόδρομο. Αλλά όσο περισσότερα πιθανά δεκανίκια τους μείνουν εκτός, τόσο το καλύτερο. Δεν χρειαζόμαστε τέτοιου είδους σφήνες στη βουλή.

Κι εμείς; Εμείς κανονικά θα έπρεπε να έχουμε τριψήφιο ποσοστό, ή κάτι που να το πλησιάζει. Στις παρούσες συνθήκες όμως, νομίζω ότι και το διψήφιο θα ήταν ικανοποιητικό. Αλλά το πιο σημαντικό είναι η επόμενη μέρα. Η οποία, στο βαθμό που καθορίζεται από τα εκλογικά ποσοστά, θα έχει πιθανότατα τρία βασικά χαρακτηριστικά.

Μια αδύναμη αστική κυβέρνηση (με δεκανίκια ή χωρίς) που θα φθαρεί άμεσα και πρέπει να πέσει το γρηγορότερο, χωρίς να μπορέσει να πάρει άλλα μέτρα αφαίμαξης για το λαό.

Το αστικό κοινοβούλιο να επωάζει στους κόλπους του τον χρυσαυγίτικο φασισμό, που ξεμυτίζει ολοένα και πιο θαρρετά από το αυγό του, όσο δε συναντά σοβαρή αντίδραση.

Και την πίεση από το εκκολαπτόμενο νέο πασόκ, που ονειρεύεται ότι θα ζήσει κάτι αντίστοιχο με τις εκλογές του 77’ κι ότι πλησιάζει ολοταχώς στην αλλαγή του 81’, με κυβέρνηση της αριστεράς.

Θα δούμε και θα ακούσουμε πολλά και διάφορα μετά τις εκλογές, όχι απαραίτητα ευχάριστα. Ας είμαστε προϊδεασμένοι, για να τα αντέξουμε και να τα προβλέψουμε –και δεν εννοώ το γνωστό παιχνίδι με το φακελάκι και τις εκλογικές προβλέψεις του καθενός, οι οποίες φέτος θα είναι πιο δύσκολες από ποτέ.

Κι ας δούμε πώς μπορεί η έκτη μάη να πάρει τη σκυτάλη από τις πέντε μάη του 10’ κι όλους τους κινηματικούς σταθμούς στο ενδιάμεσο, για να πάμε με άλλο αέρα από τις επτά μάη, γι’ αυτά που μας περιμένουν.