Επτά σε παίρνει αριστερά

Η αριστερά ως όρος που υποδηλώνει τον προοδευτικό, πολιτικό χώρο καθιερώθηκε επί γαλλικής επανάστασης, από τον τρόπο που κάθισαν και μοιράστηκαν στα έδρανα της εθνοσυνέλευσης οι πολιτικές δυνάμεις της εποχής. Μια ομαδοποίηση που έχει μείνει ως τις μέρες μας: από την ελληνική βουλή – όπου το κκε κάθεται αριστερά όπως μας δείχνει η κάμερα- μέχρι τα φοιτητικά αμφιθέατρα, όπου έρχεται ενίοτε κανείς ανυποψίαστος πρωτοετής και στιγματίζεται άθελα του, ή βρίσκεται ανάμεσα σε νεκρές ζώνες και διασταυρούμενα πυρά, προσπαθώντας να καταλάβει τι γίνεται.

Ούτω πως προκύπτει ένα διαχρονικό παιδικό ερώτημα που ωστόσο δεν έχει βρει ακόμα απάντηση. Εννοούμε αριστερά όπως τους βλέπουμε εμείς ή όπως κάθονται αυτοί; Κι ο συριζα τι είδους αριστερά είναι; Όπως μπαίνουμε ή όπως βγαίνουμε από την εε και το ευρώ; Και γιατί έχει τόσες αντιφάσεις (από τη σκοπιά της τυπικής λογικής) και λέει ο καθένας τα δικά του, ώστε να μην ξέρει τελικά η αριστερά τι ποιεί η δεξιά συνιστώσα;

Φταίει κι εκείνο το προεκλογικό σποτάκι του συν επί κωνσταντόπουλου, με σλόγκαν «η καρδιά χτυπά αριστερά», ενώ το μισό του δυναμικό έκλινε επι-δέξια και ταλαντευόταν, προκαλώντας καρδιακές αρρυθμίες. Έψαχναν λοιπόν τον πολιτικό της χτύπο και τον ξανάβρισκαν στην κούλουρη, όπου πήγαινε η ψυχή τους μέχρι να μπουν οριακά στη βουλή και να ανασάνουν με ανακούφιση. Γι΄αυτό πήραν το βηματοδότη της ρίζας να τους υποστηρίζει και έφτιαξαν το συριζα. Και τώρα που κάποιοι ονειρεύονται μια αριστερή κυβέρνηση που να απειλεί με εμφράγματα το ευρώ και την εε, το πράγμα γίνεται φαιδρό και αρχίζει να θυμίζει κωμωδία του σακελλάριου: χτυποκάρδια στις βρυξέλλες.

Θα μου πεις βέβαια ότι δε μιλάμε για τη γιαλαντζί αριστερά του σαλονιού, και θα συμφωνήσω. Ο χαρίλαος πάντως είχε βάλει και τη διαλεκτική πτυχή του πράγματος με το απόφθεγμα: αριστερά της αριστεράς βρίσκεται η δεξιά. Μια λογική που για κάποιο λόγο εξοργίζει πάντα τον κομμάντο – που από τότε που έγινε προλετάριος, σνομπάρει τα παλιά του λημέρια. Και την οποία είχε χρησιμοποιήσει έμμεσα και το πασοκ του ανδρέα, για να υφαρπάξει αντιδεξιές ψήφους, ώστε να μην επιστρέψει ο μπαμπούλας της δεξιάς.

Το πιο εντυπωσιακό σε όλα αυτά είναι η μεταστροφή που παρατηρείται. Ενώ παλιότερα στρίμωχναν τους αριστερούς να υπογράψουν δηλώσεις για να πάρουν πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, τώρα σπεύδουν όλοι να δηλώσουν αριστεροί – με το δικό τους τρόπο- για να πάρουν πιστοποιητικά προοδευτικότητας και αντιμνημονιακών φρονημάτων, και να τα εξαργυρώσουν στην πολιτική αγορά.

Ταυτόχρονα πίεζαν επί μακρόν και επανειλημμένα τους κομμουνιστές να δηλώνουν γενικά αριστεροί και να πάψουν να αυτοπροσδιορίζονται, να δρουν και να οργανώνονται ως κομμουνιστές. Είτε με το μαστίγιο της απαγόρευσης, όταν το κκε τέθηκε εκτός νόμου, είτε με το «γλυκό βόλεμα» της νομιμότητας και το ιδεολόγημα της προσαρμογής στις σύγχρονες εξελίξεις, δια της μετάλλαξης.

Την αριστερά πολλοί αστοί αγάπησαν, τους κομμουνιστές ουδείς. Ή όπως έλεγε η αλέκα στο ξέσπασμα στη δημοσιογραφική ζούγκλα του μάκη (σε μια από τις καλύτερες τηλεοπτικές εμφανίσεις της) τους τιμάνε μόνο νεκρούς και ακίνδυνους – ή πρώην-, με τους ζωντανούς έχουν πρόβλημα.

Ή όπως είχε πει ο βλαδίμηρος με αφορμή τον κάρολο: οι αστοί ντύνουν μετά θάνατον τους μεγάλους επαναστάτες με φωτοστέφανο για να τους «αφυδατώσουν» από κάθε ζωντανό, επαναστατικό περιεχόμενο και να (τους) καταντήσουν μια καρικατούρα ακίνδυνη για το σύστημα.

Όπως γίνεται και σήμερα εν πολλοίς με το μαρξ (που ξανάγινε μόδα τώρα με την κρίση) ή και τον ίδιο το βλαδίμηρο, με την επίκληση μιας ντούρας, λενινιστικής τακτικής που οδηγεί ευέλικτα στην εναλλακτική ενσωμάτωση στο σύστημα.

Αν και κατά βάση οι μπολσεβίκοι παρουσιάζονταν πάντα με το μαχαίρι στο στόμα και τα κέρατα του διαβόλου, παρά ως άγγελοι με τη ρομφαία και φωτοστέφανο. Γιατί κανείς ενσυνείδητος αστός δε συγχωρεί στο λένιν το χουνέρι του οκτώβρη ούτε στο στάλιν τη νίκη του επί του χίτλερ και το τσάκισμα του φασισμού.

Με τα πολλά λοιπόν, η έννοια της αριστεράς ξεχείλωσε και έγινε χυλός, φτάνοντας να καλύπτει οτιδήποτε βρισκόταν πιο αριστερά από τη νδ (με όρους πολιτικής γεωγραφίας). Ενώ σήμερα, που το στείρο δίλημμα της μεταπολίτευσης «δεξιά- αντιδεξιά» έχει αντικατασταθεί από το εξίσου απατηλό «μνημόνιο- αντιμνημόνιο», η έννοια έχει αρχίσει να περιλαμβάνει οτιδήποτε κινείται πέραν του πασοκ, ακόμα και ντούρους πασόκους, βασιλικότερους του βενιζέλου, που έμειναν προσωρινά πολιτικά άστεγοι.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, ο όρος περιλαμβάνει διασπάσεις δεύτερης και τρίτης γενιάς, κάθε «μακρινό συγγενή» του κόμματος που προήλθε κάποτε από τα σπλάχνα του, αλλά τείνει να αποκτήσει εξ αγχιστείας σχέση μαζί του. Κι έκτοτε επιζητά ένα είδος φροϋδικής εκδίκησης από το κόμμα, για να απολυτρωθεί από τα σύνδρομα κατωτερότητας και ετεροπροσδιορισμού – σε μια διαλεκτική αντιστροφή της σχέσης του κρόνου με τα παιδιά του.

Αυτό που μένει στην κοινή γνώμη ως συνισταμένη, μοιάζει με εκείνες τις απλοϊκές γραφικές παραστάσεις, που απευθύνονται σε δισδιάστατες συνειδήσεις και κυκλοφορούν ευρέως στο διαδίκτυο για να σε «βοηθήσουν» να βρεις τι να ψηφίσεις. Όπου το κόμμα κατατάσσεται στο κάτω άκρο του ολοκληρωτισμού μαζί με το φασισμό (η γνωστή θεωρία της ταύτισης των δύο άκρων). Βλέπε σχετικά και μια παλιότερηανάρτηση του οικοδόμου, με τον εύγλωττο τίτλο: λες να είμαι συριζα και να μηντο ξέρω;

Μια άλλη συχνή παραλλαγή, βάσει των ερωτημάτων που διαμορφώνουν τα γραφικά σχήματα και την «κοινή γνώμη», είναι αυτή που θέλει τους αριστερούς, οπαδούς του κρατισμού, συνυπεύθυνους για τα χάλια του δημοσίου και το πελατειακό κράτος, ενώ θεωρεί «κάργα αριστερό» την υψηλή φορολογία και το συντελεστή του 75% που υποσχέθηκε προεκλογικά ο ολάντ στη γαλλία. Χωρίς να σκεφτεί ότι αυτός ο συντελεστής αφορά μόνο ένα μέρος που υπερβαίνει ένα –ήδη- υψηλό όριο και όχι το σύνολο του ποσού. Ή ότι αφορά εισοδήματα κι όχι τα κέρδη των επιχειρήσεων. Και για να μην αναρωτηθεί καν γιατί δεν καταργούμε το ιδιωτικό κέρδος καθαυτό και να το κάνουμε λαϊκή περιουσία, αντί να το φορολογούμε απλώς για να πάρουμε πίσω μόνο ένα μέρος της κλεμμένης υπεραξίας. Να μη σκεφτεί δηλαδή ταξικά αλλά με γεωγραφικούς όρους, χωρίς ταξικό προσανατολισμό (δεξιά- αριστερά, ανατολικό- δυτικό μπλοκ κλπ).

Αν όλα αυτά λοιπόν αντιστοιχούν στη μέση εικόνα για την αριστερά, οφείλουμε να αναφωνήσουμε ότι εμείς δεν είμαστε «αριστεροί». Με τον ίδιο περίπου τρόπο που στην εποχή του ο μαρξ είχε πει την περίφημη φράση: (αν όλα αυτά είναι μαρξισμός τότε) εγώ δεν είμαι μαρξιστής. Και με τον ίδιο τρόπο που στην εποχή τους οι μπολσεβίκοι μετονομάστηκαν από σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σε κομμουνιστικό, για να διαχωριστούν από τη χρεωκοπία της δεύτερης διεθνούς – πριν φτιάξουν την κομιντερν.

Αλλά σε πλήρη αντίθεση με τους «γενικά αριστερούς», που αρχικά έβαλαν διάφορα συνθετικά στον (ευρω)κομμουνισμό τους, πριν τον αποβάλλουν και τους μείνει το ευρώ και η ευρωλαγνεία. Το 89 άλλαξαν και τυπικά το όνομά τους για να μην έχουν καμία σχέση με τον κομμουνισμό ανακαλύπτοντας τη μεγάλη αγκαλιά της σοσιαλδημοκρατίας. Κι έκτοτε προτιμούν να βάζουν εισαγωγικά στον υπαρκτό σοσιαλισμό, αντί στον όρο – λάστιχο της αριστεράς. Την οποία επιμένουν να υπολογίζουν ως ένα ενιαίο άθροισμα και να πλάθουν με το μυαλό τους κουλουράκια και φιλολαϊκά σενάρια για τα ποσοστά της παναριστεράς και το πόσο διαφορετικά θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα σήμερα.

Δεν μπορούμε όμως να προσθέτουμε μήλα με πορτοκάλια, πόσο μάλλον καρπούς και φρούτα μαζί με τις φλούδες που έχουν μόνο το περιτύλιγμα και ξεγελάνε το λαό που πατά την μπανανόφλουδα. Ακόμα κι αν υποθέταμε όμως ότι ήμασταν ίδια φρούτα, αρκεί να θυμηθούμε την ιστορία με το καφάσι και το ένα σάπιο ροδάκινο που χάλασε και τα υπόλοιπα, για τη συνήθη κατάληξη τέτοιων ιστοριών.

Αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε αριστεροί; Όχι σύντροφοι. Δε σημαίνει κάτι τέτοιο. Σημαίνει όμως ότι δε μας ενδιαφέρει να είμαστε η αριστερή πτέρυγα του αστικού πολιτικού συστήματος ή ειδικά της σοσιαλδημοκρατίας, ούτε να δώσουμε αριστερό άλλοθι στη διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης. Σημαίνει επίσης ότι δε σνομπάρουμε καθόλου τον κόσμο που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερός αλλά είμαστε καχύποπτοι απέναντι σε πολιτικούς χώρους που δηλώνουν – γενικά κι αόριστα- αριστεροί, για να κρύψουν πίσω από την αριστερή τους ταυτότητα τον σοσιαλδημοκρατικό τους χαρακτήρα. Σημαίνει ότι πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τον όρο απ’ τη ρεφορμιστική σκουριά των μεταλλαγμένων «αριστερών» κομμάτων που τον κατέληξαν λάστιχο και τον δυσφήμησαν.

Σημαίνει τέλος ότι ο αριστερός σήμερα δεν μπορεί παρά να είναι κομμουνιστής. Γιατί η αριστερά (πρέπει να) επιδιώκει την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος. Κι ο σοσιαλισμός δεν είναι ένας αφηρημένος κοινωνισμός με «υγιή επιχειρηματικότητα» αλλά τσάκισμα της αστικής τάξης και κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής.

Η αριστερά λοιπόν σήμερα ή θα είναι κομμουνιστική ή δε θα μπορεί να υπάρξει, παρά μόνο ως συμπλήρωμα του συστήματος.