Σ’ ένα βαθύ μπουντρούμι

Για μένα ισοβίτη η φυλακή είναι ολόκληρος ο κόσμος μου, ενώ για σένα όλος ο κόσμος είναι μια φυλακή, μας λέει κυνικά ο μοντεχρήστος του αρκά. Γιατί είμαστε όλοι ισοβίτες με αλυσίδες που μας κάνουν το βίο αβίωτο, ώσπου να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας και να την αλλάξουμε. Καταδικασμένοι να αποδράσουμε μόνοι μας, χωρίς να περιμένουμε απονομή χάριτος. Ένοχοι μέχρι να υπογράψουμε δήλωση που να αποδεικνύει το αντίθετο και να συμβιβαστούμε. Με ερυθρό ποινικό μητρώο απ’ το κακούργημα της σκέψης, δηλαδή του ανατρεπτικού φρονήματος, και των πράξεων που απορρέουν δυνητικά από αυτό, κατά της τάξης που κυριαρχεί και καθορίζει τι είναι νόμιμο και ηθικό. Νόμος είναι το δίκιο του κεφαλαιοκράτη.

Ένα δίκαιο που ποινικοποιεί τους αγώνες και παρουσιάζει τα κινήματα ως τρομοκράτες, ενώ πριν από κάποια χρόνια φυλάκιζε τους αγωνιστές ως κοινούς ποινικούς κρατούμενους. Αλλά αυτοί επέμεναν να αντιμετωπίζονται διακριτά ως πολιτικοί κρατούμενοι και με τη στάση τους κέρδιζαν κάποιες φορές την εκτίμηση και το σεβασμό των ποινικών.

Αν  και ο μίσσιος λέει ότι έπρεπε να αντιδρούν πιο δυναμικά για ό,τι προέκυπτε μες στις φυλακές. Όχι γκολ αυτοί, σέντρα εμείς. Να μας χτυπάνε και να τραμπουκίζουν κι εμείς να απαντάμε με απεργία πείνας (τους κάναμε τη μούρη κρέας, έγραφε ο χρόνης). Και να γυρνάμε και το άλλο μάγουλο σαν καλοί χριστιανοί (ενώ το χριστιανικό, όπως λέει πάλι στο κατά αρκά ευαγγέλιο στην παραβολή με τον καλό λύκο, είναι όποιος έχει δύο μάγουλα να δίνει το ένα). Είναι η γνωστή κατηγορία περί ηττοπάθειας που ενστάλλαξε λέει μέσα μας μετά τη μεγάλη ήττα του εαμ και του δσε κατά τη μεγάλη δεκαετία. Εν πάση περιπτώσει...

Της φυλακής τα σίδερα είναι για τους συντρόφους (και δεν εννοούμε τον άκη). Το μπουντρούμι δεν τους λυγά. Κι έτσι πλάι στο αίσχος του σύγχρονου παρθενώνα, της απομόνωσης, των βασανιστηρίων και των εκπαραθυρώσεων, η ζωή έβρισκε το δρόμο της μέσα από τις χαραμάδες και άνθιζε μέσα σε υγρά κι ανήλιαγα κελιά. Εκεί όπου οι σύντροφοι έβρισκαν χρόνο για αναστοχασμό και επιμόρφωση, είχαν οργανωμένες δραστηριότητες και προσπαθούσαν να κάνουν τη ζωή τους κάπως δημιουργική. Που σαν λέξη ετυμολογικά παραπέμπει στο δήμο, δηλαδή στο λαό και τα έργα του. Μέγας είσαι λαός και θαυμαστά τα έργα σου.

Αλλά ο κόσμος κεμάλ είναι γεμάτος πρόθυμα γιουσουφάκια με αποστειρωμένη ζωή γεμάτη προφυλάξεις και προφυλακτικά, αλλά χωρίς ασφάλιση και ασφάλεια. Που δεν έχουν να χάσουν παρά μόνο τις αλυσίδες τους αλλά φοβούνται να τις σπάσουν γιατί είναι επίχρυσες, όπως και το χάπι της μισθωτής σκλαβιάς. Κι έτσι όπως πάει το πράγμα με την κρίση, σε λίγο θα χρειάζεται μέσο για να μπει κανείς στη φυλακή και να έχει ένα πιάτο φαΐ και μια στέγη πάνω από το κεφάλι του – ήδη παρατηρείται συμφόρηση στα «σωφρονιστικά» ιδρύματα της χώρας- κι ο κόσμος θα μπαίνει στη στενή οικειοθελώς.

Κάποιοι άλλοι θέλουν να το σκάσουν από τη φυλακή αλλά μπερδεύουν τα δεσμά με τους συλλογικούς δεσμούς και ψάχνουν ατομικές λύσεις κι αποδράσεις. Να τα μιλήσουνε και να τα συμφωνήσουνε με τον καπετανάκη – που έχει ντούγκλας το μουστάκι- ή να βρουν έναν ήρωα-σωτήρα παλαιοκώστα που «τα έβαλε μόνος του με το σύστημα και το νίκησε». Η έφοδος στον ουρανό θα γίνει με ελικόπτερο, μια νύχτα μαγική σαν την αργεντινή (να δούμε ποιος θα πρωτομπεί). Ουστ!

Υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία που θέλει σαν αερικό να ζήσει και ψάχνει την απόδραση σε μια φανταστική ουτοπία, μακριά από τη γήινη και υλική πραγματικότητα που μας πληγώνει. Και η  μόνη φυλακή που αντιλαμβάνονται είναι το σώμα για την ταξιδιάρα ψυχή τους.

Αλλά και το κατοπτρικό της είδωλο, με αυτούς που ψάχνουν μια άμεση λύση, εδώ και τώρα, όχι στη δευτέρα παρουσία της απόδρασης από το αλκατράζ (αυτά συμβαίνουν μόνο στις ρωσίες) αλλά στα διάφορα μικρά ζητήματα που προκύπτουν στην καθημερινότητα της φυλακής. Όπως λέει και ένας συγκρατούμενος του ισοβίτη σε μια ιστορία: εμείς παλιά είχαμε ρεαλιστικά αιτήματα. Ζητούσαμε να μη μας χτυπάνε οι φύλακες τρεις φορές τη μέρα, πρωί μεσημέρι βράδυ.

- Και τελικά τι καταφέρατε;

- Να μας χτυπάνε λίγο περισσότερο το μεσημέρι για να μας αφήνουν ήσυχους το βράδυ.

Αυτό θα πει μεταβατική νίκη του κινήματος.

Και μέσα σε όλα αυτά, σε έναν κόσμο άδειο σαν κλούβιο αυγό, με κλούβια μυαλά και κλούβες παντού, υπάρχουμε κι εμείς, θηρία στα κλουβιά με τους τέσσερις τοίχους και τα αόρατα δεσμά από τις οθόνες ή τη συνήθεια. Που βλέπουμε γύρω μας κάγκελα παντού, αλλά νοσταλγούμε ενίοτε με ρομαντική διάθεση τον ήχο της καγκελόπορτας (του φραγκιά) και την εποχή που ο κόσμος ήταν πιο απλός και οι φυλακές ορατές και συγκεκριμένες.

Λέμε στον κόσμο να αφήσει τη λογική της ανάθεσης και τα θεός φυλάξοι, να μην έχει ανάγκη από τείχη και αλυσίδες, ούτε από κάποιον φύλακα άγγελο να τον προστατέψει,  γιατί το θέμα είναι ποιος θα τον φυλάει μετά από τους φύλακες. Αυτός να πάρει πρέπει την εξουσία. Βρισκόμαστε σε εγρήγορση και επιφυλακή, ενώ περιμένουμε τις συνθήκες να ωριμάσουν, γνωρίζοντας ότι το ξέσπασμα μπορεί να έρθει ξαφνικά και αυθόρμητα, για κάτι δευτερεύον φαινομενικά, όπως το φαΐ του μάγειρα στον αρκά που προκαλούσε εξεγέρσεις κάθε μήνα.

Αρκεί να μη συμβιβαστούμε με τα καρυκεύματα που σκεπάζουν την μπόχα και την πικρή γεύση. Να μη φοβηθούμε τους νταβάδες, τους ανθρωποφύλακες και τα σκυλιά που αλυχτάνε για να τους φυλάξουν. Να σταματήσουμε να είμαστε σαν τερματοφύλακες σε σικέ αγώνα που μετράνε πόσα τρώνε κάθε φορά. Σικέ αγώνας είναι μόνο αυτός που δε γίνεται.

Τίμη σε όσους όρισαν στη ζωή τους να φυλάνε θερμοπύλες και στους δεσμοφύλακες των ακατάλυτων δεσμών του λαού με το κόμμα.

Λευτεριά στο γέροντα παστίτσιο.