Το δεύτερο μέρος με το Μαργαρίτη

Με κάποια καθυστέρηση η κε του μπλοκ ολοκληρώνει με δυο συνέχειες, σήμερα και αύριο, την παρουσίαση της εισήγησης του μαργαρίτη και των ερωτοαπαντήσεων που ακολούθησαν, από την σχετική εκδήλωση του προηγούμενου μήνα. Εδώ μπορείτε να θυμηθείτε το πρώτο μέρος.

Είχαμε κλείσει το πρώτο μέρος με τη σημείωση ότι μεταπολιτευτικά ο αντικομμουνισμός στην ιστοριογραφία, τίθεται σε νέες βάσεις και γίνεται πιο εκλεπτυσμένος και «επιστημονικός». Μια τέτοια εκλεπτυσμένη μορφή αντικομμουνισμού ασκήθηκε και από τις εκπομπές που πρόβαλλε καθημερινά η ετ-1 για τη δεκαετία του 40’, οι οποίες προέρχονται ως επί το πλείστον από την περίοδο κατά την οποία κυβερνούσαν οι εκπρόσωποι των μη προνομιούχων, που λεηλάτησαν και διαπόμπευσαν την ιστορία της αντίστασης. Σε κάποια απ’ αυτές τις εκπομπές προβλήθηκε η εθνική αντίληψη περί αντίστασης, κατά την οποία η οργάνωση που σήκωσε το κύριο βάρος του αγώνα ήταν η πεαν. Η οποία το 42’ ανατίναξε τους φασίστες που ετοιμάζονταν να φύγουν για το ρωσικό μέτωπο και να πολεμήσουν με τους γερμανούς, αλλά δυο χρόνια αργότερα ήταν μια τελείως διαφορετική οργάνωση, που οι δυνάμεις της επάνδρωναν τα τάγματα ασφαλείας. Η εξύμνησή της κατά συνέπεια ακολουθεί τη θεωρία των άκρων και της καταπολέμησής τους, (τόσο των ναζί όσο και των κομμουνιστών).

Σε μια άλλη εκπομπή υποστηρίζεται ότι ο βασικός οργανωτής των μεγάλων κινητοποιήσεων της αθήνας ήταν –όχι ασφαλώς το εαμ- αλλά ο τσιγάντες, που είχε έρθει ως πράκτορας των άγγλων για να οργανώσει το κατασκοπευτικό τους δίκτυο, ενώ συνεργάστηκε παραπλεύρως με τον άγγελο έβερτ, το διευθυντή της αστυνομίας πόλεων, που διακινούσε στα κρυφά –λέει- προκηρύξεις, για εκείνες ακριβώς τις κινητοποιήσεις που ματοκυλούσε η αστυνομία! Την ίδια στιγμή δε γίνεται καμία αναφορά στο μηχανοκίνητο τάγμα των μπουραντάδων, που έπαιρνε ενεργά μέρος στα μπλόκα κ τις αιματηρές επιχειρήσεις των κατακτητών –λες και δεν τελούσε υπό την εποπτεία του έβερτ.

Αναφέρονται συχνά οργανώσεις όπως προμηθέας, μίδας, κτλ που λειτουργούσαν με τις χρυσές λίρες των άγγλων αλληλέγγυοι πλούσιοι και καλλιτέχνιδες πόρνες που δεν άφησαν αδοκίμαστο κρεβάτι ιταλού και γερμανού αξιωματικού και γίνονταν θυσία για το καλό της πατρίδας. Επίσης μαθαίνουμε ότι τις ανατινάξεις στα τέμπη τις έκαναν οι βρετανοί (μόνο στα βιβλία μαθαίνουμε τελικά ποιος πολέμησε τους γερμανούς).

Τις λίγες φορές που αναφέρεται ο ελας, μπαίνει πάντα δίπλα του και ο εδες του ζέρβα, που λειτουργούσε μάλλον σαν εγκληματική οργάνωση –όπως προκύπτει ακόμα και από τις δικές τους μαρτυρίες. Το εαμ περιγράφεται ως «δικτατορία της αριστεράς», όπου δυσφορούσε κάθε ευυπόληπτος πολίτης, ενώ υπάρχει ειδική αναφορά και στο μάριο χάκκα, (το συγγραφέα του τουφεκιοφόρου του εχθρού), απλώς επειδή ήρθε σε σύγκρουση με τον κομματικό μηχανισμό του κκε, και έγραψε για το μάταιο των επιλογών του. Εν κατακλείδι, η ταπείνωση του λαού πρέπει να περάσει μέσα από την ταπείνωση της ιστορίας του.

Ο μαργαρίτης συνέχισε επισημαίνοντας διάφορους δημοφιλείς ακαδημαϊκούς αστικούς μύθους για τη δεκαετία του 40’, χωρίς να θίγει ωστόσο ονόματα συναδέλφων του.

Κάποιοι εξ αυτών επιχειρούν να αποδείξουν ότι οι γερμανοί –παρά τις αρνητικές συνέπειες της κατοχής- κατάφεραν να νοικοκυρέψουν την οικονομία και να πετύχουν ένα μικρό οικονομικό θαύμα. Άλλοι προβάλλουν τους ήρωες της εαμικής αντίστασης σε μόνιμη αντιδικία με το κκε –ο άρης βελουχιώτης γίνεται κατεξοχήν γνωστός με αυτήν την ιδιότητα κι όχι ως αρχικαπετάνιος του ελας που ήταν δημιούργημα του κκε. Περίοπτη θέση καταλαμβάνουν κι οι αναλύσεις για το στάλιν και τη σοβιετική ένωση, που ξεπουλάν σε τιμή ευκαιρίας κάθε είδους επανάσταση –τους κινέζους, τους έλληνες και τους ισπανούς αντιφασίστες- αλλά και για το κκε που ξεπουλάει σαν ιδανικός μεταπράτης τον ελληνικό λαό.

Όλα αυτά αντικειμενικά κι επιστημονικά. Με τη λογική, έτσι είναι επειδή έτσι νομίζουμε. Και με εξαιρετικά πλούσιες πηγές, που είναι οι εξής δύο: τα βρετανικά αρχεία –που είχε την καλοσύνη να δώσει στη δημοσιότητα το φόρειν οφις-, και τις μαρτυρίες των γερμανών επιτετραμμένων επί κατοχής. Υπάρχουν επίσης οι μαρτυρίες των 25χρονων βρετανών αξιωματικών, με ειδική αποστολή από το λονδίνο, που βρέθηκαν να πολεμάν στο πλευρό κάποιου συναγματάρχη πχ του ελας και βαφτίστηκαν πχ ταξίαρχοι επειδή έπρεπε να είναι ανώτεροί του. Όσα λένε αυτοί θεωρούνται θέσφατα. Ενώ οι μαρτυρίες της άλλης πλευράς δεν είναι παρά κάτι απολογητικά κείμενα ανθρώπων που θέλουν να σώσουν το τομάρι τους.

Κι αν αυτό δεν είναι άκρατος υποκειμενισμός, τότε δεν υπάρχει ιστορική επιστήμη.

Σε αυτά τα πλαίσια ο μαργαρίτης σχολίασε και την κλασική οπτική του αριστερισμού –την οποία σιγοντάρισε εν μέρει και το πασόκ για τους δικούς του λόγους- η οποία προσεγγίζει τη μεταφυσική της μαύρης μαγείας, θεωρώντας βασικά απλά τα πράγματα: από τη μία υπάρχει η ακατάβλητη δίψα του λαού για εξέγερση, την οποία εμποδίζει η ηγεσία από την άλλη. Αλλά αν η τελευταία εξαφανιστεί, η πρώτη θα εκφραστεί ελεύθερα και θα γκρεμίσει το σάπιο καθεστώς. Επομένως το κύριο καθήκον είναι η συντριβή του κομματικού μηχανισμού.

Αυτή η οπτική συνδέεται με τη μικροαστική ανυπομονησία και συνολικά με την ψυχολογία του μικροαστού, το φοβισμένο θυμό του για την αποτυχία του να ανέλθει κοινωνικά, που θεωρεί πως θα ερχόταν πολύ πιο εύκολα, αν δεν υπήρχε το οργανωμένο εργατικό κίνημα και το κκ. Το καλύτερο που μπορεί να πετύχει αυτή η τάξη είναι να αναδείξει λαοπλάνους ηγέτες (σαν τον ανδρέα παπανδρέου) ή πολιτικούς σαλτιμπάγκους σαν το μιχαλολιάκο. (Σε αυτό το σημείο έγινε και μια ξώφαλτση αναφορά στις πλατείες, αλλά δεν τη συγκράτησα αρκετά καλά ώστε να την αναπαράγω χωρίς τον κίνδυνο να τη διαστρεβλώσω). Η αναφορά έκλεισε με ένα σχόλιο του μαργαρίτη για την απίστευτη σιγουριά και το «απύθμενο εγώ» αυτής της νοοτροπίας, που τυπικό δείγμα της αποτελεί η περίπτωση του βενιζέλου στο πασοκ.

Η σύγχρονη αντικομμουνιστική σταυροφορία μετά το 91’, δε βασίζεται πλέον στο ιδεολόγημα των τριών γύρων που χρησιμοποιούσε πχ παλιότερα στα βιβλία του ο ελληνοαμερικάνος τζων ιατρίδης, αλλά σε προσεγγίσεις σαν αυτή του ιστορικού μαζάουερ, που στο βιβλίο του σκοτεινή ήπειρος για τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία, αναφέρεται στην υποχρεωτική εκτόπιση (απ’ την πολωνία, τη σουδητία κ.α) ενός μέρους του γερμανικού πληθυσμού, που έφτανε συνολικά στα 13 εκατομμύρια. Ο μαζάουερ κάνει λόγο εντελώς αστήρικτα για 4 εκατομμύρια θανάτους, που τους αποδίδει εμμέσως στους σοβιετικούς. Κάποιοι άλλοι ηπιότεροι υπολογισμοί μιλάνε για δύο εκατομμύρια νεκρούς, ενώ η γερμανική κυβέρνηση υπολογίζει μάξιμουμ 700 χιλιάδες νεκρούς, που οφείλονται κυρίως στο κρύο, τον τύφο και την αδυναμία των στρατιωτικών επιμελητειών να θρέψουν 13 εκατομμύρια πρόσφυγες.

Το βαθύτερο κίνητρο του μαζάουερ σε τελική ανάλυση είναι η απενοχοποίηση της ναζιστικής γερμανίας, στη λογική που λέει πως όλοι ίδιοι είναι –και σε πλήρη αντίθεση με την κατηγορία του φιλοεβραίου που του αποδόθηκε για το βιβλίο του θεσσαλονίκη πόλη των φαντασμάτων. Στην πραγματικότητα όμως, οι σοβιετικοί δεν επέβαλαν καν αντίποινα για τους 3 εκατομμύρια αιχμαλώτους, που σκοτώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και επέστρεψαν στο τέλος του πολέμου, όλους τους δικούς τους αιχμαλώτους.

Στο βιβλίο του η ελλάδα του χίτλερ, ο μαζάουερ φαινομενικά εκθειάζει το εαμ, αλλά αποδομεί μεθοδικά αυτήν την εντύπωση με κάποιες έντεχνες φράσεις. Σε μερικά σημεία για παράδειγμα, αναρωτιέται αθώα πώς χρηματοδοτείται η οργάνωση και όλος αυτός ο στρατός και δίνει μια δική του αυθαίρετη ερμηνεία ότι φορολογούσε κι εκβίαζε εύπορους βιομήχανους. Το πετάει μεν έτσι απλά, αλλά στην ουσία παρουσιάζει τον ελας σαν ένα είδος μαφίας! Ενώ δεν κάνει την παραμικρή αναφορά για τους τραπεζικούς λογαριασμούς, που χρηματοδοτούσαν τα τάγματα ασφαλείας –κάτι που στοιχειοθετείται πλέον με ντοκουμέντα.

Η σχολή αυτή επιχειρεί συστηματικά την αποκατάσταση της μνήμης των ταγμάτων ασφαλείας. Στην προσπάθειά αυτή χρησιμοποιεί κατά κόρον προφορικές μαρτυρίες (από τις οποίες μπορεί να συνάγει κανείς ό,τι θέλει) επιλεκτικές ερμηνείες, κουτσομπολιά, κ.ά. Η εξέλιξη της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας είναι έννοιες που αγνοεί, ακατάλληλες λέξεις. Ξεπερασμένα πράγματα που δεν προσελκύουν τις χορηγίες των μάνατζερ και δεν συγκινούν τη λακανική αριστερά (του τύπου δημαρ) και τους διανοούμενούς της.

Στο ερώτημα «γιατί κάποιοι στρατεύτηκαν και πολέμησαν με τους φασίστες;», η σχολή αυτή απαντά μονότονα: επειδή τους κυνηγούσε η οπλα και ο ελας. Κι αναφέρει παραδείγματα, όπως το τάγμα λέων στη δυτική μακεδονία, που άρχισε να δρα πριν καν την ίδρυση του ελας, όταν υπήρχαν μόνο μικρές αντιστασιακές ομάδες ενόπλων, που ήταν ανίκανες να τρομοκρατήσουν τον οποιονδήποτε. Παραποιεί χοντροειδώς τα απλά γεγονότα, υποχρεώνοντας τους μαρξιστές ιστορικούς να αφήσουν κατά μέρος τη μελέτη πιο ουσιαστικών παραγόντων, πχ τη διαλεκτική σχέση μεταξύ παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων και να πασχίσουν για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.

Και με αυτήν την παρατήρηση ο μαργαρίτης έκλεισε την (χειμαρρώδη) εισήγησή του. Ενώ η κε του μπλοκ έμεινε να  σκέφτεται ότι οι γνώσεις του μαργαρίτη είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, που πρέπει να αξιοποιήσει το κόμμα και να του δώσει τα απαραίτητα εφόδια για να προχωρήσει τις μελέτες του. Ίσως μάλιστα να το έχει κάνει ήδη κι ο δεύτερος τόμος του δοκιμίου να φέρει ως ένα βαθμό και τη σφραγίδα του μαργαρίτη.

Το δεύτερο μέρος με τις ερωτοαπαντήσεις, θα δημοσιευτεί σε μια τρίτη συνέχεια εντός των επόμενων ημερών.