Ο προσυνεδριακός του 15ου - Β’ μέρος

Στο προηγούμενο μέρος είδαμε αναλυτικά τις δυο βασικές κατηγορίες τοποθετήσεων στον προσυνεδριακό διάλογο του 15ου. Εδώ συνεχίζουμε από το σημείο που είχαμε σταματήσει, με τις κατηγορίες που προαναγγείλαμε στον επίλογο του α’ μέρους.

Όπως σχεδόν σε κάθε προσυνεδριακό, υπήρχαν πολλές επιστολές σκληροπυρηνικών αντι-ρεβιζιονιστών συντρόφων, που σήμερα (αν ζουν ακόμα) μπορούν να νιώθουν δικαιωμένοι από τις τελευταίες επεξεργασίες των συνεδρίων του κόμματος, τότε όμως κάποιοι εξ αυτών είχαν πολλά ακόμα να καταλογίσουν είτε στο κκε είτε στο διεθνή ρεβιζιονισμό, όπως αυτός εκφράστηκε με τη στροφή του εικοστού συνεδρίου του κκσε επί χρουτσόφ.

Ο νίκανδρος κεπέσης για παράδειγμα στο κείμενο που έστειλε στον προσυνεδριακό με τίτλο ιδεολογική πυξίδα, μιλάει για τον ιμπεριαλισμό που γεννά τον πόλεμο «όπως το σύννεφο τη βροχή», επισημαίνει την απουσία οποιασδήποτε αναφοράς από το σχέδιο στην κατάκτηση της εξουσίας με ένοπλη εξέγερση, που ‘ναι απαραίτητη, για να αντικρουστεί η χρουτσοφική αναθεωρητική αντίληψη για τον ειρηνικό δρόμο προς το σοσιαλισμό. Συνιστά την ανάγνωση του «πώς δενόταν το ατσάλι», ιδιαίτερα από τους κνίτες και τις κνίτισσες, και παρατηρεί ότι η αποδέσμευση απ’ την εε δε μπορεί να αναφέρεται ως κάποιος περίπατος στην προκυμαία του φαλήρου, σε καλοκαιριάτικο απόγευμα και όχι ως σύγκρουση με τους ιμπεριαλιστές.

Υπάρχει επίσης η πολύ πιο επικριτική επιστολή του γιώργου γκέτση που κάνει λόγο για τις αντικαταστατικές διαγραφές στην τασκένδη των συντρόφων που αντέδρασαν στο εικοστό συνέδριο, τις ευθύνες της οπορτουνιστικής ηγεσίας για τον τυχοδιωκτισμό της σπουδάζουσας και την άνδρωση διάφορων ανδρουλάκηδων μες στο κόμμα, και για την κε που κρατώντας το σφυροδρέπανο στο χέρι προχωρά στο δρόμο του οπορτουνισμού, μαζί με αυτούς που έδιωξε (ναρ-συν). Θεωρεί ότι υπάρχει ασάφεια κι αντιφάσεις στην εκτίμηση για τη θέση της ελλάδας στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, τον καθορισμό του μετώπου και της κυρίαρχης αντίθεσης. Ενώ, σχετικά με τις θέσεις για τον εκδημοκρατισμό του δημοσίου και την παραγωγική ανάπτυξη σε αντίθεση με τις επιλογές της εε, σχολιάζει ότι η κε θα ανακάλυψε φαίνεται κάποια μηχανή του χρόνου, γιατί στην ουσία βάζει στόχο να γυρίσουμε πίσω, στα πρώτα στάδια του καπιταλισμού, πριν την εμφάνιση μονοπωλίων ακολουθώντας τη θεωρία περί λαϊκού καπιταλισμού.

Ο σταμάτης σαντοριναίος λέει εξ αρχής ότι το πρόγραμμα και το καταστατικό κινούνται προς οπορτουνιστική γραμμή και σοσιαλθολούρα ως προς το τι είναι κομμουνιστικό κόμμα. Εκτιμά πως το κόμμα δε θα πάει ποτέ προς τα μπρος, αν η ηγεσία δεν καταγγείλει τον ρόλο της θρησκείας στη νεολαία, το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το στρατό, τους μισθοφόρους, την παιδεία που είναι όργανα καταπίεσης της καπιταλιστικής μηχανής. Και κλείνει την επιστολή του κάνοντας έκκληση προς τους συντρόφους του να στείλουν στο συνέδριο εργάτες και αγρότες για να πάρουν στα ροζιασμένα χέρια τους την ηγεσία του κκε. Ενδιάμεσα κάνει μερικές πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις για το ρίζο, τα επαγγελματικά στελέχη, το κμε, τους βουλευτές και μια σειρά άλλα ζητήματα.

Ένας άλλος σύντροφος από την αγιάσο βάλλει κατά του ααδμ, του πολυκομματισμού στον σοσιαλισμό, των εισαγωγικών στον όρο «δικτατορία του προλεταριάτου» κι άλλα σημεία τα οποία φανερώνουν κατά τη γνώμη του την οπορτουνιστική κατρακύλα του προγράμματος. Ενώ κλείνει την επιστολή με την πεποίθηση πως η συνεπής επαναστατική γραμμή, που είναι σήμερα μειοψηφία μες στο κόμμα, θα τσακίσει τελικά τον οπορτουνισμό και θα χτίσει ξανά ένα ισχυρό κκε που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει η ελληνική κοινωνία, αλλά και το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Δεν ξέρω αν ο παναγιώτης κουτσκούδης ζει ακόμα και τι άποψη θα είχε σήμερα για το κόμμα, αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι ότι κάποιοι χώροι χρησιμοποιούν σήμερα την ίδια ακριβώς φρασεολογία από την ανάποδη –αντικαθιστώντας απλώς τη λέξη «οπορτουνισμός» με τον «αριστερισμό».

Κλείνουμε την παρουσίαση αυτής της κατηγορίας με την εξής πρόταση-σταθμό προς το 15ο συνέδριο: Πιστεύω πως ήρθε η ώρα το πορτρέτο του Ι. Β. Στάλιν να μπει σε κάθε ΚΟΒ, δίπλα στα πορτρέτα του Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν και του Ν. Μπελογιάννη.

Η δεύτερη κατηγορία που προαναγγείλαμε είναι αυτή των σημερινών «θεματοφυλάκων» των αποφάσεων και του προγράμματος του 15ου συνεδρίου, όπως οι επώνυμοι σχολιαστές της ιστοσελίδας του εργατικού αγώνα. Ο δημήτρης καλτσώνης, μέλος τότε της συντακτικής επιτροπής της κομεπ, έκανε μια αρκετά καλή τοποθέτηση για τα στελέχη και την ιδεολογική δουλειά, ενώ κατέθεσε και την προσωπική του συμβολή για το θέμα του καταστατικού, που ανήκει κατά μία έννοια στο ευρύτερο αντικείμενό του (νομική).

Η τοποθέτηση όμως που παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον είναι αυτή του βασίλη λιόση, με τον χαρακτηριστικό τίτλο: ερασιτεχνικό ή επιστημονικό πρόγραμμα; Ο λιόσης λέει ότι η πρώτη εντύπωση από μια πρόχειρη ανάγνωση του προγράμματος είναι μάλλον θετική αλλά αναιρείται με μια προσεκτική μελέτη, που διαπιστώνει κενά, ασάφειες, προχειρότητες και τελικά έναν ερασιτεχνισμό(!).

Στη συνέχεια διατυπώνει κάποιους προβληματισμούς και (μη ρητορικά) ερωτήματα, για την προσέγγιση της επανάστασης, τη νομοτέλεια, τη σχέση εθνικού-διεθνικού, το ααδ μέτωπο και την χιλή του αλιέντε.

Τελικά τι είναι το ααδ μέτωπο; Μια ενιαιομετωπική τακτική; Ένα νομοτελειακό στάδιο ή τάση της επανάστασης; Γιατί επιλέγεται ως ο προσφορότερος δρόμος για τη λαϊκή συσπείρωση; Γιατί ο δικός μας δρόμος να περάσει αναγκαστικά μέσα από τη συγκρότηση του ααδ μετώπου και την αντίστοιχη κυβέρνηση; Γιατί πρέπει να προσανατολίσεις το μέτωπο στη δημιουργία κυβέρνησης; Τι εμπειρίες έχουμε αποκομίσει από πολυτιμότατο παράδειγμα της χιλής; Τι σημαίνει ειρηνικός και μη ειρηνικός δρόμος;

Ενώ λίγο πριν είχε θέσει καίρια ερωτήματα: πόσο ακόμα έχουμε ασχοληθεί με τη διαμάχη στάλιν-τρότσκι για τη θεωρία της διαρκούς επανάστασης (και) για τη θέση ανάπτυξης του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα;

Ενώ τελειώνει με μια επίκαιρη παρατήρηση: ας διδαχτούμε απ’ τις δυο τελευταίες φράξιες. Ας συζητήσουμε κι ας διαφωνήσουμε με ειλικρίνεια, με επιχειρήματα συντεταγμένα, χωρίς ταμπέλες με διάβασμα κι ιδεολογικό εξοπλισμό. Ας μη δημιουργούμε περιχαρακώσεις και στρατόπεδα, κάνοντας την χάρη των ταξικών μας εχθρών. Όσο κι αν διαφωνούμε με το σύντροφό μας ας μην ξεχνάμε πως είναι ακριβώς αυτό που λέει η λέξη: σύντροφος!

Το ζήτημα βέβαια είναι αν ο λιόσης συνεχίζει και σήμερα να συμφωνεί στην πράξη με αυτό το σημείο.

Πέρα από τις δυο βασικές κατηγορίες που επισημάναμε στο πρώτο μέρος, υπήρξαν διάφορες «ενδιάμεσες» (και μη εξαρτημένες) τοποθετήσεις, που κρατούσαν αποστάσεις και από τις δυο αντιλήψεις. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η τοποθέτηση του χρήστου κόφφα με τον τίτλο «ας μη γονατίσουμε, όπως ο γαλιλαίος» (που είχε δίκιο, μολονότι ήταν μειοψηφία) που λέει ότι το πρόγραμμα καθορίζει σωστά τον αντίπαλο και τον τελικό στόχο, ενώ παρακάτω συνεχίζει για το ζήτημα της κυβέρνησης:

Για παράδειγμα, μια συντρόφισσα καταψήφισε τη λογική του κειμένου για την κυβέρνηση του μετώπου επειδή στο άκουσμα κυβέρνηση καταλάβαινε κυβέρνηση τζαννετάκη, άλλος γιατί καταλάβαινε κυβέρνηση της χιλής, άλλος τραβάει τσιτάτο του λένιν για να αποκρούσει την πιθανή λογική της κυβέρνησης, ενώ ο μεγάλος επαναστάτης έβλεπε τέτοια κυβέρνηση.

Αναφέρει κάποια ιστορικά παραδείγματα για την πείρα του εαμ και του (τραγικά επικαιρου σήμερα) νοτιοαφρικανικού μετώπου, για να κλείσει με το συμπέρασμα.

Το λάθος δεν είναι κυβέρνηση ή μη κυβέρνηση. Το λάθος θα είναι να μην έχεις καθαρό, τι περιμένεις, να μην της αναθέσεις καθήκοντα που δεν μπορεί να εκπληρώσει. Χρειάζεται να έχεις τα μάτια ανοιχτά, να μην εγκλωβιστείς. Αποκλεισμοί σε τέτοια ζητήματα δε χωρούν. Στο χώρο και στο χρόνο λύνεται το συγκεκριμένο κάθε φορά με βάση τους συσχετισμούς, με καθοριστική προϋπόθεση να είναι λυμένο το κύριο: το πρόβλημα της εξουσίας.

Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου παρουσιάζουν οι δυο τοποθετήσεις του πετρόπουλου από την κόβα του ριζοσπάστη. Μια σχετικά νηφάλια, όπου αναλύει τα είδη συμμαχιών, την ανάγκη συμβιβασμών και την αξιοποίηση όλων των μορφών πάλης, για να φτάσει στην κατακλείδα ότι αυτό μπορεί να γίνει όταν το κόμμα αποτινάξει από πάνω του κάθε λογής βαρίδια που δυσκολεύουν το βηματισμό του!

Στην επόμενη οξύτατη τοποθέτησή του για το σχέδιο προγράμματος, ο πετρόπουλος κάνει λόγο για ένα κεντρίστικο κείμενο που γέρνει αριστεροδέξια, έχοντας ολάνοιχτες πόρτες στο δεξιό και στον αριστερό οπορτουνισμό) με αντιεπιστημονικό, βολουνταριστικό κι εμπειρικό χαρακτήρα, που σπρώχνει την κομματική μάζα να αντιμετωπίζει τα προβλήματα τακτικής και στρατηγικής με τρόπο συναισθηματικό και καθυστερημένο βασισμένη στα ένστικτα που δημιούργησε η πρόσφατη ήττα κι υποχώρηση. Οι φορείς δεξιών κι αριστερών απόψεων της κομματικής ηγεσίας κολακεύουν την πολιτικοϊδεολογική καθυστέρηση της βάσης, που με τη σειρά της βρίσκει τον καλύτερο εαυτό της καθυστέρησης και των αγκυλώσεων στην ηγεσία!

Έτσι λοιπόν οι συντάκτες του σχεδίου θερίζουν ό,τι έσπειραν, ενώ τα μέλη της κε και του πγ αντιπαρατίθενται δημόσια πολλές φορές με μη κομματικό τρόπο, έχοντας την αυταπάτη ότι διεξάγουν ιδεολογικοπολιτική συζήτηση αρχών, η οποία μοιάζει με τη συζήτηση που είχαν δυο πέρσες φυσιοδίφες για την αρκούδα, χωρίς να έχουν δει ποτέ τους το ζώο. (-Τι γεννάει αυτό το ζώο, μικρά ή αυγά; -Για όλα είναι ικανό αυτό το ζώο). Όλα είναι δυνατά λοιπόν σε αυτό το κόμμα, καταλήγει ο πετρόπουλος, όσο η άγνοια βαφτίζεται γνώση και φιλοξοξεί να καλύψει το κενό της επιστημονικής αλήθειας.

Περισσότερο ενδιαφέρον πάντως από αυτές καθαυτές τις θέσεις και τις απόψεις που εκθέτει ο πετρόπουλος στην επιστολή του, έχει η μεθοδολογική του προσέγγιση κι οι παρατηρήσεις του για το θεμιτό τρόπο διεξαγωγής ενός διαλόγου.

Στη ίδια κατηγορία θα μπορούσε να ενταχθεί ίσως και η τοποθέτηση του καλαματιανού. Ο οποίος εκτιμά ότι δεν υπάρχει δυνατότητα πολιτικής συμμαχίας με τα κόμματα που δρουν σήμερα, χωρίς να αποκλείει μελλοντικά τη συγκρότηση συνεπών α-α δυνάμεων. Ενώ για το ζήτημα της κυβέρνησης λέει ότι ο σχηματισμός κυβέρνησης με λαϊκή πλειοψηφία, δε μπορεί να νοείται ως νομοτέλεια, κι ότι πρέπει να αποτελέσει δέσμευση ότι η συμμετοχή του κκε σε κυβερνητικά σχήματα μπορεί να γίνει μόνο στα πλαίσια της κυβέρνησης του ααδμ. Μέτωπο και κυβέρνηση δε θα είναι διαφορετικά πράγματα. Μιλάμε για κυβέρνηση του α-α μετώπου, που θα υλοποιεί τις κατευθύνσεις του, και θα διευκολύνει το πέρασμα στην επαναστατική διαδικασία. Ο καλαματιανός αναγνωρίζει επίσης δύο κινδύνους, αφενός να κατανοηθεί η κυβέρνηση του μετώπου σαν μοναδικός στόχος και να γλιστρήσουμε στο κυνήγι και μόνο της κυβερνητικής εξουσίας κι αφετέρου να υποτιμηθεί στην πράξη και να παρακάμπτεται αυτή η επιδίωξη.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το καταστατικό θέμα που προέκυψε με τους υπέργηρους συντρόφους, που δε μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα της καθημερινής δράσης της κοβ και της οργανωμένης ζωής, αλλά θα ήταν ατιμωτικό να διαγραφούν μετά από τόσα χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στο κόμμα και τους αγώνες του κόμματος, όπως λέει στην τοποθέτησή του κι ο γιάννης κατσαντώνης. Ο οποίος αντιπροτείνει να θεωρούνται τα μέλη αυτά παλαίμαχοι, γνωστοί στις κοβ της γειτονιάς τους και να μη διαγράφονται. Τότε καθιερώθηκε αν δεν κάνω λάθος κι ο θεσμός της επαφής για τα μέλη που εμπίπτουν σ’ αυτή την ειδική κατηγορία –αν και όσους «γέρους» συντρόφους είχα συναντήσει σε συνοικιακές κόβες, τους έβλεπα πιο γερούς κι από εμάς τους εικοσάρηδες.

Τι άλλο μπορεί να διαβάσει κανείς σε αυτόν τον προσυνεδριακό;

Το αντιπελατειακό-αντιεξυπηρετικό δοκίμιο του (πουλέν της κε του μπλοκ) κώστα τζατζάνη, που μεταξύ άλλων γράφει για τα χρωματιστά αδέρφια μας (τους μετανάστες) και ότι το κόμμα το έσωσαν αυτοί που είχαν τη φλόγα του οκτώβρη και του στάλινγκραντ.

Τη σύντομη τοποθέτηση του κώστα κάππου, που θεωρεί ότι τα ντοκουμέντα κινούνται σε θετική κατεύθυνση, αλλά παρουσιάζουν κενά κι ανεπάρκειες ή λάθη σε μια σειρά σημεία (για τη δικτατορία του προλεταριάτου, τις μη ειρηνικές μορφές πάλης, το οργανωτικό και την ανάδειξη οργάνων και αντιπροσώπων, κ.ά.).

Την επιστολή του μπογιόπουλου, στο δικό του δημοσιογραφικό στιλ, για την «πραγματική αριστερά» και το ξεχείλωμα του όρου, όπου δεν ισχύει η φράση «ό,τι δηλώσεις είσαι».

Την –επίσης ιδιαίτερου στιλ- τοποθέτηση του χουρμουζιάδη για τη συνείδηση της εργατικής τάξης που την χαιρετίσαμε μες στα τραγούδια μας, γεια σου περήφανη κι αθάνατη εργατιά, δεν της εξηγήσαμε όμως γιατί είναι περήφανη, και ποιο είναι το νόημα της αθανασίας της.

Το κείμενο που έστειλε ο ξενικουδάκης για την ετε, που μοιάζει περισσότερο με άρθρο στο ριζοσπάστη –χωρίς όμως τις γνωστές πηγές από το scientific American.

Την τοποθέτηση του δαμίγου (από το ριζοσπάστη κι αυτός) που συνοψίζει την πείρα από το φιλειρηνικό κίνημα σε διάκριση με την πολιτική πρακτική πείρα από το εγχείρημα του ενιαίου συνασπισμού.

Την παρέμβαση ενός μέλους της εκτελεστικής επιτροπής τηςεδα για την αριστερά και τις κρυφοφιλίες πασόκ-συν.

Και την πρόταση ενός  αμαρουσιώτη (που καταγγέλλει μεταξύ άλλων ότι του άλλαξαν τον τίτλο «ο οπορτουνισμός επίσημη στρατηγική του κόμματος» στο προηγούμενο γράμμα του) για την καθιέρωση εσωκομματικού δελτίου ανά τρεις μήνες που να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τις μειοψηφούσες απόψεις στην κε.

Την επιστολή ενός ιερέα(!) που ζητά την προσθήκη ότι το κόμμα θα στηριχτεί και στον κατώτερο κλήρο για την ανάσταση του λαού μας και το σοσιαλισμό, τελειώνοντας με τη φράση «ένας ιερεύς λαός και εξουσία στην εκκλησία».

Κι ενός αστυνομικού(!) που πιστεύει ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει κοινωνική έκρηξη που πρέπει να πάρει συνειδητή μορφή και να έχει πολιτική καθοδήγηση, γιατί αν αφεθεί μόνη της θα πάρει αυθόρμητο χαρακτήρα, με αποτέλεσμα να μην πετύχει τους στόχους της και να πισωγυρίσει στην τωρινή και πιθανά χειρότερη κατάσταση. Ενώ κάνει μια προφητική αναφορά στην ανάγκη δημιουργίας αντιμονοπωλιακού-αντικαπιταλιστικού-αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, που τα έχει όλα και συμφέρει.

Αφήσαμε για το φινάλε την καίρια παρέμβαση μιας σφισσας για την κακή χρήση της γλώσσας, τις πολυσύνθετες λέξεις και τις παραγράφους όπου χάνεται το νόημα.

Στον επιλογο κρίνω σκόπιμο να επαναλάβω πως όλα τα παραπάνω είναι απλώς ένα μέρος (κι αυτό αποσπασματικά) του πλούσιου διαλόγου που είχε διεξαχθεί τότε και βάζει αρκετά ψηλά τον πήχη για το επικείμενο προγραμματικό συνέδριο. Όσοι αναγνώστες βρήκαν αυτές τις αναρτήσεις ενδιαφέρουσες μπορούν να ανατρέξουν στην έκδοση με τα υλικά του 15^ου συνεδρίου κι ιδιαίτερα στην εισήγηση της απερχόμενης κετουκε, που απαντά στα ζητήματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια του προσυνεδριακού και επίσης στις σελίδες του ριζοσπάστη της εποχής, όπου δημοσιεύονται κάποιες τοποθετήσεις.

Ξεφυλλίζοντας ηλεκτρονικά το αρχείο του ρίζου η κε του μπλοκ και τα λαγωνικά της «ξετρύπωσαν» επίσης:

-το ρεπορτάζ από την παρουσίαση του πρώτου τόμου τουδοκιμίου ιστορίας του κόμματος, από το μαμάτση και το μάκη μαΐλη

-και την πληροφορία ότι το κμε εκείνη την εποχή όχι μόνο δε φυτοζωούσε, αλλά εκτός από τις συνεχείς εκδηλώσεις και εκδόσεις, διοργάνωνε και τριήμερες ή εβδομαδιαίες πασχαλινές εκδρομές. Περασμένα μεγαλεία...

Υγ: μια βασική διαφορά σε σχέση με τον επικείμενο προσυνεδριακό είναι ότι τότε υπήρχαν τρία θέματα προς συζήτηση και όποιος το επιθυμούσε μπορούσε να τοποθετηθεί ισάριθμες φορές στον προσυνεδριακό –μία για το καθένα. Τώρα αντιθέτως, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση της επιτροπής δημοσίου διαλόγου της κετουκε, οι θέσεις της κε θεωρείται ότι περιλαμβάνουν και το σχέδιο προγράμματος, κι έτσι θα υπάρχει μια ενιαία τοποθέτηση και για τα δυο μέρη (συν άλλη μία για το καταστατικό).

Η κε του μπλοκ εκφράζει σε πρώτο στάδιο την ανησυχία της για αυτήν την ενοποίηση, όχι μόνο για τον περιορισμένο χώρο που θα έχουν οι τοποθετήσεις για να τα χωρέσουνε όλα, αλλά και για πιο ουσιαστικά ζητήματα. Τα οποία όμως θα δούμε εν καιρώ..