Σε κάθε γωνία, υπάρχουνε μνημεία

…άφησε χνάρι απλόχερα εδώ η ιστορία

Κι επίσης, για κάθε ασκέρι (τουριστών) σκάνε καραμπινιέρι.

Παντός είδους: δημοτική αστυνομία, που εδώ δεν έχει καταργηθεί ακόμα, αν και κάθε άλλο παρά ανεπηρέαστος έχει μείνει ο κρατικός μηχανισμός από την κρίση. Capitale, που δεν κατάλαβα τη διαφορά που έχει από την πρώτη, ως πρωτευουσιάνα, εκτός κι αν εννοεί πως είναι του κεφαλαίου (ούτως ή άλλως). Και η κλασική, που και αυτή την ίδια δουλειά κάνει, δηλ να προστατεύει την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Και να σουλατσάρει ανενόχλητη κι επιδεικτικά μπροστά στο κολοσσαίο, όπου απαγορεύεται η κυκλοφορία για τους κοινούς θνητούς. Αλλά απουσιάζει εξίσου επιδεικτικά από τα περισσότερα κυβερνητικά κτίρια, πολύ πριν εμείς prima volta sinistra και φέρουμε άλλα ήθη.

Η χούντα δεν τελείωσε ούτε σε αυτά τα μέρη.

Φαντάσου όμως να το λέγανε σε στιλ ελληνικό (τεο ρακ, τηλεάστυ) κι αγανακτισμένο (άμα πω τηλεάστυ, πάλι μέσα δε θα ‘μαι;), η χούντα δεν τελείωσε το 73’ (αλλά το 74’ ως γνωστόν) και να το μεταφέρουμε στα ιταλικά δεδομένα, η χούντα δεν τελείωσε το 43’ (με την πτώση του μουσολίνι, αλλά το 44’ που τον κρεμάσανε, και βασικά δεν τελείωσε ποτέ, γιατί ακόμα δικτατορία της αστικής τάξης είναι από κοινωνική άποψη αυτό που ζούνε). Δεν ξέρω σε ποια πλατεία ήταν το κάλεσμα των αγανακτισμένων αλά ιταλικά, αλλά η αντίστοιχη (χαρντ) ΚΟΡ –σκληροπυρηνική κομματική οργάνωση ρώμης- θα είχε πρόβλημα να επιλέξει μία από όλες για τις συγκεντρώσεις της. Τη ναβόνα με τις τρεις φοντάνες να παραπέμπουν συνειρμικά στις τρεις πηγές του μαρξισμού; Ή μήπως την πιάτσα ντι (αβάντι) πόπολο, που είναι ίσως κι η ωραιότερη απ’ όλες –κι ας μην έχει το εξωτικό χρώμα πχ της πιάτσα καραϊσκάκη στο μεταξουργείο. Έχει όμως στη μία πλευρά της κάτι πανάκριβες καφετέριες, εκ των οποίων η μία –όπως έγραφε ένας οδηγός μας- ήταν στέκι της αριστερής διανόησης, όπου μπορείς να δεις απέξω παρκαρισμένους ακριβά σπορ αμάξια πολυτελείας! Και θα συζητάνε πιθανότατα σαν τον αρτέμη και τον ινστρούκτορα από το αλαλούμ για τις λότους και τη λούτα ντελι κλάσε, που μένει ιστορικά αδικαίωτη, σέντσα ριβεντικατσιόνε. Δεν ξέρω μόνο αν αυτοί συγκαταλέγονται στους οργανικούς διανοούμενους του γκράμσι ή τους διανοούμενους τύπου βαρουφάκη, που συμπεριλήφθηκε στους κορυφαίους στοχαστές της εποχής μας, σύμφωνα με έγκυρα περιοδικά. Ο πλούτος όμως, όπως λέει κι ένας σπουδαίος διανοούμενος της εποχής μας, είναι κάτι το υποκειμενικό, που δε μετριέται με λότους και φεράρι, αλλά με τον ελεύθερο χρόνο που έχει κανείς να γράφει –καλή ώρα.

Παρεμπιπτόντως κι επειδή το ψάξαμε, υπάρχει οδός αντόνιο γκράμσι, όπως και τολιάτι –αλλά και στάλινγκραντ στη φοιτητούπολη της μπολόνια, όπως σημείωσε ο μόμους στα σχόλια της προηγούμενης ανάρτησης. Αλλά δεν ξέρω αν αυτό έχει να κάνει με κάποια ευρύτερη, καθολική αναγνώριση από την πολιτεία (χα!) ή με την περίοδο, που η αυτοδιοίκηση ήταν προνομιακό πεδίο με ευνοϊκούς συσχετισμούς για τους ιταλούς κομμουνιστές, και καθόριζε ζητήματα, όπως τα ονόματα των (τρίτων) δρόμων.

Τι άλλο αξίζει να δει κανείς στην αιώνια πόλη;

Μπορεί να δει, αλλά να μην αγγίξει (χορταίνεις και με το μάτι) το περίφημο καφέ γκρέκο, όπου για παράδειγμα ο καπουτσίνος κοστίζει μόλις οκτώ ευρώ. Όσα χρειάζονται δηλ για να δεις κάτι άλλους σκελετωμένους καπουτσίνους στην κρύπτη τους, σε στιλ θρίλερ, όπου ένας μεταγενέστερος έκανε κάτι παρανοϊκές συνθέσεις με τα κόκαλά τους –που ελπίζω να μην τρίζουν τώρα που τα αναφέρω, γιατί θα κοκαλώσουν με τη σειρά τους και θα μείνουν στον τόπο από το κοψοχόλιασμα οι επισκέπτες τουρίστες. Κρανίου τόπος κυριολεκτικά. Αν θέλεις να παραμείνεις οπωσδήποτε στην κατηγορία, αξίζει τον κόπο να επισκεφτείς την κατακόμβη της καλλιστώς ή καλλιστούς (για να μην έχουμε πάλι την ίδια ιστορία στα σχόλια) και να ξεναγηθείς σε ένα μικρό μόνο τμήμα από τα είκοσι χιλιόμετρα του συνολικού μήκους των υπόγειων διαδρόμων και των τεσσάρων επιπέδων στους οποίους βρίσκονται οι χριστιανικοί τάφοι.

Μπορείς επίσης να κουραστείς να αρνείσαι ευγενικά τα άπειρα σελφιστήρια (ράβδοι-μαρκούτσια, όπου στερεώνεις το κινητό ή τη φωτογραφική σου μηχανή για να βγάλεις καλύτερα τον εαυτό σου και είναι πιθανότατα το αξεσουάρ που θα βαρεθείς να βλέπεις φέτος στα ελληνικά νησιά) που σου προτείνουν επίμονα να αγοράσεις οι μετανάστες –οι σύγχρονοι σπάρτακοι της ρώμης. Να αναρωτηθείς για την πρακτική εφαρμογή του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, που θεωρητικά θα έπρεπε να ρίξει την τιμή αυτών των μαραφετιών στα δέκα λεπτά το ένα, με τόση υπερπροσφορά. Ή για την αξία των απολογητικών θεωριών ωφελιμότητας του συστήματος, που μας λένε πως όλα όσα γίνονται είναι καλώς καμωμένα, για βέλτιστα αποτελέσματα και τη μεγαλύτερη δυνατή ευτυχία. Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε..

Να πας το βράδυ στο τραστέβερε, που είναι κάτι σαν τα ρωμαϊκά πετράλωνα, εργατική συνοικία, κοντά στο κέντρο, με τα περισσότερα μπαράκια κι «εναλλακτικά μέρη» για τη βραδινή διασκέδαση –που δε μας απασχόλησε ιδιαίτερα, γιατί δε σου μένουν και πολλές δυνάμεις στο τέλος της ημέρας, αν ακολουθείς σφιχτό, καθημερινό πρόγραμμα, για να προλάβεις να τα δεις όλα. Να κάνεις τους απαραίτητους συνειρμούς για τους λαούς της ευρώπης με το κάστρο του σαντάντζελο, που ήταν παλιά μεταξύ άλλων τόπος βασανιστηρίων, και με τη (σκωροφαγωμένη) σημαία του διευθυντηρίου της εε στον ιστό του. Να χαζέψεις στην επιβλητική πιάτσα βενέτσια και να καταλάβεις πως χάζευαν με το μεγαλείο της πόλης διάφοροι αρχαιόπληκτοι και ο μουσολίνι που έβγαζε τους λόγους του από το παλάτσο βενέτσια. Και να αναρωτηθείς στο μνημείο του βιτόριο εμανουέλε, αν είχε δίκιο που επέβαλε την ένωση των μικρών βασιλείων της ιταλίας ή αν η ανισομετρία εντός της ίδιας της χώρας καθιστά το όλο ενωτικό εγχείρημα ματαιοπονία.

Να αγνοήσεις τους λεγεωνάριους του μπαμπαορούμ και του πετιμπονούμ στο κολοσσαίο. Να προσπαθήσεις να πιάσεις την ατμόσφαιρα της εποχής και να φανταστείς το σόιμπλε με δάφνινο στεφάνι να στρέφει προς τα κάτω τον αντίχειρά του για τον αλέξη, που είχε την αυταπάτη (;) πως μπορούσε να πετύχει μια ευνοϊκή ρύθμιση-λύση μες στο λάκκο των λεόντων της εε. Στην αρένα του σταδίου, όπου μια ταμπέλα μας υποδεικνύει στα ιταλικά πως απαγορεύονται τα κοστούμια, εννοώντας πιθανότατα τις μεταμφιέσεις (και τις πολιτικές μεταλλάξεις), αλλά δεν διευκρινίζει τι γίνεται με τις γραβάτες. Να πας και δυο σταθμούς πιο κάτω στην (ιμπεριαλιστική) πυραμίδα, που είναι πιο μικρή αναλογικά κι από το μεσαίο μέγεθος για το λεγεωνάριο οβελίξ και τη ρόγα του σταφυλιού στο επιδόρπιό του. Και γνώριζες εσύ σφε αναγνώστη, πως εκτός από είλωτες, είχαμε κι εμείς κάτι πυραμίδες στην αργολίδα;

Να περπατήσεις στο πάρκο-δάσος μποργκέσε –αν και η λύκαινα είναι πάντα εδώ, στο έμβλημα της πόλης- ή να πάρεις ένα δίτροχο ποδήλατο, για να παλιμπαιδίσεις και να βυθιστείς στην ίντριγκα των βοργίων, που –σα γόρδιος δεσμός- δεν ξεμπλέκει ποτέ. Επικράτησε ο τάδε, αλλά οι αντίπαλοί του προσεταιρίστηκαν τους φράγκους, που θεωρούσαν δική τους περιοχή τη νεάπολη, κι επέδραμαν για να εμπεδώσουν την κυριαρχία τους, αλλά ο ανιψιός του τάδε ανέτρεψε την εξουσία του δείνα και του σαρδόνιου πρωτοξαδέλφου του, που τον υπονόμευε. Δηλ τέλος; Όχι γιατί οι δυσαρεστημένοι οπαδοί ενός τρίτου αντέδρασαν και τον αιχμαλώτισαν, υποχρεώνοντάς τον να προσκυνήσει την παπική εξουσία. Είχαν υπολογίσει όμως χωρίς τη δύναμη των…

Και πάει λέγοντας.

Μπορείς να συναντήσεις πατριωτάκια από την ελλάδα, που είναι παντού, αν και οι περισσότεροι τουρίστες είναι ισπανοί κονκισταδόρες, που καταφτάνουν με ορδές. Και τα τουριστικά καραβάνια με τις σημαιούλες για να μην χάνονται είναι ό,τι πιο κοντινό (και βασικά το μόνο) που μπορείς να πετύχεις σε προσυγκέντρωση και μαζική εκδήλωση.

Και να θαυμάσεις το ιταλικό δαιμόνιο στη ναβόνα και την πιάτσα ντι σπάνια (που θα μπορούσαν να φιλοξενούν το φτωχικό δίπατο του ιταλού άνεργου παπακαλιάτη), όπου κάποιοι χορηγοί βρήκαν ευκαιρία για την καλύτερη ρεκλάμα στην πρόσοψη κτιρίων και εκκλησιών, που βρίσκονται υπό αναστύλωση-ανακαίνιση. Να περικυκλώσεις το πάνθεον και τη φοντάνα ντι τρέβι, που εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα της έχουν αδειάσει το νερό και την επισκευάζουν, αλλά κάποιοι αήττητοι εξακολουθούν να πετάνε νομίσματα στο κενό, σημαδεύοντας αθώα ποντικάκια που τρέχουν τρομαγμένα, να σωθούν από την επέλαση των βαρβάρων.

Η ρώμη εν κατακλείδι είναι μια σκαλιστή πόλη (σε αντίθεση με κάποιες πιο βόρειες, που όλοι κινούνται μηχανικά, σαν κουρδιστά πορτοκάλια). Κι αν έχεις φτιάξει μια λίστα με τα ωραιότερα κτίρια του κόσμου, που πρέπει να επισκεφτείς μία φορά στη ζωή σου, εδώ μπορείς να τσεκάρεις σχεδόν τα μισά (ή ένα πολύ μεγάλο ποσοστό). Η ρώμη είναι γενικά ένα απέραντο δωρεάν μουσείο, με άπειρα ιστορικά μνημεία –που δεν μας εξασφαλίζουν αυτομάτως όμως και την ιστορική μνήμη. Πρέπει πάντα να επικαιροποιούμε τα χνάρια και τα διδάγματα της ιστορίας, γιατί η δύναμη κι η αίγλη είναι σαν τις εξεγέρσεις, που δε μπαίνουν σε μουσεία, ούτε και στην κατάψυξη, για να μείνουν εσαεί ζωντανές. Και αυτό σημαίνει πως χάνονται, αν δεν τις επαληθεύουμε διαρκώς στην πραγματική ζωή.