Το τέλος της μεταπολίτευσης

Μια από τις πιο πολυφορεμένες φράσεις, που έγινε αγαπημένο κλισέ αναλυτών και δημοσιολόγων, είναι το τέλος της μεταπολίτευσης. Η οποία στην πραγματικότητα έχει τελειώσει απ’ την περίοδο 89-91, μαζί με το ριζοσπαστισμό της περιόδου, αλλά περιφέρεται έκτοτε σαν άταφο κουφάρι, ελλείψει άλλου διάδοχου σχήματος.

Το ωραίο της υπόθεσης είναι ότι σήμερα αναπαράγεται ευρέως  αυτή η κοινοτυπία, τη στιγμή που ο λαός -ή μάλλον το εκλογικό σώμα- ονειρεύεται μια επανάληψη της μεταπολίτευσης. Η οποία ωστόσο θα επαναληφθεί σαν φάρσα, γιατί ο κόσμος θέλει τις κατακτήσεις της, χωρίς όμως την αγωνιστική διάθεση εκείνων των χρόνων που το σύνθημα «έξω από την εοκ» ήταν πλειοψηφικό ρεύμα -με αυτό εξάλλου ανήλθε στην εξουσία το πασοκ το 81.

Σήμερα όμως ο λαός «ξεχνά τι σημαίνει δεξιά» και χούντα και ψηφίζει μαζικά την χρυσή αυγή. Όπως επίσης ξέχασε τι σημαίνει γκαστ-αρμπάιτερ και ξεσπά ενάντια στους μετανάστες, μολονότι σήμερα πολλοί έλληνες πτυχιούχοι διαλέγουν το δρόμο της ξενιτιάς –με τη διαφορά ότι αυτοί δεν ακούν καζαντζίδη. Οπότε η επανάληψη της καθίσταται εκ των πραγμάτων ένα είδος καρικατούρας.

Τότε τουλάχιστον υπήρχε μια «αλλαγή πολιτεύματος», με την αστική δημοκρατία ως πολιτική έκφραση της δικτατορίας των αστών. Έγινε μια αποχουντοποίηση για τα μάτια του κόσμου και η σκυτάλη παραδόθηκε στη γενιά του πολυτεχνείου που αντιστάθηκε, ή μάλλον στους «εκπροσώπους» της που καπέλωσαν αυτόν τον αγώνα και τον εξαργύρωσαν με υπουργικούς θώκους και πόστα εξουσίας.

Τώρα η αντίθεση που βαφτίζεται βασική και φαίνεται να διατρέχει το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού κόσμου είναι το δίπολο μνημόνιο-αντιμνημόνιο. Έτσι βαφτίζεται «αντιστασιακή» μια σειρά αστών πολιτικών – δεύτερης και τρίτης διαλογής- που διαφοροποιήθηκε από το μνημόνιο (όχι  όμως κι από την πολιτική του) για τους δικούς του λόγους: από το δημαρά στον καμμένο –που συγχώνευσε το άρμα του δημαρά- πιο πριν ο μητρόπουλος, και να δούμε ποιος θα είναι ο επόμενος.

Η μεταπολίτευση του λαού, όπως την ονειρεύεται η εναπομείνασα κοε ή ο λαζόπουλος, αποδεικνύεται πριν καν αρχίσει πουκάμισο αδειανό χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. Αντί για «αλλαγή πολιτεύματος» υπάρχει η γενική διακήρυξη για «πραγματική δημοκρατία» (χωρίς να δίνεται απάντηση από ταξική σκοπιά στο ερώτημα «δημοκρατία για ποιον;»). Αντί για αλλαγή συστήματος αλλάζει μόνο η διαχείριση του. Κι όλα θυμίζουν εκείνο το τραγουδάκι του χάρρυ κλυνν για τις βάσεις, παραφρασμένο: μένει το μνημόνιο, που φεύγει, που μένει..

Σχηματίζεται ένα πολιτικό αντίστοιχο του εθνικού κορμού – ειδικά αν τελεσφορήσουν μελλοντικά οι ζυμώσεις μεταξύ πασοκ και συριζα- ο οποίος τώρα εξελίχθηκε σε ευρωπαϊκός. Με την ευρώπη να παίζει το ρόλο της νέας μεγάλης ιδέας και το λαό να ελπίζει ότι θα γυρίσει το παιχνίδι εντός της λυκοσυμμαχίας, σε ένα σικέ αγώνα με προκαθορισμένο αποτέλεσμα. Τηρουμένων των αναλογιών, είναι σα να εμπιστεύεται ο σκρουτζ μακ ντακ το θησαυροφυλάκιο στους μουργόλυκους για να το φυλάξουν.

Έξω από τη λυκοσυμμορία της εε

 Αν όμως ο συριζα πλασάρεται ως το καλό πασοκ κάποιοι άλλοι ψάχνουν για τον καλό συριζα (λαφαζάνης και ριζα) και τις αντιφάσεις του, που «πρέπει να τις αξιοποιήσουμε προς το συμφέρον μας». Κάτι σαν «αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό», με άλλα λόγια. Με αυτούς να παίζουν το ρόλο των οπαδών της «συνεπούς αλλαγής» και να πιέζουν από τα αριστερά το συριζα για να την εξασφαλίσουν.

Είναι επίσης εντυπωσιακή μια ορισμένη μεταστροφή – που ελπίζω να εκφράζει μεμονωμένες απόψεις σχολιαστών και όχι κάτι ευρύτερο για τον χώρο τους. Αυτοί που το 88-89 θεωρητικά αντέδρασαν στον κυβερνητισμό  και την ενότητα με όρους χυλού, τώρα γοητεύονται με αυτά που έφτυναν και λυγίζουν προκαταβολικά από μόνοι τους, πριν καν δεχτούν πίεση από τις προτάσεις τσίπρα. Πηγαίνουν δηλαδή ακόμα πιο πίσω από την προηγούμενη στάση τους, που όπως λέει ένας σύντροφος, θα μπορούσε να συνοψιστεί στο σύνθημα: έξω από την εε με αντιλαϊκή εξουσία.

Όλα λοιπόν θυμίζουν το 81. Τότε που παρεμπιπτόντως, υπήρχε για το κόμμα ο ορατός εκλογικός στόχος του 17%, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις διαρροές. Φέτος ο συριζα έχασε το όριο του 17% για κάτι δεκαδικά. Αλλά στις επόμενες εκλογές δύσκολα θα χάσει την πρώτη θέση, τη βήτα κατανομή και το μπόνους των 50 εδρών. Και τότε να δούμε ποιος θα θυμάται την απλή αναλογική. (Να σημειωθεί εν παρόδω ότι κανένα από τα κόμματα που βρίσκονται εντός βουλής δεν αδικείται στην κατανομή των εδρών σε σχέση με τα ποσοστά του. Το μπόνους των 50 εδρών για τη νδ προκύπτει από τα ποσοστά των κομμάτων που έμειναν κάτω από το 3% και με απλή αναλογική θα είχαν μπει στη βουλή).

Εγώ λοιπόν αυτή τη φορά κατάλαβα πως ένιωθαν οι σύντροφοι το 81. Με το ρεύμα- χείμαρρο της αλλαγής που σάρωνε τα πάντα στο διάβα του, και την πίεση που δέχονταν οι σύντροφοι, οι ψηφοφόροι μας ή κάτι γέροι εαμίτες που μοίραζαν λέει τα κουκιά της οικογένειας στο κόμμα (για να έχουν καθαρή τη συνείδηση τους) και το πασοκ (για να μη βγει η δεξιά).

Ο πολιτικός χρόνος είναι συμπυκνωμένος και μπορεί πολύ γρήγορα από την ευφορία του 81 να περάσουμε σε οικουμενικές κυβερνήσεις σωτηρίας, όπως στο τέλος της πράσινης οκταετίας.

Το ζητούμενο είναι η δική μας ετοιμότητα. Τι μπορούμε να κάνουμε για να μη μείνει μετέωρο το πρώτο βήμα που έκανε ο λαός. Για να αποδεσμευτεί οριστικά –μαζί με το δικομματισμό και- από τις αυταπάτες του, τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και σε τελική ανάλυση από τα αδιέξοδα του καπιταλισμού (όπου η φράση τελική ανάλυση δεν υποδηλώνει το χρονικά τελευταίο, αλλά την τελική συνέπεια των παραπάνω). Να μην αφήσουμε να εξελιχθεί ο δικομματισμός σε διπολισμό. Να (προσπαθήσουμε να) ακολουθήσουμε, τηρουμένων των αναλογιών, το παράδειγμα των μπολσεβίκων με τις θέσεις του απρίλη και τη «δύσκολη» στάση τους απέναντι στην κυβέρνηση κερένσκι.

Η βασική προϋπόθεση για όλα αυτά, πάνω από κάθε πολιτική ή επικοινωνιακή ανεπάρκεια που μπορεί να εντοπίζει κανείς στο κόμμα και χρήζει αντιμετώπισης, είναι η οργάνωση στους χώρους δουλειάς –αλλά και των ανέργων. Όχι με τη λογική ότι μέχρι τώρα τα είχαμε κάνει όλα σωστά και πρέπει απλώς να εντείνουμε την προσπάθεια για να τα κάνουμε ακόμα καλύτερα. Αλλά γιατί αυτός είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας, κι ήταν η μεγάλη δύναμη των μπολσεβίκων στον καιρό τους: μια έμπειρη, οργανωμένη εργατική τάξη, σκληραγωγημένη σε πολύχρονους, ταξικούς αγώνες.

Και τα υπόλοιπα έπονται.