Η εξέγερση της Δράμας

Κάποια βασικά εισαγωγικά στοιχεία, που χρειάζεται να ξέρει κανείς για την εξέγερση της Δράμας, μπορείτε να διαβάσετε σε αυτό το κείμενο στο Ατέχνως. Εδώ η κε του μπλοκ επαναλαμβάνει κάποια βασικά σημεία κι εμβαθύνει στην ουσία και τις προεκτάσεις τους.

Ο γεωγραφικός προσδιορισμός Δράμα (δίπλα από την εξέγερση) αναφέρεται σε όλο το νομό κι όχι τόσο στην πόλη, που δεν βρισκόταν στην καρδιά των γεγονότων. Αυτή χτυπούσε στο Δοξάτο, τη Χωριστή, την Προσοτσάνη, κ.α., που δέχτηκαν και τα περισσότερα αντίποινα.

Η εξέγερση αυτή δεν είναι η πρώτη αντιστασιακή ενέργεια στον ελληνικό χώρο. Είχαν προηγηθεί πολλές τέτοιες μεμονωμένες ενέργειες, μικρής εμβέλειας (πιο γνωστή είναι το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από τον ιστό της Ακρόπολης, από τους Σάντα και Γλέζο) που αποδεικνύουν ότι η αντίσταση στον κατακτητή εκδηλώθηκε από την πρώτη αρχή κι όχι αφότου ξεκίνησε η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα κι η ναζιστική επίθεση στη Σοβιετική Ένωση, όπως ισχυρίζονται οι αστοί ιστορικοί, για να μειώσουν το μεγαλείο της.

Είναι όμως το πρώτο οργανωμένο αντιστασιακό κίνημα και το δεύτερο χρονικά σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη. Ουσιαστικά δηλαδή άνοιξε το κεφάλαιο της εποποιίας της Αντίστασης, που γιγαντώθηκε τα επόμενα χρόνια, συσπειρώνοντας τη συντριπτική πλειοψηφία του εργαζόμενου λαού. Στην περιοχή της Δράμας ανήκει η τιμή για την πρώτη σπίθα που άναψε αυτό το φιτίλι και έκανε τα σκοτάδια φως.

Η εξέγερση εκδηλώθηκε μόλις μία μέρα μετά από τη συγκρότηση του ΕΑΜ. Δεν είχε προφανώς -και δεν ήταν δυνατόν να έχει- επαφή με τα κεντρικά όργανα κι αποφασίστηκε χωρίς να ειδοποιηθεί (πόσο μάλλον να την εγκρίνει) το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ, που -είχε δεχτεί λιγότερα χτυπήματα από τη μεταξική δικτατορία και- είχε θέσει ως στόχο την ενίσχυση της ένοπλης, αντάρτικης δράσης.

Ένας βασικός παράγοντας που καθόρισε την εκδήλωση της εξέγερσης ήταν τα κομματικά στηρίγματα και στελέχη της περιοχής που μπήκαν στην πρωτοπορία της αντίστασης. Αλλά η εξέγερση πνίγηκε στο αίμα κι αυτό καθόρισε αποφασιστικά τις κατοπινές εξελίξεις: την ανάπτυξη και δράση των τμημάτων του Τσαούς Αντόν και των δοσίλογων, καθώς και την αναιμική παρουσία του εαμικού κινήματος τα επόμενα χρόνια.
Πιθανότατα ο ίδιος παράγοντας καθόρισε εν μέρει και τη (μεταπολιτευτική) χαμηλή εκλογική καταγραφή του ΚΚΕ στην περιφέρεια Δράμας, όπου προπολεμικά συγκέντρωνε πολύ υψηλά ποσοστά. Από την άλλη υπάρχει το παράδειγμα της Χωριστής, που μολονότι βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα και της εκδίκησης των φασιστών, είναι μέχρι σήμερα το εκλογικό προπύργιο του ΚΚΕ, με αγωνιστική παράδοση, που δεν έσβησε, αλλά ενισχύθηκε από τα βαριά αντίποινα.

Η εξέγερση ήταν κατά γενική ομολογία ηρωική αλλά πρόωρη και καταδικασμένη σε ήττα, με βαριές συνέπειες για τους ντόπιους -πολλοί προσπάθησαν να περάσουν στην άλλη όχθη του Στρυμόνα, έξω από τα όρια της βουλγαροκρατούμενης περιοχής, για να γλιτώσουν τα αντίποινα- και τις προοπτικές ανάπτυξης του κινήματος. Πέτυχε όμως κάτι πολύ σημαντικό: να διατρανώσει το αδούλωτο πνεύμα και τη θέληση του λαού, ματαιώνοντας ουσιαστικά τους φασιστικούς σχεδιασμούς για τεμαχισμό και αναδιανομή εδαφών. Το ακριβώς αντίθετο δηλ από τις κατηγορίες που της απέδωσαν κατά καιρούς, εχθροί και "φίλοι".

Το (μετ)εμφυλιακό κράτος αξιοποίησε το βαρύ φόρο αίματος που πλήρωσαν οι Δραμινοί, επιχειρώντας να ξαναγράψει την ιστορία και να φορτώσει αλλού τις ευθύνες και τα κρίματα του δικού του δωσιλογικού παρελθόντος. Έτσι τον τελευταίο χρόνο του εμφυλίου, κρίνοντας εξ ιδίων τα αλλότρια, ο Έλληνας γενικός επιθεωρητής νομαρχιών Γενικής Διοικήσεως Μακδεδονίας το 41' Αθανάσιος Χρυσοχόου, ο συνεργαζόμενος δηλ με τους Γερμανούς και τους Βούλγαρους κατακτητές της Μακεδονίας διοικητής της, εισηγείται την άποψη ότι οι βουλγάρικες κατοχικές αρχές συνεργάστηκαν με τους Έλληνες κομμουνιστές της Δράμας για να ξεσπάσει εξέγερση και να δικαιολογήσουν σφαγές κατά του ελληνικού πληθυσμού της περιοχής με σκοπό την αλλοίωση της εθνολογικής σύστασής της.

Η εκδοχή της συνεργασίας των κομμουνιστών με τον κατακτητή καταρρίπτεται από μια σειρά γεγονότα. Οι Βούλγαροι είχαν πολλές απώλειες, που δεν μπορούν να προκληθούν-δικαιολογηθούν από μια στημένη επίθεση, που γνώριζαν και την υποδαύλισαν οι ίδιοι. Και τα κομματικά στελέχη που βρέθηκαν στην ηγεσία της (στημένης υποτίθεται) εξέγερσης, έπεσαν στο πεδίο της μάχης ή πέρασαν στην παρανομία και έχασαν τη ζωή τους μες στους αμέσως επόμενους μήνες.

Η θεωρία της παγίδας και των υποβολιμαίων ιδεών που καλλιέργησαν τεχνηέντως οι Βούλγαροι και οι μυστικές τους υπηρεσίες, δεν τεκμηριώνεται με στοιχεία και δεν επιβεβαιώνεται από τα γεγονότα. Η οργάνωση του κινήματος και τα ταυτόχρονα, συντονισμένα χτυπήματα σε αρκετά σημεία του νομού μαρτυρούν την ύπαρξη ενός επιτελικού σχεδίου κι όχι σπασμωδικές ενέργειες υπό τη μέθη ενός στιγμιαίου ενθουσιασμού.

Είναι γεγονός πάντως ότι υπήρξε λανθασμένη εκτίμηση της κατάστασης, για τις δυνατότητες και τις προοπτικές του κινήματος, ως προς την αντιστοίχηση του σχεδίου και των μέσων με τα πραγματικά δεδομένα. Κι αυτό είναι που καθόρισε και την (αυτο)κριτική του κόμματος τα επόμενα χρόνια, κατά τον απολογισμό της εξέγερσης και των πυκνών γεγονότων της δεκαετίας.

Αν εξαιρέσει κανείς το επίμαχο ζήτημα των υποβολιμαίων διαδόσεων -που επέδρασε παλιότερα σε αρκετές, προσεγγίσεις κι από τη δική μας σκοπιά- νομίζω πως δεν υπάρχουν πολλές διαφορές ως προς την ουσία. Η εξέγερση ήταν ηρωική, αλλά πρόωρη. Η βασική διαφορά βρίσκεται μάλλον στα συμφραζόμενα και τον απολογητικό τόνο παλιότερων προσεγγίσεων (που καλούνταν επιπλέον να επιπλεύσουν στα κύματα της λαθολογίας), σε αντίθεση με τη θαρραλέα υπεράσπιση της εξέγερσης τα τελευταία χρόνια -και αποκορύφωμα την πρόσφατη εκδήλωση τιμής στην πόλη της Δράμας, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για τα εκατόχρονα του κόμματος. Κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος, αλλά είναι το σκίρτημα του νέου που παλεύει να γεννηθεί και εκτοπίσει το παλιό.

Στο σύνδεσμο που έδωσα στην αρχή του κειμένου, θα βρείτε μερικές πληροφορίες για την εκδήλωση αυτή και για τη λοιπή βιβλιογραφία-αρθογραφία σχετικά με την εξέγερση.
Εδώ θα παραθέσω ένα ακόμα απόσπασμα από την εισηγητική ομιλία της Θ. Καπέτη (μέλος της κετουκε) και το κρατάμε για μελλοντική αξιοποίηση-σχολιασμό.

Στη βιβλιογραφία προηγούμενων δεκαετιών, από στελέχη του Κόμματος γίνεται κριτική στο Μακεδονικό Γραφείο.
Ο Πέτρος Ρούσσος χαρακτηρίζει την ενέργεια της καθοδήγησης της Δράμας πρόωρη, που όπως λέει: δεν μπορεί να 'ναι άσχετη με τις μονόπλευρες αντιλήψεις και τα πρόωρα συνθήματα που επικρατούσαν στην παλιά καθοδήγηση του ΜΓ του ΚΚΕ...
Επίσης, ο Ανδρέας Τζήμας έγραψε σε έκθεσή του για το Μακεδονικό Γραφείο: Παρά το ζηλευτό πνεύμα οργάνωσης... που τους διέκρινε, κατάφερε με αυτήν του την οργανωτική πολιτική και με εξίσου εσφαλμένη πολιτική γραμμή (σοβιετική Ελλάδα, σοβιετική εξουσία) να μείνει μια οργάνωση σεχταριστική...
Η δράση του Μακεδονικού Γραφείου δεν επιβεβαιώνει την κριτική περί σεχταρισμού. Όπως φάνηκε και στις προηγούμενες αναφορές μας, το Μακεδονικό Γραφείο επέδειξε ετοιμότητα και εγρήγορση, τόσο στη γρήγορη συγκρότηση των ΚΟ και τη μαζική δουλειά, όσο και στην προσπάθεια συγκρότησης ένοπλων ομάδων που θα πρωτοστατούσαν στην αντίσταση κατά των κατακτητών. Λειτουργούσε με αίσθημα ευθύνης και πρωτόβουλο πνεύμα. Αξιοσημείωτη επίσης είναι και η ξεκάθαρη άποψη που είχε διατυπώσει από τις πρώτες μέρες του ιταλοελληνικού πολέμου, ότι πρόκειται για πόλεμο ιμπεριαλιστικό και από τι δύο πλευρές. Επιπλέον είχε αφουγκραστεί σωστά τις διαθέσεις και τη δυσαρέσκεια του λαού της περιοχής, κι αυτό γιατί ήταν ισχυροί οι δεσμοί του με την εργατική τάξη και το λαό της.

Κουμπάρες και αριστ(ερ)οκρατία

Στο "Αστερίξ λεγεωνάριος" -ένα από τα καλύτερα της σειράς- η ρωμαϊκή λεγεώνα ξεδιπλώνεται με τάξη και χάρη ενάντια στη ρωμαϊκή λεγεώνα, χάνει η μάνα το παιδί κι η λύκαινα το Ρώμο και τελικά ο Σκιπίωνας αηδιασμένος διατάζει τον τρομπετίστα του να σημάνει υποχώρηση, μπροστά σε αυτό το ανεκδιήγητο θέαμα.

Στα καθ' ημάς, το ανεκδιήγητο θέαμα είναι η βουλή των Ελλήνων κι η σκιαμαχία ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ, που ψάχνουν τις διαφορές τους με το μικροσκόπιο, για να τις αναδείξουν με φωνές: εύρηκα-εύρηκα! Και όσο για τις ουσιαστικές, προγραμματικές διαφορές; Αυτές τις πήρε το "Εύρηκα" της διαφήμισης, σαν τους λεκέδες της διαπλοκής, που μολύνουν τον καθαρό πολιτικό μας βίο (που είναι μισή αρχοντιά).

Και τι να πούνε δηλ; Για τα μνημόνια που σκίζουν και μας (ξε)σκίζουν; Για το "κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη"; Για τις ΔΕΚΟ που μπαίνουν στο υπερταμείο -γιατί το ξεπούλημα είναι κακόηχο και το έκαναν οι προηγούμενοι; Για τα (καταργημένα) ΜΑΤ που χτυπάνε ξενοδοχοϋπαλλήλους και αλληλέγγυους στη Θεσσαλονίκη (με το ωραίο πρόγραμμα), ενώ κάνουν διαχρονικά πλάτες στους φασίστες και τις προκλήσεις τους;

Αφού να φανταστείς πως την περασμένη βδομάδα, η ΝΔ βρήκε μερικά προσχήματα για να μην ψηφίσει το ξεπούλημα του Ελληνικού. Σκέψου δηλ πώς καταντήσαμε λοχία -ποιος είμαι εγώ, ποιος είσαι εσύ, και τι ωραία που αλλάζουμε ρόλους μεταξύ μας, καταγγέλλοντας ο ένας τον άλλον. Να καταψηφίζει η ΝΔ ιδιωτικοποιήσεις! Κι αν φέρει ο Σύριζα και την κατεδάφιση των εργασιακών -με αυτό το διαβόητο κοινοτικό κεκτημένο που τα.. προστατεύει- μπορεί η ΝΔ να θυμηθεί ακόμα και τα παιδιά του Αλέξη είναι αβάφτιστα, για να συσπειρώσει το ποίμνιό της.

Έτσι λοιπόν παίζουν τις κουμπάρες, στην κυριολεξία, με τον Καμμένο να μετράει τις κουμπαριές τους και τα οφέλη τους: ο δικός σου κουμπάρος πήρε άδεια, ενώ ο δικός μου όχι. Κι επειδή δεν τους έφτασε το χτεσινό, ήθελαν μία ακόμα -προ ημερησίας διάταξης- συζήτηση στη Βουλή, με αποδείξεις και ονόματα. Και το σπιτάκι σου θα χάσει πόντο-πόντο. Κι αν βρω απάνω σου σελίδες με μνημόνια, θα πει πως πήγε η ελπίδα μας στο βρόντο.

Και δεν υπάρχει πιο σουρεάλ στιγμιότυπο από τον πολιτικό κουμπάρου του Καμμένου, τον Τσίπρα, να αναρωτιέται ρητορικά με στόμφο: είναι ο Μαρινάκης Σύριζα; Είναι ο Σαββίδης Σύριζα; Μήπως θα γίνει Σύριζα ο Αλαφούζος, τώρα που πήρε άδεια;
Μα προφανώς και είναι, Αλέξη. Όλη η αστική τάξη είναι Σύριζα! Και θα συνεχίσει να είναι για όσο κάνει τη δουλειά της ανενόχλητη, με τη ΔΦΑ να ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της. Ασφαλώς ρητορικό το ερώτημα.

Με λένε Αλέξη, σε λένε Μαφία
Κρατώ μια κιθάρα, κρατάς μια καρδιά...
Θέλει λίγη δουλειά ακόμα ο στίχος, αλλά έχουμε μια καλή βάση.

Κι ύστερα ξεκίνησε η προγραμματισμένη συζήτηση για την παιδεία. Όπου η κυβέρνηση κάνει το κόλπο του Προκρούστη (μειώσεις, περικοπές, συγχωνεύσεις) για να φανεί πως δεν υπάρχουν κενά. Το κόλπο του Ηρώδη με τη σφαγή των νηπίων (για να μην υπάρχουν ούτε μαθητές, ούτε κενά) δεν τόλμησε να το εφαρμόσει ακόμα, αλλά το προχωρά πλαγίως. Γιατί πόσοι τολμούν στις μέρες μας, με αυτήν την κατάσταση, να κάνουν και να μεγαλώσουν ένα παιδί;
Αλλά το βασικό πρόβλημα ξέρεις είναι πως ο Σύριζα χτυπάει την αριστεία και την εκκλησία. Και τα προσφυγόπουλα που θέλουν να αλλοιώσουν την εθνική μας σύνθεση και κουβαλάν αρρώστιες, αλλά όχι και το αντίδοτο για το φασισμό.

Ο Κυριάκουλας εν τω μεταξύ λέει πως έχουμε πάρα πολλούς γιατρούς -κι όχι πάρα πολλά κενά στα νοσοκομεία πχ. Κι ότι θα παλέψει για το δικαίωμα των γονιών να στέλνουν το παιδί τους σε ιδιωτικό σχολείο -που καίει στα αλήθεια χιλιάδες οικογένειες. Σαν τον Αστερίξ (οι δάφνες του Καίσαρα) που λέει πως είμαστε σκλάβοι και αν χρειαστεί θα παλέψουμε για τη σκλαβιά μας!

Πρέπει να του έχουν πει οι επικοινωνιολόγοι του πως δε συσπειρώνει ούτε το κοπάδι του και γι' αυτό βγαίνει με δεξιές κορόνες, πως θα τελειώσει πχ με τα Εξάρχεια από τον πρώτο μήνα -ένα ζήτημα που καίει οπωσδήποτε κι αυτό την ελληνική κοινωνία. Κι έτσι στρέφει κόσμο μαζικά στο Σύριζα, που θα βγαίνει χίλια χρόνια, ως το μη χείρον βέλτιστον. Τον ψηφίζουν πχ μαζικά οι δημόσιοι υπάλληλοι, για να μη βγει η Δεξιά και τους απολύσει, τη στιγμή που η Θεανώ με τα γεμιστά λέει προκλητικά πως το μεγαλύτερο ποσοστό των υπαλλήλων στο υπουργείο της είναι τεμπέληδες και δε δουλεύουν.

Κι έρχονται και τα εξαπτέρυγα του συστήματος, όπως ο Θεοδωράκης που πάει για άλλη μια φορά "κόντρα στο κατεστημένο" και τολμά να μιλήσει για "μη κρατικά πανεπιστήμια". Αλλά τον ξεπερνά ο Λεβέντης, που μιλάει ακόμα πιο ανοιχτά για "ιδιωτικά πανεπιστήμια", με έναν όρο: να μην υπάρχουν κόμματα... Μα τι πρωτότυπο.
Από την ομιλία του ΓΓ αντιθέτως, το μόνο που βρήκαν να κρατήσουν τα ΜΜΕ και τα Συριζοτρόλ, ήταν η οικογενειακή του καταγωγή κι ότι είχε παππού παπά (που τον εκτέλεσαν οι Γερμανοί).

Ο Σύριζα από την άλλη, δεν έχει κάνει ούτε μισό βήμα προς το διαχωρισμό Εκκλησίας-κράτους και έχει αγαστές σχέσεις-μπίζνες με τον Ιερώνυμο. Αλλά υποτίθεται πως τολμά και συγκρούεται με την Εκκλησία, για το θέμα της θρησκειολογίας -που θα αντικαταστήσει τα θρησκευτικά.

Όταν όμως η (μείζων) αντιπολίτευση στην κυβέρνηση γίνεται από θέσεις φεουδαρχικού και αστικού μεσαίωνα, ακόμα και το "αυτονόητο" φαντάζει προοδευτικό. Περίπου όπως στο Δημοτικό Συμβούλιο μιας επαρχιακής πόλης, όπου ένας έμπορος, νομίζω, έλεγε πως οι πρόσφυγες είναι ευπρόσδεκτοι, γιατί μπορεί να τους αποφέρουν χρήματα και φτηνά εργατικά χέρια. Κι αυτός είναι θεωρητικά ο μη ρατσιστής της υπόθεσης...

Έτσι στήνεται και στην Παιδεία το ψεύτικο δίπολο: οι αριστεροί που χτυπάνε τους άριστους, δηλ η αριστεροκρατία εναντίον της αριστοκρατίας και της ελίτ που νοιάζεται για το παντεσπάνι της (που το απειλούν οι ξεβράκωτοι).

Μόνο που ούτε οι μεν είναι αριστεροί, ούτε οι δε άριστοι (άλλο αν τους έχει μείνει η αριστοκρατική νοοτροπία). Και δε θα απαλλαγούμε απ' το γελοίο θέαμα που προσφέρουν (χωρίς καν τον άρτο, παρά μόνο παντεσπάνι για τους πλούσιους) ψηφίζοντας στη θέση τους κάποιους άλλους καλύτερους, πραγματικά άριστους ή πραγματικά αριστερούς.
Θα απαλλαγούμε μόνο όταν σταματήσουμε να αποχωρούμε αηδιασμένοι σαν τον Σκιπίωνα και διαβούμε το Ρουβίκωνα της απάθειας, συνειδητοποιώντας επιτέλους πως alea jacta est. Ούτως ώστε να μπορούμε κάποτε να πούμε veni vidi vici...

Ισλαμισμός

Η κε του μπλοκ φιλοξενεί σήμερα μία (ακόμα) μεταφραστική δουλειά του Άναυδου, που έχει και δικό του πρόλογο-εισαγωγή, οπότε δε χρειάζεται να αναφέρω εγώ κάτι περισσότερο.

Ισλαμισμός - Μια Συγκριτική Ιστορική Επισκόπηση
Άναυδος – Σεπτέμβριος 2016

Εισαγωγή

Ο Ισλαμισμός είναι μια από τις πιο πολυσυζητημένες ιδεολογίες της εποχής μας. Οι απόψεις για τη φύση και το χαρακτήρα του ποικίλουν, με την κυρίαρχη να θεωρεί ότι ο Ισλαμισμός είναι μια εκδοχή του φασισμού στις μουσουλμανικές χώρες (με υποστηρικτές από όλο το πολιτικό φάσμα ξεκινώντας από την ακροδεξιά μέχρι και μεγάλο μέρος της αριστεράς -όπως κι αν την ορίσουμε). Με βάση την αντίληψη αυτή, ο Ισλαμισμός αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή στα ‘δημοκρατικά ιδεώδη’ και το ‘δυτικό τρόπο ζωής’ και άρα κάθε προσπάθεια καταστολής του φαινομένου, όσο βίαιη και αιματηρή κι αν είναι, είναι δικαιολογημένη. Κυρίως στον μαοϊκό χώρο κυριαρχεί η άποψη ότι αφού πολλά ισλαμιστικά κινήματα βρίσκονται σε ένοπλη αντιπαράθεση είτε με τον σιωνισμό είτε με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό ο ισλαμισμός είναι ένα προοδευτικό φαινόμενο και σύμμαχος του επαναστατικού κινήματος.

Η άποψη του γράφοντος είναι ότι ο ισλαμισμός είναι η σημαία ευκαιρίας που έχουν επιλέξει συγκεκριμένα τμήματα της αστικής τάξης στην αντιπαράθεση τους με την κυρίαρχη μερίδα του κεφαλαίου στις μουσουλμανικές χώρες και τους ξένους συμμάχους της.

Τα παρακάτω αποσπάσματα είναι από το άρθρο του Burak Gurel Ισλαμισμός – Μια Συγκριτική Ιστορική Επισκόπηση που βρίσκεται στο βιβλίο The Neoliberal Landscape and the Rise of Islamist Capital in Turkey Edited by Neşecan Balkan, Erol Balkan, and Ahmet Öncü - Βerghahn Books – 2015. Για όποιον ενδιαφέρεται για παραπάνω διάβασμα μπορεί να βρει εκτεταμένα αποσπάσματα από το άρθρο του Θ. Παπαρήγα από την ΚΟΜΕΠ (τ.1 1996) εδώ. Ο Burak Gurel είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κοτς της Ιστανμπουλ.

Ισλαμισμός - Μια Συγκριτική Ιστορική Επισκόπηση (αποσπάσματα)
του Burak Gürel

Ισλαμική ιδεολογία

Σε αυτό το κεφάλαιο ορίζω τον Ισλαμισμό σύμφωνα με τον Guilain Denoeux “σαν μια μορφή εργαλειοποίησης του Ισλάμ από άτομα, ομάδες και οργανώσεις επιδιώκοντας πολιτικούς σκοπούς”. Για τον Denoeux ο Ισλαμισμός “παρέχει πολιτικές απαντήσεις σε κοινωνικές προκλήσεις του σήμερα φαντασιοζόμενος ένα μέλλον του οποίου τα θεμέλια στηρίζονται σε επαναπροσδιοριζόμενες έννοιες που τις δανείζεται από την ισλαμική παράδοση”. Συνεπώς αντί να επικεντρωνόμαστε στο Ισλάμ σαν θρησκεία έχει περισσότερο νόημα να επικεντρωθούμε στους πολιτικούς παράγοντες οι οποίοι συνεχώς επανερμηνεύουν το Ισλάμ με διαφορετικούς τρόπους προκειμένου να επιτύχουν τους ιδιαίτερους πολιτιστικούς, οικονομικούς και πολιτικούς τους στόχους στον εικοστό και εικοστό πρώτο αιώνα.

Η επανεφεύρεση της ισλαμικής παράδοσης για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προβλημάτων είναι η βάση της ισλαμιστικής πολιτικής σε όλες της τις εκφράσεις: Είναι η εφεύρεση της παράδοσης που παρέχει τα εργαλεία για την αποϊστορικοποιήση και το διαχωρισμό του Ισλάμ από τα διαφορετικά περιβάλλοντα στα οποία άκμασε κατά τα τελευταία χίλια τετρακόσια χρόνια. Αυτή η επανοριοθέτηση του Ισλάμ επιτρέπει θεωρητικά στους ισλαμιστές να αγνοήσουν τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά πλαίσια μέσα στο οποία υπάρχουν οι μουσουλμανικές κοινότητες. Παρέχει στους ισλαμιστές ένα ισχυρό ιδεολογικό εργαλείο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να «εκκαθαρίσουν» τις μουσουλμανικές κοινωνίες τις "ακαθαρσίες" και "προσθήκες" που είναι τα αναπόφευκτα συνοδευτικά της ιστορικής εξέλιξης, αλλά τις οποίες θεωρούν ως αιτίες για τη μουσουλμανική παρακμή.
(….)

Ταξική Δυναμική του Ισλαμισμού

Αν και υπάρχουν πολλοί διανοούμενοι και πολιτικά κινήματα που ερμηνεύουν το Ισλάμ μέσα σε ένα αντικαπιταλιστικό πλαίσιο, η μεγάλη πλειοψηφία των ισλαμιστικών κινημάτων δεν αποσκοπεί στην καταστροφή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Ανεξάρτητα από τη σημασία των κρατικών επιχειρήσεων στις εθνικές τους οικονομίες, όλα τα ισλαμιστικά καθεστώτα έχουν μεγάλους ιδιωτικούς τομείς, στους οποίους η αστική τάξη κατέχει τα μέσα παραγωγής. Ακόμη και στην ξεχωριστή περίπτωση του Ιράν, όπου η ισχυρή έλξη που είχε στις μάζες η αριστερή ερμηνεία του Ισλάμ, είχε αναγκάσει τον Χομεϊνί να υιοθετήσει μια πιο αριστερή ρητορική, η Ισλαμική επανάσταση δεν κατέστρεψε τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Εξάλειψε μόνο την κοσμική αστική τάξη που στήριζε τον σάχη και βοήθησε την ευσεβή αστική τάξη να αυξήσει την οικονομική της ισχύ. Η ικανότητα των ισλαμιστικών κινημάτων να αποκτήσουν (πλήρη ή μερική) ηγεμονία πάνω στην εργατική τάξη παρά τον αστικό τους χαρακτήρα, απαιτεί από εμάς να κατανοήσουμε πολύ καλά την ταξική δυναμική της μαζικής υποστήριξης αυτών των κινημάτων.

Η ηγεμονική δύναμη αυτής της συμμαχίας είναι η ευσεβής αστική τάξη, και η δευτερεύουσα δύναμη η εργατική τάξη. Όπως και στα άλλα καπιταλιστικά κράτη, όλα τα έθνη-κράτη που ιδρύθηκαν στο μουσουλμανικό κόσμο κατά τον εικοστό αιώνα, βασίστηκαν σε ένα μπλοκ εξουσίας που περιελάμβανε ορισμένες φατρίες της αστικής τάξης ενώ απέκλειε άλλες. Τα Ισλαμιστικά κινήματα που αναδύθηκαν σαν αντιπολιτευτικά κινήματα, απαιτώντας μια αλλαγή καθεστώτος στις κοσμικές χώρες, πολιτικοποίησαν με θρησκευτική ρητορική τα αιτήματα των καπιταλιστών που βρέθηκαν έξω από το μπλοκ εξουσίας.

Για παράδειγμα, στο Ιράν πριν από την Ισλαμική επανάσταση, η μεγαλοαστική τάξη, η οποία είχε στενές σχέσεις και μοιράζονται το ίδιο κοσμικό πολιτισμό με τη δυναστεία των Παχλεβί, ήταν σε προνομιακή θέση ώστε να αποκτήσει σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες χάρη στην ένταξη της στο μπλοκ εξουσίας. Από την άλλη πλευρά, η μικρή και μεσαία αστική τάξη (γνωστή ως bazaaris, επειδή οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις τους βρίσκονταν στην αγορά της Τεχεράνης που ονομάζεται παζάρι) ευρισκόμενη έξω από το μπλοκ εξουσίας, έγινε η ηγεμονική δύναμη της ισλαμιστικής αντιπολίτευση εναντίον της δυναστείας Παχλεβί. Στην Τουρκία, το ισλαμιστικό κίνημα εκπροσώπησε την ευσεβή αστική τάξη της Ανατολίας, η οποία αποτελείται από μικρής κλίμακας, μη-μονοπωλιακούς καπιταλιστές που ήταν έξω από το μπλοκ εξουσίας, το οποία κυριαρχείται από το μονοπωλιακό και κοσμικό κεφάλαιο της Ιστανμπούλ και της Σμύρνης.

Όμοια με όλα τα αστικά πολιτικά κινήματα, η επιτυχία του Ισλαμισμού εξαρτάται από την ικανότητα της ευσεβούς αστικής τάξης να αποκτήσει την ηγεμονία πάνω στις κατώτερες τάξεις. Παρά τις ιστορικές διαφορές τους, οι επιτυχίες του Χομεϊνί στο Ιράν στα 1970 και του ΑΚΡ στην Τουρκία τη δεκαετία του 2000 ήταν και οι δύο προϊόντα της ικανότητας της ευσεβούς αστικής τάξης να κερδίσει την υποστήριξη των κατώτερων τάξεων. Αντίθετα, η ήττα των ισλαμιστών στην Αλγερία στη δεκαετία του 1990 προήλθε από την απώλεια της ηγεμονίας της ευσεβούς αστικής τάξης πάνω στις κατώτερες τάξεις. Για το λόγο αυτό, είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε ποιες συνθήκες οδηγούν τις κατώτερες τάξεις να υποστηρίξουν την ευσεβή αστική τάξη.

Σε όλες τις επιτυχημένες περιπτώσεις σε αυτόν και τον προηγούμενο αιώνα, η ισλαμιστική αστική τάξη κέρδισε την υποστήριξη δύο ομάδων στο εσωτερικό της εργατικής τάξης: τους εργαζόμενους στον ανεπίσημο τομέα της παραοικονομίας και τα λευκά κολάρα με απολυτήριο γυμνασίου ή πτυχίο πανεπιστημίου. Για να κατανοήσουμε την πολιτική συμπεριφορά αυτών των ομάδων, θα πρέπει να εξετάσουμε τους οικονομικούς και δημογραφικούς δείκτες του μουσουλμανικού κόσμου το δεύτερο μισό του προηγούμενου αιώνα. Μεταξύ του 1955 και του 1970, ο πληθυσμός του μουσουλμανικού κόσμου αυξήθηκε κατά 50%. Μέχρι το 1975, το 60% αυτού του πληθυσμού ήταν μικρότερο των είκοσι τεσσάρων ετών. Η ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής στις αγροτικές περιοχές καθώς και της βιομηχανίας και του τομέα των υπηρεσιών στις αστικές περιοχές αύξησε το ρυθμό της μετανάστευσης από τις αγροτικές στις αστικές περιοχές. Η ανεργία αυξήθηκε γιατί ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης υπολειπόταν του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού.

Δεδομένου ότι η αστική υποδομή δεν μπορούσε να βελτιωθεί στο βαθμό που απαιτούνταν για την παροχή αξιοπρεπούς ποιοτικής στέγασης στους νέους κατοίκους των πόλεων, ο αριθμός και ο πληθυσμός των παραγκουπόλεων αυξήθηκε ταχύτατα. Παρά το γεγονός ότι ένα μέρος του πληθυσμού των παραγκουπόλεων μπορούσε να βρει θέσεις εργασίας στον επίσημο τομέα, η πλειοψηφία απασχολούνταν στον τομέα της παραοικονομίας, με χαμηλούς μισθούς, χωρίς πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση, και κάτω από τη συνεχή απειλή της ανεργίας. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των ανθρώπων που καταμετρούνται σαν άνεργοι στις εθνικές στατιστικές συνεχώς παλινδρομούν μεταξύ της απασχόλησης στην παραοικονομία και την ανεργία. Το άτυπο προλεταριάτο, που συχνά αποκαλείται στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία οι «φτωχοί αστοί», είναι ο σημαντικότερος πληθυσμός-στόχος των ισλαμιστικών κινημάτων λόγω της αριθμητικής του δύναμης και της ικανότητας του να κινητοποιείται.

Μια σημαντική πηγή μαχητικών στελεχών για τις ισλαμιστικές οργανώσεις αποτελούν οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι που έχουν λάβει ανώτερη εκπαίδευση. Ορισμένοι σχολιαστές τους αποκαλούν η “μορφωμένη μεσαία τάξη” ή η “νέα μεσαία τάξη”, αλλά φαίνεται πιο ορθό να χαρακτηρίσουμε αυτή την ομάδα σαν το “μορφωμένο προλεταριάτο”, λόγω της οικονομικής του απόστασης από τα υψηλότερα κλιμάκια των λευκών κολάρων και της μεσαίας τάξης. Μια άλλη σημαντική μεταβολή στον μουσουλμανικό κόσμο στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα ήταν η επέκταση της μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης, που αγκάλιασε και μεγάλο μέρος από τις κατώτερες τάξεις. Ο μετασχηματισμός αυτός δημιούργησε, στο εσωτερικό του προλεταριάτου, ένα μεγάλο μορφωμένο τμήμα που αποτελείται από ανθρώπους που ακολουθούν τον έξω κόσμο, το δημοφιλή τρόπο ζωής, και τα καταναλωτικά πρότυπα πιο στενά από ό,τι τα λιγότερο μορφωμένα τμήματα του προλεταριάτου.

Αυτό το στρώμα περίμενε να βρει υψηλόμισθες θέσεις εργασίας που θα του παρείχαν το άνετο επίπεδο διαβίωσης, που νομίζει ότι αξίζει λόγω των υψηλότερων εκπαιδευτικών του διαπιστευτηρίων. Ωστόσο, με δεδομένο ότι η ταχύτητα δημιουργίας θέσεων απασχόλησης υπολείπεται της ταχύτητας της αύξησης του πληθυσμού, το ποσοστό της ανεργίας αυτής της ομάδας αυξήθηκε επίσης ραγδαία. Επιπλέον, οι περισσότεροι από τους μορφωμένους εργαζόμενους μπόρεσαν να βρουν θέσεις εργασίας που δεν τους παρέχουν αρκετά ώστε να τους επιτρέψουν να επιτύχουν τα υψηλά πρότυπα διαβίωσης, που περίμεναν. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ των προσδοκιών και της πραγματικότητας έθεσε τις βάσεις για την κρίση της ηγεμονίας των κοσμικών (ή μερικώς κοσμικών) καθεστώτων στο Μουσουλμανικό κόσμο και έτσι ωρίμασαν οι συνθήκες για τα ισλαμιστικά κινήματα να κερδίσουν την υποστήριξη του μορφωμένου προλεταριάτου.. Από την άλλη πλευρά, αυτές οι συνθήκες δεν ήταν λιγότερο ευνοϊκές για τις μαρξιστικές οργανώσεις ώστε να κερδίσουν το άτυπο και μορφωμένο προλεταριάτο.

Στην πραγματικότητα, οι ισλαμιστές μπόρεσαν να κερδίσουν την υποστήριξη των εργατικών μαζών μόνο με τη παρακμή της ριζοσπαστικής αριστεράς. Επιπλέον, η ισλαμιστική επιρροή μεταξύ των μπλε κολάρων στον επίσημο τομέα είναι συχνά πολύ πιο περιορισμένη από ό, τι μεταξύ των δύο ομάδων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Αυτό ισχύει στην περίπτωση του Ιράν, όπου οι ισλαμιστές έπρεπε να πραγματοποιήσουν μαζικές εκκαθαρίσεις για να εξαλείψουν τη μαρξιστική επιρροή ανάμεσα στους εργοστασιακούς εργάτες. Προκειμένου να εξασφαλίσουν την ηγεμονία τους πάνω από στο τμήματα του άτυπου και μορφωμένου προλεταριάτου, τα ισλαμιστικά κινήματα υιοθέτησαν στον πολιτικό τους λόγο αριστερές θέσεις. Κατηγόρησαν τnν εποχή της άγνοιας (jahiliyya)i ως υπεύθυνη για τα υπάρχοντα οικονομικά προβλήματα και την κοινωνική αδικία και υποστηρίζουν ότι ο μόνος τρόπος για να έρθει η ευημερία και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι ο πλήρης εξισλαμισμός της κοινωνίας και του κράτους. Επιπλέον, χρησιμοποιούν αποτελεσματικά αντι-ιμπεριαλιστικά και αντι-σιωνιστικά συνθήματα, τα οποία είναι πάντα ελκυστικά στις μάζες. Με τον τρόπο αυτό, αποτρέπουν τους μαρξιστές από το να γίνουν ο μόνος πολιτικός παράγοντας που εκπροσωπεί τον αντι-ιμπεριαλισμό και τον αντι-σιωνισμό.

Η κρίση των Κοσμικών Ιδεολογιών και η άνοδος του Ισλαμισμού

Τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στον μουσουλμανικό κόσμο στον εικοστό αιώνα καθοδηγήθηκαν ως επί το πλείστον από τις κοσμικές ελίτ. Ήταν αυτές οι ελίτ που καθόρισαν την αναπτυξιακή πορεία των χωρών τους μετά την ανεξαρτησία. Αυτά τα μετα-αποικιακά κράτη υποσχέθηκαν στις μάζες οικονομική ευημερία και ανεξαρτησία από τον ιμπεριαλισμό. Στις δεκαετίες του 1950 και 1960, πολλές χώρες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, δύο περιοχές που έχουν κεντρική σημασία για την μετέπειτα ανάπτυξη του ισλαμισμού, κυβερνήθηκαν από κοσμικά και εθνικιστικά κόμματα που αυτοαποκαλούνταν "σοσιαλιστικά". Αυτά τα κόμματα υποσχέθηκαν οικονομική ανάπτυξη και διανεμητική δικαιοσύνη για να κερδίσουν την υποστήριξη των μαζών. Η δεύτερη σημαντική πηγή μαζικής υποστήριξης τους ήταν η προπαγάνδα τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό, ο οποίος διατήρησε την παρουσία του στην περιοχή, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και ενάντια στον Σιωνισμό, ο οποίος έγινε ένας ισχυρός περιφερειακός παράγοντας μετά την ίδρυση του Ισραήλ το 1948.

Η νίκη του Αιγύπτιου προέδρου Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ (1918-1970) επί της Βρετανίας και της Γαλλίας στην κρίση του Σουέζ (1956) ήταν το αποκορύφωμα της δύναμης του κοσμικού εθνικισμού σε ολόκληρη την περιοχή. Ωστόσο, δεν πέρασε πολύς καιρός για να ξεκινήσει η παρακμή των κοσμικών εθνικιστικών καθεστώτων. Η αποτυχία τους να φέρουν οικονομική ευημερία έγινε εμφανής από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960 και μετά. Η αυξανόμενη απογοήτευση των μαζών δεν οφειλόταν μόνο στην οικονομική αποτυχία αλλά και στην συνειδητοποίηση της ύπαρξης μιας ανερχόμενης αστικής τάξης στενά συνδεδεμένης με τα αυτοαποκαλούμενα σοσιαλιστικά καθεστώτα. Ο δημαγωγικός χαρακτήρας της σοσιαλιστικής ρητορικής αυτών των καθεστώτων έγινε πιο ορατός. Όσο ο αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τον Σιωνισμό αποτύγχανε, αυτή η απογοήτευση μετατράπηκε σε θυμό. Η γρήγορη και καταστροφική ήττα του αιγυπτιακού, του ιορδανικού και του συριακού στρατού, που ενώθηκαν κάτω από την ηγεσία του Νάσερ, εναντίον του Ισραήλ στον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 ήταν το δεύτερο μεγάλο τραύμα για τον αραβικό κόσμο μετά την ίδρυση του Ισραήλ.

Αυτό το τραύμα καθόρισε άμεσα την πορεία της ανόδου του Ισλαμισμού στις αραβικές χώρες και είχε επίσης μια λιγότερο άμεση, αλλά ωστόσο βαθιά επίδραση επάνω στις μάζες στο Ιράν, την Τουρκία, και άλλα μη-αραβικές, μουσουλμανικές χώρες. Το Ισλαμιστικό κίνημα δεν ήταν ο μόνος δυνητικά ωφελημένος της κρίσης των κοσμικών καθεστώτων. Πράγματι, ριζοσπαστικές αριστερές κινήσεις απέκτησαν κάποια δύναμη σε χώρες όπως η Αλγερία, η Αίγυπτος, το Ιράκ και η Συρία, ενώ γνώρισαν σημαντική αύξηση στο Ιράν και την Τουρκία στα 1970. Ωστόσο, τα κινήματα αυτά σύντομα ηττήθηκαν κυρίως εξαιτίας της έλλειψης μιας συνεκτικής στρατηγικής για την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας που θα μπορούσε να τερματίσει την αστική ηγεμονία πάνω στην εργατική τάξη. Σαν συνέπεια η ριζοσπαστική αριστερά στις μουσουλμανικές χώρες, εισήλθε σε μια μακροχρόνια κρίση μια δεκαετία νωρίτερα από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ. Με λίγα λόγια, η κρίση των κοσμικών καθεστώτων και της ριζοσπαστικής αριστεράς έθεσε τις βάσεις για την άνοδο του Ισλαμισμού.

i Η εποχή της άγνοιας αναφέρεται στην προ-Ισλάμ ιστορία των Αράβων όπου σύμφωνα με τους Ισλαμιστές κυριαρχούσε η αδικία και η βαρβαρότητα. Η εποχή της άγνοιας επέστρεψε όταν τα είδωλα του παρελθόντος αντικαταστάθηκαν από τα σύγχρονα είδωλα του εθνικισμούς και του σοσιαλισμού. 

Ένας χρόνος, μια βδομάδα, ένας αιώνας

Το ΕΑΜ μας έφερε μνημόνια,
μας κρατά και μέσα στο ευρώ
Κι έχει πρόγραμμα Θεσσαλονίκης
Ζήτω-ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ

Α για στάσου όμως. Αυτό είναι το νέο ΕΑΜ, της εποχής μας. Που διδάχτηκε από τα λάθη του πρώτου κι αυθεντικού, δεν πάτησε τις μπανανόφλουδες που του έστησα και συνθηκολόγησε μετά από 17 ηρωικές ώρες. Βάρκιζα, ναι, αλλά χωρίς Δεκέμβρη και αίματα. Αφού δεν πήρε ποτέ τα όπλα πώς να τα παραδώσει; Κότσο τους έπιασε πάλι ο μάγκας ο Αλέξης...

Και σήμερα, για να τιμήσει την επέτειο, έβαλε τα ΜΑΤ να υποδεχτούν θερμά τους ξενοδοχοϋπαλλήλους και να ανοίξουν μαζί τους διάλογο (αντί του Κατρούγκαλου, που ήθελε να τους δει, αλλά δεν το έμαθε εγκαίρως και έλειπε). Τα ΜΑΤ που καταργήθηκαν από το νέο ΕΑΜ, δηλ τη ΔΦΑ, δηλ τον αριστερό Σύριζα -και τον κομμουνιστή υπουργό "Κατρούγκαλο". Ε τότε δα θα ήταν ΜΑΤ, για κοιτάξτε καλύτερα. Το τιμωρό χέρι του λαού είναι, που θα έλεγε κι ο Χανδρινός -που πολύ φοβάμαι πως μάλλον τον κατάπιε κι αυτόν η μαρμάγκα της "αριστερής κυβέρνησης", αλλά μακάρι να κάνω λάθος.

Το καλύτερο βέβαια θα ήταν να κάνει τις περσινές εκλογές μια βδομάδα αργότερα, για να συμπέσουν οι δύο επέτειοι και να έχουμε διπλή γιορτή, όπως με τον ευαγγελισμό και τα μνημόνια που σκίζονται με τον κρίνο, αναίμακτα και χωρίς εξαλλοσύνες. Βιαζόταν όμως και τις επέσπευσε, για να μη δώσει χρόνο στους αντιπάλους του να οργανωθούν και βασικά γιατί υπερτίμησε τη Λαφαζανική Ενότητα, που ένα χρόνο μετά μοιάζει να βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης.

Κι είναι αρκετά διασκεδαστικό να βλέπεις ένα γνήσιο Συριζαίο, σαν τον Μπελαντή, που μέχρι το 14' έλεγε πως ο Σύριζα δεν κάνει δυναμική αντιπολίτευση, γιατί ήταν πεσμένο το κίνημα (και όχι αντίστροφα) και που τώρα οδεύει προς μια τίμια ιδιώτευση (αν δεν τα βρει δηλ με την Ανταρσυα) να ξεσκεπάζει το χαρακτήρα της ΛαΕ: την απέχθεια για τη θεωρία, τη ροπή προς το επικοινωνιακό σόου και το γραφειοκρατικό μικρομεγαλισμό (ακόμα και της Αραν/ς, που μετέφερε όλα τα κουσούρια του παλιού της χώρου στο νέο σχήμα). Ιδίως όταν λέει πόσο θολή είναι η έννοια της Αριστεράς -ώστε να χωράει ακόμα και τη σοσιαλδημοκρατία- και πως χρειάζεται ένα καινούριο, συνεκτικό όραμα, για τη σοσιαλιστική, κομμουνιστική προοπτική (κι όχι μια αντιμνημονιακή σούπα), λες πως μπορεί να είναι ΚΚΕ και να μην το ξέρει.
Αλλά όχι. Και δεν είναι τόσο ενδιαφέρουσα τοποθέτηση, για να γίνει ξεχωριστό θέμα κι ανάρτηση, με τίτλο "στου Μπελαντή το ουζερί", όπως εισηγήθηκε το Λαϊκό Στρώμα.

Υπάρχει όμως και το σοβαρό κομμάτι της επετείου, που αξίζει περισσότερη προσοχή και εγείρει κάποια σοβαρά ζητήματα-ερωτήματα.

Το αίνιγμα της Σφίγγας για το λαϊκό κίνημα του περασμένου αιώνα είναι πώς οδηγήθηκε στην ήττα ένα τόσο μαζικό κι ισχυρό, παλλαϊκό μέτωπο, που είχε την εξουσία στα χέρια του αλλά την παρέδωσε. Κι η απάντηση σε αυτό δεν μπορεί ποτέ να είναι απλοϊκή και μονοδιάστατη, σαν τους διάφορους αντικομμουνιστικούς μύθους, που συμπυκνώνονται σε κλισέ κι έχουν αρχίσει να θυμίζουν διαφημιστικά σλόγκαν: Στάλιν, Γιάλτα, χαρτάκια, προδοσία, Βάρκιζα, μικροαστική βάση. (Αυτό το τελευταίο, που φλερτάρει με τον ταξικό αναγωγισμό, είναι ίσως και το πιο ενδιαφέρον, καθώς συνδέεται και με το ζήτημα της κοινωνικής σύνθεσης, κυρίως του δεύτερου αντάρτικου, που εξαπλώθηκε στην επαρχία και τους ορεινούς όγκους της χώρας, αλλά δεν πήρε μεγάλες διαστάσεις στα αστικά κέντρα).

Ακόμα και μια σωστή επισήμανση για τη λανθασμένη στρατηγική στόχευση του ΕΑΜ και τις προβληματικές θεωρητικές επεξεργασίες του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος εκείνη την εποχή, οφείλει να απαντήσει στο ερώτημα γιατί πχ οι Γιουγκοσλάβοι κομμουνιστές κατάφεραν να νικήσουν, έχοντας ακριβώς τα ίδια θεωρητικά εφόδια (κι αυτό ανεξάρτητα από τη μεταγενέστερη εξέλιξη της εκεί επανάστασης).

Χρειάζεται επίσης να διευκρινιστεί η σχέση μεταξύ στρατηγικής και στρατηγικού στόχου: ταυτίζονται ως έννοιες μεταξύ τους ή με τον όρο στρατηγική αποδίδουμε την πολιτική και κάποιες βασικές τακτικές επιλογές που οδηγούν στο στρατηγικό στόχο;
Αν ισχύει το δεύτερο (έστω και με διαφορετική διατύπωση) είναι προφανές ότι η στρατηγική που διαμόρφωσε το ΚΚΕ επηρέασε καταλυτικά εις βάρος του την εξέλιξη του αγώνα, ακριβώς τη στιγμή που έπρεπε να τεθεί καθαρά θέμα εξουσίας.

Αν όμως ισχύει το πρώτο, τότε η φράση "το ΚΚΕ δεν είχε διαμορφώσει σωστή στρατηγική" σημαίνει πως ουσιαστικά είχε απεμπολήσει το στόχο του επαναστατικού μετασχηματισμού της κοινωνίας και του σοσιαλισμού-κομμουνισμού και όχι πως πάλευε να φτάσει σε αυτό, με λάθος τρόπο και μέσα (κυβέρνηση εθνικής ενότητας, εκλογές, στάδια, κτλ). Κάτι που έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις εκτιμήσεις του κόμματος για την ιστορική του πορεία (ότι δηλ παρά τα λάθη και τις αντιφάσεις, ποτέ δεν υπέστειλε τη σημαία του αγώνα και της επανάστασης) όσο και με την ίδια την πραγματικότητα. Εκτός κι αν πιστεύει κανείς πως τα Δεκεμβριανά κι η έντασή τους ήταν η οφειλόμενη απάντηση της μαύρης αντίδρασης σε ένα κίνημα που δεν αμφισβητούσε την εξουσία της και δεν αποτελούσε σοβαρή επαναστατική απειλή.

Όσοι τέλος νομίζουν, με καφενειακούς-γηπεδικούς όρους, πως το λαϊκό κίνημα αυτοκτόνησε, χάνοντας ένα σίγουρο τέρμα προ κενής εστίας, πρέπει καλύτερα να σκεφτούν την οργανωμένη πρωτοπορία της εποχής, το ΕΑΜ/ΚΚΕ (που δεν ταυτίζονται πάντως) ως ένα παίκτη που έκανε μια μικρή εποποιία για να φτάσει ως εκεί και μετά από μια θαυμάσια ενέργεια, όπου διέσχισε όλο το γήπεδο, βγήκε τετ-α-τετ, αλλά χωρίς δυνάμεις και (βασικά) καθαρό μυαλό. Οπότε αντί να τον κράζουμε για το άχαστο γκολ που δεν πέτυχε, μπορούμε να τον θαυμάζουμε για όσα πέτυχε -κι ας μη στέφθηκαν με επιτυχία- και να διδαχτούμε από τα λάθη του.

Τα οποία μοιάζουν με τον παίκτη που πέρασε τους πάντες, έφτασε με την μπάλα στη γραμμή του αντίπαλου τέρματος και γύρισε πίσω για να τους ξαναπεράσει (και τελικά να χάσει την κατοχή -της μπάλας- και την αντίσταση). Περίπου σαν αυτό, που γράφει κάπου ο Μαρξ για τις αντιφάσεις της επανάστασης, που ρίχνει τον αντίπαλό της στο έδαφος και σταματά για να του επιτρέψει να σηκωθεί ξανά όρθιος.

Και να μην ξεχνάμε βεβαίως την ύπαρξη αυτού του αντιπάλου, ότι δηλ δεν παίζουμε μόνοι μας. Και ότι ο ταξικός εχθρός δεν είναι μόνο πιο ισχυρός (μέχρι να καταλάβουμε εμείς τις δικές μας δυνάμεις και να τις συγκεντρώσουμε) αλλά και πιο έμπειρος.

Η ώρα της αποτίμησης

Στο σημερινό, τελευταίο (για φέτος) φεστιβαλικό κείμενο, η κε του μπλοκ συγκεντρώνει όλα όσα δε χώρεσαν στα προηγούμενα -κάτι σαν τις κομμένες σκηνές των τηλεοπτικών σειρών- και μερικά που της έστειλαν και της υπέδειξαν άλλοι σφοι.

Όπως αυτό το πολύ ωραίο φωτογραφικό στιγμιότυπο που μου έστειλε ένας σφος αναγνώστης (δε γράφω το όνομα, γιατί δεν ξέρω αν θα ήθελε να αναφερθεί).

Γιατί αν γλιτώσει το παιδί και η σημαία, υπάρχει ελπίδα

Ή το διάλογο που μου μετέφερε -και μεταφέρω εδώ με την άδειά του- ένας άλλος σφος, με τον Αμερικάνο από τη Διεθνούπολη.

Τη δεύτερη μέρα, πήγα μια μακρά βόλτα από τη διεθνούπολη. Αφού ξεκίνησα από τους γαλλόφωνους (Γάλλους και Αλγερινούς) για να καταλήξω στο προφανές ότι οι δεύτεροι είναι σαφώς πιο της προκοπής, βρήκα την ευκαιρία να ρωτήσω τον εξωτικό για τα μάτια μου αμερικάνο σ/φο για τις αμερικανικές εκλογές.
-Ποιος πιστεύεις ότι θα κερδίσει;
-Λογικά η Κλίντον, αλλά εγώ ελπίζω ο Τραμπ.
-Γιατί το λες αυτό;
-Είναι πιο ξεκάθαρη η αντιπαράθεση μαζί του και δεν έχει το δημοκρατικό προκάλυμμα της Χίλαρυ (μέχρι εδώ ψιλοκατανοητό) και άσε που θέλει καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία ενώ η Χίλαρυ μας έφερε την Ουκρανία. 

Και κάπου εκεί ξαναγυρνάς από εκεί που άρχισες "Αμερικάνοι είναι"

Στα υλικά που είχε φέρει μαζί του ο Αμερικάνος, βρήκα επίσης ένα φυλλάδιο του λαϊκού σχολείου για μαρξιστικές-λενινιστικές σπουδές, με διάφορα μαθήματα (από το δια-ματ και τον ιμπεριαλισμό, ως την ΕΣΣΔ και τις άλλες ΛΔ), πιστωτικές μονάδες (λες να εφαρμόζουν και την Μπολόνια;), τιμοκατάλογο και το απαραίτητο απόκομμα-κουπόνι ενίσχυσης. Που σε εμάς είναι οικεία εικόνα από την εφημερίδα των ΣΕΚιτών, που το πήραν και το αντέγραψαν αυτούσιο από το εξωτερικό. Μόνο που αυτοί δεν έχουν αδελφά κόμματα ή έστω μακρινά ξαδέρφια, που κράτησαν μόνο το όνομα, χωρίς καμία (ιδεολογική) συγγένεια, αλλά μητρικές οργανώσεις και ενδοφατριακές αντιθέσεις-βεντέτες.

Ένα άλλο φυλλάδιό του μας παρουσίαζε τον αμερικάνικο σύνδεσμο φίλων των σοβιετικών λαών -κάτι σαν διάδοχο σχήμα του αμερικανο-σοβιετικού συνδέσμου φιλίας, που προσπαθεί να διασώσει τη σοβιετική κληρονομία -κι ανάμεσά τους κάτι σοβιετικά φιλμ, που θέλει να ψηφιοποιήσει, αλλά μέχρι τώρα έχει καταφέρει να τα μεταφέρει με το βανάκι ενός εθελοντή στη Νέα Υόρκη- και να προπαγανδίσει την επικαιρότητά της στον 21ο αιώνα. Κι ενώ περιμένεις να εκπροσωπεί ένα κάποιο πλήθος, βλέπεις μια φωτογραφία με οκτώ άτομα και τα σοβιετικά σημαιάκια τους -κι ένας ο φωτογράφος εννιά. (Όλοι εμείς εδώ στο στούντιο ΚΚΕ ψηφίσαμε, μόνο εγώ και η κάμερα είμαστε, που έλεγε κι ο Ζαραλίκος σε κάτι εκλογές). Αλλά και μόνο που (τρ)έχουν μια τέτοια πρωτοβουλία, στο στόμα του λύκου, είναι αξιέπαινοι.

Και σίγουρα έχουν πολύ καλύτερα υλικά από τα τουριστικά φυλλάδια που έφερε μαζί του ο Κουβανός σφος, όπου η πιο πολιτική αναφορά για το νησί της επανάστασης, είναι τα ονόματα των επαρχιών Σιενφουέγος και Γκράνμα, και οι πολιτικοί συνειρμοί που προαλούν.

Ή (πολύ καλύτερα) από το ενημερωτικό φυλλάδιο ΕΔΟΝews, που δίπλα από τον τίτλο δεν έχει πχ στίχους του Βάρναλη (όπως ο Οδηγητής) ή κάποιο κλασικό σύνθημα ("προλετάριοι όλων των χωρών γεννηθείτε", όπως ο Ρίζος) έχει το σύνθημα "άλλαξε κανάλι - οργανώσου στην ΕΔΟΝ". Και στο βασικό θέμα του τετρασέλιδου δελτίου, χαίρεται για τις συγκλίσεις στο Κυπριακό και σημειώνει:

"παρόλη την προσπάθεια που γίνεται και αναγνωρίζεται από τις δυνάμεις που θέλουν λύση, δεν παύουν να υπάρχουν και εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που συμπεριφέρονται ως να είναι σε παιδική χαρά, δίνοντας την εντύπωση ότι κάποιοι αντιπαλεύουν με κάθε τρόπο την προσπάθεια άρσης του status quo".

Σκληρή, ταξική αντιπολίτευση, αλλά δε μας λέει ποιες είναι οι δυνάμεις που θέλουν λύση, ποιες δε θέλουν και τι λύση είναι αυτή.

Η ΚΝ Βουλγαρίας Τσε Γκεβάρα είχε ένα γουστόζικο τρικάκι με έναν τύπο λαβύρινθου, που σχημάτιζε τα αδιέξοδα του καπιταλισμού και την έξοδο κινδύνου, που είχε ένα σφυροδρέπανο. Κι ένα ακόμα φυλλάδιο, με το χαρακτηριστικό mail επικοινωνίας kommunisti1919@gmail.com, μικρά κειμενάκια και φωτογραφικά στιγμιότυπα, όπου ξεχωρίζει και μια συνάντησή τους με αντιπροσωπεία από τη (φερόμενη ως) ΛΔ του Ντονέτσκ.

Οι Μεξικάνοι σφοι, στην μπροσούρα τους για τα εκατό χρόνια από την μπροσούρα του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, έχουν μια συλλογή πέντε άρθρων, εκ των οποίων τα δύο είναι μεταφρασμένα από τα ελληνικά: του Μαρίνου και του Στέφανου Λουκά ("σχέσεις εξάρτησης ή αλληλεξάρτησης").

Η μόνη που μπορεί να ήταν κάπως εξοικειωμένη με τη μαζική προσέλευση και το πλήθος (εκτός από τον Κουβανό που παίζει εκτός συναγωνισμού) ήταν η Πορτογαλίδα, γιατί το δικό τους φεστιβάλ γίνεται μία φορά το χρόνο στη Λισαβόνα (και δεν ταξιδεύει σε όλες τις πόλεις), σε ιδιόκτητο χώρο που ανήκει στο ΚΚ και έχει επτά μουσικές σκηνές!

Κλείνουμε το κεφάλαιο της Διεθνούπολης με την "εκκρεμότητα" για τους νέους Μπολσεβίκους, που είναι όντως η νεολαία του ΚΕΚΡ-ΕΚΚ, και θα το είχα καταλάβει κι εγώ, αν δεν διάβαζα διαγώνια το υλικό τους, όπου είχαν και μια ωραία γελοιογραφία, με τους (μισθωτούς) δούλους να τραβάνε με σκοινί το γιοτ της πλουτοκρατίας στη θάλασσα, τους πλούσιους στο καράβι να φωνάζουν "μην ταρακουνάτε (don't shake) το κοινό μας πλοίο" και από κάτω το χορευτικό σύνθημα-προτροπή.

Let's shake it.

Σε αυτόν το σύνδεσμο μπορείτε να διαβάσετε αποσπάσματα από την εισήγηση του Αμπατιέλου στο διεθνές σεμινάριο της ΚΝΕ (ο λόγος που άργησε να ξεκινήσει η εκδήλωση της Παρασκευής).

Σε άλλες κομμένες σκηνές-στιγμές.

Ο νόμος προσφοράς και ζήτησης δεν παίζει ούτε καν ρυθμιστικό ρόλο στο χώρο του Φεστιβάλ. Αλλιώς η πλεονάζουσα προσφορά του κυριακάτικου Ρίζου από δεκάδες ακροβολισμένους σφους θα έπρεπε να κάνει την τιμή του να κατρακυλήσει, όπως των μενίρ στο Οβελίξ και ΣΙΑ ή των ψαριών (και των αντικών) στην "Κατοικία των Θεών". Πχ με κάθε Ρίζο, δώρο ένα κεσεδάκι λουκουμάδες. Που οι δικοί μας ήταν πιο νόστιμοι και φτηνοί, αλλά κάποιοι (σαν τον Ιβάν Τζόνι) την πάτησαν, γιατί βαρέθηκαν να περιμένουν στην ουρά. [ΚΑΤ]

Της Μποφίλιου της έχει βγει το όνομα (γιατί άραγε;) ότι είναι κλαψιάρα, για να το θέσω κομψά. (Ακολουθεί φαϊτ-κλαμπική παρένθεση: αν ο Γκόντζος ήταν το σύνθημα "τι την έκανε την μπάλα ο θεός" για τον Γκάλη, η Νατάσα θα ήταν το ειρωνικό "κλάψε-κλάψε" στο Γιαννάκη). Κι όταν έκανε μια μικρή παύση ανάμεσα στα τραγούδια και ρώτησε έναν από την μπάντα της "πώς είναι η ζωή", φοβήθηκα πως θα είχαμε χαρακίρι επί σκηνής (γιατί η ζωή είναι χάλια), αλλά τελικά ακολούθησε το "έτσι είναι η ζωή και πώς να την αλλάξεις..." που πρέπει να είναι το ταβάνι της στα εύθυμα άσματα, αλλά δε δείχνει την προοπτική και πώς θα αλλάξει ο κόσμος. [ΚΑΤ]

Οι παππούδες που κάθονταν στην κεντρική περιμένοντας την ομιλία, πρέπει να ήξεραν τον ύμνο της ΚΝΕ λίγο καλύτερα από τους νεολαίους. Αλλά λογικό δεν είναι; [ΚΑΤ]

Στο χώρο υπήρχε και μια έκδοση (με DVD) των συντρόφων από τη Δράμα για την εξέγερση του 41' (μία από τις πρώτες αντιστασιακές εκδηλώσεις στην Ευρώπη) και τα πρακτικά από την πρόσφατη εκδήλωση του κόμματος, τον περασμένο Δεκέμβρη. Αλλά δε θα κυκλοφορήσει από τη Σύγχρονη Εποχή και δεν ξέρω πώς μπορεί να την προμηθευτεί, όποιος ενδιαφέρεται. [ΚΑΤ]

Τα περισσότερα βιβλία της ΣΕ ήταν σε τιμή προσφοράς -πχ τα πρακτικά της ιστορικής 12ης Ολομέλειας του 68', που είναι μια γκουμούτσα χίλιες σελίδες και βάλε, μόλις 12 ευρώ. Ενώ στις ειδικές προσφορές με το στοκ από τις παλιές εκδόσεις, μπορούσες να βρεις πχ μια συλλογή κειμένων για τις μεταλλάξεις της σοσιαλδημοκρατίας, με άρθρα (μεταξύ άλλων) του Κορτζίδη και του Μάκη Κοψίδη (για το ΠαΣοΚ, το δικομματισμό και τη συναίνεση). Ο άνθρωπος δεν έμεινε μόνο στη θεωρία, την αφομοίωσε και έφυγε για να την κάνει πράξη. [ΚΑΤ]

Στην έκθεση με τα αντικείμενα του ΔΣΕ, είδαμε τα πιστόλια του Μπελογιάννη και του Χαρίλαου, τα κιάλια και την πυξίδα του Φλωράκη (που όχι, δεν έδειχναν το Βορρά, επειδή προς τα εκεί ήταν η Μόσχα) και το χαρτοφύλακα του Ζαχαριάδη, που αν τον είχαμε σε στοκ, θα έκανε θραύση και θα ξεπουλούσε...

Κι επίσης, συγκλονιστικά χειρόγραφα, με στρατιωτικές εκθέσεις μαχητριών, που στην όψη έμοιαζαν με σχολικές, και εκκλήσεις μανάδων, για να σωθούν τα παιδιά τους από τις παιδουπόλεις της Φρίκης.

Καθώς και σημειώσεις τοπογραφίας για το πώς να διαβάζουμε τους χάρτες και άλλες οδηγίες, που έμοιαζαν με πανεπιστημιακό corpus: Τοπολογία ΙΙ, Ανάπτυξη Τακτικού Στρατού Ι, κτλ... [ΚΑΤ]

Στο στέκι πολιτισμού υπήρχε και μια έκθεση έργων τέχνης σπουδαίων αγωνιστών δημιουργών, αλλά είναι πρακτικό αδύνατο να γράψει κανείς για όλα.

Δεν πειράζει, για να ξανάρθουμε -όπως λέει και μια σφισσα.

Ή "(χρόνια πολλά) και του χρόνου", όπως είπαν σε ένα σφο που έδινε μπύρες στο μπαρ (όχι σε αυτό που μπήκε ο Βαφειάδης στο ανέκδοτο).

Ναι αλλά τι παραπάνω μπορεί να γίνει του χρόνου και μέχρι τα εκατό;

Μια σφισσα λέει πως πρέπει να (ξανα)φέρουμε κάποιο όνομα από το εξωτερικό. Λες να φέρουμε την ορχήστρα του Κόκκινου Στρατού για τα εκατό χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση; Και μετά ο πήχης πάει τόσο ψηλά, που θα πρέπει να νεκραναστήσουμε κάποιον (Λοΐζο, Ξυλούρη, Δημητριάδη, Μητροπάνο), για να τον ξεπεράσουμε.

Βασικά πρέπει ίσως να υπερβούμε το φαύλο, διαλεκτικό κύκλο του πολιτικού τραγουδιού. Οι μεγάλοι λαϊκοί αγώνες γέννησαν τη δική μας ηγεμονία στο χώρο των γραμμάτων και των τεχνών. Και τα τραγούδια του αγώνα έθρεψαν εν μέρει με τη σειρά τους τους αγώνες της μεταπολίτευσης και μας τρέφουν μέχρι σήμερα. Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν έχουμε επαφή με το καινούριο, αλλά ότι το καινούριο δεν έχει την ποιότητα να αντικαταστήσει το παλιό, που εξιδανικεύεται, όσο παλιώνει.

Και πόσο καινούρια μορφή είναι άλλωστε κάποια θεάματα; Η Γλυκερία έχει πχ την ίδια περμανάντ -κι ευτυχώς την ίδια φωνή- που είχε και στη δεκαετία με τις βάτες. Αλλά οι Ιμάμ Μπαϊλντί που είναι πιο νέοι τι διαφορετικό κάνουν, παρά μια ανακύκλωση του παλιού, κλασικού, λαϊκού τραγουδιού;

Σε κάθε περίπτωση, πάει κι αυτό το Φεστιβάλ, κι ας καρτερούμε το άλλο. Και -τώρα ναι- μπορούμε να πούμε καλό φθινόπωρο, καλό χειμώνα.

Αλλά αν κάποιοι νιώθουν τη μελαγχολία να τους σφίγγει την καρδιά, ας περιμένουν ως το επόμενο τριήμερο, για να γελάσουν με το Φεστιβάλ Σπούτνικ, που πρέπει να ψάξεις αρκετά, και με το μικροσκόπιο, για να βρεις ότι είναι της νεολαίας Σύριζα, με άλλο όνομα και χωρίς κεντρική πολιτική ομιλία, για να μην το(υς) καταλάβουν. Θέλει ο Συριζαίος να κρυφτεί και η ΔΦΑ δεν τον αφήνει.

Κι όπου έχει κερδίσει με το σπαθί της, από πέρσι, μια θέση και η (τρ-Ελενίτσα η) Βιτάλη...

Για πιο απαιτητικά γούστα, την Παρασκευή στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ γίνεται και η δημόσια έναρξη του Συνεδρίου του ΕΕΚ, που είναι αισίως το 15ο, για να επισφραγίσει τη στροφή του Σάββα προς το ΑΑΔΜ...

Κλείνουμε, όπως αρχίσαμε: με τη φοβερή ανταπόκριση του (ίδιου) σφου (και τον ευχαριστώ πολύ που μου την έστειλε), που ξεχώρισε την...

...απρογραμμάτιστη αφήγηση της συντρόφισσας Κατίνας (μαχήτριας του ΔΣΕ) στην έκθεση για τα 70χρονα του ΔΣΕ το Σάββατο. Έθιξε το φλέγον ζήτημα, που όπως χαρακτηριστικά είπε "όλοι το έχουν στο μυαλό τους αλλά κανείς δε τολμάει να ρωτήσει", δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ γυναικών και αντρών μέσα στις τάξεις του στρατού. Απέδωσε στον Άρη τη φράση"το πουλί σας το έχετε μόνο για κατούρημα" και την εντολή "όποιος αντάρτης προσβάλει μαχήτρια, αυτή έχει δικαίωμα να τον χτυπήσει με το όπλο και να τον σκοτώσει, ή αν δεν θέλει η ίδια να το κάνει, να μας το αναφέρει για να τον στήσουμε στα 6 βήματα για παραδειγματισμό", που λογικά την παρέλαβε κι αυτή ως αφήγηση από τους συναγωνιστές τις στο ΔΣΕ, καθώς όταν πιάστηκε στο τέλος του εμφυλίου ήταν μόνο 17 ετών, άρα δύσκολο να πρόλαβε τον ίδιο τον Άρη στο βουνό.

Στη συνέχεια, κι αφού μια σφισσα επέμεινε ιδιαίτερα να μας πει πως "γλίτωσε", η ίδια ταπεινά μας μίλησε για το πιάστηκε με κάποιες άλλες μαχήτριες, πως πέρασε απάνθρωπη ανάκριση ως διμοιρίτισσα για να αποκαλύψει από πόσους αποτελείται το τμήμα της και σε ποια κατεύθυνση πηγαίνει, στο τέλος μας άφησε άναυδους με το παρακάτω: Όταν καταδικάστηκε σε 3,5 χρόνια φυλακή ως ανήλικη από το έκτακτο στρατοδικείο Λαμίας, ένας γαλονάς χωροφύλακας (του οποίου τη φάτσα ακόμα θυμότανε) της πρότεινε να την βγάλει από τη φυλακή, να ζήσουνε μαζί και να τα 'κονομήσουν. Ήθελε να γίνει νταβατζής της. Και τότε του λέει η Κατίνα μας "Νόμιζες ότι επειδή είμαι αντάρτισσα το τέτοιο μου το έχω εδώ (δείχνοντας το κουτελό της); Εγώ του κούτελό μου το έχω καθαρό! Σα δεν ντρέπεσαι! Και πήγε με την αξιοπρέπειά της δέκα φορές πιο ψηλά στη φυλακή. Κι εσύ χάνεις φυσικά κάθε δικαιολογία και νομιμοποίηση να γκρινιάξεις για τη χρέωση τελευταία στιγμή στο μπαρ...

Υ.Γ: Όταν κάποιος ρώτησε τι γινόταν αν ένας μαχητής και μια μαχήτρια αγαπηθούν, απάντησε πάνω κάτω τα εξής "Έρωτας μπορούσε να υπάρχει, αλλά όχι επαφή. Τότε πολεμούσαμε, έπρεπε να έχουμε άλλα στο μυαλό μας. Μετά το γάμο θα τους παντρεύαμε. Και στο κάτω κάτω όταν είχες 10-20 καλαμπόκοσπορα για να περάσεις 10 και 20 μέρες, πως μπορούσες να σκέφτεσαι τέτοια";

Αγοραφοβία - Η τρίτη μέρα του Φεστιβάλ

Το Φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή (ή της ΚΝΕ και του Οδηγητή, όπως άκουσα να το λένε στις ομιλίες, οπότε είναι γραμμή) είναι ένα μέρος-θεσμός (ή αντιθεσμός, όπως θα έλεγε κι ο αναρχικός από ένα σκετσάκι του Ζαραλίκου), όπου μπορεί να υποφέρεις τα πάνδεινα: το μαρτύριο της σταγόνας ή της νεροποντής, του κρύου, του δυνατού αέρα, της ορθοστασίας, της τουαλέτας, του συνωστισμού (ποια Άμστελ και Ρεπούση), της κίνησης, του παρκαρίσματος ή του παστοσαρδελώματος στο λεωφορείο, της ομιλίας του ΓΓ που κρατάει πάντα σχεδόν όσο ένα ποδοσφαιρικό ημίχρονο (49 λεπτά χτες με τις καθυστερήσεις για τα συνθήματα), του ξεστησίματος την αμέσως επόμενη μέρα (ή την ίδια νύχτα), που θέλεις μόνο να ξεκουραστείς, της ατελείωτης ουράς στους λουκουμάδες και τα σουβλάκια, που (δόξα την αγία τριάδα των κλασικών) δε λέγονται καλαμάκια και βγάζουμε συνεννόηση. Και αφού τελειώσει όλο αυτό το μαρτύριο, το νοσταλγείς και περιμένεις πώς και πώς το επόμενο. Πιο πολύ κι από την επόμενη Κυριακή ή το επόμενο Μουντιάλ.

Δεν είναι διανομή με δελτίο. Αλλά η ουρά στους ταξικούς λουκουμάδες ΚΝΕ

Ο κόσμος χτες στο πάρκο Τρίτση ήταν πράγματι (χρατς-χρουτς) άπειρος.
Τόσο που μπορούσε να σε πιάσει αγοραφοβία κι ας μην είχες πριν. Και νοσταλγούσες τα χρόνια, που ήμασταν λέει σεχταρισταί και δεν ερχόταν τόσο πολύς κόσμος, σε βαθμό που να μην μπορείς να πας μπροστά, από τη μία σκηνή στην άλλη, καθώς προχωρά η ιστορία. Κι ήθελε πολύ αγώνα, τόλμη και αντοχή, για να το αποτολμήσεις (και βασικά η γνώση από άλλες φορές σε αποθάρρυνε).

Τόσο που σε ένα σημείο έσκασε όλο το Φεστιβάλ στα γέλια, όταν τα μεγάφωνα κάλεσαν το Μάκη Ταδόπουλο να πάει στην κεντρική, γιατί τον ψάχνει η γυναίκα του! Να χάνει η μάνα το παιδί και η σύζυγος τον άντρα...
Τόσο που δεν έπιανες πουθενά σήμα και θυμόσουν στην πράξη τα παλιά ρομαντικά χρόνια, που δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα για τις συνεννοήσεις.

Τόσο που στη λαϊκή σκηνή, γινόσουν σύγχρονος Αρχιμήδης, φωνάζοντας "εύρηκα" για κάθε άδεια καρέκλα που ανακάλυπτες και ψάχνοντας απεγνωσμένα μια άδεια (ελληνική) γωνιά να σταθείς και "τα γαν κινήσεις", για να χωρέσεις έξι καρέκλες κι ένα τραπέζι, το ένα πάνω στο άλλο, σαν (ιμπεριαλιστική) πυραμίδα.

Τόσο που φώναξε δυο-τρεις φορές ο Μάργκαρετ από σκηνής "γεια σου Παφίλη", για να χορέψει, αλλά όσο κι αν χτένιζες τους χορευτές με το βλέμμα, δεν τον έβρισκες πουθενά. Που 'σαι Θανάση; (και γιατί δεν έχεις τουίτερ -όπως τον ρώτησε ένας σφος).
Τελικά το βρήκε κάποιος άλλος σφος και το ανέβασε σήμερα στο Youtube, για να το δουν όλοι. Δώσε βάση να μαθαίνεις...



-Κι ύστερα που φώναζε ο Μαργαρίτης "γεια σου Μάκη", λες να ήταν ο Παπαδόπουλος;
-Μπα, μάλλον ο Μαΐλης θα ήταν, που είναι γνωστός μεγάλος γλεντζές.
Κι ο ΓΓ; Τι θα κάνουμε φέτος χωρίς ζεμπεκιά ΓΓ και διαδικτυακό σχολιασμό; Ήταν κι αυτός μια κάποια διασκέδαση...

Τόσο που δε μας έκαναν εντύπωση τα ιλιγγιώδη νούμερα που ανέφερε ο ΓΓ του ΚΚ Ινδίας (Μαρξιστικό) -τελικά δεν ήταν χαρρυκλυννική εφεύρεση το Μ-ΚΚΕ-Λ κι ο διαχωρισμός μαρξισμού-λενινισμού, που τον κάνουν και πολλοί αστοί ιδεολόγοι. Εκατό χιλιάδες μέλη και 40 εκατομμύρια μέλη στις μαζικές συσπειρώσεις του κόμματος -που αν το καλοσκεφτείς όμως δεν είναι παραπάνω από το 5% του συνολικού πληθυσμού.

Θυμάσαι παλιά Johnny Q (αν και είσαι λίγο μικρός) που οι σφοι εντυπωσιάζονταν με το Φεστιβάλ της Humanite στη Γαλλία και τα πλήθη που συνέρρεαν (ή τη νομιμότητα που απολάμβαναν, αν πάμε ακόμα πιο πίσω); Τώρα οι ρόλοι αντιστράφηκαν κι οι Γάλλοι με την Humanite έρχονται να θαυμάσουν το δικό μας Φεστιβάλ και τα δικά μας πλήθη, όπως κι όλες οι άλλες αποστολές, άλλωστε. Κι είναι κάτι μεταξύ αξίας ανεκτίμητης και διαπολιτισμικού σοκ να βλέπεις τη μισή Διεθνούπολη να ξεσαλώνει στο Μάργκαρετ και να χορεύει αυτοσχεδιάζοντας.

Τόσο που σε κάποιες ταβέρνες χτες τελείωσαν τα σουβλάκια, ενώ προχτές μετά τις δύο, άρχισαν να τα πουλάνε πενήντα λεπτά "για το δρόμο" (τελικά το έκαναν και χτες αυτό). Κι αν κάποια έβγαιναν λίγο σκληρά και κάπως κρύα, δεν πειράζει. Η οργάνωση είναι γενικά εγγύηση για οτιδήποτε σε  σχέση με τους πλανόδιους, που είναι λαχείο τι θα πετύχεις.
Βλέπεις (λουκουμάδες, σουβλάκια, κτλ) ΚΝΕ; Είναι καλό!
Προτιμήστε τα αγνά κνίτικα προϊόντα.
Όχι στο βρώμικο και τους πολιτικούς συνειρμούς του.

Αν και υπήρχαν πλανόδιοι, που προσαρμόστηκαν στο κοινό τους και τις ανάγκες του Φεστιβάλ. Πχ αυτός ο πάγκος με τα κοσμήματα, όπου έβρισκες ΟΓΕ, ΚΚΕ και σφυροδρέπανα σε αφθονία.

Ενώ ένας άλλος πουλούσε USB με δυόμισι χιλιάδες λαϊκά τραγούδια...

Τόσο που ο Ζαραλίκος αναρωτιόταν γιατί δε τον/μας βάζουν στην κεντρική, στη θέση της Μποφίλιου, για να χωρέσουμε όλοι οι χαβαλέδες (αυτός ξέρει ότι είμαστε τέτοιοι, αλλά η οργάνωση όχι). Έπεσε όμως σε κάτι γκρούπις-τζαστινμπιμπεράκια των Ονιράμα (οι επόμενοι στο πρόγραμμα), που τσίριξαν στην προαναγγελία τους και τα ρώτησε αν έχουν what's up, για να γίνουν φίλοι.

Γιατί ως γνωστόν (για τους fight-clubικούς φίλους) υπάρχουν τρία-τέσσερα είδη ανθρώπων στο Φεστιβάλ: τα μποφιλάκια, τα ονιραμάκια, η λαϊκή βάση του Μάργκαρετ, ουίσκι και Iron Maiden δίσκοι (ή USB με δυόμισι χιλιάδες τραγούδια). Ο Κατσώτης που είχε ένα ροδαλό χρώμα και έριχνε παλαμάκια στο χορό του Παφίλη.
Κι εμείς οι χαβαλέδες που ήρθαμε στο Φεστιβάλ να ακούσουμε το παραλήρημα του Χριστόφορου.

Αλλά πρώτα ήταν η ομιλία του ΓΓ. Κι ακόμα πιο πριν, το χορευτικό συγκρότημα του δήμου Πατρέων στο κρυμμένο (undercover) αμφιθέατρο, δίπλα στο στέκι του πολιτισμού. Κι ο πατρινός τύπος -λέει- ενθουσιάστηκε, που προσκλήθηκε το συγκρότημα στο κεντρικό φεστιβάλ της πρωτεύουσας και το θεώρησε σπουδαίο γεγονός, μεγάλης σημασίας. Η αρχοντοβλαχιά (που θα έλεγε το Λαϊκό Στρώμα) στα καλύτερά της.

Από την ομιλία του ΓΓ ξεχώρισα τη φράση για τη σήψη του συστήματος που επιστρατεύει λαγούς, ακόμα και σε βαθμό γελοιότητας (Λεβέντης) ή εγκληματίες -όπως ο Σώρρας. (Αλλά ας γίνουμε εμείς υπολογίσιμη δύναμη, για να τους αναγκάσουμε να σοβαρευτούν). Τις αιχμές για το ΑΚΕΛ -με την αποστολή της ΕΔΟΝ στην πρώτη σειρά- όπου δε χρεοκόπησε η δική μας πρόταση-εναλλακτική, αλλά η αυταπάτη για φιλολαϊκή διαχείριση με μια κυβέρνηση στο έδαφος του καπιταλισμού. Και στον αέρα μπορώ να σου πω, όπου πετούσε διαρκώς το drone, σα μεγάλο ενοχλητικό ζουζούνι και ανησυχούσε τον κόσμο: πίσω μου σε έχω σατανά -της ΕΤΕ.
Και την ουσιαστική προαναγγελία του 20ού συνεδρίου στους επόμενους μήνες (παρεμπιπτόντως σκέφτηκα πως δεν -έχω δει να- κυκλοφορούν πια, εδώ και μερικά συνέδρια, τα βιβλιαράκια που κάλυπταν το ενδιάμεσο διάστημα -την αντίστοιχη ολυμπιάδα- πχ από το 17ο στο 18ο Συνέδριο, από το 18ο στο 19ο, κοκ).

Προς το τέλος της ομιλίας, ένα παιδικό μπαλόνι έφυγε στον ουρανό, θυμίζοντας κάτι από Μίσα και τελετή λήξης της Μόσχας.
Ενώ εξίσου συγκινητικό ήταν να βλέπεις στην ομιλία όρθιους κάνα δυο σφους με σπασμένα πόδια (σαν βετεράνους πολέμου) και δεκανίκια. Παρεμπιπτόντως, η πατερίτσα είναι κάτι σαν το θηλυκό του πατερούλη, στήριγμα κι αποκούμπι στα δύσκολα...

Σκέψου να 'ταν το πάτωμα ασπρόμαυρο
και να 'σουν το πιόνι...

Από την υπόλοιπη βόλτα, συγκράτησα τη γωνιά για τα λίγο μεγαλύτερα παιδάκια, δίπλα στον παιδότοπο, με το φοβερό όνομα "μικρόκοσμος" -που έχει κι ωραίους πολιτικούς συνειρμούς, με μια δόση αυτοσαρκασμού. Τη γωνιά του σκακιού, για όλες τις ηλικίες και διαστάσεις. Και τη γωνιά της ιστορίας, όπου πετύχαμε ένα μικρό βίντεο-ντοκιμαντέρ και στο τέλος ερωτήσεις κατανόησης πάνω στο βίντεο, με την ιστορική εικόνα της κόκκινης σημαίας στο Ράιχσταγκ.
-Γιατί έγινε τόσο γνωστή αυτή η φωτογραφία;
-Κυρία να πω, να πω, να πω; Κυρία, κυρία, κυρία...
Κι είναι στη μικρή, ανέμελη ηλικία, που λογικά δε θα έχουν ακούσει κάτι για τα δυο ρολόγια (κείμενο επ' αυτού προσεχώς).

Γιατί έγινε διάσημη παιδιά αυτή η φωτογραφία;

Με κέρδισε επίσης το κουίζ στο περίπτερο για τα ναρκωτικά, όπου η κρίσιμη τελευταία ερώτηση έλεγε:
Ποιος ποιητής έγραψε το στίχο "χασίσι αν θες μετά χαράς, μα όχι λευτεριά".
Α. Ο Καρυωτάκης. Β. Ο Σεφέρης Γ. ο Κώστας Βάρναλης
Κι αφού απάντησαν το γάμα κι οι δύο παίκτες και περιμέναμε για το τυπικό την επιβεβαίωση, η συντρόφισσα-παρουσιάστρια (που το 'χε γενικά) το έριξε στην πλάκα.
Ε, στο φεστιβάλ της ΚΝΕ είμαστε, τι άλλο θα ήταν...

Την ίδια στιγμή στη μαθητική σκηνή, έπαιζε η μπάντα του ΚΕΘΕΑ με τη Γιώτα Νέγκα, που ήταν προσθήκη της τελευταίας στιγμής στο πρόγραμμα και είπε πολύ ωραία το Soldier of Fortune, σε κάτι τελείως διαφορετικό από ό,τι μας είχε συνηθίσει.

Στη λαϊκή και τον Πετρολούκα, πέτυχα ένα τραγούδι με... παραδοσιακό, αντισεξιστικό στίχο, που έλεγε για "τα παιδιά μαζί με τα κορίτσια". Love sex, hate sexism, που έλεγε και το μπλουζάκι των Αυστριακών.
Κι έστρωσε το έδαφος για τον Ζαραλίκο στη μαθητική, που εξηγούσε γιατί δεν είναι σεξιστικό το "αγάπη μόνο ρε μουνιά". Άσε που το "μόνο" δηλώνει αποκλειστικότητα, "μόνο ΑΕΚ", "μόνο ΚΚΕ", κτλ. Ενώ πιο πριν ανέλυε ότι "πούστης είναι αυτός που κόβει συντάξεις και μισθούς", πχ ο Αντώνης Σαμαράς κι όχι ο Τρύφωνας.

Κι είπε ένα σωρό άλλα, παλιά και καινούρια. Για τη γειτόνισσά του που δεν ψήφισε Σύριζα αλλά Αλέξη (όπως η Πάολα στο δικό της μυαλό ψήφιζε Αλέκα) και δεν εμπιστεύεται τα δωρεάν φάρμακα της Κούβας, γιατί το τζάμπα δε (θα) είναι καλό. Κι άντε να πείσεις εσύ για την αλήθεια τον κόσμο, που έχει εθιστεί στο ψέμα και τη διαφήμιση.

Για τη Χαρά από το κοινό, που θα καθόταν στο ΓΓ, που είναι εργάτης στο κρεβάτι, οκτάωρο και "η φάμπρικα, η φάμπρικα δε σταματά".
Για το "μπάφος και επανάσταση" στην πλατεία των αγανακτισμένων. Και το δημοψήφισμα όπου έγινε το "όχι", "ναι" και το 39% πλειοψηφία, αλλά εμείς που είμαστε κολλημένοι και σταλινικοί δεν καταλαβαίνουμε πώς λειτουργεί η αστική δημοκρατία.
Για τον Κουβέλη που έγινε υπουργός δικαιοσύνης το 89' κι αντί για τον Ανδρέα δίκασε τα πάμπερς.
Για τα παιδιά του γηπέδου που πρέπει να τα έχουμε από κοντά και να μην τα χαρίζουμε στους άλλους
Και για τα κανονικά παιδιά που μαθαίνουν από μικρά πως όταν χτυπάνε στο τραπεζάκι περπατώντας, δε φταίνε αυτά, αλλά το "κακό τραπεζάκι", οπότε άντε μετά να μάθουν να κάνουν αυτοκριτική.

Κάπου στο ενδιάμεσο είπε επίσης ότι αφού μας συμπεριφέρονται λες και είμαστε εξαρτημένοι, ας εξαρτηθούμε κι εμείς -κάτι που έχει και πολιτικές προεκτάσεις. Λες να είναι και ο Ζάραλος ένας... "οποτουρνίστα" -όπως το έγραψε κατά λάθος στο βίντεο; Ευτυχώς ήταν όμως κάνα τριχίλιαρο κόσμος, μες στο νερό (σχεδόν κυριολεκτικά για κάποιους που σκαρφάλωναν στα κάγκελα δίπλα στη λίμνη), οπότε οι περισσότεροι ήταν μακριά από την οθόνη και δεν το είδαν.

Το πρόγραμμα τελείωσε κατά τις τρεις -ενώ προχτές ο Φάκαρος το πήγε ως τις τέσσερις, με ικαριώτικα ωράρια και προγραμματισμό.
Αλλά έχουν μείνει ένα σωρό άλλα, τα οποία δεν μπόρεσαν να μπουν. Οπότε θα χρειαστεί ένα ακόμα κείμενο αποτίμησης και "παραλειπόμενων" με όσα δε χώρεσαν.

Πολύ κρύο εφέτος

Ή θα βρέξει ή θα χιονίσει ή κακό καιρό θα κάνει

Ο κόσμος ήταν πολύς κι ήρθε πιο κοντά-πιο κοντά, για να ζεσταθεί, κι ας μην ήταν μουσκεμένα τα (χιλιο)μέτρα που κάλυπτε από τη μία σκηνή στην άλλη. Και τα εμπειρικά δεδομένα έπαιζαν μπουνιές μεταξύ τους. Γιατί καταλαβαίνεις ότι ήρθε πολύ κόσμος από τα κινητά που πιάνουν σήμα με αίτηση και τους δρόμους που φρακάρουν από το πλήθος, αλλά όταν πας στη λαϊκή σκηνή για γκραν φινάλε, όταν τελείωσαν όλες οι άλλες, υπό Κ.Σ. δε θα έβρισκες ούτε καρεκλοπόδαρο ή μέρος να (ζε)σταθείς. Αλλά χτες δεν ήταν και τόσο δύσκολο, γιατί πολλοί είχαν σηκωθεί να χορέψουν για να ζεσταθούν κι οι άλλοι μισοί στο σπίτι βρίσκονται, γιατί δεν άντεξαν την πάλη με το κρύο ως το τέλος και έφυγαν νωρίτερα. Αυτά είναι τα "τυχερά" του Σεπτέμβρη.

Κανονικά, το πρόγραμμα της δεύτερης μέρας θα ξεκινούσε με τριμερή, διαβαλκανική συζήτηση (ΚΝΕ, Σέρβοι και Τούρκοι) για την πάλη των λαών της περιοχής. Αλλά προφανώς υπήρχε κάποια συλλογική διαδικασία με τις αποστολές της Διεθνούπολης, γιατί την προγραμματισμένη ώρα δεν ήταν σχεδόν κανείς στο χώρο και τα περισσότερα περίπτερα ήταν κλειστά. Όταν τελικά ξεκίνησε η συζήτηση, έπεσε πάνω στις άλλες και χάθηκε. Βλέποντας όμως το βίντεο έμεινα με την απορία πώς να είναι στα αγγλικά (και στα σέρβικα) αυτό το "μακελεύω" που διάβασε η σφισσα από το κείμενο που είχε μπροστά της, μεταφρασμένο στα ελληνικά.

Η κεντρική συζήτηση της λαϊκής (που συμπληρώνει διαλεκτικά τη σημερινή λαϊκή ομιλία στην κεντρική) είχε καταμερισμό εργασίας. Χρέη συντονίστριας είχε η Χαχάμη που διάβασε ενδιάμεσα κι ένα ιντερμέδιο-παρέμβαση για το φοιτητικό κίνημα.

Ο Μάκης Παπαδόπουλος ανέλυσε το διεθνές πλαίσιο, με την αναιμική ανάκαμψη της καπιταλιστικής ΕΕ, που μόλις ανέκτησε τα οικονομικά μεγέθη του 08', πριν την κρίση, αλλά δε διαθέτει τις ευνοϊκές συνθήκες που είχε τότε (φτηνό πετρέλαιο και σχετικά υποτιμημένο ευρώ, ως προς το δολάριο). Μίλησε για την ανακοπή της διαδικασίας εμβάθυνσης της ολοκλήρωσης της ΕΕ, τα νέα πλήγματα που μπορεί να δεχτεί η συνοχή της μετά το BRexit (πχ στο ιταλικό δημοψήφισμα) και τις αντιθέσεις που ανέδειξε το τελευταίο (με τη Γερμανία πχ να απειλεί τις βρετανικές τράπεζες με αποβολή από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Ζώνη). Και για το σανό (δεν το είπε έτσι) που μοιράζει ο Σύριζα για τη "συμμαχία του Νότου" και τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, που θα αλλάξουν τάχα τα πράγματα.
Γενικά, όπως σχολίασε κι η Ρένα Δουρου-τι, οι προοπτικές διαγράφονται ζοφερές: η θα βρέξει ή θα χιονίσει ή σκατά καιρό θα κάνει (περίπου όπως και στο Φεστιβάλ). Εκτός και αν πάρουμε τις τύχες και τον καιρό στα χέρια μας (στο σοσιαλισμό, ως γνωστόν, θα διαθέτουμε και τέτοιες δυνατότητες παρέμβασης στους φυσικούς, απρόβλεπτους παράγοντες).

Ο Πρωτούλης ξεκίνησε με ένα λιτό, δωρικό "γεια χαρά" (όπως έκλεινε ο Ζαχαριάδης). Και συνέχισε προσπαθώντας να δώσει μια απάντηση στο ερώτημα που πλανάται πάνω από το κίνημα: γιατί δεν αντιδρά ο κόσμος ή είναι τόσο αναιμικές (σαν καπιταλιστική ανάπτυξη) οι αντιδράσεις του απέναντι στην κατάσταση που βιώνουμε. Κι ανέδειξε μια σειρά αιτίες (εργοδοτικός συνδικαλισμός, η πάλη ενάντια στις συνέπειες, κτλ) που βάζουν προσκόμματα, αλλά και τη σημασία των αγώνων που γίνονται και βάζουν φρένο στους αντιλαϊκούς σχεδιασμούς, ακόμα κι αν δεν τους ανατρέπουν. Ενώ απεύθυνε ανοιχτό κάλεσμα σε κάθε σύλλογο, σωματείο κι απλό, ανήσυχο συνδικαλιστή, εν όψει της πανελλαδικής συνδιάσκεψης του ΠΑΜΕ, στο ΣΕΦ, τον προσεχή Νοέμβρη (μετά το Πολυτεχνείο).

Άφησε όμως το Μάκη να κάνει σόλο στον επόμενο γύρο, των ερωτοαπαντήσεων (πιθανότατα λόγω χρόνου), που έχει πάντα το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Και χτες είχε ένα λαϊκό τύπο-συγγραφέα, με... φωνή τέσσερα -για όσους ακούνε Fight-Club: μεγάλε γκουρού της οικονομίας, κι εσύ ο άλλος δίπλα του...

Ανάμεσα στις ερωτήσεις ήταν μία για τις σχέσεις μας με το ΚΚ Κίνας, που θα μπορούσε να απαντηθεί και με δυο λέξεις: απλή συνωνυμία. Και μία ακόμα για μια πιθανή έξοδο από την ΕΕ, ως στόχος, που όμως "δεν προφυλάσσει από αυταπάτες" για άμεση βελτίωση των πραγμάτων σε αυτό το πλαίσιο, και δε θωρακίζει από αντικαπιταλιστική σκοπιά το κίνημα. Χώρια που οι δυνάμεις, στις οποίες θα μπορούσε να στηριχθεί θεωρητικά ένα τέτοιο εγχείρημα μερικής ρήξης, δηλ η Κίνα και η Ρωσία (για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους), προτιμούν την Ελλάδα εντός ΕΕ, ως εμπορικό κόμβο εισόδου των προϊόντων τους στην ευρωπαϊκή αγορά.

Την ίδια στιγμή στο Στέκι Πολιτισμού γινόταν η εκδήλωση για το αποτύπωμα που άφησε ο ΔΣΕ και οι μαχητές του στη λογοτεχνία, αλλά ο χωροχρόνος (μεγάλες αποστάσεις κι η χρονική σύμπτωση με τη συζήτηση της λαϊκής) δεν άφηνε πολλά περιθώρια. Μπορεί όμως να κράτησε κάποιες σημειώσεις ο Οικοδόμος, που δεν τα χάνει κάτι τέτοια.

Δεν μπορώ να πω ότι το χτεσινό καλλιτεχνικό πρόγραμμα τράβηξε ιδιαίτερα την προσοχή μου, αλλά αυτά είναι λίγο υποκειμενικά (και εν μέρει αντικειμενικά, αν σκεφτείς πως κάποια τα είχαμε ξαναδεί μία βδομάδα πριν στη Θεσσαλονίκη, πχ Γλυκερία κι Ιμάμ Μπαϊλντί, που πρέπει να τράβηξαν και τον περισσότερο "άσχετο κόσμο"). Στη λαϊκή σκηνή, είχαμε προσθήκη της τελευταίας στιγμής τον στρασάτο Μάγκα, γιατί "είμαι δικός σας" και γιατί ένα κλαρίνο (του Πετρολούκατς αύριο) δεν είναι ποτέ αρκετό. Ενώ στην κεντρική, η Γλυκερία ξεσήκωσε τον κόσμο, όπως φαίνεται από το παρακάτω στιγμιότυπο με την ειρηνική συνύπαρξη της ηλικιωμένης κυρίας με τα άσπρα (που δεν έβαλε κ... κάτω) και των δυο μαυροφορεμένων γκοθούδων, που της κρατούσαν το ρυθμό με παλαμάκια.

Αξία ανεκτίμητη

Κι επίσης, όσοι είναι παλικάρια, τη ζωή τους την περνούν στις σκαλωσιές. Σαν το σφο-φωτογράφο-μασκότ, που ανεβαίνει παντού και κινείται διαρκώς σαν βεγγόνιο-ηλεκτρόνιο -θυμάμαι, ακόμα και στο διάλειμμα της μαραθώνιας πορείας το Μάη, έπαιζε μπάσκετ.
Θα το θυμάται και ο σφος από την Κομοτηνή, που ζει το πρώτο του φεστιβάλ στο Τρίτση και πρέπει να έχει πάθει με τις αποστάσεις, ό,τι παθαίνουμε όλοι, όταν ερχόμαστε πρώτη φορά στην Αθήνα με τις αποστάσεις από το ένα μέρος στο άλλο.

Στη μάχη των φαγώσιμων κερδίζουν εύκολα το κεμπάπ κι οι ταξικοί, κνίτικοι λουκουμάδες, που έχουν μια τεράστια ουρά, από εδώ ως τα Μακ-Ντόναλντ της Μόσχας. Αλλά το ψωμάκι που έδωσε η σφισσα με το κεμπάπ, ήταν μικρό σαν αντίδωρο και μου ήρθε να τη χειροφιλήσω για να την καλοπιάσω.
Την ευχή σου κι άλλο ένα ψωμάκι, συντρόφισσα...
Πολύ καλό -για φεστιβάλ- είναι και το κρασί, που -αν δεν κατάλαβα κάτι λάθος από τις κούτες που είδαμε- πρέπει να είναι παραγωγής Μπούτα.

Όλα αυτά μας αφήνουν χωροχρόνο για μια βόλτα στη Διεθνούπολη, που φέτος είχε τη μαζικότερη προσέλευση των τελευταίων ετών.
Η βόλτα ξεκινούσε από τους Κύπριους της ΕΔΟΝ, που είχαν ένα φυλλάδιο "διάλογος" και τη συζήτηση με το συγγραφέα, που ακολούθησε την παρουσίαση του βιβλίου του Μπογιό "είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε", πιθανότατα γιατί αυτό ήταν ό,τι πιο κοντινό στις θέσεις μας είχαν να εκθέσουν. Είχαν επίσης κι ένα ταμπλό με διάφορα στιγμιότυπα και μια φωτογραφία του Χριστόφια με τον Τσάβες, όπου ακούς νοερά μέσα σου το Λαϊκό Στρώμα (με φωνή τέσσερα) να ρωτάει: Ποιος είναι ο πιο αριστερός; (Με το πιστόλι στον κρόταφο, ο Τσάβες).

Παρακάτω συναντήσαμε το περίπτερο της Ένωσης Παλαιστίνιων Εργαζομένων, της Ένωσης Παλαιστίνιων Φοιτητών, κι ενώ περίμενες και την αγροτική ένωση, για να συμπληρωθεί το σύνθημα, έσπαγε το σερί κι έμενες με την αίσθηση του ανεκπλήρωτου.

Οι Ούγγροι είχαν έργα όλων των Κιμ (εκτός από τον τελευταίο), κόκκινους μπερέδες για να ξεχωρίζουν (που το έκαναν ούτως ή άλλως, λόγω γραφικότητας) κι ένα μολυβένιο στρατιωτάκι, με στολή και μπερέ, δίπλα στο περίπτερο, που καθόταν ακίνητος (κι ακοίμητος) φρουρός, σαν κέρινο άγαλμα!

Οι Μεξικάνοι είχαν τα πιο μεθυστικά χρώματα στα μαντίλια τους (πέντε ευρώ το ένα, που θα πάνε για την ενίσχυση των εκπαιδευτικών) αλλά καθόλου παρδαλές τοποθετήσεις, πχ στο βιβλίο τους για τα εκατό χρόνια από την μπροσούρα του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό.
Οι (καλοί) Ισπανοί δίπλα τους είχαν τόμους με τα Άπαντα του Στάλιν -κι η πλάκα είναι πως τον τόμο τον λένε κι αυτοί tomo, αλλά το Στάλιν Estalin, γιατί ε-σκοντάφτει η γλώσσα τους, όταν βρίσκουν [s] πριν από σύμφωνο, στην αρχή της λέξης. Και φορούσαν όλοι τους μπλουζάκια με το τελευταίο τους συνέδριο, τον περασμένο Μάρτη στη Μαδρίτη, για το οποίο είναι προφανώς πολύ περήφανοι. Λες να βγάλει το Κόμμα μπλουζάκια με το 19ο Συνέδριο και το ΙΚΕΑ με το 15ο;

Οι Πορτογάλοι είχαν το περιοδικό AGIT (ωραίο όνομα) και το στίγμα της κυβερνώσας αριστεράς. Σε αντίθεση με τους ομόγλωσσούς τους Βραζιλιάνους, που δε συμμαχούν με τη Ρούσεφ κι η σχέση τους με το ΚΚ, που τη στήριζε, είναι περίπου σαν αυτή του Σύριζα με το Κα-Κα-Ε (ω ναι, έτσι μας λένε): δηλαδή καμία.

Οι Βραζιλιάνοι είχαν κι ένα ωραίο μπλουζάκι με το Ζοάο Σαλντάνια, σπουδαίο κομμουνιστή, δημοσιογράφο και ομοσπονδιακό τεχνικό της Σελεσάο, που τα έσπασε με το Βραζιλιάνο δικτάτορα, πριν το Μουντιάλ του 70' και αντικαταστάθηκε από το Ζαγκάλο, σε μία από τις καλύτερες βραζιλιάνικες ομάδες όλων των εποχών.

Ζοάο χωρίς φόβο

Ένας Γιούγκος φορούσε μπλουζάκι της KGB, οπότε εντάξει, δεν είναι τιτοϊκοί. Ή μήπως είναι γιατί η KGB συγκροτήθηκε επί Νικήτα κι αντικατέστησε τη "σταλινική" NKVD; Αλλά όχι, γιατί οι Σέρβοι πουλούσαν -μαζί με έναν τόνο κονκάρδες- για 40 ευρώ ένα αυθεντικό μετάλλιο Στάλιν. Κι όπως είπε η Ελληνίδα σφισσα δίπλα τους, αφού κατάφεραν να πουλήσουν για 80 ευρώ ένα μεταλλικό προσωπείο του Λένιν, έχουν αρκετές ελπίδες...

Οι Βενεζουελάνοι είχαν τα μπλουζάκια με το έμβλημα του κόμματός τους που έχει για σήμα έναν κόκορα, να θυμίζει συνειρμικά το "Ξύπνα Βασίλη".
Οι Αυστριακοί είχαν μπλουζάκι με το σύνθημα LOVE SEX - HATE SEXISM. Αυτοκολλητάκι EAT the RICH, όπου τα μαχαιροπίρουνα σχημάτιζαν κάτι σαν σφυροδρέπανο. Κι ένα βιβλίο με στίχους αγωνιστικών τραγουδιών (Auf, auf zum kampf), που είχε μεταξύ άλλων το Bandera Negra
Τι έγινε ρε παιδιά, πότε μαύρισαν τόσο οι σύντροφοι;

Οι Πολωνοί μοίραζαν μια έκκληση αλληλεγγύης στο Πολωνικό κόμμα, ενάντια στις αντικομμουνιστικές διώξεις. Και δεν είχαν σχεδόν καθόλου διακριτικά την πρώτη μέρα (σε βαθμό που να αναρωτιέσαι αν τους τα έχουν ήδη απαγορεύσει εντελώς στη χώρα τους). Αλλά η τάξη με τα σφυροδρέπανα και τα κόκκινα λάβαρα αποκαταστάθηκε τη δεύτερη μέρα.

Ο Κουβανός ήταν νεολαίος μόνο με την πολύ ευρεία έννοια -που δεν ήταν πάντως ασυνήθιστη στις ΛΔ και τα στελέχη της νεολαίας τους.
Η ΚΝ ΗΠΑ -που κάποιοι μπορεί να κοιτούσαν κάπως καχύποπτα- δεν είναι η νεολαία του σχεδόν σοσιαλδημοκρατικού ΚΚ ΗΠΑ, αλλά της Ένωσης Κομμουνιστών ΗΠΑ, και αυτό μας ανακουφίζει, όποιοι κι αν είναι οι σφοι (αφού είναι σφοι).

Οι Γερμανοί στο επεξηγηματικό έντυπο που μοίραζαν προσδιορίζονταν ως "αυτο-οργάνωση" και μας άφηναν με την απορία.
Όπως επίσης κι οι Ρώσοι Μπολσεβίκοι, που συμμετέχουν στο Ροτ Φροντ, αλλά δεν ξέρω ποια είναι η σχέση τους με το ΚΕΚΡ και το ΚΚΡΟ. Όπως δεν το ξέρω και για τους "Κομμουνιστές" που πήρανε ένα 3% στις πρόσφατες ρώσικες εκλογές και πρέπει να είναι κάτι σαν "τρίτη συνάντηση" μεταξύ των δύο.

Το καλύτερο όμως μας το φυλούσε ο όχι και τόσο νεολαίος από τη βουλγάρικη νεολαία Τσε Γκεβάρα.
Και γιατί την είπατε Τσε Γκεβάρα κι όχι Ντιμιτρόφ; τον ρώτησα.
Γιατί είναι μεγαλύτερος επαναστάτης, μου απάντησε. Ο Ντιμιτρόφ ήταν ο σπουδαιότερος συνδικαλιστής, αλλά ο Τσε (ο) μεγαλύτερος επαναστάτης.
Και με άφησε να αναρωτιέμαι αν έχασα κάτι στη μετάφραση.

Στο επόμενο τραπεζάκι της αλβανικής νεολαίας Κεμάλ Στάφα, δε ρώτησα τίποτα (και γιατί δεν την είπατε Εμβέρ Χότζα;)
Ούτως ή άλλως ήταν το μόνο πράγμα που δεν είχε το όνομα ή την εικόνα του Χότζα. Που μπορούσες να τον δεις ακόμα και σε μια καρτ-ποστάλ να παίζει (κάτι σαν) μπουζούκι και να μαζεύει γύρω του το λαό του, ευτυχισμένο.

Ο πάγκος είχε επίσης μια σειρά έργα του, για την Κίνα, για τον ευρωκομμουνισμό (που είναι αντι-κομμουνισμός κι ένα με τον τίτλο HRUSHUVIANET -ή κάτι τέτοιο, που δε χρειάζεται μετάφραση). Αλλά και την ιστορία του αλβανικού κόμματος στα ελληνικά (που τα μιλούσε κουτσά-στραβά και ο Αλβανός σφος).

Η Διεθνούπολη ήταν πραγματική Βαβέλ, όχι τόσο λόγω της γλώσσας που (δε) μιλάνε κάποιοι, αλλά της πολιτικής γλώσσας, που δεν είναι πάντα κοινή. Κι όταν έπαιξε από τα μεγάφωνα, την πρώτη μέρα, Άσιμος "και στην κομμούνα να είμαι οπορτούνα", ήταν σαν να άφηνε υπονοούμενα για μερικές αποστολές -ονόματα δε λέμε, υπολήψεις δε θίγουμε.

Σήμερα το τριήμερο κλείνει με την ομιλία του ΓΓ, με το σόου του Ζαραλίκου, και με after φάση (για τους ξενύχτηδες) στο Μαργαρίτη.

Φεστιβάλ παντός καιρού

Η βασική ανησυχία ήταν πως ο καιρός θα μας τα έκανε μούσκεμα και θα χοροπηδούσαμε στο χώρο χαρούμενοι σαν το Σινάτρα, στο singing in the rain, που θα ήταν κι ο τίτλος της ανάρτησης. Τελικά τη βγάλαμε καθαρή, με μερικές ψιχάλες μόνο, και λίγη λασπουριά, που πρέπει να έγινε πηλός ως το τέλος της βραδιάς, με τόσο πάτημα. Αλλά συνηθισμένα τα βουνά απ' τα χιόνια και οι σύντροφοι από τη λάσπη, βρώμικη κι αντικομμουνιστική. Κι αφού δεν τα κατάφερε ούτε ο τίμιος προλετάριος Κακοφωνίξ να συγκινήσει τους ουρανούς και να τους ανοίξει, όπως την πρώτη φορά που ήρθαν στο Φεστιβάλ, τίποτα-τίποτα δε μας σταματά.

Ο καιρός (γαρ ου μενετός) βασικά πρέπει να είναι σαν τη γυναίκα του Καίσαρα, να μην είναι μόνο τίμιος -σαν τον καλλίφωνο προλετάριο- αλλά να φαίνεται κιόλας, από το πρωί -σαν την καλή μέρα. Γιατί αλλιώς λυγίζει τους αναποφάσιστους και μειώνει την προσέλευση του κόσμου. Οπότε αφήνει περισσότερο χώρο (και καρέκλες) για τους αποφασισμένους που πήγαν.

Κι οι οποίοι είχαν χτες δωρεάν εισιτήρια -αρκεί να μην παρανόησαν για τι πράγμα ήταν. Όπως χτες καθ' οδόν, στο Β 10.
-Σήμερα έχει και δωρεάν εισιτήρια.
-Αλήθεια;
-Ε ναι, είναι νομίζω μια πανευρωπαϊκή ημέρα για κάτι.
-Κι εμείς δηλ, τζάμπα πήραμε τα εισιτήρια;
-Για τα λεωφορεία λέω.
-Α, είπα κι εγώ.

Πρώτη στάση στη Διεθνούπολη, με μπόλικο υλικό για ολόκληρη ανάρτηση (θα το παρουσιάσουμε σε επόμενη ανάρτηση) και το Μαρίνο συγκινημένο να τους παίρνει σχεδόν όλους αγκαλιά, προτού πάει απέναντι να ακούσει τον Ελισαίο, στη συζήτηση για την προσφυγιά και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Που ξεκίνησε με τα αποτελέσματα μιας έρευνας με ερωτηματολόγια σε φοιτητές και κάρτες με γραφήματα, που δεν μπορώ να πω ότι τα καταλάβαμε πολύ καλά από την παρουσίαση της σφισσας συντονίστριας (τουλάχιστον όχι από εκεί που βρισκόμασταν). Δεν πειράζει όμως, χίλιες φορές να είναι καλή και συνεπής σφισσα, παρά καλός δημο(σ)κόπος, σαν τον Θεοδωρικάκο, που άργησε λίγο (μπλέχτηκε και με τα πολιτικά) αλλά βρήκε την κλίση του. Μπορεί βέβαια να έφταιγε και η δυνατή μουσική από τα μεγάφωνα της Διεθνούπολης, που μας συνόδευσε στο μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης, μαζί με τη χορωδία της παράστασης που ανέβαινε παραδίπλα, στη λαϊκή σκηνή. Φως φανάρι πως το ρωσόφιλο μπλοκ σαμποτάρισε το Βαγενά.

Ο οποίος είπε πολλά κι ενδιαφέροντα. Για τις οργανώσεις τύπου ISIS, που μικρή σημασία έχει αν ξέφυγαν στην πορεία από τον έλεγχο των ιμπεριαλιστών ή κατασκευάστηκαν ακριβώς για να τους δώσουν το πρόσχημα της επέμβασής τους. Για τους ανταγωνισμούς συμφερόντων στην Ουκρανία και τη Συρία (με την επίμαχη ΑΟΖ). Για τη Ν. Αφρική που έχει τόσα εργοστάσια, όσα όλη η υπόλοιπη αφρικανική ήπειρος. Για τις περιφερειακές δυνάμεις και το διαρθρωτικό σχήμα του διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος, που μοιάζει με πυραμίδα. Για τον κόσμο-πλανήτη μας, που δεν ήταν ποτέ μονοπολικός, απλώς υπήρχε ένα ενιαίο αντισοβιετικό μπλοκ, με εσωτερικές αντιθέσεις, που βγήκαν οξυμένες στην επιφάνεια μετά τις ανατροπές. Για την ψευδαίσθηση -που αποτυπώθηκε και στα ευρήματα της έρευνας- πως η ελληνική κυβέρνηση είναι αμέτοχη και δε φέρει ευθύνη για αυτήν την κατάσταση. Και πως η χώρα μπορεί να βγει αλώβητη από μια γενικευμένη σύρραξη, τη στιγμή που δίνει βάσεις, γη και ύδωρ σε αυτούς που ανάβουν το φιτίλι του πολέμου.

Για την κυρίαρχη προπαγάνδα, που παρουσιάζει κατά το δοκούν και συμφέρον την Ελλάδα πότε ως ψωροκώσταινα, που δεν μπορεί να σταθεί μόνη της, και πότε ως ισχυρή δύναμη, τμήμα του σκληρού πυρήνα της ΕΕ, κτλ. Για το εσωτερικό μέτωπο, για το οποίο θα πει περισσότερα αύριο (δηλ σήμερα) ο Μάκης (Παπαδόπουλος). Κι ο Γιάννης (Πρωτούλης); Κι η Χαχάμη;
Για το παράδειγμα του Βιετνάμ, που υπέταξε έναν πολύ ισχυρότερο αντίπαλο και τα σκαμμένα, υπόγεια τούνελ στην πόλη Χο Τσι Μινχ (πρώην Σαϊγκόν). Και παρεμπιπτόντως για την προετοιμασία της επόμενης διεθνούς συνάντησης των ΚΚ, τον προσεχή Οκτώβρη, στο Βιετνάμ.

Για τη διαπλοκή συμφερόντων στη Συρία, όπου το ISIS εξοπλίζεται από τη Σαουδική Αραβία (που αγόρασε πρόσφατα με τη σειρά της τεράστια ποσότητα όπλων από τις ΗΠΑ), ενώ διατηρεί σύνδεση και με την οικογένεια Ερντογάν. Οι Τούρκοι φαίνεται να συνδέονται επίσης με την Αλνούστρα, ενώ οι Κούρδοι (φαίνεται) να εξασφαλίζουν τη στήριξη του Ισραήλ και των ΗΠΑ στην περιοχή. Και οι Ρώσοι κάνουν παζάρια τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την Τουρκία, που μόνο σε καλό δεν πρόκειται να καταλήξουν για τους λαούς της περιοχής, όσο παλεύουν για ξένα συμφέροντα.

Καθ' όλη τη διάρκεια της συζήτησης, στο μυαλό πολλών στριφογύριζε η προφανής ερώτηση για τη στάση και το ρόλο της Ρωσίας, η οποία ήταν τόσο αυτονόητη, που θα μπορούσε να διατυπωθεί και με τον πιο μινιμαλιστικό τρόπο, πχ: "Ρωσία;", "τι φαση;" ή ξέρω γω "διάβασα στο τουίτερ..." και στο καπάκι ερωτηματικό. Και -ω ναι- ήταν η πρώτη ακριβώς ερώτηση που έγινε στο Βαγενά.

Ο οποίος απέφυγε (ή δεν έτυχε) (ή πέτυχε) να χαρακτηρίσει εισηγητικά ιμπεριαλιστική τη Ρωσία, έκανε όμως λόγο για ρωσική αστική τάξη και ρώσικα μονοπώλια -που παραπέμπουν ευθέως και στον ιμπεριαλισμό, εκτός πια κι αν κάποιοι πιστεύουν ότι το μονοπώλιο υπάρχει κι εμφανίζεται χωρίς τον ιμπεριαλισμό, οπότε τα έχουμε δει όλα σε αυτήν τη ζωή. Και αναρωτιέμαι ποιο μπορεί να είναι για... τους ατσάλινους (όπως λέει κι ο Ijon Tichy) στη δική τους γλώσσα. το αντίστοιχο της λυκοσυμμαχίας για τις άλλες διακρατικές, καπιταλιστικές ενώσεις. Αν η ΕΕ πχ είναι λυκοσυμμαχία, οι BRICs τι συμμαχία θεωρούνται; Και σε ποιο σημείο ακριβώς μας οδηγεί αυτή η τακτική σε κάποια συμμαχία για το ανθρώπινο είδος -που ξόδεψε τόσο καιρό να μάθει να περπατάει όρθιο, για να το γυρίσουμε εμείς πίσω στην εποχή των τετράποδων; Αναρωτιέμαι επίσης γιατί δεν επιδίωκαν μια (συντροφική) αντιπαράθεση, όπου θα υπήρχε συζήτηση και αντίλογος, κι επιμένουν στις πλάγιες, διαδικτυακές παρεμβάσεις, με υπονοούμενα και μισόλογα. Αλλά αυτό είναι δικό τους θέμα.

Απαντώντας στην ερώτηση, ο Ελισαίος είπε ότι δεν μπορούν να μπουν όλες οι χώρες στο ίδιο τσουβάλι, αλλά πατάμε γερά στη γη και δε θεωρούμε τη Ρωσία ως κάποιου είδους συνέχεια της ΕΣΣΔ ή απλό αντικαταστάτη της σοβιετικής οικονομικής βοήθειας στη Συρία. Απάντησε σε όσους επικαλούνται το διεθνές δίκαιο (γιατί η Ρωσία προσκλήθηκε από τη συριακή κυβέρνηση) που έχει γίνει λάστιχο και το επικαλούνται κι οι ΗΠΑ από την πλευρά τους, και την έννοια της αυτοάμυνας -που κι αυτό είναι επιχείρημα των νατοϊκών, για την προστασία τους από τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Κι είπε επίσης, ενάντια στο επιχείρημα πως η ρωσική επέμβαση απέτρεψε τα χειρότερα, πως στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό.

Σε άλλο σημείο του γύρου των ερωτοαπαντήσεων, σημείωσε πως η Ρωσία είναι η μόνη χώρα που μπορεί να απαντήσει σε ένα πιθανό πυρηνικό χτύπημα των ΗΠΑ -εξ ου κι η έγνοια των Αμερικάνων για την αντιπυραυλική ασπίδα σε Ευρώπη κι Ειρηνικό. Και σχολίασε τη δήλωση της νέας Βρετανίδας πρωθυπουργού ότι βεβαίως κι είναι έτοιμη να πάρει μέρος σε έναν πόλεμο εναντίον της Ρωσίας.

Το ζήτημα της ασφάλειας -και πόσο ασφαλής μπορεί να νιώθει πχ ένας άνεργος, ανασφάλιστος, κοκ- συνδέεται άμεσα με τη συζήτηση που έγινε στο στέκι εργαζομένων για την ανεργία, με τον Πελετίδη να σχολιάζει ότι κανείς δεν μπορεί να χαίρεται την πόλη του, όταν δεν έχει λεφτά να πάρει κάτι να φάει και να πιει. Και περιέγραψε την προετοιμασία και την εξέλιξη της μαραθώνιας πορείας για την ανεργία από την Πάτρα στην Αθήνα, την οποία μόνο εμείς μπορούσαμε να οργανώσουμε κι είμαστε περήφανοι γι' αυτό.

Γρήγορο πέρασμα κι από το αθλητικό στέκι, όπου η κε του μπλοκ πρόλαβε το τέλος της συζήτησης για τους Ολυμπιακούς του Ρίο (φιέστα των μονοπωλίων) που έπιασε πάντως μια σειρά ζητήματα, όπως τη σύνδεση με το Αθήνα 2004 και τα αναβολικά. Κι επίσης από τις Σπαρτακιάδες και τους Ολυμπιακούς της Μόσχας (που ήταν εύκολο να διοργανωθούν, γιατί οι υποδομές ήταν έτοιμες) μέχρι το προ-ολυμπιακό σύνθημα "υιοθετήστε έναν αθλητή", που πέρα από τη λεζάντα των επιχειρήσεων, προσπαθεί να περάσει στο νέο αθλητή την ιδέα πως τίποτα δεν μπορεί να πετύχει χωρίς χορηγούς και χρήμα.

Ο Βραζιλιάνος (που στην αρχή τον περάσαμε για οπαδό της Ντίλμα, γιατί "η τωρινή κυβέρνηση είναι πολύ χειρότερη", αλλά στη συνέχεια μίλησε για την καπιταλιστική συσσώρευση που υπηρετούν οι Ολυμπιακοί) είπε για τον αντιτρομοκρατικό νόμο που ψηφίστηκε στην πατρίδα του εν όψει των αγώνων, με βάση τον οποίο διώκονται σήμερα κομμουνιστές που συμμετείχαν σε κινητοποιήσεις και απεργίες.

Σχολιάστηκε ακόμα κι η απόσυρση της υποψηφιότητας της Ρώμης για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2024, από τη νέα (προσκείμενη στον Γκρίλο) δήμαρχο της πόλης, που δεν έγινε από κάποια φιλολαϊκή σκοπιά, αλλά με αστικά κριτήρια, επειδή δεν κρίθηκε συμφέρουσα στην παρούσα φάση.

Από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, τη διαφορά (σε σχέση με άλλες χρονιές) έκανε η παρουσίαση των ανέκδοτων τραγουδιών του ΔΣΕ. Και όταν με ρώτησε η Ρένα Δουρου-τι τι καλό έχει το πρόγραμμα, και της είπα για "τα ανέκδοτα του ΔΣΕ", άρχισε το χαβαλέ.
Μπαίνει ο Βαφειάδης σε ένα μπαρ...
Ήταν ένας αντάρτης του ΔΣΕ, ένας χίτης κι ένας ταγματαλήτης...
Το άλλο με το Βλαντά το ξέρεις;

Μετά από αυτό, στην κεντρική ανέβηκαν ο Πασχαλίδης με το Μικρούτσικο. Κι ενώ σκεφτόμουν πως θα έπρεπε να βγουν κάποτε στατιστικά στοιχεία για το Φεστιβάλ και τους καλλιτέχνες -ποιος έχει τις περισσότερες συμμετοχές, ποιος τις περισσότερες συνεχόμενες εμφανίσεις, ποιος την παλαιότερη συμμετοχή, κοκ- άρχισαν να τα λένε από μόνοι τους.

Ο Μικρούτσικος είχε έρθει στο 2ο Φεστιβάλ (κάπου κοντά στο θάνατο του Μάο, αν υπολογίζω καλά, που μπορεί να είχε πεθάνει ήδη μέσα του) κι ο Μίλτος έχει (ανελλιπή μάλλον) παρουσία από το 92', την πρώτη χρονιά της αντεπανάστασης, όταν η ΚΝΕ ήταν ακόμα πολύ πιο μικρή από ό,τι είναι σήμερα -κι ακόμα μικρότερη από ό,τι ήταν στη δεκαετία με τις βάτες. Αλλά ουκ εν τω πολλώ το ευ.

Προς το τέλος, που ο Μικρούτσικος ήθελε απόλυτη ησυχία για να πει κάτι, πέταξε το αμίμητο: όταν μιλάει ο Θου-Μου, όλοι κάνουν ησυχία. Άλαλα τα χείλη των ασεβών, με τον τθιβδό πράκτορα, 0-0-0.

Η νεανική άλλαξε πάλι θέση (στον ίδιο χώρο) ψάχνοντας πώς θα αποφύγει τη μίξη των ήχων με τις άλλες σκηνές, αλλά δεν επετεύχθη πλήρως. Κι όταν ο Μεγαλιός άκουσε, σε μια δική τους παύση, απ' την κεντρική σκηνή τις πρώτες νότες από το "στα είπα όλα", άρχισε να μιμείται τραγουδιστά τον Μάλαμα.
Ρε συ Στέλιο, τι λες τώρα που θα παίζεις ως τις τέσσερις η ώρα..
Αλλά τελείωσε λίγο μετά τη μία. Και ρωτούσε συνέχεια "πόση ώρα έχουμε", "πόση ώρα έχουμε", γιατί το είχε άγχος, να μην παραβιάσει το πρόγραμμα (του 19ου και γενικώς).

Στο ενδιάμεσο έβγαλαν μια φωτό επί σκηνής, με φόντο το κοινό που είχε σηκώσει τα χέρια του (και όλα τα φτάνω, έλα να πάμε και το κόμμα πιο πάνω), κι έπαιξαν μια ροκ διασκευή (δικό μας τραγούδι, είπε στην αρχή για πλάκα) του ύμνου του ΕΑΜ, που έμοιαζε λίγο με αυτήν την εκτέλεση.

Τρία γράμματα μόνο φωτίζουν...
Του Ζαχαριάδη εννοείς. Ναι αλλά πρέπει να τα δούμε στη διαλεκτική τους σύνδεση, γιατί το καθένα ξεκομμένο από τα υπόλοιπα...
Κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία...
Ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ, αλλά διδασκόμαστε από τα λάθη του, γιατί δεν κατάφερε να προβάλλει ως στόχο...

Η νεανική σκηνή νομίζω πως είχε το πιο δυνατό πρόγραμμα (μέχρι και τηλεπαιχνίδι "άκου τι είπαν") αλλά αντικειμενικά ελάχιστο χρόνο για κάθε συγκρότημα, που έτρεχε αγχωμένο να προλάβει να πει οτιδήποτε αν σώζεται σε ένα σκάρτο μισάωρο. Οι Υπεραστικοί (που είχαν και νέο αίμα στη σύνθεση, στο μπουζούκι) ήθελαν να πουν δυο λόγια στην αρχή της συναυλίας, που κράτησαν σχεδόν όσο ένα τραγούδι, στα όρια της ανακοίνωσης. Και με την ευκαιρία να πούμε πως στο Φεστιβάλ ήρθαν (τουλάχιστον) δύο Ναρίτες: ένας που τραγουδούσε κι ένας δημοσιολόγος, Λειβαδιτικός. Ποιος είναι ο πιο δεξιός (ή πιο αριστερός) από τους δύο -αγαπημένο ερώτημα του Λαϊκού Στρώματος;

Τη λαϊκή σκηνή την είχα αφήσει για το τέλος, αλλά πρόλαβε και μας άφησε αυτή πριν τη μιάμιση. Όλα με σχέδιο, όλα με πρόγραμμα, ακόμα και στο γλέντι. Του 19ου βεβαίως. Γιατί με το 15ο, στην Πανεπιστημιούπολη, ξενυχτούσαμε ως τις έξι το πρωί και...

Η Πέμπτη, σφε αναγνώστη, μπορεί να είναι το νέο Σάββατο. Αλλά το πρωί της Παρασκευής δεν είναι το νέο πρωί της Κυριακής κι ο εργαζόμενος λαός έχει βάρβαρο πρωινό ξύπνημα. Το λένε εξάλλου κι οι βασικοί κανόνες του Φεστιβάλ, που μπορείς να διαβάσεις σε αυτό το σύνδεσμο.

Τι Πλαστήρας τι Παπάγος

Διαβάζοντας αυτές τις μέρες τον πρώτο τόμο από το ιστόρημα του Σπύρου Λιναρδάτου "από τον Εμφύλιο στη Χούντα", που καλύπτει την περίοδο μέχρι το τέλος -χοντρικά- του 52 και την ανάδειξη του Παπάγου στον πρωθυπουργικό θώκο, η κε του μπλοκ είχε μια σειρά συνειρμούς και σκέψεις, που εκθέτει συνοπτικά παρακάτω.

Παρά τον έπαινο που επιδαψιλεύει εισαγωγικά στο συγγραφέα ο Ρωμαίος, ότι δηλαδή διαχωρίζει την προσωπική του θέση από τα γεγονότα, η προσέγγισή του Λιναρδάτου έχει σοβαρούς περιορισμούς. Καταρχάς είναι πρωτίστως δημοσιογραφική, εξ ου και ιστόρημα αντί ιστορίας, με πιο διεισδυτικές αναλύσεις. Επιπλέον, είναι αναπόφευκτα επηρεασμένη από το στίγμα της μεταγενέστερης πολιτικής διαδρομής και ένταξης του Σ.Λ.

Έτσι το ΚΚΕ εμφανίζεται να ρίχνει μύλο στο νερό της Δεξιάς και του παρακράτους με την αλλοπρόσαλλη πολιτική του και τις ακρότητες της ηγεσίας του. Ο Μιχάλης Κύρκος αντιθέτως, δε φέρει καμία ευθύνη για το "βέτο" που έβαλε στις υποψηφιότητες Πλουμπίδη, Μπελογιάννη, που θα εξασφάλιζε στο δεύτερο ειδικά βουλευτική ασυλία (τελικά κι οι υποψηφιότητες δεν προχώρησαν και ο Κύρκος αποχώρησε από την ΕΔΑ, αφού πρώτα πήρε την έδρα με τις δικές μας ψήφους). Κι όλοι οι συνεργαζόμενοι της ΕΔΑ απομακρύνονται από το σεχταρισμό της ηγεσίας, τη στάση του κόμματος, τους εναντίον τους μύδρους από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του εξωτερικού (πάντα αυτό έφταιγε), αλλά δεν υπάρχει κανένα ψεγάδι εναντίον τους, επειδή που επιδίωκαν τη βουλευτική έδρα με τις ψήφους των κομμουνιστών, χωρίς όμως να δεσμεύονται σε τίποτα απέναντί τους. Η γνωστή αφήγηση του "εσωτερικού" για την ηγεσία που ρύθμιζε τα πάντα απέξω, χωρίς να έχει επαφή με την ελληνική πραγματικότητα.

Θα ήταν ενδιαφέρον να ερμηνεύσουμε υπό αυτό το πρίσμα και όσα γράφει για την εξάρτηση της χώρας από τον αμερικάνικο παράγοντα και τη συστηματική προσπάθεια του τελευταίου να βάλει προσκόμματα και να καθυστερήσει σκόπιμα την εκβιομηχάνιση της χώρας, για να την κρατά δέσμια και να εξυπηρετεί τα δικά του συμφέροντα.

Αλλά αυτό είναι μεγάλο θέμα για να το στριμώξουμε μαζί με τα υπόλοιπα (χωρίς μια σύγκριση με όσα γράφει και ο β' τόμος του δοκιμίου). Κρατάμε λοιπόν συνειρμικά την εικόνα από την ταινία για τον Μπελογιάννη, που έδειχνε την κυβέρνηση του Πλαστήρα να είναι καλή, να θέλει, να προσπαθεί, να μην την αφήνουν (από τα μέτρα επιείκειας μέχρι τα πάντα) και ερχόμαστε στο κυρίως θέμα, για να δούμε τι και κατά πόσο ισχύει.

Η σύγκριση των δύο πόλων, του εκάστοτε καλού και κακού μπάτσου του συστήματος, είναι ένα θέμα που απασχολεί διαχρονικά διάφορους "αριστερούς", θεωρείται "σταυρικό ζήτημα" που το κουβαλάνε σα Γολγοθά ως το τέλος και στοιχειώνει τη σκέψη τους χωρίς να την αφήνει να προχωρήσει πολιτικά πέρα από αυτό το σημείο: τη σχέση με το κέντρο, την τακτική συνεργασιών, κτλ.

Σε αυτούς εντάσσεται προφανώς κι ο Λιναρδάτος, που θεωρεί καταστροφική την τακτική του ΚΚΕ να θεωρεί την ΕΠΕΚ του Πλαστήρα ως την άλλη όψη του αστικού νομίσματος (η μία είναι η Δεξιά και εν προκειμένω ο Παπάγος) και να... να... έλα ντε. Και να, τι ακριβώς; Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως το κακό, σεχταριστικό ΚΚΕ ήθελε εκλογική συνεργασία (που τη ζητούσε και την έκανε πράξη για μια και μοναδική φορά το 56'), θα σκόνταφτε σε τοίχο, γιατί ο Πλαστήρας ενδιαφερόταν άμεσα για τις ψήφους της Εαμικής βάσης, αλλά απέρριπτε κατηγορηματικά τη συνεργασία, για να μην του κολλήσουν τη ρετσινιά του συνοδοιπόρου. (Κι αν αυτό σας θυμίζει μια μεταγενέστερη τακτική ενός άλλου... κεντρώου -τι κεντρώου; αριστερού και βάλε- πολύ καλά θυμάστε).

Είναι χαρακτηριστικό ένα περιστατικό που περιγράφει το βιβλίο πριν από τις εκλογές του 51', με το Σβώλο να πουλάει τελευταία στιγμή και να κλείνει συμφωνία με τον Πλαστήρα (που δεν ευδοκίμησε ούτε αυτή τελικά).

Στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων συμφωνεί και το ΣΚΕΛΔ. Όταν όμως είναι έτοιμο το πρακτικό, οι Σβώλος και Τσιριμώκος αρνούνται να υπογράψουν και ζητούν προθεσμία μερικών ημερών. Στις 9 Αυγούστου, ο Πασαλίδης καταθέτει στον Άρειο Πάγο τον τίτλο και το έμβλημα της ΕΔΑ για τις εκλογές (.,,) Την ίδια μέρα πρόκειται να δώσουν την τελική τους απάντηση οι ηγέτες του ΣΚΕΛΔ, αν θα πάρουν μέρος στο συνασπισμό. Στο ζαχαροπλαστείο του Γιαννάκη είναι το ραντεβού (...) Αλλά οι δύο ηγέτες του ΣΚΕΛΔ, ίσως από παρανόηση, ίσως γιατί έχουν πάρει πια οριστικά τις αποφάσεις τους, δεν πηγαίνουν στο ραντεβού. Την ώρα εκείνη συναντιούνται στα παλιά Ανάκτορα και συζητούν με τον Πλαστήρα.
Οι εκπρόσωποι της ΕΔΑ πηγαίνουν τότε στα γραφεία της ΕΠΕΚ στη Βουλή να συναντήσουν τον Πλαστήρα και να του ζητήσουν συνεργασία. Ο αρχηγός της ΕΠΕΚ τους δέχεται με το καλοσυνάτο του ύφος και με τα συνηθισμένα του αστεία, και με τη θεσσαλική προφορά του τους λέει:
-Τι θέλτε ιδώ Κουκουέδες; Η Ασφάλεια είναι ιδώ κι θα με πιάσ'.
Του εξηγούν ότι ο σκοπός τους είναι η σύμπραξη όλων των δημοκρατικών κομμάτων στις εκλογές και ότι, για τον ίδιο λόγο, θα τον επισκεφτεί και ο Σβώλος.
-Η Αλέκς ήταν τώρ' ιδώ, τους απαντά ο Πλαστήρας. Αυτούν θα τουν παρ', ισάς ούχι...

Ο Πλαστήρας επιχειρεί να διεισδύσει εκλογικά στην Εαμική βάση, υποσχόμενος μέτρα επιείκειας και ειρήνευσης, που αφορούν άμεσα χιλιάδες κρατούμενους, εξόριστους, υπόδικους και τους συγγενείς τους, που σηκώνουν μαζί τους το σταυρό του μαρτυρίου. Αλλά οι υποσχέσεις αυτές έμεναν πάντα μισές κι ανεκπλήρωτες.

(Από αυτήν την άποψη είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα κι ο Συναγερμός του Παπάγου έκανε λόγο, δημαγωγικά, για την ειρήνευση-επιείκεια προσπαθώντας να εξισορροπήσει τα εκλογικά κέρδη του Πλαστήρα. Αλλά και το μεταγενέστερο παράπονο του Καραμανλή που έλεγε πως επί της δικής του κυβέρνησης είχαν απελευθερωθεί περισσότεροι εξόριστοι, κρατούμενοι, κτλ, από ό,τι στην περίοδο της διακυβέρνησης του Κέντρου).

Ο στρατηγικός στόχος των αστικών επιτελείων παραμένει σε κάθε περίπτωση ο ίδιος. Αλλάζουν όμως τα μέσα κι οι μέθοδοι που προκρίνουν. Ο Πλαστήρας θεωρούσε πως απασφάλιζε καλύτερα τον κομμουνιστικό κίνδυνο, πλαγιοκοπώντας τη βάση του, κι όχι δημιουργώντας ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τη δράση του, που θα τροφοδοτούσε το καζάνι της δυσαρέσκειας και ενδεχομένως μια δυναμική διέξοδο από αυτήν την κατάσταση. Έφτανε μάλιστα, θεωρητικά, ως το σημείο να ταχθεί υπέρ και της νομιμοποίησης του ΚΚΕ -αλλά αυτό θα αργούσε ακόμα.

Κι αν το παρελθόν του... δημοκράτη Πλαστήρα ήταν γνωστό (απόπειρα πραξικοπήματος το 35', ο πρωθυπουργός της Βάρκιζας, αμέσως μετά τον Παπανδρέου -και μετά ακολούθησε ο Σοφούλης και ο Βενιζέλος, γιατί οι ΗΠΑ προτιμούσαν κεντρώες κυβερνήσεις, για να κάνουν τη δουλειά τους τότε κι αργότερα, που τους βόλευαν για να αρχίσουν τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων με τους Γιούγκους του Τίτο), το "παρόν" του δεν ήταν περισσότερο ελπιδοφόρο.

Αυτοί σκοτώσαν Λαμπράκη, Μπελογιάννη, που λέει και το σύνθημα. Κι αν η κυβέρνηση Καραμανλή ήταν ο ένας πόλος (για το Λαμπράκη), ο άλλος (εκτέλεση Μπελογιάννη και των συντρόφων του) ήταν η δική του.
Έγινε πρωθυπουργός με τη σύμφωνη γνώμη (αν όχι θέληση και πίεση) των ΗΠΑ, δεν έθεσε ποτέ επιτακτικά σε διεθνείς οργανισμούς το Κυπριακό (στο οποίο εμπλέκονταν κι ενδοϊμπεριαλιστικές κόντρες μεταξύ Βρετανίας και ΗΠΑ) και χτυπούσε με τις δυνάμεις καταστολής όσους διαδήλωναν, ήταν υπέρμαχος του βασιλιά και της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ -ευχαριστώντας τους συμμάχους μας για την πολύτιμη βοήθεια που μας πρόσφεραν- αμνήστευσε τον ΙΔΕΑ (ο οποίος είχε επαφές και οργανικές σχέσεις με όλο το φάσμα του αστικού πολιτικού κόσμου κι όχι μόνο την παπαγική Δεξιά) για το μισό πραξικόπημα που επιχείρησε, μετά την παραίτηση του Παπάγου από αρχιστράτηγος, για να πολιτευτεί στη συνέχεια.

Συναίνεσε στο πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, που έστρωσε το δρόμο για το Συναγερμό και την ΕΡΕ αργότερα. Δε σταμάτησε τις εκτελέσεις, όπως δείχνει η υπόθεση Μπελογιάννη, αλλά κι άλλες εκτελέσεις, όπως αυτή του Νικηφορίδη, ένα χρόνο νωρίτερα, επειδή μοίραζε ένα κάλεσμα για την ειρήνη. Δεν ανακούφισε τα λαϊκά στρώματα που ήταν στο όριο της πείνας, γιατί ήταν απαραίτητη μια αντιπληθωριστική πολιτική (κι αυτό το αναγνωρίζει ως ένα σημείο ο αριστερός Λιναρδάτος).
Ναι αλλά είχε ως σύνθημα την Αλλαγή. Αλίμονο λοιπόν αν συνάγει κανείς από όλα τα παραπάνω το σεχταριστικό συμπέρασμα ότι ήταν απλώς η άλλη όψη του νομίσματος της αντιλαϊκής, αστικής κυριαρχίας.

Για όσους δίνουν υπερβολική σημασία και μπερδεύονται στο κουβάρι των ενδοαστικών αντιθέσεων, συνίσταται το βιβλίο του Μαΐλη για το αστικό πολιτικό σύστημα (της ίδιας πάνω-κάτω περιόδου). Μπορούν όμως να διαβάσουν και το παρακάτω απόσπασμα από την εισαγωγή του Λιναρδάτου, που συνοψίζει πολύ καλά την ουσία, με αφορμή ένα περιστατικό σχετικό με την κυβέρνηση Βενιζέλου.

Για όσους γνωρίζουν τις κατοπινές εξελίξεις, γεννιούνται ορισμένα ερωτήματα. Γιατί πχ έξι μήνες από τον τερματισμό των επιχειρήσεων, οι κυριότερες δυνάμεις που πρωτοστάτησαν στη νίκη κατά της κομμουνιστικής Αριστεράς βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους; Γιατί τα Ανάκτορα, η Δεξιά, ο Σοφοκλής Βενιζέλος δίνουν, όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται το μεγάλο αμερικάνικο πρακτορείο ειδήσεων, "ραπίσματα" στους Αμερικανούς, στη βοήθεια των οποίων είχαν στηριχτεί και στην οποία πάντα υπολόγιζαν; Γιατί οι Αμερικανοί ήθελαν εκείνη τη στιγμή κυβέρνηση Κέντρου, και μάλιστα υπό τον Πλαστήρα, ενώ λίγους μήνες αργότερα καταπολέμησαν την ΕΠΕΚ και υποστήριξαν ανοιχτά τον Παπάγο; Γιατί, αντίθετα, ο βασιλιάς και οι εξωκυβερνητικοί σύμβουλοί του, που τώρα φαίνονται να προετοιμάζουν το έδαφος για μια, ακόμα και δικτατορική, κυβέρνηση Παπάγου, σε λίγο θα καταπολεμήσουν με πάθος τον παπαγικό Συνασπισμό;

Θα είχε επίσης ενδιαφέρον μια απλή σύγκριση των προγραμματικών δηλώσεων της πρώτης (από τις δύο συνολικά) κυβέρνησης Πλαστήρα, με το σημερινό προγραμματικό λόγο του Σύριζα και της ΔΦΑ που είναι και αυτοί καλοί, αλλά δεν τους αφήνουν μωρέ να κάνουν περισσότερα. Και τους γλιτώνει πάντα η σύγκριση με τους προηγούμενους, την επάρατο Δεξιά. Κι έχουν πολλά ακόμα κοινά με τον Πλαστήρα. Κυριακή ούτε οι Γερμανοί δεν εκτελούσαν. Και Μνημόνια μες στο 15αύγουστο ούτε οι Δεξιοί δεν έφεραν...
Αλλά αυτό ας το κρατήσουμε κάβα για επόμενη ανάρτηση σχετικά με τη σύγχρονη μορφή του διπόλου, τι Πλαστήρας τι Παπάγος...