Ο φάκελος της Κύπρου

Σε στιγμές οίστρου και με μια τοσηδανά υπερβολή, η Ρένα Δουρου-τι είχε πει πως αν εξαρτιόταν από αυτήν η τύχη της Κύπρου, θα έλεγε: χάρισμά σας, πάρτε και την υπόλοιπη. Δεν είναι πως δεν πέρασε καλά στα κίντικά της νιάτα, σε μια αποστολή στη μαρτυρική μεγαλόνησο, όπου μαρτύρησε η ίδια με κάτι απλοϊκές εδονίτικες ερωτήσεις για το σύντροφο με το μουστάκι, αλλά κατάφερε μόλα ταύτα, να συσφίξει -με κάθε πιθανό τρόπο και έννοια- τις συντροφικές σχέσεις με τη βάση της ΕΔΟΝ. Το θέμα είναι καθαρά πολιτικό κι έχει ονοματεπώνυμο ή μάλλον αρκτικόλεξο: ΑΚΕΛ.
Μα Ανορθωτικό Κόμμα; Αλήθεια τώρα; (Και να φανταστείς πως η Ανόρθωση δεν είναι καν αριστερή ομάδα).

Κι επίσης δεν ξέρει -πάντα μεταξύ χαβαλέ κι αστείου, όπου λέγονται τα πιο σοβαρά πράγματα- αν με κάποιο αντιδιαλεκτικό τρόπο μεταφερόταν στο χρόνο κι έπρεπε να υποστηρίξει με τα σημερινά της μυαλά την προσωρινή γραμμή-θέση για Ένωση. Ή αν η χρονομηχανή της σταματούσε στο 99' σε ένα αμφιθέατρο και τη ρωτούσε κάποιος για το Μιλόσεβιτς και τη Σρεμπρένιτσα.

Εγώ πάλι κουβαλάω ως ένοχο μυστικό της νιότης μου ότι συμπαθούσα τους Κύπριους για κάποιους διαστροφικούς λόγους, που είναι οι εξής τρεις: Final Four, Πανσπουδαστική και χαλούμι. Ο πρώτος τίτλος είναι σκόπιμα παραπλανητικός, για να μπει ένας συνδετικός κρίκος.

Τα κανακέματα πολλοί αγάπησαν, τον Κανάκη ουδείς. Αλλά κάποια σκετσάκια του ΑΜΑΝ είναι διαχρονικά και θαυμάσια (από πολύ κοντά, που θα έλεγε ο Μανόλο). Όπως αυτό με τις Αθηναϊκές πινακίδες και το χουλιγκάνο που ακολουθεί τον (κακώς εννοούμενο) δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.
-Μα αυτά τα λένε οι κομμουνιστές.
-Όλος ο κόσμος τα λέει, πατέρα...
-Δηλαδή;
-Ο Μπάμπης ο Σουγιάς, ο Κώστας ο Γκοτζίλας, ο Πέτρος ο Μπαλτάς, ο Πεταλούδας (προσοχή, όχι Πελεκούδας) ο Νίκος...



Ναι, αλλά πόσοι θυμούνται ότι η αφορμή για όλα αυτά ήταν το Φάιναλ Φορ της Ευρωλίγκα στο κλειστό της Πυλαίας -που μύριζε ακόμα καινουργίλα και είχε φιλοξενήσει και το F4 του ελληνικού Κυπέλλου, για να μαλακώσουν λίγο τα στεφάνια. Το τελευταίο πριν τη διάσπαση του ευρωπαϊκού μπάσκετ -που έγινε πειραματόζωο της ποδοσφαιρικής G14 κι ακόμα να συνέλθει από το χτύπημα- και το πρώτο (από τα πέντε) που κατέκτησε ο Ομπράντοβιτς με τον ΠΑΟ. Η παρουσία του οποίου -και των οπαδών που τον ακολούθησαν- ήταν αυτό που προκάλεσε τα επεισόδια και έδωσε αφορμή για το -κλασικό πια- σκετσάκι.

Εγώ από την πλευρά μου δηλώνω αθώος κι έχω και άλλοθι, αλλά το έφερα βαρέως. Όχι γιατί δεν ήμουν εκεί, για να τα σπάσω, αλλά γιατί το σχολείο μας επέλεξε εκείνη ακριβώς τη βδομάδα, για να πάμε επταήμερη (πέντε+δύο bonus) στην Κύπρο. Όπου τα περάσαμε πολλά ωραία, κολλήσαμε μες σε λίγες μέρες την ένρινη κυπριακή προφορά -όπου όταν συναντάς λέξη με "πτ" είναι σα να φτύνεις μαζί και ένα κομμάτι της ψυχής σου- κι ανακαλύψαμε το χαλούμι (ο τρίτος λόγος) και πόσο μαγικό μπορεί να γίνει. Όλα αυτά μαζί με μια μπουτίκ της Φεράρι (γιατί ήμασταν μικροί και μας συγκινούσε ακόμα), σε μια περίεργη βόλτα κατά μήκος της πράσινης γραμμής, αφού είχαμε χαθεί στην πραγματικότητα κι αρνούμασταν να το παραδεχτούμε.

Ο δεύτερος λόγος, που παρακάμψαμε, έχει να κάνει με τα ηρωικά ΜΜΕ στο ΑΠΘ, όπου η Πανσπουδαστική συγκροτήθηκε προτού υπάρξει εκεί ΚΝΕ, κι αυτό το οφείλουμε σε δύο Κύπριους της Προοδευτικής, που την κράτησαν.
Από τους οποίους, ο ένας ήταν στέλεχος και στο τάβλι μετρούσε κάθε ζαριά με έναν μοναδικό κυπριακό τρόπο, χτυπώντας το πούλι του σε κάθε βήμα, όχι απαλά, αλλά όπως θα χτυπούσε μερακλίδικα τη μάνα στο πλακωτό. Κι άμα είχε φέρει ασόδυο, πάει κι έρχεται, μικρό το κακό. Φαντάσου όμως να τον βλέπεις να παίζει τις εξάρες ή κάποια ζαριά που δεν του βγαίνει, και να γυρίζει το πούλι του πίσω, για να παίξει κάτι άλλο.

Η άλλη ήταν μια ΕΔΟΝίτισσα, που κατά βάθος ήταν ΚΚΕ (τότε) κι ο μη αστικός μύθος λέει πως είχε πάρει μια -εντελώς προσωπική- ψήφο από την εγγονή του Γρίβα! Είχε όμως καταγωγή από την Αμμόχωστο και έβλεπε τόσο συναισθηματικά το ζήτημα, που ψήφισε "ναι" στο δημοψήφισμα Ανάν, γιατί ήθελε να δει την πατρίδα των δικών της. Κι αυτή ήταν η πιο χαρακτηριστική επαφή που είχα με την ιδιαιτερότητα του Κυπριακού και των Κυπρίων, που το ιεραρχούν στην πρώτη θέση, και καλά κάνουν, αλλά το θέμα είναι πώς. Γιατί αυτοί κατέληξαν με αήττητο σκεπτικό, υπέρ της ένταξης στην ΕΕ, γιατί σου λέει κοτζάμ διεθνής οργανισμός αποκλείεται να δεχτεί τη διχοτόμηση ενός κράτους-μέλους του, χωρίς να κάνει κάτι για αυτό.
Κούνια που τους κούναγε... Προφανώς θα κάνουν. Σε ποια κατεύθυνση είναι το ζήτημα.

Η πιο καλτ (χειρότερη και καλύτερη μαζί) ανάμνηση από την επαφής με τους Κύπριους ήταν οι δικές τους φοιτητικές εκλογές, όπου πηγαίναμε για ηθική ενίσχυση και περιφρούρηση, όταν χρειαζόταν (δε νομίζω όμως να το κάνουμε πια). Προσπαθούσαμε να πούμε και κάποιο σοβαρό σύνθημα, αλλά συνήθως πνιγόταν στο γενικό κλίμα και τη φαιδρή ατμόσφαιρα που επικρατούσε, με τα δύο ΠαΣοΚ (Α'ώνας και Ανα'έννηση), πριν γίνει τέτοιο το ΑΚΕΛ, τους Κύπριους Δαπίτες της μΠρωτοπορίας, με σήμα το αγγελακι, και τους ακόμα πιο δεξιούς φασίστες της ΠΕΟΦ. Κι όσο καλή διάθεση κι αν είχες, παρασυρόσουν όταν άκουγες τον εφορευτικό της μΠρωτοπορίας -που είχε τότε τους συσχετισμούς- στην καταμέτρηση, να δείχνει στο κοινό, όσο πιο εκνευριστικά μπορούσε, τα ψηφοδέλτια που έβγαιναν από την κάλπη.
-μΠρωτοπορία! (...) μΠρωτοπορία! (...) Ε, κι αυτούνο αγγελάκι είναι!
Οπότε κάποιοι σύντροφοι τα πήραν και του απάντησαν πολιτικά.
Βάλ' το αγγελάκι μες στον... πόλο, βάλτο όλο, βάλτο όλο...
Καμιά φορά, τα πιο σοβαρά πράγματα λέγονται ρυθμικά.

Anyway (με κυπριακό αξάν) πρέπει να υπάρχουν αναρίθμητες ιστορίες με Κύπριους, κάτι σαν φοιτητικά ανέκδοτα, που φτάνουν στο όριο του αστικού μύθου. Πχ για έναν Προοδευτικάριο, που συμμετείχε σε ένα reality της εποχής (ενώ εσείς μόνο τη Φραντζέσκα θυμάστε). Ή για την ένρινη αγωνία τους, όταν οι μπάχαλοι απειλούσαν να διαλύσουν τις εκλογές κι αυτοί περίμεναν τις δικές μας ενισχύσεις, από την περιφρούρηση (Έρχουσι οι σύντροφοι; Έρχουσι; Δεν έρχουσι, ε;). Ή για το στέκι τους στην Τζοβαροπούλου, ακριβώς πάνω από τη Λέσχη (όπου επικεντρωνόταν όλη η δράση τους) και τον Μοντεχρήστο, που αναφερόταν συνειρμικά σε κάποιο κατοικίδιο ποντίκι των γραφείων -αν θυμάμαι καλά.

Αλλά το βασικό δίδαγμα είναι πως μπορούσες να συμπαθείς τους Κύπριους, μέχρι να τους γνωρίσεις. Ή βασικά να γνωρίσεις τους δικούς μας Κύπριους σφους, που οργανώνονταν στην ΚΝΕ και είχαν πολιτική δυσανεξία στους συμπατριώτες τους. Γι' αυτό και δεν πείθονταν πολύ εύκολα να πάνε να τους ψηφίσουν στις δικές τους φοιτητικές εκλογές -κι άντε να τους δώσεις άδικο.
Κι η πλάκα είναι πως το ΑΚΕΛ μπορεί να είναι δεξιό και ρεφορμιστικό τύπου Σύριζα, αλλά αντίθετα με αυτόν, διατηρεί (ή τουλάχιστον διατηρούσε) την καλή, μη χαλαρή οργάνωση ως κατάλοιπο του παρελθόντος και ως όρο επιβίωσης απέναντι στους αντιπάλους του.

Το τελευταίο που θυμάμαι από το δικό μου (φοιτητικό-κυπριακό) παρελθόν ήταν η κάπως έκτακτη κι εσπευσμένη κινητοποίηση, μόλις ανακοινώθηκε το σχέδιο του Ανάν, που δεν πρόλαβε να οργανωθεί και δεν είχε καν συνθήματα για την περίπτωση, καλά-καλά. Κι όταν έπεσε από τη ντουντούκα ένα σύνθημα "σχέδιο Ανάν, απαράδεκτο", έμεινε βασικά αναπάντητο από κάτω, γιατί περιμέναμε να ακούσουμε τη συνέχεια -που δεν υπήρχε- και μας έμεινε μια αίσθηση ανολοκλήρωτου. Μια σιωπή που ήταν σαν έμμεσο σχόλιο: ντάξει, απαράδεκτο το σχέδιο, αλλά και το σύνθημα δεν πάει πίσω...

Φωνάζαμε όμως "Κύπρος ενιαία ανεξάρτητη", που δεν το είχαμε εγκαταλείψει ποτέ, για να γίνεται τόσος ντόρος. Κι αμέσως μετά το δημοψήφισμα, θυμάμαι ένα σχόλιο στο Ρίζο που έλεγε...
Αλλά όχι, αυτά θα τα δούμε καλύτερα προσεχώς, για να μην τα στριμώξουμε στον επίλογο. Εξάλλου ο τίτλος πρέπει να παραπέμπει κάπως και στην πρακτική του παλιού (όχι καλού) ΠαΣοΚ, που έλεγε για χρόνια πως θα ανοίξει το φάκελο της Κύπρου (για να τιμωρήσει τους προδότες) και τελικά το έκανε με αρκετή καθυστέρηση και εντελώς διεκπεραιωτικά, ίσα-ίσα, για να τον κλείσει, χωρίς να πει και να μάθουμε τίποτα.
Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα, μπορεί να διαβάσει το σχετικό βιβλίο του Κ. Κάππου που ήταν ο δικός μας εκπρόσωπος στην επιτροπή της Βουλής, που εξέταζε το θέμα.