Τι να κάνουμε

Χτες, μεταξύ άλλων, ήταν η επέτειος θανάτου του Νικολάι Τσερνισέφσκι, του επαναστάτη που ήταν πρόδρομος του ρώσικου σοσιαλισμού, στοχαστής, λογοτέχνης και συγγραφέας του εμβληματικού μυθιστορήματος "τι να κάνουμε" που το έγραψε μες στη φυλακή κι επηρέασε  βαθιά μια ολόκληρη γενιά επαναστατών, στα τέλη του 19ου αιώνα. Από εκεί δανείστηκε ο Λένιν τον τίτλο της ομώνυμης, κλασικής μπροσούρας του, εν όψει του σημαδιακού 2ου συνεδρίου του ΣΔΕΚΡ που σηματοδότησε τη διάσπαση -ή μάλλον το ρήγμα- με τους μενσεβίκους. Κι ένας σφος λέει, περισσότερο όμως για το "ένα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω", (που στο μπάσκετ πάντως βήματα είναι) πως κανονικά τέτοια βιβλία δεν πρέπει να τα διαβάζουμε μικροί, πχ στη σπουδάζουσα, γιατί είναι σκέτο κάψιμο, με πολύ ειδικές λεπτομέρειες για το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, που δεν έχουν μεγάλη σημασία σήμερα.

Οι σοβιετικοί πάντως είχαν σε τόσο μεγάλη υπόληψη τον Τσερνισέφσκι, που συμπεριέλαβαν το όνομά του, μαζί με άλλες 18 φυσιογνωμίες επαναστατών και στοχαστών-φιλοσόφων, "προδρόμων και πρωτεργατών" του ουτοπικού κι επιστημονικού σοσιαλισμού, στον οβελίσκο που βρίσκεται στο Κρεμλίνο, στους κήπους Αλεξαντρόφσκι, ένα από τα πρώτα μνημεία της επανάστασης, που στήθηκε στον ένα χρόνο από την επικράτησή της, εν μέσω δηλ πολεμικών επιχειρήσεων. Και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων κι ονόματα αναρχικών, όπως του Προυντόν και του Μπακούνιν, με τους οποίους είχαν συγκρουστεί σκληρά οι Μαρξ κι Ένγκελς.

Το "πρόδρομοι και πρωτεργάτες" που έβαλα παραπάνω σε εισαγωγικά, είναι ο τίτλος του βιβλίου δυο σοβιετικών που επιμελήθηκαν βιογραφικά σημειώματα για τις προσωπικότητες του μνημείου και τα (αντίστοιχα) 19 κεφάλαια του βιβλίου. Το οποίο δε μεταφράστηκε στα ελληνικά από το πρωτότυπο, αλλά από την αγγλική έκδοση, με θεώρηση ενός από τους σχολιαστές του μπλοκ, που παρά την επαφή του (;) με τη θεωρία και τα έργα των κλασικών, άφησε τη μετάφραση του γνωστού "Στο Τζέλατς" (δεν έχω ρώσικα στο πληκτρολόγιο) ως "τι πρέπει να γίνει" αντί για το γνωστό μας "τι να κάνουμε".

Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Ή μάλλον τι πρέπει εμείς να κάνουμε; Αυτό είναι το ερώτημα που έθεσε στην εποχή του ο Τσερνισέφσκι κι απασχολεί διαχρονικά τους επαναστάτες για τη δική τους χρονική συγκυρία. Όπου το πιο βασικό είναι να μην απαντήσουμε μοιρολατρικά "ε... τι να γίνει..." ή "τι να κάνουμε κι εμείς" -αυτά έχει η ζωή, κι εμείς τα αποδεχόμαστε παθητικά, όπως έρχονται. Ούτε όμως να φτάσουμε στο νεοφιλελεύθερο ΤΙΝΑκάνουμε του Σύριζα, που επικυρώθηκε στο πρόσφατο 2ο συνέδριό του -που δε νομίζω πάντως να το συζητάμε εκατό χρόνια μετά (πέρα από την ομορφιά που έκανε ο Τσίπρας, γιατί εκτός από το Μοντεσκιέ ξέρει κι από Βολταίρο και μπορεί να διαφωνεί με μια άποψη, αλλά θα υπερασπιστεί μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να ψηφίσεις ξανά και ξανά μέχρι να συμφωνήσεις με τη δική του εισήγηση) όπως το 2ο Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ. Κι ίσως τελικά να είναι χειρότερο κάψιμο να ασχολείσαι με αυτό το συνέδριο, παρά με το 1903.

Ας σημειωθεί πάντως, παρεμπιπτόντως, πως στη νέα ΚΕ του Σύριζα που εκλέχτηκε από το Συνέδριο (ευτυχώς με την πρώτη, χωρίς επαναληπτική ψηφοφορία) υπάρχει κι ένας Ανδρέας Παπανδρέου, έτσι για τη σημειολογία του πράγματος. Ενώ αν πάρουμε τοις μετρητοίς την εκτίμηση πως ο Φίλης βγήκε δεύτερος στην ψηφοφορία, γιατί συγκρούστηκε με την Εκκλησία, μπορούμε να πούμε τότε πως κι ο Τσακαλώτος βγήκε πρώτος, γιατί συγκρούστηκε με τους εταίρους κι εφαρμόζει φιλολαϊκά μνημόνια.
Τόση σύγκρουση από το ΠαΣοΚ είχαμε να δούμε...

Χτες λοιπόν, που ήταν η επέτειος θανάτου του Τσερνισέφσκι, ο καλύτερος τρόπος για να την τιμήσει κανείς και να απαντήσει στο διαχρονικό ερώτημά του, ήταν έμπρακτα, στους δρόμους και τα μαζικά συλλαλητήρια σε όλη τη χώρα για την υπεράσπιση των συλλογικών συμβάσεων και των εργασιακών που μπαίνουν στο στόχαστρο.

Τι μπορούμε να κρατήσουμε από τη χτεσινή ημέρα;
Η συγκέντρωση στο Σύνταγμα ήταν μαζική -αν και κάπως δύσκολο να την υπολογίσεις με ακρίβεια, αφού ουσιαστικά έγιναν τρεις διαφορετικές προσυγκεντρώσεις-πορείες, από Κάνιγγος-Ακαδημίας, Σταδίου και Στύλους του Ολυμπίου Διός. Η προσέλευση ωστόσο, αν και μαζική, ήταν κάτω από τις απαιτήσεις των περιστάσεων και το συναγερμό που πρέπει να σημάνει για τα εργασιακά, εφόσον δε θέλουμε να μετρήσουμε μία ακόμα ήττα.

Το πιο σημαντικό στοιχείο ήταν κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά που έδωσαν διαφορετικό τόνο. Το ανοιχτό, πλατύ κάλεσμα σε εργατικά σωματεία και συλλογικούς φορείς έχει συγκεντρώσει πάνω από 500 υπογραφές, προσεγγίζοντας σταδιακά τα μεγέθη της μεγάλης κινητοποίησης του πανελλαδικού συλλαλητηρίου του ΠΑΜΕ, της 1ης Νοέμβρη του 14'.

Προφανώς το βασικό δεν είναι να μαζέψουμε μερικές σφραγίδες παραπάνω για μόστρα, ιδίως σε μια περίοδο γενικευμένης απαξίωσης των σωματείων, αλλά ο συντονισμός δράσης και τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά τα σωματεία. Το πρώτο βήμα είναι η κατάθεση πρότασης νόμου σε όλα τα κόμματα του κοινοβουλίου -πλην της ναζιστικής Χρυσής Αυγής. Κι αν είναι προφανές πως μόνο το ΚΚΕ θα την στηρίξει, παρόλα αυτά η κίνηση έχει μια αξία, για να διαλυθούν αυταπάτες, να ξεσκεπαστεί ο ρόλος του καθενός και να διαπαιδαγωγηθούν οι εργαζόμενοι.

Παράλληλα, υπάρχει το ανοιχτό κάλεσμα του ΠΑΜΕ για τη συνδιάσκεψη στο ΣΕΦ, όπου είναι σημαντικό να υπάρξει μαζική ανταπόκριση, και η άσκηση πίεσης για την προκήρυξη γενικής απεργίας μες στο Νοέμβρη, όπου το ζητούμενο δεν είναι απλά να προκηρυχθεί, αλλά ποιος θα τη σηκώσει και θα τρέξει να την οργανώσει.

Εδώ είναι που θα δοκιμαστεί κι η ειλικρίνεια των ενωτικών διαθέσεων κάποιων δυνάμεων. Θα υπάρξει ενότητα, κοινή δράση, "ενιαίο μέτωπο" ή όπως αλλιώς το πει κανείς στη διάλεκτό του, σε αγωνιστική βάση; Από τις 15 ομοσπονδίες και τα  περίπου 20 εργατικά κέντρα που συνυπογράφουν το κάλεσμα αγώνα, στο ΠΑΜΕ* συσπειρώνονται περίπου τα μισά. Χτες ένα από τους ομιλητές ήταν από τα τσιμέντα Χαλκίδας (που δεν πρόσκεινται στο ΠΑΜΕ). Ενώ η δική μας περιφρούρηση ήταν από διακριτική έως υποτυπώδης.

Όπως ήταν δηλ, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη η παρουσία του εξωκοινοβουλίου. Οι γνωστοί (και όχι ιδιαίτερα διακριτικοί) ΣΕΚίτες και μια ισχνή παρουσία του Συντονισμού Πρωτοβάθμιων μόνο στην Αθήνα (σεισμός-σεισμός-συντονισμός) παρά το ξεχωριστό κάλεσμα που είχαν στα Προπύλαια (εάν δεν κάνω λάθος).
Θα μπορούσε να ανταποδώσει κανείς τις διαδικτυακές σπόντες για του πλειστηριασμούς και να πει: μα γιατί άραγε δεν ενδιαφέρονται για την υπεράσπιση των συλλογικών συμβάσεων και δεν το έχουν εντάξει στις προτεραιότητές τους -όπως δεν είχαν εντάξει και το ασφαλιστικό την περασμένη άνοιξη;
Αλλά δεν υπάρχουν τέτοιες πολυτέλειες, και δεν είναι αυτοί το κρίσιμο μέγεθος για την όποια κοινή δράση, ενότητα, κτλ.

*το οποίο ΠΑΜΕ ούτως ή άλλως δε συσπειρώνει μόνο ένα στενό κομματικό πυρήνα -κι αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό σε οποιονδήποτε καλόπιστο παρατηρητή. Και μου έχει μείνει μια χαρακτηριστική φράση του ΓΓ στην περυσινή Συνδιάσκεψη για τη δουλειά στο εργατικό κίνημα, που έλεγε πως στο ΠΑΜΕ δε δρουν μόνο οι κομμουνιστές, αλλά... κάθε καρυδιάς καρύδι.

Αξίζει τον κόπο, επίσης, να παρακολουθήσει κανείς το χαιρετισμό του Μαυρίκου, με τον αισιόδοξο, φορτισμένο τόνο και τις νότες προλεταριακού διεθνισμού-ενθουσιασμού. Αλλά και την προσεγμένη κεντρική ομιλία του Τασιούλα.

-Στα υστερόγραφα της ανάρτησης, μπορούμε να προσθέσουμε ότι η ΕφΣυν πρόβαλε πρωτοσέλιδα (!) το χτεσινό συλλαλητήριο, αλλά ως δράση του ΠΑΜΕ! Ενώ το ερχόμενο Σάββατο κυκλοφορεί με ένα αφιέρωμα στο Χαρίλαο Φλωράκη (τι έχουμε να διαβάσουμε πάλι...)

-Και για να ανταποδώσουμε το "ενιαίο μέτωπο" στους Σεκίτες, μπορείτε να παρακολουθήσετε σήμερα το απόγευμα στο (μαρξιστικό) βιβλιοπωλείο τους, πίσω από την Τιτάνια, την παρουσίαση του βιβλίου του Δ. Σκλαβενίτη (που νομίζω ότι κινείται στο χώρο του Σύριζα) Κάτσε καλά Γεράσιμε  για το μαθητικό κίνημα της Μεταπολίτευσης. Παρά τους όποιους πολιτικούς περιορισμούς, νομίζω πως έχει ενδιαφέρον και χρήσιμα στοιχεία, για αρκετές γενιές.

-Για την επέτειο της Αλλαγής, και τις τρεισίμισι δεκαετίες που κλείνει, κάποια άλλη φορά.