Βίζεγκραντ

Η κε του μπλοκ σήμερα φιλοξενεί (το δεύτερο συνθετικό με την έννοια της ξενιτειάς, γιατί μόνο ξένος δε -μου/μας- είναι ο αρθρογράφος) ένα κείμενο του Δελάρζ, όπου αναλύει το προτσές της απαλεψιάς στην πάλαι ποτέ Τσεχοσλοβακία και τα δυο οργανικά μέρη της, και στις χώρες του Βίζενγκραντ, γενικότερα. Στο πλαίσιο αυτό καταπιάνεται με δύσκολα "ζητήματα σοσιαλισμού", όπως τον ορισμό της έννοιας "ομάδα χωρών" και την ανισόμετρη ανάπτυξη του σοσιαλισμού, το γλωσσικό και εθνικό ζήτημα κι άλλα σημαντικά θέματα.
Καλή ανάγνωση.

Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία και Ουγγαρία είναι οι χώρες του Βίζεγκραντ, μιας οικονομικής, στρατιωτικής, ευρωλάγνας και γλειψοΝΑΤΟϊκής συνεργασίας ανάμεσα στις χώρες αυτές. Το Βίζεγκραντ λέει είναι ένα κάστρο στην Ουγγαρία που μαζεύτηκαν όλα τα καλόπαιδα οι ηγέτες των χωρών αυτών, πίναν μπύρες και διαλέγαν νταβατζή, αν και δεν είχαν και πολλές επιλογές. Κι ας το παίζουν μυξοπαρθένες που θέλουν “ελευθερία” κι “ανεξαρτησία” και τ’ αρχ… μου κουνιούνται.
Η κέντρο-ανατολική Ευρώπη έχει πλουσιότατη ιστορία κι αν νομίζετε ότι στα Βαλκάνια γινόταν ανέκαθεν χαμός, πολέμοι, επιμειξίες, προσφυγιές κλπ, που να δείτε τι χαμός στο ίσωμα γινόταν και γίνεται εδώ.

Βόρειοι Σλάβοι ως επί το πλείστον (οι Ούγγροι είναι διαφορετική ράτσα) οι γλώσσες τους μοιάζουν πολύ: τα τσέχικα και τα σλοβάκικα είναι σχεδόν ίδιες γλώσσες κι αλληλοκαταλαβαίνονται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, άλλωστε κάποτε ήταν μια χώρα και μπαίνει το ερώτημα: σαν Λαϊκή Δημοκρατία ήταν σοσιαλισμός σε μία για σε δυο χώρες μόνο; Που λέει και το απολίθωμα (που και πάλι το ευχαριστώ για τη φιλοξενία, τη ζεστασιά και τη θαλπωρή κλπ), από δυο χώρες κι απάνω έχουμε ομάδα χωρών; Ο σοσιαλισμός στο Βέλγιο θα ‘ναι γαμάτος, Βαλόνοι, Φλαμανδοί, Μάρτενς και ξερό ψωμί!

Σλοβάκοι συνάδελφοι μου ‘παν ότι ευκολότερα καταλαβαίνει Σλοβάκος Τσέχο παρά το αντίστροφο για τον εξής λόγο: επί Τσεχοσλοβακίας όλες οι ταινίες, οι εκπομπές, οι μεταγλωττίσεις γίνονταν στα τσέχικα, τα σλοβάκικα ήταν κάπως “δευτερεύουσα" γλώσσα. Κι αν προσέξεις καλύτερα τις συμπεριφορές των δύο, αναμεταξύ τους διακρίνεις μια αδιόρατη ζήλια των Σλοβάκων, μια μόνιμη προσπάθεια να αναδειχτούν καλύτεροι στη δουλειά, στον αθλητισμό, στη διασκέδαση κλπ. Απ’ την άλλη, είναι φανερή μια ψιλοϋπεροψία των Τσέχων που θεωρούν τους εαυτούς τους πιο ανεξάρτητους, πιο αυθύπαρκτους, πιο κουλτουριάρηδες, ανώτερους τελωσπάντων, χαρακτηριστικά βλακώδους μικρομεγαλισμού και συλλογικής απαλευτότητας προκαλούμενη προφανώς από έλλειψη συναίσθησης της πραγματικότητας λόγω αλκοολισμού (πρώτη σε κατά κεφαλήν κατανάλωση μπύρας στογκόζμο μπαϊφάρ).

Οι γλώσσες αυτές είναι πανδύσκολες κι απογοητεύεσαι γρήγορα αν προσπαθήσεις να μάθεις. Γραμματική, συντακτικό άστα να παν, όσο για την προφορά μην είδατε τον Παναή, ιδιαίτερα το γράμμα “ř" που είναι κάτι σαν “rzh" άλλα όχι ακριβώς. Για να πεις π.χ τον αριθμό 44 θα γίνει η γλώσσα σου κοτσίδα (čtyřicet čtyři). Άντε γεια. Τα σλοβάκικα είναι τουλάχιστον πιο απλά στην προφορά. Χαρακτηριστικό δείγμα διαφοράς ανάμεσα στις δυο γλώσσες: η Ελλάδα στα τσέχικα είναι Řecko στα σλοβάκικα Grécko. Να μη μιλήσω για τα ουγγαρέζικα που ανήκει στην ουραλο-αλταϊκή οικογένεια: άλλα βλέπεις, άλλα ακούς, άλλα διαβάζεις, άλλα νομίζεις ότι σημαίνουν, αντίο ζωή. Αν συνυπολογίσουμε και τον περιρρέοντα φασισμό στη χώρα του Ορμπάν, η ψεύτικη ομορφιά της Βουδαπέστης δεν σώζει την αφιλόξενη Ουγγαρία. Εξακολουθώ να θαυμάζω τον μουσικοσυνθέτη Gyorgy Ligety που συχνά ο Κιούμπρικ χρησιμοποιούσε τους διαβολικούς ήχους του στις ταινίες του.

Τα πολωνικά έχουν τη φήμη μιας από τις δυσκολότερες γλώσσες του κόσμου. Και τα τσεχο-σλοβάκικα δεν παν παραπίσω, μοιάζουν αρκετά με τα πολωνικά σε σημείο κάποιες λέξεις να είναι σχεδόν κοινές και να ψιλοκαταλαβαίνονται μεταξύ τους. Οι υπερόπτες Τσέχοι λεν οτι δεν καταλαβαίνουν χριστό αλλά υποπτεύομαι ότι κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν, οι κατακαημένοι Σλοβάκοι πάλι καταλαβαίνουν αρκετά γιατί λέει έπιαναν πολλά πολωνικά κανάλια και βλέπαν μεταγλωτισμένες τσόντες… Η απόλυτη απαλεψιά, οι Πολωνοί λέει μεταγλωτίζουν τα πάντα, το χειρότερο όμως λέει, όλες τις φωνές τις κάνει ένας (1) μαντράχαλος (ακόμα και τις γυναίκες, τα αγκομαχητά κλπ) χωρίς κανένα χρώμα, βάθος, τίποτα! Να μη μιλήσουμε επίσης για το ημι-φασιστικό, σκοταδιστικό, καθολικό πολιτικό σκηνικό της χώρας, άστο γιατί θα συγχιστώ.

Αρκετοί Τσέχοι ως μεμονωμένα άτομα είναι ντάξει παιδιά, αλλά αυτό υποθέτω ισχύει παντού στον κόσμο. Ως συλλογική συνείδηση, ως μαζική mentalitée είναι για σούτια. Κάτι που υποθέτω μεγεθύνθηκε μετά το 91-95, μετά και το “βελούδινο” διαζύγιο, από τη νέα αγράμματη κι ανιστόρητη γενιά.
Σαν λαός είναι σε μόνιμη κλάψα σχετικά με την ανεξαρτησία τους. Κλαίγονταν όταν σαν Βοημίες, Μοραβίες κλπ ήταν τμήμα της Πολωνο-Λιθουανικής κοινοπολιτείας και τους είχαν ψοφήσει στο φόρο,κλαίγονταν επειδή ήταν υποτελείς στους Αψβούργους, κλαίγονταν επειδή ήταν τμήμα της Αυστρουγγαρίας, κλαίγονταν επειδή ήταν κατακτημένοι απ’ τους Ναζί, κλαίγονταν επειδή ήταν κάτω απ τη μπότα του Κόκκινου Στρατού και της ΕΣΣΔ και τώρα κλαίγονται που είναι υποτελείς στην ΕΕ. Ποτέ δεν ήταν “ελεύθεροι”… Άει κοιτάχτε την τύφλα σας βρε που θέλετε και “ελευθερία”.
Κι αυτό θα είναι πάντοτε η ψευδαίσθηση μικρών, ουσιαστικά χωρίς πόρους εθνών που έχουν ψιλοστρατηγική γεωγραφική θέση. Το γαλατικό χωριό που πάντα αντιστεκόταν στους Ρωμαίους καταχτητές ήταν δυστυχώς ή ευτυχώς ένα μικιμάου και μαγικά φίλτρα που νικάν τον ιμπεριαλισμό δεν υπάρχουν.

Η χώρα είναι ίσαμε δέκα-δεκαπέντε χωράφια μες στη μέση της Ευρώπης χωρίς φυσικά τείχη να τους προστατεύουν από “εισβολείς”, χωρίς διέξοδο στη θάλασσα, εκτεθειμένοι από παντού. Έχουν σα μπάστακα από τα δυτικά την πανίσχυρη Γερμανία που τους επηρεάζει οικονομικά και πολιτιστικά, είναι κατ’ ουσίαν δορυφόρος της κι έχουν στα ανατολικά τη φιλόδοξη, στρατιωτικά πανίσχυρη Ρωσία που την κυκλώνει σαν σκιά. Πλάκα κάνουμε;

Και η ντεμέκ συμμαχία του Βίζεγκραντ δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα σκορποχώρι της πλάκας, μια μάζωξη γλυφτρακίων του ΝΑΤΟ που βλέπουν εφιάλτες ενός δεύτερου “κόκκινου” στρατού, βλέπε ξεδοντιασμένης καπιταλιστικής Ρωσίας - που κι αυτή ψάχνει μάταια να ανακτήσει το σοβιετικό γεωπολιτικό στάτους - που δε γουστάρουν πρόσφυγες μη τυχόν τους αλλοιώσουν τον χριστιανικό τους πολιτισμό. Ποια ανεξαρτησία; Χώρες με τέτοιο μέγεθος, που θέλουν “ανεξαρτησίες” κι “αυτοδιαθέσεις” στο τέλος καταλήγουν με τόσο “ισχυρές εξαρτήσεις” που ούτε βήμα δεν μπορούν να κάνουν.
Σαν Τσεχοσλοβακία είχαν και κάποιο κύρος, όχι όμως κύριοι. Θέλαν χώρια γιατί οι μεν νιώθαν ριγμένοι πολιτισμικά οι δε θέλαν να μείνουν “μόνοι”, κουράστηκαν απ τη συμβίωση τα πουλάκια μου. Κι έτσι στην Ευρώπη σήμερα έχουμε μαζευτεί οχτακόσα κωλοχώρια, Εσθονίες, Λετονίες, Σλοβακίες, Σλοβενίες, Κόσοβα, Μαυροβούνια και Τουρκοβούνια, καθένας με τις πανηλίθιες πολιτιστικές παραξενιές του, τις απάλευτες, άχρηστες και πανδύσκολες “ντοπιολαλιές” τους (σκέψου να μαθαίνεις Λιθουανικά με τις διακόσες ξερω γώ, πτώσεις, μια για όταν είσαι λίγο στεναχωρημένος, μια για όταν είσαι πολύ, μια για όταν σε φαγορίζει ο κώλος σου, μια όταν σε γαργαλάει ο ήλιος τις πατούσες κλπ). Δεν γούσταραν οι Σλοβένοι κι αποκόπηκαν δίνοντας το άτυπο οκ τότε να πάει το ΝΑΤΟ να τα κάνει λίμπα στην πάλαι ποτέ κραταιά. Οι βαλτικές χώρες, αυτά τα μιάσματα της ανθρωπότητας καταπιέζονταν απ’ την ΕΣΣΔ και αποσπάσθηκαν. Στο καλό και με τη νίκη! Τους βλέπεις τώρα πόσο σιχαμένοι νοσταλγοί των ντόπιων δωσιλόγων και των Ναζί είναι.
Μόνο οι Λευκορώσοι αντιλαμβάνονται τη ματαιότητα της διατήρησης της λευκορωσικής γλώσσας, που σιγά τις τεράστιες διαφορές που έχει με τα ρώσικα και δεν τη μιλάει και κανένας. Μέχρι να βγουν τίποτα υπερβλαμμένοι λάτρεις της παράδοσης και της εθνικής τους ταυτότητας κι εδώ. Ο Λουκασένκο κρατάει τα μπόσκα εδώ και τριάντα χρόνια, κι άλλα τόσα να τα κρατήσει ώσπου να ενσωματωθούν επιτέλους στη μαμά Ρωσία.

Γι’ αυτό και οι κινήσεις “ανεξαρτησίας” κάτι Καταλανών, κάτι Σκωτσέζων κλπ. μου τη σπάνε, ειδικά στη σημερινή εποχή. Όχι γιατί γουστάρω τα Ηνωμένα Βασίλεια και τα Ισπανικά Βασίλεια αλλά γιατί αυτά στο σήμερα είναι γεωγραφικώς προσδιορισμένα τμήματα της αστικής τάξης που γουστάρουν να μην υπάγονται σε ευρύτερα κρατικά σχήματα αλλά απευθείας νταβατζιλίκι απ’ την ΕΕ. Σκεφτείτε για λίγο το του κώλου αυτονομιστικό κίνημα της Κρήτης, που θα γούσταρε να έχει όλα τα τουριστικά έσοδα για πάρτη του. Κι επίσης φρηλάνσερ πουτανίτσα του ΝΑΤΟ σαν βάση, τώρα έχει τσατσά την Αθήνα.
Τα εθνικά κράτη της ΕΕ εξυπηρετούν το μεγάλο κεφάλαιο που δεν έχει πια πατρίδα, είναι κοσμοπολίτικο. Το κεφάλαιο που θέλει να έχει και εθνική ταυτότητα, κεφάλαιο δηλαδή που κυρίως περιορίζεται γεωγραφικά λόγω τουρισμού, περιορισμένης αγοράς κλπ, στρέφεται προς πολιτικό προσωπικό πιο ακροδεξιό, προς αυτονομιστικά κινήματα κλπ.

Αν και στην Τσεχία σήμερα κυβερνάει σα να λέμε το ΠΑΣΟΚ με ένα κάπως πιο σοβαρό Ποτάμι (όνομα κόμματος... ”ΝΑΙ”!) ο φασισμός υφέρπει κι εδώ, στη Σλοβακία ήδη εκδηλώθηκε με μεγάλα ποσοστά. Ωστόσο ο ακροδεξιός/φασίστας του σήμερα δεν χρειάζεται να είναι και ρατσιστής κατ’ ανάγκην, ο ρατσισμός του πηγάζει από άλλα θρησκευτικοπολιτισμικά κριτήρια.
Εδώ υπάρχει ένα ακροδεξιό κόμμα που ο ηγέτης του είναι… γιαπωνέζος. Το κόμμα λέγεται “κόμμα ελευθερίας και άμεσης δημοκρατίας” (ή κάτι τέτοιο τελωσπάντων με μπόλικες αναρχοφιλελέδικες και φασίζουσες συνάμα παπαριές) και ο πρόεδρός του είναι ο επιχειρηματίας (φυσικά) Τόμιο Οκαμούρα, κατά της ΕΕ και των “παρανόμων προσφύγων”. Σαράντα καντάρια μαλάκας, κάτι μεταξύ Τζήμερου, Βάτσλαβ Χάβελ και Σίνζο Άμπε. Ο Αλλάχ να βάλει το χέρι του.
Να σημειώσουμε ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σ’ αυτές τις χώρες έχουν διαφορετική καταγωγή και διαφορετικό στιλ. Το ΠΑΣΟΚ προερχόταν απ’ το κέντρο στην Ελλάδα, στις χώρες αυτές προέρχονται απ’ τα ηγεμονικά κομμουνιστικά κόμματα κι έχουν κληρονομήσει τις δομές, κρατικές και κομματικές και το στιλ, γι’ αυτό οι μονίμως μεθυσμένη και μαστουρωμένη πανηλίθια νέα γενιά εδώ τους βλέπει σαν “κομμουνιστικό καθεστώς”... Τι να πεις;

Κάποτε είχα διαφορετικά στο μυαλό μου την έννοια ανεξαρτησία, ομολογώ ότι είχα φάει κι εγώ μεγάλο παπά. Η “εθνική” απελευθέρωση, ο πόλεμος και η νίκη ενάντια σε έναν αντίπαλο που εισέβαλε στρατιωτικά στα χωράφια σου κι εσύ τον έδιωξες, είναι άλλο πράμα. Αν η γεωπολιτική σου θέση είναι εκεί που διασταυρώνονται μεγάλες δυνάμεις, την πάτησες, ξέχνα τέτοια όνειρα. Ιδιαίτερα αν η χώρα σου είναι μικρή, ευάλωτη, χωρίς πολλούς φυσικούς πόρους. Ακόμα και σοσιαλισμό να είχαμε σε μεγάλο μέρος της γης, δεν θα ‘ταν ένα άθροισμα απομονωμένων σοσιαλιστικών νησίδων, δεν θα ‘ταν η αφελέστατη μπακουνο-προυντονική μπούρδα της “συνομοσπονδίας των αυτόνομων κολλεκτίβων” κι άλλα τέτοια παραμύθια της χαλιμάς. Θα υπήρχαν μικρές και μεγάλες σοσιαλιστικές χώρες κι ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης θα ίσχυε ακόμα, θα χρειαζόντουσαν βοήθεια σε πρώτες ύλες, τεχνογνωσία κλπ. Βάλτε το χέρι στην καρδιά και πείτε: αν κερδίζαμε τον εμφύλιο, ή πιο μπροστά, αν φτιάχναμε “λαϊκή δημοκρατία”, αν διαφορετικά “είχαν μοιράσει το κόσμο οι μεγάλοι στην χαρτοπετσέτα” (όποια κι αν είναι η ιστορική αλήθεια), δεν θα ήμασταν “εξαρτημένοι” από την ΕΣΣΔ, ιδιαίτερα σ’ εκείνο το μεταπολεμικό στάτους της περιοχής;
Και οι χώρες του Βίζεγκραντ όλες λαϊκές δημοκρατίες ήταν, στο σύμφωνο της Βαρσοβίας ήταν, δέχτηκαν την “αλληλεγγύη” της ΕΣΣΔ όπως αρεσκόμεθα να λέμε στα πλαίσια του προλεταριακού διεθνισμού. Εμένα δεν με πειράζει καθόλου πάντως η οπτική γωνία περί άμεσης σοβιετικής επιρροής, έως και “εξάρτησης”. Χώρες καθημαγμένες απ’ τον πόλεμο και την ναζιστική κατοχή, μη έχοντας τα μέσα, την αποφασιστικότητα, την τύχη αν θέλετε να αντισταθούν νικηφόρα, απελευθερώθηκαν ουσιαστικά απ’ τον κόκκινο στρατό. Βοήθησαν βεβαίως και οι ντόπιες εργατιές και κομμουνιστικά κόμματα, δεν καθόντουσαν με σταυρωμένα χέρια. Θα ‘ταν γαμάτο αν όλες αυτές οι χώρες, υπό την “αλληλεγγύη” των σοβιετικών φτιάχναν π.χ τις σοβιετικές δημοκρατίες του Βίζεγκραντ κι ενώναν τις δυνάμεις τους, ίσως τις γλώσσες τους. Άλλα μπα. Οι κακεντρεχείς τρότσκες θα πουν ο Στάλιν που ‘ταν μακιαβελικός, δεν θα επέτρεπε κάτι τέτοιο, θα τις κρατούσε διαιρεμένες για να τις βασιλεύει, να τις γενικογραμματεύει ακριβέστερα.

Εμένα μια χαρά μου άρεσε πάντως το παλιό σχέδιο περι Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας με πρωτεύουσα ας πούμε τη Σαλονίκη κι επίσημη γλώσσα τα Τούρκικα ή τα Γαλλικά (τι σε νοιάζει τι γλώσσα μιλάς όταν έχεις ψωμί να φας;), σενάριο φυσικά που έπαιξε μπάλα μέχρι τον Β ΠΠ και δεν υπήρχε περίπτωση να πορπατήσει με τους εθνικισμούς σε έξαρση εκείνη την εποχή.
Κι αν οι λαϊκές δημοκρατίες της Ανατ. Ευρώπης μετέπειτα, οι χώρες του συμφώνου της Βαρσοβίας πηγαίναν σε μια πιο σφιχτή προλεταριακή διακρατική ένωση, θα ‘χαν ισχυρότερες άμυνες θαρρώ. Αλλά οι υποθέσεις στην ιστορία είναι μυθιστορήματα για να διασκεδάζουμε όπως το man in the high castle. Τα πράματα γίναν όπως γίναν κι όχι διαφορετικά επειδή οι συγκεκριμένες καταστάσεις δημιούργησαν τα συγκεκριμένα γεγονότα που οδήγησαν στη συγκεκριμένη ιστορική έκβαση. Δεν πρέπει να λες, έτσι έπρεπε να κάνω. Να λες, αν γίνει φάση τώρα, αύριο, μεθαύριο, έτσι θα κάνω.

Και προσπαθούν οι του Βίζεγκραντ να ακολουθήσουν το μοναχικό ανεξάρτητο δρόμο τους, με κλειστά σύνορα σε πρόσφυγες, με αποστάσεις από την ΕΕ, με διακριτές ταυτότητες. Ας κάνουν ό,τι θέλουν. Κινήματα δεν βλέπω, ιδανικά “ελευθερίας” και ελεύθερων αγορών, αυξανόμενος αντιδραστικός ριζοσπαστισμός δηλαδή, libertarian παπαρολογίες πασπαλισμένες με αγωνία να βρούμε την “ταυτότητά” μας, διάβαζε ντροπαλός φασισμός, κοστουμαρισμένος, κοσμοπολίτικος με λιγότερες ιδεοληψίες… Οι χώρες αυτές για τα επόμενα 50 χρόνια θα ‘ναι μαντρόσκυλα του ΝΑΤΟ στην περιοχή αλλά σε δεύτερη μοίρα, η Ουκρανία είναι τρακόσες φορές πιο σημαντική για το ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία. Και τώρα που θα ξεκινήσει πάλι ο Νέος (ημι)Ψυχρός Πόλεμος, σιγά μην πάρουν ποτέ το μέρος της Ρωσίας. Κι αυτός ο πόλεμος θα ‘ναι μακρύς, φθοροποιός μέχρι να σιχαθούν οι λαοί και να πουν αει σιχτίρ.

Εγώ πάντως σαν φύσει αισιόδοξος άνθρωπος που είμαι, ευελπιστώ ότι όλοι αυτοί οι λαοί θα εξαφανιστούν μέσα σε δυο-τρεις αιώνες από σήμερα (πιθανότατα και η χώρα μας ασφαλώς) από κάποιο μεγάλο γεγονός που θα γίνει στο μέλλον. Θα υπερισχύσουν ασφαλώς οι αναπτυγμένες κοινωνίες πολιτιστικά, οικονομικά που θα απορροφήσουν σιγά-σιγά τις μικρότερες, έτσι γινόταν πάντα στην ιστορία. Κι αυτό δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, είναι από ηθικής πλευράς ουδέτερο. Δεν έχει νόημα να κλαις π.χ για τους μεγάλους πολιτισμούς των Χετταίων ή των Νούβιων που εξαφανίστηκαν, ή καλύτερα ενσωματώθηκαν από άλλους. Όταν ένας λαός, πολιτισμός, γλώσσα δεν μπορεί να αλληλεπιδράσει, να μπολιάσει τον παγκόσμιο πολιτισμό με κάτι, εξαφανίζεται κι από δώ παν κι οι άλλοι. Κι αν σας πονάει η σκέψη, σκεφτείτε απλά ότι όλος ο δυτικός πολιτισμός σήμερα είναι κατά 70% ο αμερικάνικος που κυριαρχεί στη μαζική τέχνη (κινηματογράφος, μουσική), στην τεχνολογία, στον τρόπο που ντυνόμαστε, στη διατροφή, παντού. Τι ποσοστό π.χ έχουμε στην καθημερινότητά μας απ’ τη ρώσικη κουλτούρα; Απ’ όσο ξέρω, το μοναδικό αυτή την εποχή δείγμα πολιτισμού που προέρχεται απ’ τη χώρα μας και την υπερβαίνει είναι το greek yoghurt.

Για τις απάλευτες γλώσσες του Βίζεγκραντ ποσώς μας νοιάζει, ακόμα περισσότερο για τις βαλτικές γλώσσες που θα ‘ταν προσφορά στην ανθρωπότητα αν έπαυαν να υπάρχουν σήμερα. Τα ελληνικά; όπως τα αρχαία ελληνικά είναι ένα πολιτιστικό μνημείο, έτσι θα γίνουν κάποτε και τα νέα ελληνικά. Και μην ακούσω παπαριές του στιλ ότι οι άλλες γλώσσες δεν έχουν τον πλούτο της ελληνικής κλπ, κλπ. Γλώσσες που μιλιούνται σε αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες με βιομηχανίες, επιστήμες, τέχνες έχουν όσο πλούτο χρειάζεται για να εκφράσουν τα πάντα, από λεπτές φιλοσοφικές έννοιες μέχρι τους πόνους της εργατικής τάξης. Μια χαρά είναι και τα αγγλικά, τα ρώσικα, τα μανδαρινικά, τα γιαπωνέζικα, τα ισπανικά. Οι περισσότεροι εργάτες πια ξέρουν έστω και στοιχειωδώς αγγλικά. Δεν θα τραγουδήσω τους πόνους μου στα ελληνικά, σίγουρα όχι στα τσέχικα.
Το νόημα είναι ότι η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλισμός, ο “κόσμος των ονείρων μας”, όπως θέλετε πείτε τον, είναι ο κόσμος απαλλαγμένος απ’ την εκμετάλλευση, τον πόλεμο, τα πάθη πολιτικά, εθνικά κλπ. Άμα έχεις ψωμί να φας, δουλεύεις και νιώθεις ότι κάνεις κάτι χρήσιμο, έχεις χρόνο να εξερευνήσεις τη γνώση, τη φύση, τον εαυτό σου, το πνεύμα σου, δεν θα σε νοιάζει τι γλώσσα θα μιλάς και σε ποια γλώσσα θα σκέφτεσαι, τι εθνικότητα θα αισθάνεσαι και άλλα τέτοια ευτελή.

Αυτό που μπορώ να κάνω εδώ για την ώρα είναι να σφυρηλατήσω δεσμούς φιλίας με συναδέλφους εργάτες, Ρουμάνους, Βουλγάρους, Ρώσους, Ουκρανούς, Πορτογάλους, Σλοβάκους, Τσέχους. Τους ξερόλες και φωνακλάδες Έλληνες, ορισμένους μάλιστα ακροδεξιών αντιλήψεων (μετανάστες όντες) τους αποφεύγω, πάντα εκτός εξαιρέσεων. Και μέχρι να δούμε τι θα γίνει, αρκούμαι τουλάχιστον σε μια βολτίτσα μέχρι το μνημείο στον κόκκινο στρατό εδώ απ’ έξω απ’ το σπίτι μου, το μοναδικό που βρήκα στην πόλη με το απαγορευμένο σφυροδρέπανο.

Έφυγες και με παράτησες βρε παλιοχαμούρα
Και πήγες να ψηφίσεις Τόμιο Οκαμούρα
(Τσέχικο λαϊκό τραγούδι, “δοσμένος” πόνος της εργατιάς)

Δελάρζ