Φοβού τους Δαναούς

…και δώρα φέροντες. Τι εστί δωράκι όμως;

Στον καπιταλισμό τίποτα δεν είναι δωρεά(ν), υπάρχουν όμως πολλές δωροδοκίες. Μα δεν είναι ίδια η ρίζα αυτών των λέξεων και το νόημά τους; Όχι ακριβώς, γιατί εξαρτάται ποιος (και τι) παίρνει ή δίνει κι αν περιμένει κάτι ως αντάλλαγμα. Ένας βουλευτής πχ νιώθει κορόιδο αν δώσει δωρεάν την ψήφο του, χωρίς να του προταθεί η δωροδοκία που δέχεται ο συνάδελφός του. Αρκεί όλα αυτά να μην ξεπεράσουν κάποιο όριο κι έρθουν στην επιφάνεια. Όπως είχε πει κι ο ανδρέας επί των ημερών του, για ένα.. τίμιο στέλεχος του κινήματος –επικεφαλής δεκο αν θυμάμαι καλά: είπαμε να κάνει ένα δωράκι στον εαυτό του, αλλά όχι και πεντακόσια εκατομμύρια. Ε ναι, πάνω απ’ όλα τα προσχήματα.

Δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα: το δώρο έρχεται συνήθως ως ανταμοιβή για κάτι καλό κι ωφέλιμο που έχουμε κάνει. Αν είσαι καλό παιδί μες στην χρονιά πχ, ο αϊ-βασίλης θα σου φέρει… Αν είμαστε υπάκουοι και φέρουμε σε πέρας το πρόγραμμα της τρόικα, θα βγούμε από τη στενωπό του μνημονίου. Αν επιτευχθούν οι στόχοι της επιχείρησης, θα ανταμειφθείτε με bonus –που κι αυτό μια μορφή δώρου είναι. Γιατί τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται αυτονόητο ή κεκτημένο δικαίωμα για τον εργαζόμενο, παρά μόνο κάτι που του δίνει χαριστικά το αφεντικό του. Ακόμα και το δικαίωμα στην εργασία και τη μισθωτή σκλαβιά, θεωρείται μια ευγενική χορηγία του εργοδότη, δηλ αυτού που –και κατά την ετυμολογία της λέξης- δίνει έργο, λες και το δημιουργεί ο ίδιος.

Χωρίς αυτόν, γρανάζι δε γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά…

Δεν είναι να απορεί κανείς λοιπόν, που στη συζήτηση για την κατάργηση 13^ου και 14^ου μισθού, τα δώρα εμφανίζονται ως μια παράλογη επιβίωση εποχών με παχιές αγελάδες ή κάποια φιλεύσπλαχνη παραχώρηση των καπιταλιστών, που είναι ωστόσο έξω από το κλίμα των καιρών και δεν μπορεί να διατηρηθεί. Κι αν διατηρείται τελικά κουτσουρεμένο, για λίγες ακόμα εμφανίσεις, είναι για να κερδίσουν αυτοί που θεωρητικά το «δίνουν» και να πέσει χρήμα στην αγορά να την τονώσει. Γιατί κατά ένα μαγικό (αλλά ευεξήγητο) τρόπο, τα δώρα ευνοούν και πλουτίζουν κυρίως αυτόν που τα κάνει, το δωροθέτη-δωροδόκο, κι όχι πάντα τον αποδέκτη τους. Και δεν είναι όπως όταν κάνουμε μεταξύ μας δώρα, όπου το μόνο που υπερβαίνει την χαρά ενός παιδιού που παίρνει το δώρο του πχ –και όλοι γινόμαστε παιδιά λίγο-πολύ με τις εκπλήξεις- είναι η χαρά του γονιού που το έκανε και βλέπει τις αντιδράσεις του μικρού. Στην αγορά, όταν ακούς ή διαβάζεις «κερδίστε πλούσια δώρα», το τελευταίο είναι πάντα σε εισαγωγικά και αυτός που ωφελείται στην πραγματικότητα είναι ο ίδιος που καλεί εμάς να κερδίσουμε.

Στην πράξη βέβαια, τα δώρα που παίρνει ο κόσμος από την πραγματική ζωή μοιάζουν με εκείνες τις εκπλήξεις του χαχανούλη από τα στρουμφάκια, που σκάνε στα μούτρα σου μόλις ανοίξεις το κουτί με το φανταχτερό περιτύλιγμα κι ανακαλύψεις τι κρύβεται πίσω του. Αλλά ο δωρολήπτης συνεχίζει το ίδιο βιολί (του ντορεμί) με την αφέλεια της στρουμφίτας και τα νεύρα του γκρινιάρη μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση, που όλοι και όλα του τη δίνουν, αλλά στο τέλος πάλι αυτούς θα ψηφίσει, με το δρακουμέλ να καραδοκεί στη γωνία, για να δει την κόρη του (την ψιψινέλ;) πρωθυπουργό.

Ο καθένας λοιπόν εύχεται και ζητά τα δικά του δώρα για την χρονιά που μόλις ξεκίνησε. Άλλος μια καινούρια κυβέρνηση –κι εδώ κολλάει το «προσοχή στο τι εύχεστε, γιατί μπορεί να σας συμβεί» και μετά την απομάκρυνση από το εκλογικό ταμείο, ουδείς κοψοχέρης βρίσκει το δίκιο του.

Άλλοι ζητάνε εναγωνίως μια θέση σε αυτή την κυβέρνηση, ένα υπουργείο ή απλώς την ανανέωση της κοινοβουλευτικής τους θητείας. Άλλος θέλει ένα ταξίδι στον χρόνο και την επιστροφή στο μαγικό 09’ πριν από την κρίση. Ο οπαδός θέλει ένα πρωτάθλημα ή έναν επενδυτή για να μπορεί να διεκδικήσει η ομάδα του έναν τίτλο, καμιά μεταγραφή ή ένα γήπεδο –πράγματα δηλ που θα επηρεάσουν άμεσα κι απτά την καθημερινή του ζωή- και ούτε καν ένα καλύτερο πρωτάθλημα γενικώς που να βλέπεται.

Κι εμείς; Τι ρόλο παίζουμε εμείς σε όλο αυτό; Εμείς λοιπόν παίζουμε το ρόλο του κακού, που ξενερώνει τα παιδάκια και τους προσγειώνει απότομα στην πραγματικότητα, γιατί δεν υπάρχει κανείς άγιος βασίλης, για να περιμένουν κάποιο θάμα σαν ουρανοκατέβατο δωράκι, αν δεν πάρουν οι ίδιοι την τύχη στα χέρια τους. και γινόμαστε κακοί, γιατί ο παλιμπαιδισμός προκύπτει σχεδόν αυθόρμητα, ως ακατανίκητη τάση κι εσωτερική ανάγκη των μεγάλων παιδιών να πιστέψουν σε ένα μυθικό ήρωα-σωτήρα. Κι αυτό ισχύει για μια αρκετά μεγάλη μερίδα του κόσμου που βολεύεται με τα παραμύθια (που έχουν πάντα αίσιο τέλος) κι αρνείται να ωριμάσει, για να αντικρίσει κατάματα την τρομακτική πραγματικότητα (που γεννά τις τάσεις αυτής της φαντασιακής φυγής, αλλά δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ με τέτοιους όρους).

Η αλήθεια ωστόσο είναι μία αντικειμενική και γράφεται με κόκκινο –και δεν εννοώ από τη στολή του αϊ-βασίλη. Το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε αυτές τις μέρες και όλο τον χρόνο στους εαυτούς μας και στους άλλους γύρω μας είναι ένα: αγώνας και ταξική αλληλεγγύη.