Οι επαναστάσεις του 21ου αιώνα

Αφού λοιπόν πετάξαμε την πείρα 70 χρόνων οικοδόμησης στη Σοβιετία, για να ανακαλύψουμε την κρυφή γοητεία της (καθ’ όλα ηρωικής και πρωτοπόρας) Κομμούνας (που ωστόσο δεν έφτασε τόσο μακριά όσο ο Οκτώβρης) και του ουτοπικού σοσιαλισμού, φτάσαμε στις σύγχρονες επεξεργασίες για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα, πασπαλισμένες με τη θεωρητική ναφθαλίνη του (προμαρξικού) 19ου αιώνα. Σε διάκριση πάντα από τη συνολική πείρα του υπαρκτού, και σε ευθεία σύνδεση με τα πλέον προβληματικά στοιχεία ή τις αντικειμενικές καθυστερήσεις προηγούμενων τέτοιων εγχειρημάτων –πχ το προ πολλού ξεπερασμένο «δημοκρατικό στάδιο μιας (διαρκούς) επανάστασης». Κάτι που δεν μπορεί παρά να έχει επίδραση και στην αντίληψη για τη μορφή και τον τύπο των επαναστάσεων στην εποχή μας –τις αποκαλώ επαναστάσεις του 21ου αιώνα, κατ’ αντιστοιχία του είδους του σοσιαλισμού που επιδιώκουν. Κι υπό αυτό το πρίσμα επαναθεμελιώνονται (που σημαίνει βασικά ότι γκρεμίζονται εκ βάθρων και τα ήδη υπάρχοντα «σαθρά» θεμέλια) όσα είπαν σχετικά οι κλασικοί του μαρξισμού.

Αν λοιπόν οι κλασικοί έλεγαν στο κομμουνιστικό μανιφέστο πως…

Η ιστορία όλων των ως τα τώρα κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων (ελεύθερος και δούλος, πατρίκιος και πληβείος, βαρόνος και δουλοπάροικος, μάστορας και κάλφας, με μια λέξη καταπιεστής και καταπιεζόμενος)...

…τώρα τελευταία μαθαίνουμε (ή μάλλον συνάγουμε εύκολα απ’ όσα λέγονται) πως η ιστορία όλων των μέχρι τώρα επαναστάσεων δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ιστορία των μεταβατικών κρίκων που την ετοίμασαν.

Κι αν ο Μαρξ σημείωνε στη 18η Μπρυμαίρ πως:

Οι αστικές επαναστάσεις, όπως λ.χ. οι επαναστάσεις του 18ου αιώνα, βαδίζουν ορμητικά από επιτυχία σε επιτυχία, τα δραματικά τους αποτελέσματα ξεπερνούν το ένα το άλλο, άνθρωποι και πράγματα φαίνονται σα να περιβάλλονται από αστραφτερά διαμάντια, η έκσταση είναι το πνεύμα της ημέρας. Μα οι επαναστάσεις αυτές ζούνε λίγο καιρό, γρήγορα φτάνουν στο αποκορύφωμά τους και μια μακρόχρονη αποχαύνωση κυριεύει την κοινωνία προτού μάθει να αφομοιώνει νηφάλια τα αποτελέσματα της ορμητικής και θυελλώδικης εποχής της. Αντίθετα οι προλεταριακές επαναστάσεις, όπως οι επαναστάσεις του 19ου αιώνα κάνουν αδιάκοπη κριτική στον ίδιο τον εαυτό τους, διακόπτουν κάθε τόσο την ίδια τους την πορεία, ξαναγυρίζουν σε κείνο που φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί για να το ξαναρχίσουν από την αρχή, περιγελάνε με ωμή ακρίβεια τις μισοτελειωμένες δουλειές, τις αδυναμίες και τις ελεεινότητες των πρώτων τους προσπαθειών, φαίνονται να ξαπλώνουν χάμου τον αντίπαλό τους μόνο και μόνο για να του δώσουν την ευκαιρία ν' αντλήσει καινούριες δυνάμεις από τη γη και να ορθωθεί πάλι πιο γιγάντιος μπροστά τους, οπισθοχωρούν συνεχώς μπροστά στην ακαθόριστη απεραντοσύνη των σκοπών τους, ώσπου να δημιουργηθεί η κατάσταση που κάνει αδύνατο κάθε ξαναγύρισμα και όπου οι ίδιες οι περιστάσεις φωνάζουν:

«Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα!3

Εδώ είναι το ρόδο, εδώ χόρεψε!»

Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε για τα μικροαστικά ξεσπάσματα του 21ου αιώνα, που λογίζονται ως η τελευταία λέξη των επαναστάσεων, αλλά είναι πίσω κι από αυτές του 19ου αιώνα και κρύβονται πίσω από το τσιτάτο του Βλαδίμηρου για όσους περιμένουν να δουν μια καθαρή επανάσταση και γι’ αυτό δε θα τη δουν ποτέ, πως:

Η μικροαστική έκσταση είναι το πνεύμα της μέρας που ανυπομονεί να βαδίσει από νίκη σε νίκη και από κορυφή σε κορυφή, αλλά τελικά συμβαδίζει με σταδιακούς μετασχηματισμούς και μακρόπνοες ρεφορμιστικές διεκδικήσεις και ζει λίγο, φτάνοντας γρήγορα στο αποκορύφωμά της για να σκορπίσει ξανά για χρόνια την αποχαύνωση και την ανυπόμονη απελπισία. Βουλιάζουν στην αυταρέσκειά τους, υπονομεύουν την ίδια τους την πορεία, ξαναγυρίζουν στα ίδια και τα ίδια χωρίς να τα υλοποιήσουν ποτέ, αφήνουν μόνο μισοτελειωμένες δουλειές (ή ούτε καν αυτό), δίνουν εκούσια το χέρι τους στον αντίπαλο να το βοηθήσουν να αντλήσει νέες δυνάμεις και να ορθωθεί πιο γερός από πριν, γιατί λέει κάπου άκουσαν το «δίνε το χέρι σου σε όποιον σηκώνεται», οπισθοχωρούν διαρκώς παρά τους μίνιμουμ στόχους που βάζουν, για να ρίξουν ακόμα περισσότερο τον πήχη, ώσπου να δημιουργηθούν κάποια τετελεσμένα πισωγυρίσματα, και να μη σηκώσει ποτέ ξανά κεφάλι ο απελπισμένος λαός. Και όπου οι ίδιες οι περιστάσεις θα φωνάξουν μόνες τους.

Ιδού το Καστελόριζο, ιδού και το μνημόνιο.

Ζήτω ο εργασιακός μεσαίωνας κι ο ουτοπικός σοσιαλισμός

Αλλά εμείς Κάουτσκι του 21ου αιώνα δε θα γίνουμε. Ούτε δούλοι...