Ο μελισσοκόμος

Η προλεταριακή δημοκρατία είναι χίλιες φορές πιο δημοκρατική από οποιαδήποτε αστική δημοκρατία· η σοβιετική εξουσία είναι πιο δημοκρατική από τη δημοκρατικότερη αστική δημοκρατία.

Β.Ι. Λένιν

Η αράχνη κάνει δουλειές που μοιάζουν με αυτές που κάνει ο υφαντής και η μέλισσα με το κτίσιμο των κυττάρων της κερήθρας της· ντροπιάζει καμπόσους ανθρώπους-αρχιτέκτονες. Αυτό όμως που ξεχωρίζει από τα πριν το χειρότερο αρχιτέκτονα από την καλύτερη μέλισσα είναι ότι έχει κιόλας φτιάξει το κύτταρο στο κεφάλι του, προτού το φτιάξει στο κερί.

Κ. Μαρξ

Στο μυαλό πολλών αντισοβιετικών αριστερών (που είναι αντίφαση εν τοις όροις και θα μπορούσε να σταματήσει αυτομάτως εκεί η συζήτηση για την όποια σοβαρότητα της επιχειρηματολογίας τους), η Σοβιετική Ένωση ήταν μία από τις χειρότερες πιθανές εκδοχές της ΔτΠ (δικτατορίας του προλεταριάτου), που κατέληξε να τη δυσφημεί. Αν και το πρόβλημά τους τελικά δεν ήταν η δυσφήμησή της, αλλά αυτή καθαυτή η έννοια, που σύντομα την απέρριψαν και την αποκήρυξαν. Κι ας τον Κάρολο να λέει πως η δική του ουσιαστική συμβολή δεν έγκειται προφανώς στην ανακάλυψη της ταξικής πάλης (που κι αυτή κρίνεται ντεμοντέ και περαιωμένη πλέον) αλλά στην υπόδειξη ότι υπόκειται σε συγκεκριμένους νόμους που την κινούν και πως οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου. Για κάτι τέτοιους πολιτικούς οπαδούς του εξάλλου είχε δηλώσει πως ο ίδιος δεν είναι μαρξιστής.

Αυτό που ξεχνάνε βολικά όμως είναι η προφητική σημείωση του Βλαδίμηρου. Ότι δηλ ακόμα και η χειρότερη ΔτΠ είναι από ταξική άποψη χίλιες φορές πιο δημοκρατική στην ουσία της απ’ την πιο εκλεπτυσμένη και μετριοπαθή δυτική δημοκρατία, γιατί εκφράζει την κυριαρχία των εκμεταλλευόμενων τάξεων επί μιας χούφτας εκμεταλλευτών, ενώ στην αστική δημοκρατία συμβαίνει το ακριβώς αντίστροφο. Κι επίσης γιατί ο κεντρικός σχεδιασμός, η σχεδιασμένη, συνειδητή οργάνωση της παραγωγής και της οικονομίας είναι ένα τεράστιο βήμα, με όλες τις αδυναμίες κατά την εφαρμογή του, σε σχέση με την άναρχη καπιταλιστική παραγωγή, που λειτουργεί με βάση το κέρδος κι όχι τις ανάγκες, ακόμα και στην πιο αποτελεσματική κι εκλεπτυσμένη εκδοχή της.

Η «ταξική» διάρθρωση της «κοινωνίας» των μελισσών δίνει θεωρητικά ένα επιχείρημα σε όσους υποστηρίζουν τη διατήρηση των ταξικών διακρίσεων, ως της φυσικής τάξης πραγμάτων στην ανθρώπινη κοινωνία. Αλλά το μόνο που αποδεικνύει η χοντροκομμένη αυτή φυσικοποίηση είναι πως επιθυμούν να κρατήσουν το ανθρώπινο είδος στην κατάσταση του ζώου, και σε επίπεδα (καπιταλιστικής) ζούγκλας, όπου κάθε άνθρωπος απέναντι στον άλλο είναι λύκος, δηλ εχθρός. Ενώ το παράδειγμα του βασιλικού πολτού, που ονομάζεται έτσι γιατί προορίζεται για τη βασίλισσα, αν και έχει κατασκευαστεί από τον κόπο των εργατριών μελισσών, παραπέμπει συνειρμικά στην απόσπαση υπεραξίας της εργατικής δύναμης και στην ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη για τους ευεργέτες επιχειρηματίες, που προσφέρουν δουλειές και τον πολτό τους στην κοινωνία, ενώ στην πραγματικότητα δε θα μπορούσε να γυρίσει ούτε γρανάζι στις επιχειρήσεις τους, χωρίς την εκμετάλλευση (και ενίοτε την πολτοποίηση που βαφτίζεται «εργατικό ατύχημα») των εργατών τους.

Όλα αυτά γράφονται με αφορμή μια πρόσφατη έξοδο και τις μέλισσες που εμφανίζονται στην ταινία Mr Holmes (καμία σχέση με το μελισσοκόμο του Αγγελόπουλου), τον τελευταίο κρίκο στην αλυσιδωτή μανία Σερλοκχολμίτιδας που έχει καταλάβει το τελευταίο διάστημα τους Άγγλους, αλλά δε νομίζω πως έχει πολλά να πει σε κάποιον που δεν είναι οπαδός του είδους ή του συγκεκριμένου ήρωα.

Αν πάντως βρεθείτε στο θερινό Σινε-Θησείο, για αυτήν ή για κάποια άλλη ταινία, φροντίστε να πάτε λίγο πιο νωρίς, γιατί θα πετύχετε πολύ μεγάλη ουρά, και να πιάσετε θέση στη δεξιά πλευρά, για να βλέπετε, εκτός από την οθόνη, και τη φωτισμένη Ακρόπολη. Μη σας πιάσει ο συναισθηματισμός με τις γεωγραφικές έννοιες αριστερά-δεξιά, και χάσετε τη θέα. Εξάλλου είναι ζήτημα (κι είναι πολύ σχετικό) από ποια σκοπιά (ταξική και γεωγραφική) το βλέπεις. Οι βουλευτές του Κόμματος κάθονται πχ στα δεξιά έδρανα της Βουλής, αλλά αριστερά όπως τους δείχνει το γενικό πλάνο. Ενώ η «πρώτη φορά Αριστερά» μπαίνοντας στην Κυβέρνηση, έγινε καραμπινάτη Δεξιά και περνάει νομοσχέδια που καμία παραδοσιακή Δεξιά δε θα μπορούσε να περάσει στη χώρα μας.