Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2016

Ο συνθέτης της μεγάλης εποχής του

Συνεννόηση στο τηλέφωνο:
-Που έχετε καθίσει;
-Πάνω δεξιά, έχεις αρκετές θέσεις.
-Πάνω δεξιά; Και γιατί δε σας βλέπω;
-Μα αφού είσαι πάνω αριστερά.
-...
-Αριστερά όπως μπαίνεις, όχι όπως βλέπεις από κάτω.

Εντάξει, είναι θολές και ύπουλες αυτές οι γεωγραφικές έννοιες στην πολιτική, αλλά μπορούμε τουλάχιστον να τις χρησιμοποιούμε, για να συνεννοούμαστε μεταξύ μας. Πχ για να βρεθούμε σε μια αίθουσα, σαν κι αυτή τη ΚΕ στον Περισσό, που έχει μία από τις καλύτερες ακουστικές στην Ελλάδα κι ήταν ίσως η πλέον κατάλληλη για να φιλοξενήσει μια τέτοια εκδήλωση.
Όπου θα περίμενες να είναι στην παρουσίαση ο Κωστάλας, ο Μπακογιαννόπουλος ή έστω ο Αλέξης Σπυρόπουλος -που κι αυτός από την "Πρώτη" ξεκίνησε- για να μας πει πού μπαίνει ο τόνος και ποιο είναι το σωστό: Σοστάκοβιτς ή Σοστακόβιτς;

Έναν τόνο που δεν τον έβαζε όμως το "σνομπ" και το "δήθεν" της αστικής τάξης και του Μεγάρου, αλλά η δίψα του απλού, λαϊκού κόσμου να έρθει σε επαφή με το έργο του Σοστακόβιτς, με κάτι διαφορετικό και ποιοτικό. Χωρίς τον τυπικό φόβο ότι οι μάζες δεν μπορούν να πιάσουν τα υψηλά νοήματα, που μόνο μια σοσιαλιστική κοινωνία θα μπορούσε να τον υπερβεί. Να φτιάξει τέτοιους συνθέτες (αντάξιους εκφραστές) της μεγάλης εποχής τους και να καταστήσει το έργο τους κτήμα του λαού, των εργατών, που καλούνται να γίνουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες, για να χτίσουν τον σοσιαλισμό να διευθύνουν την παραγωγή. Και μόνο ένα ΚΚ θα μπορούσε να οργανώσει μια τέτοια εκδήλωση, γεμίζοντας σχεδόν την αίθουσα της ΚΕ.
-Θα πει και τα οχυρά της Νάουσας;
-Όχι, αλλά η δεύτερη μέρα έχει τη Συμφωνιά για τα άπαρτα οχυρά του Λένινγκραντ.

Ένας κόσμος που έφυγε με αρκετές καινούριες γνώσεις για πολλά ενδιαφέροντα και ουσιαστικά ζητήματα. Και δεν εννοώ τόσο την εκτίμηση πως η στρατηγική του κομμουνιστικού κινήματος και τα λαϊκά μέτωπα (όπου το αντιφασιστικό έδωσε το έδαφος για την ανάπτυξη του εθνικού εις βάρος του ταξικού στοιχείου, εν όψει και του επικείμενου πολέμου) είχε μια -ασφαλώς όχι μηχανιστική- αντανάκλαση στο έργο του Σοστακόβιτς.

{Ομολογώ πάντως πως το δικό μου απαίδευτο αυτί δεν εντόπισε μουσικές παραφωνίες αντίστοιχες με τις πολιτικές του 20ού Συνεδρίου (τις αποφάσεις του οποίου επικρότησε ο Σοστακόβιτς) σε ένα έργο του που γράφτηκε το 960 κι ήταν συμπαραγωγή της ΕΣΣΔ και της ΓΛΔ. Η μόνη παραφωνία ήταν προς το τέλος που ένας σφος πάνω στη συγκίνηση από το θέαμα και στη ρύμη του λόγου, προανήγγειλε το σημερινό πρόγραμμα και την ομιλία από μέλος του Κεντρικού Συντονιστικού της ΚΝΕ.
Και της κατάληψης μπορώ να σου πω. Είδες πώς φαίνεται η γενιά του Αρσένη;}

Αλλά μια σειρά ενδιαφέρουσες και χρήσιμες γνώσεις από το πολύ καλό ντοκιμαντέρ που παρουσιάστηκε (και αναμένουμε να ανέβει το σχετικό βίντεο), από το πρόγραμμα της εκδήλωσης με το κατατοπιστικό ενημερωτικό υλικό, και την ομιλία της Βαγγελιώς Πλατανιά, που φαινόταν πως ήταν προϊόν σκληρής μελέτης, αλλά αυτό δε διασκέδασε την έγνοια της ομιλήτριας πως δεν μπορούσε να δώσει όλες τις πτυχές και την αξία του έργου του συνθέτη στα 45 λεπτά της ομιλίας της (φαντάσου δηλ να τις έπιανε κι όλες).

Ακολουθούν κωδικοποιημένα μερικά ενδεικτικά σημεία.

-Ο Σοστακόβιτς συνέθετε (μεταξύ άλλων) προγραμματική μουσική. Αλλά δε διευκρινιζόταν με ποιο πρόγραμμα (και ποιο συνέδριο) ήταν.

Στο Σοστακοβιτς γινόταν σκληρή κριτική, κάποιες φορές άδικη (πχ από τον Ζντάνοφ για φορμαλισμό ή το 36' από την Πράβδα για μια όπερά του, που τη χαρακτήριζε "αριστερό χάος που αντικαθιστούσε τη φυσική μουσική"). Αλλά ο ίδιος τη λάμβανε πάντα υπόψη του, προσπαθούσε να βελτιωθεί και θεωρεί πως ο συνθέτης πρέπει να θίγεται, όταν δεν του γίνονται επικρίσεις (που είναι κίνητρο για να εξελιχθεί) και όχι το αντίθετο.

Ο Σοστακόβιτς παρουσιάζεται συχνά από τους αστούς ως καταπιεσμένος δημιουργός, που βάζει κρυφά νοήματα στο έργο του, για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του. Όσο είναι εν ζωή ο συνθέτης, φροντίζει να μην αφήνει αναπάντητες τις συκοφαντίες. Πχ σε μια κριτική των Times που λένε πως μετά το 20ό συνέδριο, απέκτησε το δικαίωμα να είναι λιγάκι ελεύθερος, απαντά πως δεν υπάρχει "λιγάκι ελευθερία" και πως στην ΕΣΣΔ οι καλλιτέχνες είναι ελεύθεροι από δωροδοκίες, συμφέροντα και εκδότες να δημιουργήσουν αυτό που θέλουν.
Μετά από το θάνατό του και την επικράτηση της αντεπανάστασης, οι επιθέσεις αυτές εντείνονται και φτάνουν μέχρι την ωμή διαστρέβλωση των σημειώσεων και των απομνημονευμάτων του.

-Η ΕΣΣΔ καταπίεζε τόσο πολύ το Σοστακόβιτς, που του απέδωσε πολυάριθμες τιμές (βραβεία Λένιν, Στάλιν, κοκ) και δεν του επέτρεψε να πολεμήσει στο μέτωπο του μεγάλου πατριωτικού πολέμου (παντξαρά την εθελοντική προσφορά του) για να τον προστατέψει.
Επίσης κοινωνικοποίησε από την πρώτη στιγμή της επικράτησής της τα κρατικά ωδεία, ενώ διοργάνωνε χορωδιακές ολυμπιάδες από το 27' ως το 37'.

-Ο Σοστακόβιτς ήταν ένας από τους οικοδόμους της νέας ζωής, που μιλούσε και με λέξεις εκτός από τις νότες. Ενεργός πολίτης, που συμμετείχε στη δραστηριότητα των σοβιέτ και ήταν πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Το 47' πχ συμφώνησε με τη νομισματική μεταρρύθμιση και την κυκλοφορία νέου ρουβλιού, αλλά το 56' επικρότησε τις αποφάσεις του 20ού Συνεδρίου.
Κι όταν αντιμετώπιζε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας (που τον απειλούσε με αναπηρία) στο δεξί χέρι, η βασική του έγνοια ήταν να αποκατασταθεί τόσο όσο να του επιτρέπει να γράφει μουσική.

-Έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις και στη Δύση, καθώς η αξία του ήταν αδιαμφισβήτητη. Αλλά το 49' σε ένα διεθνές συνέδριο καλλιτεχνών, στις ΗΠΑ, κάποιοι πορωμένοι αντικομμουνιστές διαδηλωτές κρατούσαν πλακάτ που έγραφε: Σοστακόβιτς πήδα από το παράθυρο! Παράλληλα μια αμερικάνικη κινηματογραφική εταιρεία χρησιμοποίησε αποσπάσματα από τη μουσική του, για να ντύσει ένα αντικομμουνιστικό ντοκιμαντέρ.

-Το Σοστακόβιτς τον απασχολούσε η μουσική του γλώσσα και τι σημαίνει να μιλάς απλά χωρίς να θυσιάζεις το περιεχόμενο και να υποτιμάς το λαό, κατεβάζοντας τον πήχη. Ασχολείται με τη σχέση μορφής-περιεχομένου, με το δίπολο καινοτομίας-παράδοσης (που πρέπει να αφομοιώνεται δημιουργικά) και το αντικείμενο της τέχνης, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να αποκόπτεται από την αληθινή ζωή. Καταπιάνεται με την έννοια του πρωτοποριακού και το στρεβλό περιεχόμενο που της δίνουν στη Δύση (που υποτίθεται ότι δεν καταπιέζει τον ατομισμό, αλλά δεν έχει τίποτα ουσιαστικό να προσφέρει).

Διαμορφώνει σταδιακά το ύφος του και τις αισθητικές αντιλήψεις του, στο πλαίσιο της διαπάλης διαφόρων καλλιτεχνικών κι ιδεολογικών ρευμάτων της εποχής. Επηρεάζεται από τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις, αλλά καταφέρνει για μια σειρά λόγους (πχ έλλειψη ακαδημαϊσμού) να μην καταλήξει σε αδιέξοδα.

Το τελευταίο μέρος της εκδήλωσης ήταν το καλλιτεχνικό, με το Δημοτικό Ωδείο της Πάτρας και μια σειρά ρώσικα ονόματα. Όχι γιατί γίναμε μια μικρή Μόσχα κι έχει η πλάση κοκκινίσει, αλλά υποθέτω επειδή θα ήταν πολύ δύσκολο, σε κάποιον που δεν έχει τα ρώσικα ως μητρική του  γλώσσα, να αποδ΄σει κάποια κομμάτια.

Σήμερα, σε λίγη ώρα, το πρόγραμμα συνεχίζεται με... κεντρικό συντονισμό και τα άπαρτα οχυρά του Λένινγκραντ. Κι από τη στιγμή που κάποιοι σφοι κάνουν τη γενναία επιλογή να πάρουν και τα μωρά-βρέφη τους μαζί τους (η μουσική εξημερώνει τα πάθη, την γκρίνια και την πείνα), δεν υπάρχουν σοβαρές δικαιολογίες για να μην έρθει κανείς...

16 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Σε καποιο απο τα φεστιβαλ της ΚΝΕ, στην Θεσσαλονικη, εχει παιχτει Σοστακοβιτς, απο καποιο κουαρτετο. Το κοινο που επελεξε να το παρακολουθησει ηταν ελαχιστο φυσικα. (Προκειται για καποιο φεστιβαλ κοντα στην χρυση εποχη του '04 που εφερε πρωτια στα παντα ολα, ακομα και στην Γιουροβιζιο)

Οσον αφορα την μουσικη, ειναι χαρακτηριιστικο οτι αυτη κινειται ως αντανακλαση της κοινωνικης εξελιξης με 2 τροπους:
Α. Οι τεχνικες δυνατοτητες των συνθετων μαζι με τα ορια της φαντασιας τους ειναι αυτα που τους επιτρεπει η τεχνολογια της εποχης τους. Ετσι, κατα την εποχη της Μπαροκ μουσικης δεν μπορουν να αποδοθουν τα χρωματα (φορτε, πιανο, φορτισομο, μετζοφορτε κλπ) ουτε και τα ποικιλματα με ακριβεια. Αυτου του τυπου η μουσικη εκφραση δεν υπαρχει γιατι δεν υπαρχουν τα αντιστοιχα μεσα. Ο Μπετοβεν ομως (ρομαντικη και κλασικη εποχη) ειχε στην διαθεση του αλλα μεσα απο αυτα που εχει ο Μπαχ στην εποχη του (μπαροκ). Ετσι στον Μπετοβεν ακους διαφορετικες εντασεις, εναλλαγες αποτομες, ενω στην εποχη του Μπαχ (εποχη που δεν ειχε ακομα καθοριστει η ακριβεια της κλιμακας και δεν ειχε εφευρεθει το πενταγραμμο) οι μουσικοι ασκουν την τεχνη της πολυφωνιας στον υψιστο βαθμο. Δεν υπηρχαν οργανα για να παιξουν αλλιως. Υπηρχαν ομως επαγγελματιες μουσικοι που εφτασαν ας το πουμε στα ορια τους τα μεσα που τους παρειχε η εποχη. Και εκεινη την εποχη, το μεσο με το οποιο μπορουσαν να παιξουν ηταν η πολυφωνια (μουσικος ορος). Την τερματισανε.
Β. Η μουσικη που καταγραφεται και μενει στην ιστορια ειναι αυτη της αρχουσας ταξης. Ετσι, οι παππαδες και οι φεοουδαρχες που εχουν την εξουσια την εποχη του Μπαροκ (17ος αι.) πληρωνουν τον Μπαχ, που ηταν ο ιδιος πιστος, για να γραψει "Τα Παθη" κλπ. Την εποχη του Μπετοβεν η μουσικη φευγει απο τα μοναστηρια και τις εκκλησιες. Οι μουσικοι γινονται διασκεδαστες της αστικης ταξης. Δεν ειναι υποχρεωμενοι να γραψουν για την Μαρια Μαγδαληνη, απελευθερωνονται κατα καποιο τροπο. Γραφουν ολο και περισσοτερο για τα εσωτερικα παθη του ανθρωπου. Ο ψυχισμος της κοινωνιας ωριμαζει και αυτο φαινεται στις τεχνες. Η "ηρωικη" πχ δεν γραφεται για τον Ιησου, αλλα για τον Ναπολεοντα (κατα αλλους για την Γαλλικη επανασταση).

Ενω στην σημερινη εποχη, η ιδια η μουσικη εχει γινει εμπορευματικη παραγωγη. Παραγεται απο επιχειρησεις και καταναλωνεται απο τις μαζες. Ειναι (και) αστικο προϊόν. Απο την αλλη ο 20ος αιώνας ειναι ο αιώνας των καλλιτεχνικων μανιφεστων. Και η μουσικη , οπως ολες οι τεχνες, λοιπον μπαινει στις υποταγες καλλιτεχνικων ρευματων που θελουν να συνδραμουν στις κοινωνικες αλλαγες.


σαπορ τουτουρκι

Ανώνυμος είπε...

Απο την αλλη, στις τεχνες υπαρχει ενας παραλληλος κοσμος με αυτον που καταγραφεται κυριως ως "ιστορια των τεχνων".

Η καθε εποχη εχει τα δικα της "λαϊκα τραγουδια", την μουσικη και τα ρευματα που κινουνται παραλληλα με οσα γινονται στις μεγαλες σκηνες, στα παλατια και τα σαλονια. Ο κοσμος αυτος, των μουσικων, των δασκαλων, των σχηματων, των θιασων, των οργανοπαιχτων, των τεχνικων, των οργανοκατασκευαστων, των χορωδιων, ισως εχει περισσοτερο ενδιαφερον απο τον κοσμο της μουσικης της ταξης που εξουσιαζει.

Για παραδειγμα, τα αντιπολεμικα και χιππικα κινηματα των ΗΠΑ του 60, βρηκαν την μουσικη τους εκφραση στο γουντστοκ. Μεχρι να γινει σουπα το πραγμα, δλδ μεχρι να φτασουμε στο γουντστοκ, υπηρχαν ατελειωτες ωρες δουλειας απο συγκροτηματα που αναζητουσαν φολκ-παραδοσιακους ηχους, που ξαναγραψαν για τα δεντρα και τα λουλουδια και την φυση. Που τα μπλεξανε ολα αυτα με τις κιθαρες. Που πειραματιστηκαν με τον ηλεκτρισμο. ...και τελικα αποφασισαν να καπνισουν ο,τι λουλουδικο κυκλοφορουσε.

Ο μαγικος αυτος κοσμος, ο τροπος που δημιουργειται η μουσικη, με συγκινει. Ειναι αγραφος. "Ακου αυτο". "Ελα να παιξουμε αυτο". "Προσπαθησε να βαλεις τα δαχτυλα ετσι, θα ακουστει διαφορετικα". Χτισιμο πανω σε οσα ολοι οι υπολοιποι χτισανε πριν απο εμας. Μια κληρονομια που δεν ανηκει σε κανεναν.


Ισως λοιπον, ο παιδαγωγικος ρολος της μουσικης σε μια σοσιαλιστικη κοινωνια, να ειναι ανωτερος απο την προγραμματικη μουσικη του καιε Σοστακοβιτς. Ο καθε Σοστακοβιτς θα προσπαθησει να αποτυπωσει μεσα απο την ματια του οσα συμβαινουν στην εποχη του. Δεν θα μπορεσει ομως να αποτυπωσει την ιδια την συμμετοχη του ανθρωπου στην δημιουργια της εποχης.

Δεν ξερω αν καποιος με καταλαβαινει. Εννοω πως ενα παιδι, μπορει να μαθει μεσα απο τις τεχνες την κομμουνιστικη ηθικη. Να σεβεται οσα παραλαμβανει ως προϊον μιας παγκοσμιας κοινωνικης δημιουργιας που μας πηρε χιλιετιες για να την πετυχουμε.

Δηλωνω λοιπον, οπαδος της τεχνης για την τεχνη απο αυτην την κομμουνιστικη-παιδαγωγικη-δημιουργικη οπτικη. Οι Σοστακοβιτς ετσι και αλλιως θα ερθουν.

σαπορ τουτουρκι

Ανώνυμος είπε...

Η αντιθεση του προταγματος της διαπαιδαγωγησης με την σταση του Σοστακοβιτς ποια ειναι σαπορ; Καπου εκει σε εχασα.

Σ.

Ανώνυμος είπε...

@Σ.

Έγραψα μόνο για την άλλη πλευρά της μουσικής. Ενώ κάθε εποχή ή κίνημα έχει τους μεγάλους μουσικούς της (π.χ. η γενιά του Πολυτεχνείου είχε ως κορυφαίο τον Θεοδωράκη) μαζί με αυτούς υπάρχουν οι μικροί μουσικοί και γενικότερα η μουσική της συγκεκριμένης εποχής. Μια διεργασία που δεν καταγράφεται. Η μελέτης της παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

Επιπλέον, αυτό όμως το θίγω πολύ απ έξω απ έξω, λέω ότι η μουσική δεν έχει αξία μόνο όταν είναι προγραμματική. [Προγραμματική μουσική θα μπορούσαν να θεωρηθούν και τα τραγούδια ή η συγκεκριμένη περιγραφή ενός συναισθήματος, μιας στιγμής, μιας εικόνας από έναν ιμπρεσιονιστή συνθέτη (Ντεμπυσύ)]. Πρώτα απ όλα γιατί καλή μουσική γράφεται για πολύ κακά θέματα, ενώ μπορεί να γραφτεί κάκκιστη μουσική με καλό υλικό (στίχους ή σύλληψη). Και δεύτερον γιατί μουσική είναι και όλα τα υπόλοιπα, που δεν έχουν λιγότερη ή περισσότερη αξία. Έχουν έναν ρόλο που μπορούν να παίξουν, ακόμα και αν το βλέπαμε μόνο από την σκοπιά της εργατικής τάξης. (Το αντίθετο της προγραμματικής, είναι η "απόλυτη μουσική" που δεν έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο, π.χ. Κονσέρτο νο. 1 του ΤΑΔΕ, για φλάουτο, σε αντίθεση με Gymonpedies του Satie).

Με λίγα λόγια, δεν μπορούμε να αφήνουμε στην άκρη κορυφαίες ανθρώπινες δημιουργίες, μόνο και μόνο επειδή δήθεν ΚΑΙ η μουσική πρέπει να εξυπηρετεί πάντα και για πάντα τα συμφέροντα του αγώνα κλπ. Ο Λένιν άκουγε Μπετόβεν γιατί έτσι απλά γούσταρε. Δεν νομίζω να τον άκουγε με σκοπό να γίνει καλύτερος ρήτορας και πιο πετυχημένος καθοδηγητής. Απλά τον απολάμβανε.

σαπόρ τουτούρκι

Ανώνυμος είπε...

α) Είπε κανείς στο συνέδριο ότι πρέπει ν` ακούμε μόνο Σοστακόβιτς;

β)Η αντίθεση μεταξύ "προγραμματικής" κλασσικής μουσικής ή επώνυμης έντεχνης δημιουργίας και "παρεΐστικης", ερασιτεχνικής μουσικής , που προσπαθείς να σκιαγραφήσεις δε στέκει. Εν πάση περιπτώσει, η τέχνη γενικά, και η μουσική ειδικά, τείνει να κοινωνικοποιείται ολοένα, και στο σοσιαλισμό αυτό θα ενταθεί.

γ)Ο Λένιν "γούσταρε" τον Μπετόβεν γιατί διέκρινε στη μουσική του το πάθος και την αγωνία ενός επαναστάτη (υπό την ευρεία έννοια). Το περίεργο θα ήταν να "γούσταρε" τον Μότσαρτ, π.χ.

δ)Κάθε μουσική –και η κλασσική λεγόμενη- που γράφτηκε από την εποχή του Μπετόβεν (ρομαντισμός-μοντερνισμός) κι έπειτα, και έχει κάποια αξία ώστε να εξακολουθεί να θεωρείται σημαντική, είναι προγραμματική, δηλαδή ο συνθέτης με τον έναν ή τον άλλο τρόπο προσπαθεί να εκφραστεί ο ίδιος πνευματικά-ψυχικά και σε μεγάλο βαθμό να εκφράσει την εποχή του μέσα από το έργο του. Ταυτόχρονα, να επικοινωνήσει με το κοινό του, που τείνει διευρυνόμενο. Ενυπάρχουν μέσα στην μουσική μια ή περισσότερες ιδέες, σκέψεις, προθέσεις. Δεν είναι πια ένα απλό συνονθύλευμα αρμονιών που στο μονό που αποσκοπούν είμαι ν` ακούγονται ευχάριστα σε χοροεσπερίδες στα παλάτια κάποιων ευγενών. Δηλαδή, ξαναλέω, η μουσική κοινωνικοποιείται. Δεν έχει καμία σημασία αν παίρνει τη μορφή Καντάτας, σονάτας, συμφωνίας, κονσέρτου, ροκ μπαλλάντας, jazz αυτοσχεδιασμού, ή ζεϊμπέκικου.


Μάνος

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Κυρ-Μάνο, καταλαβαίνω τι θέλεις να πείς, αλλά ο όρος "προγραμματική μουσική" έχει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο στην μουσικολογία. Αναφέρεται σε αυστηρά οργανική μουσική, όχι τραγούδι κλπ., που έχει ένα "εξωμουσικό" θέμα, κάποια ιστορία, ένα μύθο, ποίημα ακόμη και ζωγραφικούς πίνακες, που προσπαθεί να τους αποδώσει μουσικά. Συνεπώς, κάθε μουσική δεν είναι προγραμματική, με αυτή την προσδιορισμένη έννοια.
Στους μουσικούς κύκλους της λεγόμενης "έντεχνης" (λες και η άλλη είναι ..."άτεχνη", τεσπα....) γενικά η προγραμματική μουσική υπάρχει τάση να υποτιμάται σαν "φτηνή", "εύκολη" κλπ., κατηγορίες άδικες, που κατά τη γνώμη μου εκφράζουν ελιτισμό. Η προγραμματική μουσική, είναι πιο προσιτή στον αμύητο κόσμο ακριβώς γιατί αναφέρεται σε κάτι συγκεκριμένο, που συχνά εκτίθεται και εισαγωγικά η είναι γενικά γνωστό, και έστι γίνεται πιο εύληπτη. Αυτό κατ' εμένα είναι πλεονέκτημά της, γιατί βοηθάει τον Λαό να γνωρίσει την μουσική βαθύτερα και έτσι να προσεγγίσει και την μη-προγραμματική.
Γράφτηκαν υπέροχα αριστουργήματα, που κατατάσσονται στην προγραμματική, και άσκησαν μεγάλη επίδραση στην εποχή τους αλλά και μέχρι σήμερα, βοηθώντας την Μουσική να βγεί από τους γυάλινους αντισηπτικούς της πύργους. Σχεδόν όλοι οι συνθέτες των "εθνικών" σχολών έγραψαν προγραμματική μουσική, αλλά και πολλοί άλλοι, και νομίζω πως κοινό χαρακτηριστικό όλων ήταν η εξαιρετική ικανότητά τους στην ενορχήστρωση, που συνδυαζόταν συχνότατα με καινοτομίες, σπάσιμο παγιωμένων κανόνων και πέρασμα σε νέες μορφές, προκαλώντας συχνά "σκάνδαλα" και έντονες αντιδράσεις (μέχρι και ...ξύλο!) από τους συνήθως συντηρητικούς, για να μην πω αποστεωμένους, κατεστημένους μουσικούς κύκλους της εποχής τους.

Ανώνυμος είπε...

Μιας που είπες έντεχνη... Θα ήθελα πολύ να μου εξηγήσει κάποιος τι ακριβώς θεωρείται έντεχνο στην λεγόμενη "έντεχνη μουσική". Αν μη τι άλλο μεγάλος μέρος της απαρτίζεται από τραγούδια που δύσκολα μπορείς να τα χωρέσεις κάτω από αυτό το επίθετο.

Ο.Χ.Ε.Π.

Ανώνυμος είπε...

@Μάνος

1. Είπα πουθενά ότι το είπανε στο συνέδριο; Απλά μερικοί θέλουν να βλέπουν την μουσική μόνο ως εργαλείο ταξικού αγώνα. Εγώ σημειώνω πως για να νιώσεις λίγο από μουσική (ειδικά από Σοστακόβιτς) θες και ένα υπόβαθρο. Μια μαθητεία. Είχα δει και το χοροθέατρο στο διήμερο για τον Χικμέτ. Είμαι απαίδευτος σε αυτό και φυσικά δεν με άγγιξε. Δεν κατάλαβα τίποτα.

2. Σημειώνω λοιπόν πως η μουσική πρέπει να γίνει ΚΤΗΜΑ μέσα στα σχολεία. Δεν το κατάλαβες αυτό; Την παρέα είδες εσύ σε όλα αυτά; Η παρέα που τραγουδάει με τα όργανά της είναι η λαϊκή μας κουλτούρα. Και η λαϊκή κουλτούρα ανεβαίνει επίπεδο όσο ανεβαίνει το υπόβαθρο του λαού.

3. Τι σημαίνει "κοινωνικοποίηση" της μουσικής; Αν εννοείς ότι βγήκε από τα μοναστήρια και τα παλάτια στα σαλόνια, ναι, αυτό έγινε. Στον σοσιαλισμό μπήκε στα σχολεία. Τώρα ΔΕΝ υπάρχει στα σχολεία. Τώρα είναι εμπόρευμα, μέσο κέρδους. Κάποιες στιγμές είναι και ημι-κινήματα και ημι-ρεύματα που κατασπαράζονται από την βιομηχανία και μετατρέπονται σε εύληπτα κουπλέ-ρεφρέν-κουπλέ-ρεφρέν. Κοινωνικοποίηση δεν είναι ΜΟΝΟ το να απευθύνεται σε πολλούς, αλλά να ασχολούνται πολλοί με αυτήν και κατά συνέπεια (ως δευτερεύον στοιχείο κοινωνικοποίησης) να μπορούν να κατανοήσουν έναν μεγάλο συνθέτη. Όχι απλά να παρακολουθούν σαν πρόβατα τον μεγάλο και τρανό.

4. Δηλαδή ο Μπαχ δεν έχει αξία; Ο Μότσαρτ; Του πεταματαού; Τι θα ακούσουμε ακόμα;
Στο σοσιαλισμό θα καλλιεργήσουμε λοιπόν αισθητική και ωδεία χωρίς Μότσαρτ και Μπαχ, γιατί όλα τα μεγάλα δημιουργήματα είναι προγραμματικά. Και θα καταλάβουμε πως όλα αυτά τα μεγάλα και τρανά είναι ένα παγκόσμιο κτήμα χωρίς να διδασκόμαστε το παρελθόν τους... Σαν να λέμε πως θα μπορέσουμε κάποτε σαν λαός να καταλάβουμε από ιστορία (και γιατί γραφόταν όπως γραφόταν μέχρι τότε) αν δεν διαβάσουμε Ξενοφώντα ή Αρριανό για παράδειγμα.

Υ.Γ.: Γούσταρε ο Λένιν την Αππασσιονάτα του Μπετόβεν, γιατί έτσι απλά, γούσταρε την Αππασσιονάτα. Που δεν είναι και ιδιαίτερα προγραμματική θα έλεγε κανείς. Τέλος. Καμία σχέση με οποιαδήποτε επανάσταση, ειδικά αυτό το κομμάτι.


@Σεχτάρ ο Τρομερός
Η μουσική που απευθύνεται στον λαό έχει κολλήσει σε μια συγκεκριμένη φόρμα, την σονάτα ρόντο, εδώ και αιώνες. Α - Β - Α' - Β - Α'' - Β, δηλαδή κουπλέ-ρεφρέν-κουπλέ-ρεφρέν-κουπλέ-ρεφρέν και δώσε πόνο. Καμία προγραμματική μουσική και καμία ορχηστρική μουσική δεν είναι κτήμα των λαών, κανένας λαός δεν έχει αυτή την στιγμή στο σύνολό του -στην πλειοψηφία δηλαδή- μουσική παιδεία τέτοια ώστε να εκτιμήσει κάτι που ξεφεύγει από το κουπλε-ρεφρέν. Και γενικά η προγραμματική μουσική και η ορχηστρική μουσική (ειδικά αυτή με κλασικές ορχήστρες) αυτή τη στιγμή ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΛΑΟ. :)
Είναι τόσο μακριά από τον λαό που αυτός την χλευάζει. Ακόμα και αν αυτή έχει γραφτεί για αγώνες του.

Υ.Γ.2: δεν θέλω να κολλήσω με τον ορισμό, αλλά πιστεύω μπορείς άνετα κάθε "φωνητική μουσική", δηλαδή τα τραγούδια, την όπερα κλπ, να τα περιγράψεις με τον όρο "προγραμματική μουσική". Η απόλυτη μουσική είναι αποκλειστικά ορχηστρική. Έτσι τα διδάχτηκα και από έναν καλό άνθρωπο, που με έβαλε και να διαβάσω Μαρξ και Πλάτωνα. Να είναι καλά.


σαπόρ τουτούρκι

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Χωρίς να είμαι σίγουρος ΟΧΕΠ, τι εννοούν όσοι χρησιμποιούν τον όρο, γιατί υποψιάζομαι πως πρόκειται για νεολογισμό >'60, υποθέτω πως αναφέρονται σε μουσικό έργο, που είναι προϊόν σπουδαγμένων σε ωδεία μουσικών και με βάση αυτή τη μόρφωσή τους. Εγώ, με αυτή την έννοια την χρησιμοποιώ, και πάντα μέσα στα εισαγωγικά, γιατί η μουσική τέχνη προφανώς δεν μπορεί να οριοθετηθεί αποκλειστικά μέσα στα Ωδεία, (και χωρίς να υποτιμώ την τεράστια συνεισφορά της μουσικής παιδείας στην ανάπτυξη της Μουσικής). Ο όρος "προγραμματική" πάντως αναφέρεται σε οργανική μουσική, όχι τραγούδι. Το τραγούδι δε χρειάζεται τέτοιο προσδιορισμό γιατί είναι ντε φάκτο "προγραμματικό", όπως και τα διάφορα είδη μουσικού δράματος, χορόδραμα, όπερα, ίσως και άλλα, που δεν κατέχω, ως ερασιτέχνης και ακροατής. Ενας επαγγελματίς του χώρου θα μπορούσε καλύτερα να μας κατατοπίσει.

Ανώνυμος είπε...

@Ο.Χ.Ε.Π

Έντεχνη μουσική, με έναν πολύ σύντομο ορισμό, είναι η μελοποιημένη ποίηση. Ελληνική εφεύρεση.
Ορατόρια για τις μάζες έλεγε ο Θεοδωράκης.
Τα χαρακτηριστικά της έντεχνης είναι το πάντρεμα ανατολικών ("ελληνικών") και δυτικών μουσικών στοιχείων με σύγχρονη ελληνική ποίηση. Έτσι, έχεις τον Χατζηγιάννη που είναι έντεχνος με πολύ καλή ελληνική ποίηση και τον Χατζιδάκι, που είναι έντχνος με πάρα πολύ καλό κοπιάρσιμα του Μότσαρτ και άλλων κλασικών συνθετών.

Σήμερα, ο,τιδήποτε παντρεύει δυτική ενορχήστρωση ή δυτική μουσική φόρμα με τις αντίστοιχες ελληνικές φόρμες και ενορχηστρώσεις, συνοδευόμενο από στίχους της Ελένης Ζιώγα, θεωρείται έντεχνο.

σαπόρ τουτούρκι

Ανώνυμος είπε...

Τι είναι καλή μουσική; Πώς και με τι τη μετράμε;
Εγώ ομολογώ δεν έχω βρει απάντηση.
Σχετικά με τον Σοστακόβιτς ελάχιστα ξέρω. ΄Σε όσους όμως έχω βάλει να ακούσουν το λεγόμενο waltz No 2 που λογικά είναι μακράν το πιο γνωστό του "hit", συμπεριλαμβανομένου και εμού όταν το είχα πρωτακούσει, σε όλους αρέσει ότι κι αν είναι τα ακούσματά τους (δεν έχω ιδέα αν γράφτηκε "προγραμματικά" ή για ποιά "προγραμματική" γράφτηκε).

Τα αφιερώματα που γίνονται στον Περισσό είναι εξαιρετική ιδέα, τυχεροί όσοι καταφέρνουν να παν και μακάρι να σχηματιστούν

ρα

Ανώνυμος είπε...

Δεν νομίζω ότι θα άρεσε σε έναν Ινδό. Ίσως να μην του έλεγε απολύτως τίποτα. Όπως δεν λέει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής μουσικής.
Γι αυτό μιλάω για κατανόηση της σύνδεσής μας με το παρελθόν, μέσω της μουσικής. Γι αυτό την θεωρώ και ένα μέσο διαλεκτικής κατανόησης της ιστορίας, της σύνδεσής του εαυτού μας με όσα παρήγαγαν γενεές χιλιάδες, έστω σε αυτό το μικρό κομμάτι της ανθρώπινης παραγωγής.

σαπόρ τουτούρκι

Ανώνυμος είπε...

Δυο λόγια μόνο για το τι σημαίνει η ολοένα μεγαλύτερη κοινωνικοποίηση της μουσικής.

Θα σταθώ μόνο στην κλασσική μουσική, για να μην ανοίξουμε πολύ το θέμα.

Όπως ήδη είπα, από την εποχή του Μπετόβεν περίπου, εποχή αστικών επαναστάσεων, ο κύριος χώρος όπου ο συνθέτης συναντά το κοινό του μετατοπίζεται από τα σαλόνια της αριστοκρατίας, στις μεγάλες αίθουσες συναυλιών, όπου ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων, στην αρχή, μπορούν να επικοινωνήσουν με τα έργα των συνθετών της εποχής τους, αλλά και παλαιότερων. Έτσι, διαλεκτικά αλλάζει και ο χαρακτήρας των παραγόμενων έργων.

Ταυτόχρονα, με την πρόοδο της τεχνικής, εφευρίσκονται καινούρια και τελειοποιούνται παλαιότερα όργανα, ώστε να καταστήσουν δυνατή μεγαλύτερη γκάμα μουσικών εκφράσεων.

Ο συνθέτης πια δεν γράφει ρουτινιάρικα για την τέρψη κάποιων κρετίνων αργόσχολων, τον απασχολεί να απευθυνθεί στην κοινωνία (έστω, την εύπορη, των αστικών στρωμάτων) και να εκφραστεί καλλιτεχνικά, σαν άτομο, και όχι σαν υπηρετικός σε κάποια αυλή.

Χαρακτηριστικό της εποχής αποτελεί το γεγονός ότι κατά την πρώτη εκτέλεση της ενάτης συμφωνίας του Μπετόβεν, ο συνθέτης χειροκροτήθηκε (standing ovations) στο τέλος της συναυλίας πολύ περισσότερο απ` ό, τι ο πρίγκιπας κατά την είσοδο του στο θέατρο, πράγμα αδιανόητο για τα μέχρι εκείνη την εποχή δεδομένα.

Οι μουσικοκριτικοί επίσης εμφανίζονται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο εκείνη την περίοδο, μέσα από την διευρυμένη κυκλοφορία του τύπου.

Επιπλέον ο συνθέτης νοιώθει πια ελεύθερος να γράψει και έργα που δεν είναι ακόμη έτοιμο να καταλάβει-αποδεχτεί το κοινό του με τα μέχρι τότε ακούσματά του, με την πεποίθηση ότι η κοινωνική δυναμική που έχει αναπτυχθεί θα οδηγήσουν αργότερα κάποιους άλλους, πιο ανοιχτόμυαλους, να τα αποδεχτούν. Ο Μπετόβεν έγραψε μέσα σε μια περίπου δεκαετία (1817-1827) έργα που θα ήταν αδιανόητο να γραφτούν επί αιώνες. Όταν του έλεγαν οι ίδιοι οι φίλοι του τι είναι αυτά που γράφεις, δεν θα τα καταλάβει κανείς, απαντούσε με αυτοπεποίθηση ότι δεν γράφει για τους συγκαιρινούς του. Ακούστε μόνο τη μεγάλη φούγκα για έγχορδα op.133. Μιλάμε για ορίτζιναλ heavy metal κομμάτι!

Ο Μότσαρτ, λυπάμαι που θα απογοητεύσω κάποιους, άλλα δεν πήγε τη μουσική παραπέρα απ` ότι τη βρήκε από τον Haydn. Απλά έγραψε πολύ ωραία μουσική, ευχάριστη στ` αυτί.

Χωρίς τον Μπετόβεν δεν θα υπήρχαν πιθανότατα ο Liszt, ο Chopin, o Schumann κι ο Berlioz, και χωρίς αυτούς ο Βάγκνερ, ο Τσαϊκόφσκι Ο Μάλερ, Ο Debussy, κι ο Ραβέλ.
Είναι μια μεγαλοφυΐα, που άλλαξε τον ρουν της ιστορίας της τέχνης του, αλλά συνάμα είναι και γέννημα του και καιρού του, που επέτρεψε να ολοκληρωθεί σαν προσωπικότητα και να παράξει αυτό το έργο.



Μάνος

Ανώνυμος είπε...

Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και πλάτυνε σ` όλο το 19ο αιώνα, στο βαθμό που οι συνθέτες εξαρτούνταν ολοένα και λιγότερα από τα απολυταρχικά κατάλοιπα και καλούπια και προσέγγιζαν νέες ιδέες και πρωτοπόρες τεχνικές, ακολουθώντας τα ανάλογα βήματά ή άλματα που έκαναν κι οι άλλες τέχνες και κυρίως η ποίηση, η λογοτεχνία και η ζωγραφική στο ίδιον αιώνα.

Το κοινό τους διευρυνόταν κι αγκάλιαζε και μικροαστικά στρώματα των αστικών κέντρων.
Τα ωδεία εξαπλώνονταν και σιγά- σιγά η ακαδημαϊκή μουσική έφτανε στο ίδιο το λαό.

Κάπως έτσι φτάνουμε στις τεχνολογικές προόδους, που στάθηκαν καταλυτικές για εξάπλωση της μουσικής, γενικά.

Η εφεύρεση των πρώτων μηχανικών και ηλεκτρικών μέσων για τη καταγραφή και διάδοση της μουσικής στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα έκαναν εφικτή την ολοένα μεγαλύτερη αφομοίωση όλης αυτής της μουσικής δημιουργίας που είχε συσσωρευτεί.

Παράλληλα, η είσοδος των μαζών στο προσκήνιο της ιστορίας και η εξάπλωση της γενικής παιδείας δίνει σε λαϊκές μάζες κάποια πρώτα στοιχειώδη ερεθίσματα για να ασχοληθούν, να μελετήσουν και να αφομοιώσουν την πολιτισμική κληρονομία των αιώνων που πέρασαν.

Το ανέβασμα του επιπέδου ζωής σε συνδυασμό με την εκπαίδευση και την τεχνολογία φέρνουν ολοένα το λαό πιο κοντά σε επαφή με τη «λόγια» μουσική και του επιτρέπουν να χρησιμοποιήσει στοιχεία της στη δική του λαϊκή-παραδοσιακή μουσική.

(Μια μικρή παρένθεση εδώ. Πριν κάμποσα χρόνια σε μια συναυλία του Μικρούτσικου, όταν έκανε ένα διάλλειμα απ` τα δικά του τραγούδια, είπε με έμφαση: “Και τώρα θα ακούσετε ίσως το σπουδαιότερο ελληνικό τραγούδι που γράφτηκε τα 60 τελευταία χρόνια». Το μυαλό μου αυτομάτως πήγε σε κάτι του Χατζιδάκι ή Θεοδωράκη, αλλά ο Μικρούτσικός έπαιξε την «Αχάριστη» του Βασίλη Τσιτσάνη. Ναι, ο Τσιτσάνης είναι το έπαιξε τον ίδιο ρόλο στην ελληνική μουσική του 20ου αιώνα που έπαιξε ο Μπετόβεν στην δυτική μουσική. Χωρίς τον Τσιτσάνη, ούτε Χατζιδάκις, ούτε βέβαια Θεοδωράκης , ούτε οι επόμενοι ίσως να υπήρχαν ή εν πάση περιπτώσει, η μουσική μας θα ήταν κάτι πολύ διαφορετικό και σίγουρα πολύ κατώτερο. Αυτό και σε σχέση με τι είναι το έντεχνο.

Σε κάθε περίπτωση, προσωπικά θεωρώ ότι πρακτικά η δημιουργία σημαντικής ελληνικής μουσικής σταματά κάπου γύρω στο 1999-2000. Από τότε δεν νομίζω να ` χουν γραφτεί πάνω από δέκα-δώδεκα τραγούδια που θα αντέξουν στο χρόνο).

Μάνος

Ανώνυμος είπε...

Σήμερα, με την τεχνολογική επανάσταση στο σημείο που έχει φτάσει, όποιος ενδιαφέρεται να ακούσει καλή μουσική δεν χρειάζεται να ξοδέψει σχεδόν τίποτα.

Τα πάντα υπάρχουν , πέρα απ` τα δισκοπωλεία, στο youtube και τα τορρεντάδικα σάιτς. Μπορεί, αν θέλει κανείς, να ακούσει 50 διαφορετικές εκτελέσεις της 5ης συμφωνίας του Τσαϊκόφσκι, π.χ, από τους σπουδαιότερους μαέστρους του 20ου αιώνα, μπορεί να κατεβάσει μαζί με την μουσική και τα φυλλάδια που τη συνοδεύουν στους δίσκους, μπορεί να κατεβάσει ειδικευμένα βιβλία που αναφέρονται στην ανάλυση αυτών των μουσικών έργων, μπορεί να βρει αναλύσεις στο διαδίκτυο, που από διαφορετικές οπτικές γωνίες εξηγούν και αναλύουν κάθε σπουδαίο ή λιγότερο σπουδαίο μουσικό έργο.

Όλα αυτά υπάρχουν, κι είναι πράγματα στα όποια, πριν 80 χρόνια, ελάχιστοι, μόνο πάμπλουτοι, είχαν τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση και μάλιστα όχι σε τέτοιο βαθμό.

Αυτά υπάρχουν σα δυνατότητες. Άρα κανείς, εφόσον δεν βρίσκεται σε υλική εξαθλίωση, δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν μπορεί να κατανοήσει ένα μεγάλο συνθέτη.

Μπορεί να πει ότι προτιμά άλλα είδη μουσικής, αλλά όχι ότι δεν έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σ` ένα σωρό κείμενα, που του δίνουν σαφώς το απαραίτητο πλαίσιο για να τον κατανοήσει, ή ακόμα και να τον απορρίψει, όπως π.χ. ο Αντόρνο τον Στραβίνσκυ. Αρχίζοντας απ` τη Wikipedia, και καταλήγοντας σε κάποιο βιβλιοπωλείο, τα πιο απλουστευμένα ως τα πιο προχωρημένα εργαλεία για την κατανόηση τόσο την μουσικολογική όσο και την αισθητική – πνευματική του κάθε σπουδαίου έργου υπάρχουν εκεί έξω.

Αλλιώς είναι σα να λέει κάνεις δεν καταλαβαίνω το μαρξισμό, άρα ο μαρξισμός είναι ακατάληπτος.

Φυσικά, και εδώ είναι και η βασική αντιφαση του καπιταλιτσμού, ταυτόχρονα με τις τεράστιες δυνατότητες πνευματικής καλλιέργειας, το σύστημα με δόλιες μεθόδους φροντίζει να προωθεί την υποκουλτούρα με χίλια ονόματα και χάρη...

Μέχρι να φτάσουμε όμως στο σοσιαλισμό, πρέπει να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τις όποιες δυνατότητες επιλογής μας δίνει το σύστημα.

Για την αποβλάκωση που διέδιδε το Mega,π.χ. έφταιγε μόνο το Mega ή μήπως όσοι ήταν συντονισμένοι κι το έβλεπαν, λες και δεν υπήρχαν άλλα κουμπιά στο τηλεκοντρόλ και το βασικότερο απ` όλα, το κόκκινο κουμπάκι πάνω δεξιά;


Τέλος, για το θέμα της προγραμματικής μουσικής.


Ο Σοστακόβιτς συνεργαζόταν σχεδόν αποκλειστικά με τον Γεβγένι Μραβίνσκι, τον σπουδαίο διευθυντή της Φιλαρμονικής ορχήστρας του Λένινγκραντ. Αυτός αναλάμβανε κι όλες τις πρώτες εκτελέσεις των έργων του. Ο Μραβίσκυ μας λέει λοιπόν ότι πριν από κάθε καινούριο έργο που του έφερνε να παρουσιάσει στο σοβιετικό κοινό ο Σοστακόβιτς, τον «ανέκρινε» εξαντλητικά για του εξηγήσει τι ακριβώς θέλει να πει α) στο έργο σαν όλον και β) στα επιμέρους τμήματα του έργου. Και αυτό παντελώς ανεξάρτητα από το αν το έργο ήταν «προγραμματικό» με τη συνήθη έννοια του όρου

Μα ακόμα κι ίδια η ύπαρξη ενός διευθυντή ορχήστρας αυτόν το ρόλο κυρίως παίζει. Να δώσει στους μουσικούς το γενικό και το ειδικό νόημα που, κατά τη γνώμη του, περιέχεται σε κάθε (σημαντικό) συμφωνικό έργο στο στάδιο των δοκιμών.


Μάνος

Ανώνυμος είπε...

Ουσιαστικά συμφωνούμε στο τι σημαίνει κοινωνικοποίηση. Ήδη έχω γράψει για την εποχή που η μουσική βγαίνει από τα μοναστήρια και τις εκκλησίες (όπως και τα βιβλία, έτσι;) και μπαίνει στις πόλεις, τα αρχοντικά, τις μεγάλες αίθουσες. Σημαντικό σημείο και αυτό που (δυστυχώς επαναλαμβάνομαι) γράφεις για τα ωδεία και τις ηχογραφήσεις. Εκεί μιλάμε για μαζική κοινωνικοποίηση.
Αμφιβάλλω ωστόσο, αν παγκοσμίως υπάρχει η πρόσβαση στις ηχογραφήσεις, είτε μέσω διαδικτύου είτε μέσω των δίσκων και κασσετών παλιότερα. Ούτε και στις συναυλίες συμβαίνει αυτό, δεν είναι ακριβώς λαϊκά πανηγύρια. Μικρό κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού μπορεί να συμμετέχει.
Όσο για τα μπουζούκια και τα κλαμπ, αυτά είναι μια μέθοδος να εκτονώνουμε ορμές και να αναπληρώνουμε την εργατική μας δύναμη. Εδώ δεν μιλάμε για τέχνη, μιλάμε για καθαρή τελμάτωση των παραγωγικών δυνατοτήτων στον τομέα της μουσικής.

Τέλος, να πω ότι όλη αυτή η "κοινωνικοποίηση" που λες, εκτός του ότι δεν προσφέρεται σε όλους, είναι ό,τι και όλες οι πληροφορίες του ίντερνετ. Γης Μαδιάμ. Σκορποχώρι αταξινόμητο.
Τα ακούσματα της κλασικής και γενικά ευρωπαϊκή μουσική παιδεία δεν τα αποκτάς ούτε μέσω του Χατζιδάκι ούτε στα 40. Αυτό γίνεται σε ωδεία. Και πολύ καλύτερα, όπως στον σοσιαλισμό, θα μπορούσε να γίνεται στα σχολεία. Αλλιώς όσο Σοστακόβιτς και να σου βάλω στα 55 θα θες να ακούσεις Τερλέγκα.

---------

Για το θέμα τι προσέφερε ο Μότσαρτ στην μουσική:
1. Είναι ο συνθέτης που άρχισε εντατικά να κωδικοποιεί την μουσική του Μπαχ
2. Είναι ο κορυφαίος της εποχής του. Η εποχή του δεν χαρακτηρίζεται από καινοτομίες, αλλά από το πέρασμα στην καινούρια εποχή της μουσικής. Ουσιαστικά δένει μεταξύ τους τον ρομαντισμό και το μπαρόκ. Είναι ο τελειότερος της ΚΛΑΣΙΚΗΣ εποχής.
3. Ναι, δεν χρησιμοποιεί καινούριες φόρμες, ούτε πρωτότυπη αρμονία. Όμως μελωδικά είναι υπερπλήρης, παρόλο που και στην μελωδία δανείζεται μουσικές φράσεις και ύφος πχ από τον πατέρα του (Leopold) και από τον Μπαχ. Αυτή όμως είναι η εποχή του. Η έναρξη των εύληπτων μελωδιών και της εύληπτης αρμονίας. Ας πούμε ότι είναι ένα ακόμα σημάδι ότι η μουσική κοινωνικοποιείται.
4. Ήταν ο πρώτος συνθέτης που παρενέβη με τέτοιο τρόπο στα λιμπρέτα αυτών που τα γράφανε, ώστε να ξαναγράψει τους χαρακτήρες και να εκφράσει την δική του οπτική γωνία, τον δικό του συναισθηματικό κόσμος. Λένε κάποιοι (μάλλον τραβηγμένα) πως αν δεν υπήρχε ο Μότσαρτ, δεν θα επέστρεφε ποτέ το χιούμορ στην όπερα. ...(δεν ακούω αυτό το πράγμα που λέγεται όπερα)
5. Όσο και να θέλει κάποιος να τον μειώσει (ούτε κι εγώ τον πήγαινα μέχρι που έπαιξα μότσαρτ - εντύπωση που έχουν πολλοί επαγγελματίες της κλασικής), ένας άνθρωπος που πέθανε πριν τα 30 και προσέφερε τόσες διαχρονικές συνθέσεις, που είναι κορυφαίος της κλασικής εποχής, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασήμαντος. Είναι σχολείο. Οι μελωδίες του είναι τόσο διαχρονικές που με μικρές παραλλαγές χωράνε σε σημερινές συνθέσεις.

σαπόρ τουτούρκι