Οι τελευταίες μέρες του ΕΣΚΓ και της ΓΛΔ

Σήμερα η κε του μπλοκ αντιγράφει αποσπάσματα από το κείμενο του χάιντς κέσλερ με τον τίτλο της ανάρτησης που δημοσιεύεται στο (πολύ ενδιαφέρον) τρέχον τεύχος της κομεπ. Το κείμενο φωτίζει πτυχές της τελικής εκδήλωσης της αντεπανάστασης στη γλδ και τις σοσιαλιστικές χώρες εν γένει, και η (ανα)δημοσίευσή του εδώ έχει προφανώς τον χαρακτήρα της προτροπής να αγοράσετε την κομεπ και να μελετήσετε συνολικά το κείμενο και τα υπόλοιπα άρθρα της. Καλή ανάγνωση και κάθε παρατήρηση στα σχόλια, ευπρόσδεκτη.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην έκδοση του περιοδικού «Offen-siv» το 2009 με τίτλο «Unter Feuer – Die Konterrevolution in der DDR» («Υπό πυρά- Η αντεπανάσταση στη ΓΛΔ). Αποτελεί απομαγνητοφώνηση σημείων της συνέντευξης που έδωσε ο Χάιντς Κέσλερ στους δημοσιογράφους του περιοδικού «Offen-siv» Άννα Χάινριχ, Φρανκ Φλέγκελ και Μίχαελ Οπερσκάλσκι στις 12 Σεπτέμβρη 2008. Η απομαγνητοφώνηση και η διόρθωσή της έγινε από την έκδοση του περιοδικού, ενώ διορθώθηκε και εγκρίθηκε από τον ίδιο τον Κέσλερ.

Πριν περάσουμε στο κείμενο, πρέπει να αναφερθούν κάποια βιογραφικά στοιχεία για το συγγραφέα του, τον Χάιντς Κέσλερ. Ο Κέσλερ γεννήθηκε στις 26 Γενάρη του 1920. Από μικρό παιδί είχε ενταχθεί στους Κόκκινους Πιονέρους και στη συνέχεια στην Ένωση Σπάρτακος, καθώς και οι δυο γονείς του ήταν κομμουνιστές. Κατά τη διάρκεια της φασιστικής δικτατορίας στη Γερμανία οι γονείς του φυλακίστηκαν και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, η μητέρα του πχ στο Ράβενσμπρικ.

Ο Κέσλερ ξεκίνησε να μαθαίνει τη δουλειά του μηχανουργού στα 1934. Τον Οκτώβρη του 1940 καλείται να υπηρετήσει στη φασιστική Βέρμαχτ, από την οποία αυτομόλησε στις 15 Ιούνη του 1941, περνώντας στον Κόκκινο Στρατό. Εκεί ανέπτυξε ενεργή αντιφασιστική δραστηριότητα, υπήρξε συνιδρυτής της «Εθνικής Επιτροπής για μια Ελεύθερη Γερμανία» κι έδρασε ως απεσταλμένος της σε διάφορα πολεμικά μέτωπα. Στα τέλη του 1945 επέστρεψε στο Βερολίνο, όπου ανέλαβε υπεύθυνος της Κεντρικής Αντιφασιστικής Επιτροπής Νεολαίας του Βερολίνου, ενώ το 1946 υπήρξε ένας εκ των ιδρυτών της Ελεύθερης Γερμανικής Νεολαίας (ΕΓΝ-FDJ) στη «Σοβιετική Ζώνη Κατοχής». Αναδείχθηκε Πρόεδρος της ΕΓΝ στο Βερολίνο και στη συνέχεια Γραμματέας του Κεντρικού Συμβουλίου της. Στα τέλη του 1955 ανέλαβε υπεύθνος για τη δημιουργία και ανάπτυξη των Οργάνων Ασφαλείας και Προστασίας της ΓΛΔ. Υπήρξε επικεφαλής των αεροπορικών πολεμικών δυνάμεων και της αεροπορικής άμυνας του Εθνικού Λαϊκού Στρατού (ΕΛΣ), στη συνέχεια αρχηγός του Ανώτατου Επιτελείου του ΕΛΣ και τελικά αρχηγός της πολιτικής διοίκησης του ΕΛΣ. Το 1984 ανέλαβε υπουργός Άμυνας.

Με την επαναδραστηριοποίηση του ΚΚΓ το 1945 εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ. Όταν το 1946 ιδρύθηκε το Ενοποιημένο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας έγινε μέλος του προεδρείου του και στη συνέχεια μέλος του Πολιτικού Γραφείου.

Στις 24 Γενάρη 1990 συνελήφθη –επί ΓΛΔ- από την κυβέρνηση Μόντρο «για αντισοβιετική στάση» και απελευθερώθηκε στο τέλος Απρίλη του 1990. Τη δεύτερη μέρα της Πεντηκοστής του 1990 συνελήφθη ξανά, αυτή τη φορά από τα δυτικογερμανικά δικαστικά όργανα. Έμεινε για δύο χρόνια προφυλακισμένος στο Μοάμπτι, για να δικαστεί στη συνέχεια μαζί με άλλα ηγετικά στελέχη του ΕΣΚΓ (Χόνεκερ, Στρέλιτς και Άλμπρεχτ). Καταδικάστηκε σε 7½ χρόνια φυλάκιση. Έμεινε συνολικά 5 ½ χρόνια στη φυλακή και αποφυλακίστηκε με αναστολή.

Σήμερα ο Χάιντς Κέσλερ ζει με περικοπή στη σύνταξή του στο Βερολίνο και είναι μέλος σε πολλές προοδευτικές οργανώσεις, όπως η Ένωση Εκδιωχθέντων από το Ναζιστικό Καθεστώς και η Ένωση για τη Νομική και Ανθρωπιστική Υποστήριξη που έχουν συστήσει πρώην στελέχη της ΓΛΔ.

-.-.-

Τώρα θέλω να θίξω ένα άλλο θέμα: την υπερεκτίμηση του εαυτού μας. Φυσικά και ξεκινήσαμε εντελώς διαφορετικά την οικοδόμηση της αντιφασιστικής-δημοκρατικής τάξης και το πέρασμα στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού απ’ ό,τι για παράδειγμα η Κούβα. Θυμάμαι ακόμα πολύ καθαρά, όταν γύρισα τον Ιούλη του 1945 εδώ στο Βερολίνο, τα πράγματα ήταν τρομερά. Τα πάντα είχαν μολυνθεί από το φασισμό· σε πολλούς λειτουργούσε ασυνείδητα, όμως η σκέψη ήταν φασιστική. Κοντά σε αυτό, πολλοί νέοι είχαν χάσει τους γονείς τους, το φαγητό ήταν λιγοστό κι ένα μεγάλο κομμάτι της πόλης ερειπωμένο. Έτσι ξεκίνησα τότε εδώ στο Βερολίνο. Θα μπορούσα να περιγράφω για ώρες τους πολύ συχνούς προπηλακισμούς· ήταν μια δύσκολη αρχή. Και το γεγονός ότι προχωρήσαμε τόσο και με τη βοήθεια της τότε Σοβιετικής Ένωσης και της αλληλεγγύης των όπου γης αντιφασιστών, μας έκανε κομματάκι αυτάρεσκους –ίσως περισσότερο και από κομματάκι.

Στην ηγεσία του ΕΣΚΓ διαμορφώθηκε μια κάπως αλαζονική να το πούμε στάση απέναντι στον ιμπεριαλισμό. Την ξέρουμε αυτού του είδους την αυτο-ικανοποίηση. Βλέπαμε βέβαια την επικιδυνότητα του ιμπεριαλισμού σε όλες τις εκφάνσεις του, αλλά το πόσο επιδέξια χρησιμοποιεί τις δυνατότητές του, ποιες νέες τακτικές εφαρμόζει και πόσο πολλά είχε διδαχθεί, αυτά μάλλον τα υποτιμήσαμε. Αναπτύχθηκε ένας κάποιος αυτοματισμός, μια κάποια χαλαρότητα. Έτσι, πολλά πράγματα δεν τα πήραμε στα σοβερά και για κάποια άλλα δεν ανοίξαμε σοβαρή συζήτηση.

Ένα παράδειγμα: Ο εκπρόσωπος της ενιαίας διοίκησης των κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας ήταν ένας εξαιρετικός σοβιετικός στρατηγός. Μου είπε λοιπόν όταν το ρώτησα αν θα μπορούσε να εκλεγεί πρόεδρος ο Γιέλτσιν: «Αυτό δε θα γίνει ποτέ. Οι πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης δε θα τον εκλέξουν ποτέ». Όμως εκλέχτηκε! Δηλαδή, εδώ αναδεικνύεται το μέγεθος της αυταπάτης ότι κάτι τέτοιο το κόμμα, η νεολαία, η σοβιετική εργατική τάξη, ακόμα και η πλειοψηφία των αγροτών και της διανόησης δε θα το επέτρεπαν. Ήταν μια μοιραία αυταπάτη, γιατί τελικά το ΚΚΣΕ και το σοβιετικό κράτος διαλύθηκαν ουσιαστικά μέσα σε 24 ώρες. Κάτι τέτοιο δεν το είχε υπολογίσει κανείς στο κόμμα μας. Δυστυχώς πρέπει να πω ότι συμμεριζόμουν την πίστη –γνώριζα άλλωστε αρκετούς Σοβιετικούς συντρόφους- πως οι γκορμπατσοφικοί, ο Γιέλτσιν κι οι όμοιοί τους δε θα περάσουν.

Όμως όλα άρχισαν με το 20ό Συνέδριο, μετά το οποίο ο ρεβιζιονισμός κέρδιζε λίγο-λίγο τον χώρο του. Έπειτα οι γκορμπατσοφικοί έκαναν και κάτι που δεν το εκτιμούσαμε πάντα σωστά, ούτε εγώ το εκτιμούσα πάντα σωστά. Διαπραγματεύονταν με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για τη μείωση και εν τέλει την απομάκρυνση όλων των όπλων μαζικής καταστροφής, δηλαδή ατομικών βομβών κλπ. Έμοιαζε –και έτσι παρουσιαζόταν και σε εμάς- ότι το σοσιαλιστικό στρατόπεδο σημειώνει εδώ μια νίκη. Επίσης, αυτή η φάση της εξέλιξης των πραγμάτων γέννησε σε πολλούς την προσδοκία: Ίσως να βγει και κάτι καλό τελικά από τον γκορμπατοφισμό. Όταν πια ήταν πολύ αργά, έβλεπαν όλο και περισσότεροι σύντροφοι και συντρόφισσες ότι ο Γκορμπατσόφ είναι προδότης και η πολιτική του είναι συνθηκολόγηση. Ένα παράδειγμα: Ήμουν με το σύντροφο Στέρλιτς πριν τρία-τέσσερα χρόνια καλεσμένος στη Μόσχα. Υπάρχει κι εκεί ένωση βετεράνων, όπου συζητήσαμε με καμιά δεκαριά παλιούς ανώτερους στρατιωτικούς, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου υπουργού. Εγώ είχα ζητήσει αυτή τη συνάντηση. Και οι δέκα μας ζήτησαν συγγνώμη γιατί το 1989-’90 μας άφησαν –ως απόρροια της πολιτικής του Γκορμπατσόφ- στα «κρύα του λουτρού».

Είναι λυπηρό: Μια τέτοια ευκαιρία, όπως αυτή που είχαμε με τη ΓΛΔ, δε θα την ξανάχουμε. Ο καπιταλισμός δεν είναι βέβαια αιώνιος, αλλά μια τέτοια ευκαιρία δε θα ξαναπαρουσιαστεί.

ΤΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Από τις πικρές εμπειρίες μας αντλώ τρία βασικά συμπεράσματα:

Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε ένα κομμουνιστικό κόμμα –ή στην περίπτωσή μας στο ΕΣΚΓ- και που δυστυχώς συνέβη, είναι η δημιουργία φράξιας στην κομματική ηγεσία. Και αυτή υπήρξε. Αποτελούνταν από ευκολόπιστους, σε αυτούς προσμετρώ και τον Κρεντς, επειδή απ’ ό,τι φαίνεται πίστευε πραγματικά ότι η γκλάσνοστ και η περεστρόικα αποτελούσαν λύση, και άλλους που δεν ήταν ποτέ κομμουνιστές και που δεν είχαν συνδεθεί ποτέ σοβαρά με την υπόθεσή μας, σε αυτούς βάζω και τους Σαμπόφσκι, Σίρερ, Τις και δυο-τρεις ακόμα. Αυτοί οι σύντροφοι, είτε υποκειμενικά τίμιοι είτε αντικειμενικά εχθρικοί, δε συζήτησαν ποτέ από θέσεις αρχών το πρόβλημα της περεστρόικα, ούτε καν έθεσαν ποτέ κάποιο ζήτημα για αυτήν.

Άρα: όχι στη δημιουργία φραξιών στο κόμμα και ιδιαίτερα στην ηγεσία.

Αν και ο Έριχ Χόνεκερ πρώτος ήρθε σε μένα τον ίδιο και μου είπε ότι «ο Γκορμπατσόφ είναι ή τρελός ή παλιάνθρωπος», υποτιμήσαμε τον κίνδυνο. Ο Έριχ Χόνεκερ ήταν της γνώμης –και αυτό φυσικά ήταν λάθος- ότι ένα κόμμα με τέτοιους δεσμούς με το προλεταριάτο και ένα τέτοιο παρελθόν και μια τέτοια ιστορία, όπως το ΚΚΣΕ, το κόμμα του Λένιν και του Στάλιν, δεν είναι δυνατό να διαλυθεί από τέτοια γουρουνόσκυλα σαν τους Γκορμπατσόφ, Σεβαρντνάτζε και τους άλλους. Δε θέλω να βγάλω την ουρά μου απ’ έξω: κι εγώ –ίσως όχι τόσο πολύ όσο αυτός, αλλά παρ’ όλα αυτά- πίστευα ότι στο τέλος θα τα καταφέρουμε γιατί γνώριζα πολλούς καλούς σοβιετικούς συντρόφους.

Άρα: Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάται ο κίνδυνος της αντεπανάστασης. Να μην ξεχνάμε ότι η αστική τάξη έχει διδαχτεί πολλά κι εξακολουθεί να διδάσκεται.

Το τρίτο και ίσως το σημαντικότερο συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει κάποιος είναι το εξής: η κομματική ηγεσία, το Πολιτικό Γραφείο και η Κεντρική Επιτροπή θα έπρεπε από πολύ νωρίτερα να μιλάνε ανοιχτά για τα προβλήματα στην χώρα και το σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Ανοιχτά, καθαρά, έτσι περίπου όπως κάνουν οι Κουβανοί σύντροφοι, οι οποίοι για παράδειγμα λένε: «Δεν έχουμε ρεύμα, θα σας εξηγήσουμε γιατί και θα πούμε τι πρέπει να κάνουμε».

Λοιπόν: Πάντα τα αφτιά στις μάζες. Και κάτι συνδεδεμένο με αυτό: το κόμμα πρέπει να ξέρει πάντα τι πραγματικά σκέφτονται οι εργαζόμενοι και προπάντων πρέπει να συζητεί μαζί τους.

Παραθέτω και δύο ακόμα σημεία από προηγούμενα υποκεφάλαια του κειμένου.

Πριν από αυτά, μερικοί σύντροφοι, κυρίως ο Κρεντς, επέμεναν να πάρω μέρος στην κυβέρνηση Μόντρο, κατά κάποιο τρόπο σαν «φύλλο συκής». Τους εξήγησα ότι δεν παίρνω μέρος σε αυτή την κυβέρνηση, γιατί βλέπω πού οδηγεί αυτός ο δρόμος –κάτι που φάνηκε καθαρά αργότερα. (...) Πριν με κλείσουν μέσα διαγράφτηκα «φυσικά» και από το κόμμα. Έλαβα ένα γράμμα από τον πρόεδρο της Επιτροπή Κομματικών Υποθέσεων, όπου βλέπω τα καινούρια ονόματα, Σούμαν, Γκίζι κλπ. Σε αυτό αναφέρονταν τα εξής: «Εναντίον σου βρίσκεται εν εξελίξει κομματική διαδικασία. Ο λόγος: αντισοβιετική στάση». Για φαντάσου, ειδικά εγώ! Πήγα λοιπόν εκεί που μου ‘χαν πει να πάω. Υπήρχαν κι άλλοι υποψήφιοι για διαγραφή. Η Επιτροπή Κομματικών Υποθέσεων ένα μπάχαλο. Ο πρόεδρος ξεκίνησε: «Αντισοβιετική στάση». Του είπα: «Για μια στιγμή, θα πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε. Εννοείς τη Σοβιετική Ένωση ή μήπως τον Γκορμπατσόφ; Αν εννοείς αυτόν και την παρέα του, τότε είναι σωστή η κατηγορία». Εννοούσαν φυσικά αυτόν κι έτσι με πέταξαν εκτός. Ένας από τους λίγους που ψήφισαν ενάντια στη διαγραφή μου ήταν και ο Τέβε Σουρ, γενός που με χαροποίησε (σ.σ: διάσημος πρωταθλητής ποδηλασίας στη ΓΛΔ, ο πιο διάσημος αθλητής στην ιστορία της χώρας, στέλεχος του ΕΣΚΓ κι εκλεγμένος στη Λαϊκή Βουλή της ΓΛΔ).

(...)

Να προσθέσω εδώ και κάτι ακόμα: Πριν από λίγο καιρό διάβασα κάτι, «διακήρυξη» το λένε νομίζω, του συμβουλίου των βετεράνων του Κόμματος της Αριστεράς. Λοιπόν πρόεδρος αυτού του συμβουλίου είναι τώρα ο Μόντρο. Η διακήρυξη αυτή λέει: «Ναι, η ΓΛΔ, κλπ, κλπ, και στη συνέχεια αλλά, αλλά, αλλά...». Είναι δε τόσο μαστορικά φτιαγμένη, τόσο ραφιναρισμένη, που όλοι οι οπορτουνιστές κι οι ρεβιζιονιστές χωρούν μέσα της. Δηλ ο Μόντρο συνεχίζει σήμερα αυτό που είχε ξεκινήσει τότε. Για παράδειγμα, πριν λίγες εβδομάδες μίλησε στο μνημόσυνο του Τέλμαν στο Τσίγκενχαλς. Βρίσκονταν γύρω στους 200 συντρόφους και συντρόφισσες και μόνο που δεν τον έδειραν γιατί κατηγορούσε τον Τέλμαν. Τον κατηγόρησε σαν οπαδό του Στάλιν και μίλησε για μεγάλα λάθη επί ηγεσίας του. Και ήθελαν στ’ αλήθεια να τον δείρουν. Εγώ ο ίδιος σταμάτησα μια συντρόφισσα και της είπα: «Μην κάνετε τίποτα. Μπορείτε να φωνάξετε, να βρίσετε αλλά μην τον δείρετε».