Λευκή πόλη -λευκές νύχτες- άσπρες μέρες;

Άρθρο συνεργάτη μας

Βελιγράδι στα σέρβικα, σημαίνει λευκή πόλη. Είναι στην πραγματικότητα η μετάφραση του κέλτικου ονόματος του, Σινγκιντουνουμ. Και έχει πάρει το όνομά του από τη λευκή πέτρα, από την οποία είναι χτισμένο το κάστρο της. Που όπως και ο λευκός πύργος, μόνο λευκά δεν είναι πια. Σκεφτείτε όμως, αντί για Θεσσαλονίκη να την λέγαμε Λευκόπυργο…

Βέβαια, αυτό –αν θέλαμε να ακολουθήσουμε τα πρότυπα του Βελιγραδίου- θα έφερνε μια σειρά ακόμα αλλαγές. Θα έπρεπε, ας πούμε, να τραβάμε τα παιδιά στη γέννα, μήπως και ψηλώσουν, ώστε να φτάσουν το 2,10 που πρέπει να είναι ο μέσος όρος ύψους των Σέρβων (1,92 για τις γυναίκες). Τουλάχιστον έτσι φαίνονταν στα μάτια, ενός ανθρώπου 1,70. No wonder –που λένε και στο χωριό μου- που έχουν τέτοια σχολή στο μπάσκετ, στο βόλεϊ και σε ό, τι βοηθάει το μέγεθος του κορμιού.

Στο σύντομο ταξίδι μου εκεί, κατάλαβα ότι οι όροι σερβόφατσα και μπασκετόφατσα, ταυτίζονται πλήρως αλλά και κάτι ακόμα. Το Βελιγράδι, με τις κέλτικες ρίζες του, έχει μια ομοιότητα με την Ιρλανδία. Εκτός από τις κέλτικες ρίζες.Οπότε δύο ομοιότητες. Ναι, η μια είναι οι κέλτικες ρίζες. Το άλλο είναι ότι ούτε εκεί, υπάρχει ΠΑΜΕ. Και όπου δεν υπάρχει ΠΑΜΕ και ένα λίγο σοβαρότερο από το μέσο όρο της Ευρώπης, εργατικό κίνημα, δεν υπάρχουν κι άλλα πράγματα. Ωράριο ας πούμε. Τα μαγαζιά ανοιχτά, μέχρι οι καταναλωτές να αποφασίσουν ότι ήρθε η ώρα να πέσουν για ύπνο. Τι κι αν το εμπόρευμα, ήταν απλησίαστο ακόμα και για εμάς τους Έλληνες με το ευρώ; Τι κι αν το μέσο σέρβικο εισόδημα, δεν ξεπερνά τα 250 ευρώ;

Σχεδόν 15 χρόνια μετά τους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς, που έπληξαν κυρίως το Βελιγράδι και το Νόβι Σαντ, οι Σέρβοι έχουν διατηρήσει κάποια από τα χτυπημένα τους κτίρια, όπως το Υπουργείο Άμυνας και το κτίριο της Ραδιοτηλεόρασης, για να τα βλέπουν περισσότερο οι επισκέπτες, γιατί οι Σέρβοι πια, ούτε που γυρίζουν το κεφάλι, περνώντας μπροστά από την Kneza Milosa.

Και αφού, οι πληγές επουλώθηκαν σύμφωνα με την κυβέρνησή τους και στα βομβαρδισμένα κτίρια –το Υπουργείο Άμυνας λειτουργεί ακόμα- κυκλοφορούν ΝΑΤΟϊκοί υπάλληλοι, ήρθε η ώρα να κάνουμε το (λευκό) Βελιγράδι, μαύρο πετρόχτιστο, λυδία λίθο για την ιστορική μνήμη. Τα εν λόγω κτίρια εντός ολίγου θα έχουν αντικατασταθεί από ξενοδοχεία. Ξεχάστε ότι είχατε το μεγαλύτερο παρτιζάνικο της Ευρώπης, ξεχάστε τον σοσιαλισμό (εντάξει αυτόν τον ξεχάσανε νωρίς), ξεχάστε τους βομβαρδισμούς. Ήρθε η ώρα να ζήσουμε το όνειρο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Άλλωστε η Λυδία λίθος –αλήθεια τώρα- έχει την ιδιότητα να… ανιχνεύει τον χρυσό! Και πράγματι είναι χρυσάφι για τη σέρβικη και όχι μόνο αστική τάξη, το αναπτυσσόμενο Βελιγράδι, με τις καλές υποδομές, την συγκλονιστική αρχιτεκτονική, τη ρυμοτομία, το μέτωπο στα ποτάμια Σάβα και Δούναβη, τη δυνατότητα για μερική ανοικοδόμηση και τα εργατικά δικαιώματα ανύπαρκτα. Στο Βελιγράδι, κάνει πάρτι και το κεφάλαιο της (εξαρτημένης) Ελλάδας. Όλες οι ελληνικές τράπεζες, έχουν παρουσία στο Βελιγράδι, στεγαζόμενες μάλιστα στα πιο επιβλητικά κτίρια της πρωτεύουσας της Σερβίας.

Κατά τα λοιπά, βέβαια, τα σουβενίρ από τη σοσιαλιστική περίοδο πάνε και έρχονται, ο Τίτο είναι αγαπημένος σε μεγάλο κομμάτι του λαού, στο βαθμό μάλλον που διατήρησε μέχρι και το θάνατό του, τη συνοχή της Γιουγκοσλαβίας και όχι για κάτι πέρα από αυτό. Το μουσείο στο οποίο βρίσκεται ο τάφος του, «το σπίτι των λουλουδιών» είναι αρκετά μακριά από το κέντρο της πόλης και αρκετά αδιάφορο ως προς τα εκθέματά του. Το μόνο που βρήκαν να για να εκθέσουν ήταν τα κοστούμια, τα σκαρπίνια και τον ίδιο, για την αγάπη του στη χλιδή.

Και ανάμεσα στα σουβενίρ του μουσείου και ένα βιβλίο μαγειρικής, με τις συνταγές των αγαπημένων φαγητών του Γιουγκοσλάβου ηγέτη, ο οποίος -παρότι ο τάφος του βρίσκεται στο Βελιγράδι- ήταν συμπατριώτης του Κούκοτς και του Ράντζα, Κροάτης. (Γι αυτό μάλλον πούλησε τον ΔΣΕ, δεν ήταν ορθόδοξος αδερφός.) Άκης Πετρετζίκης και Τίτο σε ένα, για να δέσει ο πολιτικός χυλός και να φάει ο γιουγκοσλάβικος λαός, το «αστικό πατατάκι» -που λέει ο Λαϊκός Στρώμα(ς) και αναπαράγει ο σφυροδρέπανος- του «και διηγώντας τα να κλαις», αλλά τώρα «πάμε ΕΕ».

Το δίχως άλλο, η αμνησία, φαίνεται πως είναι παγκοσμίου κλίμακας μάστιγα. Πως αλλιώς να εξηγήσεις, ότι οι Σέρβοι καίγονται να μπουν στη συμμαχία, της οποίας ο (σοσιαλδημοκρατικός) πυρήνας, τους βομβάρδιζε το 1999; Ότι έχουν τρεις κεντροαριστερούς (του ΝΑΤΟ συνεργάτες και των λαών σφαγείς), πίσω από το πλειοψηφικό εθνικίζον Προοδευτικό Κόμμα και πουθενά τα «κομμουνιστικά» τους κόμματα;

Τα οποία –φτάνοντας σε αυτήν την κουβέντα είναι δύο- με εντελώς μανιχαϊστικούς όρους: Το κακό και το καλό. Το κακό, είναι ένα μόρφωμα που επινόησε το 2010, ο εγγονός του Τίτο, Γιόσιπ Γιόσκα Μπροζ. Δέχεται το απαράδεχτο εκλογικό σύστημα της Σερβίας, στο οποίο χρειάζονται κάποιες χιλιάδες υπογραφές για να κατεβάσεις συνδυασμούς, είναι φιλοευρωπαϊκό και μεταρρυθμιστικό. Τιτο-συριζαιϊκο δηλαδή, με τη διαφορά ότι στις τελευταίες εκλογές συγκέντρωσε 0,72% και περίπου 23 χιλιάδες ψήφους, όσες οι μετατοπίσεις ΠΑΣΟΚοστελεχών προς το ΣΥΡΙΖΑ μόνο την τελευταία ώρα.

Από την άλλη, αγνό και… αμόλυντο το Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας. Μαρξιστικό-Λενινιστικό (και σταλινικό λέει το ίδιο) και απεχθανόμενο τον Τίτο, όπως ο διάολος το λιβάνι. Από το 1990 που υπάρχει, έψαξα αλλά δεν βρήκα εκλογές προεδρικές ή κοινοβουλευτικές που να έχει πάρει μέρος. Μποϊκοτάρει τις εκλογές, λόγω του προαναφερθέντος νόμου με τις υπογραφές, είναι σε γραμμή ΚΚΕ, συμμετέχει σε όλες τις διεθνείς συναντήσεις Κομμουνιστικών και Εργατικών κομμάτων, ενώ η νεολαία του μας τιμά με την παρουσία της στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, ανελλιπώς.

Για το τέλος, κράτησα αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο. Που δεν ήταν άλλο, από τον Τέσλα και το Μουσείο του. Που αν βρεθείτε προς Βελιγράδι μεριά, μην τολμήσετε και δεν πάτε. Και όταν πάτε, μην τολμήσετε και δεν κάνετε την ξενάγηση. Ούτως ή άλλως η τιμή είναι η ίδια, όμως χωρίς την ξεναγό γρανάζι δεν γυρνά και κυριολεκτώ γιατί το μουσείο είναι διαδραστικό.

Ο Τέσλα, που σε γενικές γραμμές, γεννήθηκε στην τότε Αυστροουγγαρία και δεν πάτησε το πόδι του, παρά μόνο μια φορά στο Βελιγράδι, τα μόνα που δεν ανακάλυψε στη ζωή του, ήταν ο τροχός και η φωτιά. Οφείλουμε σε εκείνον το εναλλασσόμενο ρεύμα και κάθε ασύρματη σύνδεση, τις ακτίνες Χ, όμως το έργο ζωής του ήταν «η ελεύθερη ενέργεια» μέσω ηλεκτρομαγνητισμού (χιλιάδες φυσικοί χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο με το πόσο απλοϊκά το γράφω - το ξέρω). Το εν λόγω project δεν προχώρησε, γιατί ο τότε χρηματοδότης του J.P Morgan, σταμάτησε να επενδύει σε εκείνον, γιατί αυτό που είχε ανακαλύψει, δεν αναμενόταν να του φέρει κέρδος. Ίσα-ίσα, μπορεί και να βοηθούσε στην εξαφάνισή του. (Όπως μας είπε και η ξεναγός.)

Ο εξηλεκτρισμός ήταν βασικός στόχος της Οχτωβριανής επανάστασης. Πόσο προωθημένος θα ήταν ο δωρεάν και ασύρματος εξηλεκτρισμός; Σε κάθε περίπτωση και σύμφωνα με τη Wikipedia, «από το 1936 ως το θάνατό του, το FBIπαρακολουθούσε τις συνομιλίες και τις κινήσεις του Τέσλα, φοβούμενο ότι είχε αναπτύξει φιλικές σχέσεις με τη σταλινική (sic) Σοβιετική Ένωση». Και έπειτα τον χτύπησε αμάξι, στο δρόμο. Η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά και 7 χρόνια αργότερα, με τον Ναζισμό να προελαύνει στην Ευρώπη, ο Τέσλα βρέθηκε νεκρός στο δωματιό του. Και εν τω μεταξύ, του είχε κλέψει το νόμπελ για την εφεύρεση του ραδιοφώνου ο Μαρκόνι (μπάτσοι-γουρούνια-δολοφόνοι). Κάτι που τελικώς, αποδείχτηκε βολικό για την ανθρωπότητα, γιατί αν για παράδειγμα, το ραδιόφωνο αποδιδόταν εξ αρχής στον Τέσλα και οι ασύρματοι στα πλοία, απόρροια της ανακάλυψης του πρώτου, πιστώνονταν και αυτοί στον Σερβοκροάτη, τότε οι ασυρματιστές θα έπρεπε αντί για μαρκονιστές να λέγονται τεσλιστές. Διόλου εύηχο.

Η λευκή πόλη, φτιαγμένη για καταναλωτές που δεν μπορούν να καταναλώσουν, προσφέρεται για βόλτες, ιστορικές αναδρομές, ανηφορικές διαδρομές και σε τελευταία ανάλυση σκέψη και προβληματισμό για το πώς σκατά, εκτός από λευκές νύχτες, θα δούμε και άσπρες μέρες. Και βέβαια, αν δεν καταλήξετε σε κάποιο συμπέρασμα, μπορείτε κάλλιστα να το ρίξετε στο ποτό μέχρι τελικής πτώσης, καθώς τα αλκοολούχα προσφέρονται στο ¼ της ελληνικής τιμής.

Ζήτω η επανάσταση και ο αλκοολισμός!

Ρένα Δουρου-τι