Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2014

Τα κάλαντα της εξορίας

Ο πυρήνας του σημερινού κειμένου είναι παρμένος από μια ανάρτηση στην ιστοσελίδα ατέχνως, που βρίσκεται σε δοκιμαστικό στάδιο και θα κυκλοφορήσει στο διαδικτακό αέρα μες στον επόμενο μήνα. Τα αποσπάσματα που θα διαβάσετε παρακάτω είναι παρμένα από το βιβλίο του γιώργου φαρσακίδη "πολιτιστικά κι ευτράπελα από τα στρατόπεδα εξορίστων".

Καταρχάς αντιγράφω κι αναδημοσιεύω τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα των εξορίστων του αϊ-στράτη, που δημοσιεύτηκαν στο παράνομο στρατοπεδικό τους περιοδικό (και τα οποία έχουν δημοσιευτεί και εδώ από τον οικοδόμο).

Χριστούγεννα του 1948

Χριστός γεννάται σήμερον εδώ στην εξορία
αλλά με τρόπο ανώμαλο και με ταλαιπωρία
γιατί σαν το έμαθε ο «Βαν Φλιτ» έγινε θηριώδης
κι αφρίζων και μαινόμενος σαν βασιλεύς Ηρώδης
συνέλαβε αυτοστιγμεί χωρίς κανέναν λόγον
τον Ιωσήφ, την Παναγιά, τη φάτνη των αλόγων
και τελικά της γένεσης εφέτος το μυστήριον
συνετελέσθη στου σχολειού μέσα το κρατητήριον!

Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ο ορισμός σας
Χριστού την Θείαν γένεση να πω στ’ αρχοντικό σας
Καλήν εσπέραν άρχοντα γέρο Κατσουλιδάκη
που με την άλλη αλεπού, με τον Παπουτσιδάκη
κι οι δυο χριστουγεννιάτικα κι οι δυο πάνω στην ώρα
ήρθατε στους εξόριστους σαν μάγοι με τα δώρα
κι αντί λιβάνου και χρυσού, αντί χαράς κι ελπίδας
φέρατε ως δώρο τη γνωστή περικοπή μερίδας…

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη
οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η κτίση όλη
και τα φτωχά στομάχια μας αγάλλονται επίσης
γιατί ύστερα από βάσανα και πόνους και στερήσεις
θα κάνουμε Χριστούγεννα με μια γενναία μάσα
ογδόντα δράμια χοιρινό μαγειρευτό με πράσα!

Κι εν συνεχεία τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα, στο κλίμα των ημερών.

Πρωτοχρονιά 1948

Άγιος Βασίλης έφθασε από την Καισαρεία
να φέρει την πρωτοχρονιά κι εδώ στην εξορία
Ο Άη Βασίλης έφτασε σαν πάντοτε στην ώρα του
και σ’ όλους τους εξόριστους εμοίρασε τα δώρα του.
Στους υπεραισιόδοξους για την χρονιά ετούτη
έφερε μπρίκια του καφέ κι απ’ ένα καφεκούτι
να ψήνουνε συχνά καφέ να ρίχνουν στο φλιτζάνι
και πλήθος αρματαγωγών να βλέπουν στο λιμάνι.
Και στους απαισιόδοξους που εδήλωσαν σαφώς:
Πως ίσως το 62’ θα δούμε κάποιο φως!
Τους έφερε καραμπογιά και μπλακ ένα βαρέλι
Ν’ αλείψουνε τα μούτρα και τ’ άλλα τους τα μέρη.

Σ’ αυτούς που ‘χουν συνήθεια πάντα πρωί και βράδυ
μέσα στους δρόμους του χωριού κι ιδίως στο πηγάδι,
να ενεργούν ανίχνευση ως και κατασκοπεία
στων γυναικών τα θελκτικά τουριστικά τοπία
απ’ ένα τηλεσκόπιο τους έφερε εφέτος
για να μπορούν το έργο τους να εκτελούν ανέτως!
Έτσι σε όλους μοίρασε ο Άγιος τα δώρα του
και πριν να φύγει απ’ το νησί, πίσω ξανά στη χώρα του,
μας είπε συνωμοτικά, μήπως τον δει κανένας,
«Παιδιά του χρόνου λεύτεροι, στα σπίτια του ο καθένας».

Όπως διαβάζουμε στην υποσημείωση του βιβλίου, ο στίχος «ίσως το ’62 θα δούμε κάποιο φως» στάθηκε προφητικός, καθώς μόλις το 1962 πραγματοποιήθηκε η διάλυση του στρατοπέδου.

Συμπληρωματικά προς τα παραπάνω, αντιγράφω μια "αγιοβασιλίτικη" ιστορία από το ίδιο βιβλίο, όπου ο φαρσακίδης αφηγείται μια φάρσα που σκάρωσαν πρωτοχρονιάτικα στο συνεξόριστό τους θεατράνθρωπο, χρήστο δαγκλή.

Ο Αϊ-Βασίλης ο Πρίαπος

Την επόμενη ζαβολιά, τη σκαρώσαμε παραμονή της Πρωτοχρονιάς, μ’ όλο που ξέραμε ότι ο Χρήστος (σ.σ.: Δαγκλής) δεν πολυσήκωνε «πλάκες».
Τον παρακολουθούσαμε μέσα στ’ αγιάζει, περασμένα μεσάνυχτα, ν’ αποτελειώνει το σκηνικό της πρωτοχρονιάτικής μας επιθεώρησης του 1952. Στο βάθος του σκηνικού είχε ζωγραφίσει έναν τεράστιο, πολύχρωμο κι ολοτσίτσιδο Αϊ-Βασίλη εν είδει τρίτωνα, να καβαλάει τα κύματα.

-Θα πεταχτώ, μας είπε, ως τη σκηνή να βάλω κάτι στο στόμα μου και θα γυρίσω ν’ αποτελειώνω το φόντο.
Ε, πώς να μην έμπαινα στον πειρασμό και να μη συμπλήρωνα την ολόγυμνη φιγούρα του Αϊ-Βασίλη με κείνο, που λόγω στρατοπεδικής αιδούς, είχε παραλείψει να βάλει.
Έτσι επιστρέφοντας, ο Χρήστος είδε κατάπληκτος τον Αϊ-Βασίλη του να έχει αποκτήσει το κατ’ εξοχήν γνώρισμα της ανδρική του υπόστασης και μάλιστα σε διαστάσεις που θα τις ζήλευε κι ο ίδιος ο Πρίαπος.

-Μα τι γίνεται εδώ; Ποιος το ζωγράφισε; Βάζει φωνή και γίνεται έξω φρενών.
Εμείς τσιμουδιά μπροστά σε κείνο το ξέσπασμα. «Μήτε είδαμε, μήτε ακούσαμε τίποτα».
-Γρήγορα τον στρατοπεδάρχη, επιμένει ο Χρήστος κι ανυπομονώντας, κίνησε να τον φέρει ο ίδιος. Ευκαιρία για εμάς να ξεκαρφιτσώσουμε απλά, το αίτιο της τόσης οργής του δασκάλου.
Σε λίγο τον βλέπουμε να επιστρέφει μαζί με έναν αγουροξυπνημένο μπάρμπα-Κανάκη.

-Μα είναι ανεπίτρεπτο, ακούμε να του λέει ο Χρήστος και σηκώνει το χέρι να του δείξει το «ανοσιούργημα».
-Πού είναι, ρωτάει ο μπάρμπα-Κανάκης και στο επίμαχο σημείο μήτε μια γρατζουνιά!
-Μα σας βεβαιώνω, ψελλίζει ο Χρήστος, εδώ ακριβώς, και μάλιστα τεραστίων διαστάσεων.
-Πήγαινε ξεκουράσου παιδί μου, του λέει εκείνος με κατανόηση. Δε φαντάζεσαι τι παιχνίδια σκαρώνει του ανθρώπου η κούραση!
Και φυσικά, μήτε τότε, μήτε κι αργότερα τολμήσαμε να ομολογήσουμε το «έγκλημά» μας στο Δάσκαλο.

Σχετικό με το παραπάνω περιστατικό είναι κι ένα ακόμα ευτράπελο που καταγράφει ο φαρσακίδης στην ιστορία-υποκεφάλαιο με τίτλο "Τσούκας, Φάκας, Κατσαμάκας".

Μετά τη Μακρόνησο, ο Φάκας και η παρέα του, ένα τρίο ομοούσιο και αχώριστο, είχαν τροφοδοτήσει το στρατόπεδο του Αϊ-Στράτη με καινούρια «μαργαριτάρια».
Ο Τσάπας κι ο Κατσαμάκας είχαν διαβάσει σε εφημερίδα κουτσομπολιά για τον «πριαπισμό» του Σοφοκλή Βενιζέλου, που χορεύοντας, όπως έλεγαν, είχε σκανταλίσει τη Φρειδερίκη.

-Ρε Γιώργη, τι είναι αυτός ο πριαπισμός; Ρωτάνε το Φάκα, καθότι τον είχαν αποδεχτεί σα μαρξιστικά διαβασμένο.
Κι ο Φάκας σνομπάροντας την άγνοιά τους:
-Α ρε κακαβάνια, τους λέει, διαβάστε λίγο και μαρξισμό να τα ξέρετε. Α μπρε, ο κομμουνισμός, ο σοσιαλισμός, ο πριαπισμός, όλα δικά μας!

Όλα δικά μας.
Όπως καλό είναι να αποκτήσετε το παραπάνω βιβλίο, που περιέχει πολλά τέτοια περιστατικά σπάνιας και ιδιαίτερης ανθρωπιάς.
Αντί επιλόγου, κλείνω τη σημερινή ανάρτηση με όσα σημειώνει ο συγγραφέας στο προλογικό σημείωμα της έκδοσης.

Παλιά μια κοπέλα είχε δει τα μακρονησιώτικα σχέδιά μου. Ταραγμένη, είχε σωπάσει για λίγο και μετά: "Ξέρεις", μου λέει, "προτού σας γνωρίσω, αν τα έβλεπα θα έλεγα, πως, όποιος τα έζησε, άλλο πια δε θα γελούσε ποτέ του".

Και όμως, είτε η θύμηση ζωντανέψει τα τότε, είτε σε κουβέντα με συντρόφους παλιούς, και τα χειρότερα ακόμα που είχαμε ζήσει θα φαντάξουν δεμένα με το γέλιο, το καλαμπούρι, το πείραγμα.
Το γέλιο στάθηκε ένας πολύτιμος σύντροφος σε δύσκολες ώρες. Θυμάμαι στο Μακρονήσι γελούσαμε συχνά, γελούσαμε πολύ. Με τη λύσσα του αλφαμίτη, με την κούρασή του να μας χτυπάει. Με την τρέλα, τον πόνο, με τις πληγές μας. Με ό,τι σήμερα πια δε θα γελούσες ποτέ.
Με το γέλιο δεμένες κι οι πρώτες απόπειρες για ψυχαγωγία. Τα ανέκδοτα, το αστείο, το πείραγμα, στάθηκαν το ζωογόνο αντίδοτο στις καταλυτικές επιπτώσεις μιας πολύχρονης κράτησης.

Και μπήκα στον πειρασμό, να καταγράψω, ξαναζώντας ότι έχει περισώσει η μνήμη. Και μέσα απ' αυτά και η πληροφόρηση του ανυποψίαστου αναγνώστη, για κάποιες ιδιαιτερότητες της στρατοπεδικής μας ζωής αλλά και τη σφυρηλατημένη, σε ώρες δοκιμασίας, συντροφικότητα.
Διαβάζοντας τούτα τα κείμενα, φίλος μου, γιατρός και ταξίαρχος, μου είχε πει με συγκίνηση:
"Θαύμαζα πάντα την ανιδιοτελή προσφορά σας και σας είχα κατατάξει σ' ένα ξέχωρο είδος ανθρώπων, ρομαντικών και απόμακρων. Τώρα όμως, είναι σαν να σας έζησα και σας έχω νοιώσει τόσο, μα τόσο, κοντινούς και οικείους"!

16 σχόλια:

Ευμένης είπε...

Βασίλη καλή χρονιά, αγωνιστική και δημιουργική. Η χρονιά θα είναι γεμάτη προκλήσεις γιά το ταξικό κίνημα. Όσο οι κωλοτούμπες του Συριζα θα γίνονται πιο ορατές τόσο θα μεγαλώνει και η επίθεση του ενάντια στις θέσεις του κόμματος. Κάτι σαν τον γάτο που έμ' γαμάει εμ' σκούζει. Η επικοινωνιακή μας πολιτική ούτως ή άλλως βρίσκεται σε δύσκολη θέση έχοντας να αντιμετωπίσει αδίστακτους καιροσκόπους που υπόσχονται τα πάντα. Υποχρέωση όλων των συντρόφων είναι να έχουν το "όπλο" στραμμένο και ενάντια στο νέο ανάχωμα που θα ετοιμάσει η άρχουσα τάξη για να αποτρέψει την ταξική κατεύθυνση της σίγουρης λαϊκής δυσαρέσκειας.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

H κε του μπλοκ τάσσεται από θέση αρχής ενάντια στο εορταστικό κλίμα των ημερών και τα ευχολόγια, αλλά αντεύχεται τα δέοντα σε όσους σφους αναγνώστες αφήνουν τις ειλικρινείς τους ευχές.

Ανώνυμος είπε...

Καλη χρονια σε ολους και ειδικα στην ΚΕ του μπλογκ, με υγεια , αγωνες και ευτυχια. Το 2015 να γινει χρονια ισχυρποιησης του ΚΚΕ , ανασυνταξης του κινηματος και ανατασης του λαου μας!

ratm

Νίκος Σαραντάκος είπε...

Καλη χρονιά στο ιστολόγιο και χρονια πολλά στον γγ της κε. Είθε ο νέος χρόνος να φέρει όσα ελπίζει και όχι όσα φοβάται.

zoot horn rollo είπε...

Σαραντάκο απλά φύγε.
Δε προκαλώ,δε βρίζω.

Παπουτσωμενος Γατος είπε...

Εγω ευχομαι στους συριζαιους,αυτη τη χρονια,να μπορουν να κυκλοφορουν ελευθερα στο δρομο,παρα τις χλεπες που θα πεφτουν βροχη στα μουτρα τους.

Στις Σκουριες ηδη εχουν παθει αγοραφοβια καποιοι.

Ανώνυμος είπε...

http://youtu.be/S2GTa4SXRQ4

sniper

anonymous anonymous είπε...

@Παπουτσωμένος Γάτος (1 Ιανουαρίου 2015 - 5:22 μ.μ.):

Είναι τα "ανεξέλεγχτα ΜΑΤ" όπως είπε η τοπική βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Προοίμιο για το τι θα λένε επί "αριστερής" κυβέρνησης: τα "ανεξέλεγχτα ΜΑΤ" δέρνουν απεργούς, οι "ανεξέλεγχτοι δικαστές" βγάζουν παράνομες και καταχρηστικές τις απεργίες κλπ. Αλήτες σοσιαλδημοκράτες!

Ανώνυμος είπε...

Καλή χρονιά σε όλους με την ευχή για πολλούς και ποιοτικούς διαλόγους. Όσο για τα υπόλοιπα, η ζωή θα δείξει.

Doctor X

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Να φοβάται; Τα μόνα πράγματα που μπορώ να πω πως φοβάμαι είναι η μοναξιά και η ανεργία. Για το πρώτο κάτι γίνεται, την παλεύουμε, το δεύτερο όχι θα έλεγα, δεν είναι ακριβώς ατομική η λύση σε αυτό το πρόβλημα και σίγουρα όχι κυβερνητική, αν έτσι εννοούμε το συλλογικό. Άντε δηλ να προσθέσω και μια ελαφρά υψοφοβία. Δε νομίζω πως υπάρχει κάτι άλλο που να με φοβίζει ως πιθανή εξέλιξη, αν κατάλαβα καλά δηλ το υπονοούμενο.

Ανώνυμος είπε...

Καλή και αγωνιστική χρονιά και ιδιαίτερες ευχές στους συνονόματους Βασίληδες.
Και επίσημα λοιπόν πλέον, σε "προεκλογική κατάσταση", όπου οι από πάνω δεν μπορούν, ενώ οι από κάτω (απεγνωσμένα) θέλουν.
Η αριστερά δίνει το παρών και το μέλλον γίνεται άδηλο.

Υ.Γ Ανώνυμε ανώνυμε, Το σωστό είναι "βουλεύτρια" και όχι βουλευτής.
Με την επερχόμενη επέλαση της αριστεράς, η παλιά γραμματική της δεξιάς, ξεψυχάει! Τώρα και το "βουλευτής",απέκτησε το θηλυκό του.

λαθραναγνώστης

Παπουτσωμενος Γατος είπε...

@anonymous

Οπως ακριβως το λες.Οπως ανεξελεγκτη και η εφορια που θα ζηταει τον ΕΝΦΙΑ,ανεξελεγκτος ο Σταθακης που θα κανει περικοπες με την Τροικα κοκ

Ζω για την στιγμη,που ο Αλεξ με ιερη αγανακτηση,θα αναφωνησει ''Μα ποιος κυβερνα επιτελους αυτον τον τοπο??''

Πγωτη φογα Αγιστεγα (δοκιμαστε να το πειτε αυτο απο μεσα σας,με τη φωνη του Αλαβανου-Priceless)

anonymous anonymous είπε...

Λαθραναγνώστη, το πιστεύεις ότι όταν έγραφα το σχόλιό μου, μού πέρασε (για μια στιγμή) από το μυαλό να γράψω "βουλεύτρια"; Το χέρι μου όμως "δεν πήγαινε", μού φάνηκε too much (για μένα και μόνο μιλώ) μια τέτοια λέξη.

ΥΓ: Τώρα που το καλοσκέφτομαι πιο σωστή είναι η λέξη "βουλευτίνα".

Neophyte_commie είπε...

Ἡ βουλευτίς, τῆς βουλευτῖνος, τῇ βουλευτῖνι, τὴν βουλευτῖνα. Επομένως «η βουλευτίνα» (όπως ἡ ἀκτίς). Πόσο χαίρομαι που ξεπεράστηκαν αυτές οι αριστερίστικες παπαριές… Να διαβάσετε το βιβλίο του Κορδάτου Δημοτικισμός και λογιωτατισμός όπου τη λέει στην ψυχάρειο δημοτική (που κατέστρεψε τους μισούς και πλέον κανόνες στην προσπάθεια να σφάξει την τρίτη κλίση, άσχετα με την ιστορική τάση απλοποίησής της), γιατί προήλθε απλά από την προσπάθεια των αστών να δομήσουν το έθνος τους. Από εκεί και πέρα, οι αστοί παραιτήθηκαν από κάθε επιθυμία επιστημονικής μελέτης των κανόνων της γλώσσας στην τρέχουσα μορφή της, με αποκορύφωμα το πασόκ που χαράτσωνε την ορθογραφία ακύρως (πενταήμερη κλπ)…

Φόβος; ποιος φόβος; κάθε μέρα καλύτερα πάμε. Τώρα βέβαια αν στόχος σου είναι λχ να επαναπροσληφθείς στην ΕΡΤ επί «αριστερής» κυβερνήσεως, άλλα σε νοιάζουν.

Ανώνυμος είπε...

Anonymous & Noephyte,
Το "βουλεύτρια" το έχει γράψει η "Αυγή" στο σχετικό άρθρο της για τα ανεξέλεγκτα ΜΑΤ. Δεν νομίζω ότι είναι σωστό.Εγώ το έγραψα για αστείο. Δεν το εννοούσα!
http://leninreloaded.blogspot.gr/2014/12/blog-post_228.html

Υ.Γ Νομίζω ότι η κλίση είναι: η ακτίς της ακτίδος και όχι της ακτίνος, άρα και η βουλευτίς της βουλευτίδος.
Πάντως, το πιο συνηθισμένο είναι: Ο και Η βουλευτής.

λαθραναγνώστης

Neophyte_commie είπε...

Λαθραναγνώστη, το ξέρω ότι δεν το είπες στα σοβαρά. Κι εγώ το άρθρο της Αυγής κορόιδευα, που αντιγράφει γλωσσικές σφαγές όπως το παλιό πασόκ (χωρίς σχόλιο).

Όντως, είναι και ακτίνος και ακτίδος. Έχεις πχ την ακτίνα του ήλιου και την ακτίδα («αχτίδα») κατασκευών πχ. Αυτό που λες έχει εφαρμογή στην πολίτιδα, που είναι πολίτιδα της Ελλάδας αλλά και πολίτισσα (από την Κωνσταντινούπολη). Και βέβαια έχουμε την πτέρυγα (ενός κτηρίου) και τη φτερούγα (του κοτόπουλου).

Η γλώσσα (όχι μόνο η ελληνική φυσικά) αποτελεί ένα συνεχές (όπως οι πραγματικοί αριθμοί) που δεν μπορείς να το κόψεις σε κομμάτια, κι αν το κάνεις λχ για να το μελετήσεις, οφείλεις να συνειδητοποιείς ότι το κόψιμο αυτό είναι πλαστό, εργαστηριακό.

Το κόψιμο σε αρχαία και νέα, που ουσιαστικά είναι σε αττική (που δεν πιάνει όλα τα ιδιώτα της αρχαίας) και μεσαιωνική (έκτοτε ελάχιστες αλλαγές έγιναν), αποτυπώθηκε επιστημονικά για πρώτη φορά μετά την απελευθέρωση, δηλαδή μερικούς αιώνες μετά την πραγματοποίησή του και μάλιστα με κραυγές νεωτερικότητας (μερικούς αιώνες μετά, ξαναλέω) από τους αστούς δημοτικιστές, απλά για να δικαιολογήσουν την ύπαρξη (εργαστηριακή κατασκευή) του έθνους (τους), που χρειαζόταν μερικά εξωτερικά χαρακτηριστικά για να πιάσει συνειδησιακά. Τον χειροτέχνη εργάτη ή αγρότη ελάχιστα τον ένοιαζε αν είναι γραικός νεοέλληνας, ραγιάς ρωμαίος ή μπατζανάκης του Περικλή, αλλά για τον αστό είχε σημασία. Άρα η ιστορική συνέχεια έπρεπε να σπάσει αφύσικα (χωρίς να φαίνεται ότι είναι εργαστηριακό σπάσιμο), για να αναδείξει ως νεωτερικότητα μια συγκεκριμένη κατάσταση.

Από την άλλη, οι προοδευτικοί δημοτικιστές (μεταξύ αυτών και το κκε) έλεγε ότι η γλώσσα πρέπει να είναι απλή για να την καταλαβαίνουν αυτοί που δεν είχαν την ευκαιρία να μορφωθούν, δηλαδή με ταξικό κριτήριο. (Προσωπικά νομίζω βέβαια ότι θα'πρεπε να εστιάζει στην εκπαίδευση για όλους και όχι στην απλοποίηση της γλώσσας, αλλά τέλος πάντων.)

Άλλο το ένα κι άλλο το άλλο, αλλά εκ πρώτης όψεως βλέπει κανείς και λέει «δημοτικιστής ο Ψυχάρης, δημοτικιστές κι εσείς». Αυτό είδε το πασόκ όταν κατήργησε (!) τα πνεύματα πχ (και η ΝΔ πιο μπροστά τη δοτική, δεν λέω τίποτε) (που είπε ο σφυροδρέπανος κάπου «πώς θα την καταργήσεις την οικογένεια, με διάταγμα;»), αυτό και η Αυγή όταν γράφει «βουλεύτρια». (Αν και μάλλον πέσαμε σε αγράμματο αρθρογράφο.)

Ξέφυγα πάλι.