Αληθινές ιστορίες

Όσοι πηγαίνουν υποψιασμένοι σε μια ταινία του Κένι Λόουτς, δεν τη βλέπουν για να ευθυμήσουν, αλλά αναζητώντας υλικό για προβληματισμό. Η μοναδική περίπτωση που προσέγγισε τα στοιχεία της κωμωδίας, κατά τη γνώμη μου, ήταν τα χοντροκομμένα αντισταλινικά νοήματα στο "Γη και Ελευθερία" για τον ισπανικό εμφύλιο, όπου ο εθελοντής σφος καίει το κομματικό του βιβλιάριο και φτύνει κατάμουτρα τους κομμουνιστές, για τον προδοτικό τους ρόλο. Αλλά εφόσον μιλάμε για μια αγγλική παραγωγή, δεν ξέρω πόσο ρεαλιστικό θα ήταν να περιμένει κανείς κάτι διαφορετικό.

Η βασική αρετή του Λόουτς και των ταινιών του, που γίνεται όμως μειονέκτημα στα μάτια των επικριτών τους, είναι ο ωμός τους ρεαλισμός. Ο Λόουτς παρουσιάζει την αλήθεια γυμνή κι αφτιασίδωτη, απαλλαγμένη από περιττά σκηνοθετικά στολίδια, σεναριακές (δημιουργικές) ασάφειες, ρηχές και εντυπωσιοθηρικές ανατροπές ή το κλασικό, γλυκανάλατο χάπι εντ (αίσια κατάληξη) που χαρίζει τη λύτρωση. Ο κινηματογράφος δεν υπάρχει για να δίνει σκηνές παρηγοριά, ψεύτικες διεξόδους σε φανταστικούς κόσμους και δικαίωση στη σφαίρα της μυθοπλασίας. Η κάθαρση-νέμεση θα έρθει μόνο στην πραγματική ζωή, από τους θεατές που δε μένουν θεατές στα γεγονότα, αλλά κάνουν την οργή και τις ιδέες τους υλική δύναμη. Ο θεατής φεύγει φορτισμένος συναισθηματικά από όσα δείχνει η ταινία, αλλά το ζητούμενο δεν είναι η συγκίνηση, είναι η δραστηριοποίησή του για να αλλάξει τον κόσμο.

Μπορεί να φταίει η δική μου πεζότητα, η έλλειψη καλλιέργειας και η στενή καλλιτεχνική μου αντίληψη, αλλά αυτός ο ρεαλισμός είναι το βασικό (αν όχι το μόνο) στοιχείο που μπορώ να εκτιμήσω σε μια ταινία. Άλλοι κοιτάνε την ταινία, σαν τον ερωτικό τους σύντροφο. Μπορεί να τους ενδιαφέρει η εμφάνιση, να περνάνε καλά, η αδρεναλίνη της στιγμής, να τους αρέσουν τα σκηνοθετικά ευρήματα και τα μπερδεμένα, αντιφατικά μηνύματα που προσδίδουν μυστήριο και γοητεία, κοκ. Εγώ προσέχω κυρίως το χαρακτήρα της ταινίας, δηλ την υπόθεση, το σενάριο, τους διαλόγους. Και προπαντός το μήνυμά της, αν έχει νόημα, λόγο ύπαρξης και κάτι ενδιαφέρον να πει.

Κι ας έχει ταβάνι την αριστερή πτέρυγα των Εργατικών και τις αυταπάτες για τον Κόρμπιν. Κι αυτές βγαλμένες από τη ζωή είναι εξάλλου, που ξεπερνά τη φαντασία και μας δίνει τα καλύτερα σενάρια. Και δεν είναι τυχαίο, ασφαλώς, πως ο Κ.Λ. έχει μόνιμη συνεργασία με συγκεκριμένο σεναριογράφο, με τον οποίο συνυπογράφουν τις δημιουργίες τους. Κορυφαία στιγμή του δίδυμου πιστεύω πως ήταν η ταινία "ο άνεμος χορεύει το κριθάρι" που αναφέρεται στον αγώνα των Ιρλανδών για ανεξαρτησία, συνδέοντας με μοναδικό τρόπο τον εθνικό παράγοντα και το ταξικό στοιχείο.

Η τελευταία τους δημιουργία ("εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ") είναι μια καταγγελία του ανύπαρκτου, κοινωνικού κράτους (εδώ κολλάει το "δεν υπάρχει κράτος", που ωστόσο επιβεβαιώνει την ύπαρξή του ακόμα και δια της σκόπιμης "απουσίας" του) μέσα από την ιστορία ενός εξηντάχρονου εργάτη-ξυλουργού, που παθαίνει καρδιακό επεισόδιο. Ο γιατρός του τον συμβουλεύει να απέχει για κάποιο διάστημα από τη δουλειά, αλλά το κράτος αξιολογεί πως δε δικαιούται το επίδομα που ζητά και τον υποχρεώνει να ψάχνει για δουλειές, που δεν μπορεί να αναλάβει, όσο δεν ξεπερνά το πρόβλημά του.

Θα μπορούσαμε εδώ να κάνουμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη διέξοδο που δίνει (;) ο Λόουτς, με βάση μια κομβική σκηνή προς το τέλος, και το ίδιο το τέλος της ταινίας. Αλλά δεν πρόκειται να το προδώσω (σε αντίθεση με μια σφισσα, που μας το φανέρωσε, γιατί το θεωρούσε προβλέψιμο). Έτσι κι αλλιώς όμως, σημασία δεν έχει μόνο τι γίνεται, αλλά πώς μας το δίνει και τι μηνύματα προσπαθεί να περάσει μέσα από αυτό.

Η κρατική αναλγησία, η απρόσωπη γραφειοκρατία, οι παράλογες απαιτήσεις από ηλικιωμένα άτομα -υποτίθεται για να διευκολυνθούν οι διαδικασίες, η οργανωμένη απελπισία που οδηγεί συνειδητά τον κόσμο στην παραίτηση (από τα επιδόματα και τα δικαιώματα εν γένει), η  μη αξιοποίηση ενός γερού, δημιουργικού ατόμου από το κοινωνικό σύνολο, η καταπάτηση της αξιοπρέπειας, η εξαθλίωση, η πορνεία ως αναγκαστική "διέξοδος", κτλ
Η μεγάλη οθόνη είναι απλά ένα μέσο, ο σκοπός όμως δεν μπορεί παρά να είναι πολιτικός, εφόσον καταπιάνεται σοβαρά με την πραγματική ζωή και τα προβλήματά της.



Αρχικά σκεφτόμουν να επιχειρήσω μια σύνδεση της ταινίας με το... "αισιόδοξο ψυχοπλάκωμα" και τα βουρκωμένα μάτια που σου αφήνει το ντοκιμαντέρ της κετουκε για το ΔΣΕ -ιδίως αν το βλέπεις μαζί με βιομηχανικούς εργάτες, στην εκδήλωση της ΚΟ Βιομηχανίας στο Αλκυονίς. Πιθανότατα όμως χρειάζεται ξεχωριστή ανάρτηση για αυτό.

Θα προτιμήσω λοιπόν για τον επίλογο μια σύντομη αναφορά στην αλήθεια και τους επίδοξους εραστές της, που της αλλάζουν τα φώτα, με αφορμή μια πρόσφατη ατάκα του Τσακαλώτου για το "τρου-στόρι" της ΔΦΑ, που διαδέχτηκε το "σαξές στόρι" του Σαμαρά.
Αντώνη σόρι, μα βρήκανε καλύτερο αγόρι κι εδώ τελειώνει το δικό σας στόρι.

Ένα αγόρι που θα έσκιζε τα μνημόνια, αλλά έβγαλε έρπη και αναγκάστηκε να υπογράψει κι άλλο, περήφανο κι "αριστερό".
(Τρου-στόρι).
Κόβει συντάξεις, δίνει πίσω ένα μικρό εφάπαξ και το βαφτίζει 13η σύνταξη -ενώ είχε κόψει και την 14η.
(Τρου στόρι).
Περηφανεύεται όμως πως είπε την αλήθεια στο λαό (το καλοκαίρι του 15') κι αυτός τον ξαναψήφισε με πλήρη γνώση και συνείδηση.
(Τρου στόρι).

Αλλά ο τελευταίος που μοίρασε πεντακοσάρικα, προεκλογικά, έχασε πανηγυρικά και τον πήγαν με συνοπτικές διαδικασίες στο σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.
(Τρου στόρι).
Και ναι, τα πεντακοσάρικα είναι απόπειρα εξαγοράς ψήφου και συνειδήσεων. Κάθε εποχή έχει το αντίτιμο εκμαυλισμού που της αξίζει. Το μικρότερο αντάλλαγμα δεν αλλάζει την ουσία. Κι όποιος την αρνείται, είναι συριζαίος (Πασόκος) με πολιτικά.
(Τρου στόρι).

Και μοιάζει η αλήθεια σου πελώριο ψέμα, Ευκλείδη, που γαντζώνεται από (κυβερνητικά) αξιώματα, για να επιπλεύσει μερικούς μήνες ακόμα. Ρώτα και το Διονύση στην ΕΡΤ, που τραγούδησε το στίχο, να σου πει τις λεπτομέρειες.

Η αλήθεια όμως δε χωράει στα στενά καλούπια της ομάδας του Μουρούτη ή των Συριζοτρόλ (που κι αυτοί την ίδια ταρίφα -500άρικο- παίρνουν και στον ίδιο βούρκο κολυμπάνε). Η αλήθεια δεινοπαθεί από τους όψιμους true (αυθεντικούς) κομμουνιστές, που κουνάνε επιτιμητικά το δάχτυλο στο κόμμα και τη βάση του.

Η αλήθεια γράφεται με κόκκινο διορθωτικό στιλό, που διορθώνει τα λάθη (α-λήθεια), όπως εξάλλου και η ιστορία.
Η ιστορία γράφεται με κόκκινο. Ή κόκκινο από ζωή ή κόκκινο από θάνατο.
ΤΡΟΥ ΣΤΟΡΙ.