Το πνεύμα των Χριστουγέννων

Το πνεύμα των Χριστουγέννων επισκέφτεται τον Εμπενίζερ Σκρουτζ για να του αλλάξει μυαλά. Αλλά αυτός του εξηγεί πως η ύλη είναι που καθορίζει το πνεύμα, το κοινωνικό είναι καθορίζει τη συνείδηση κι όχι αντίστροφα*. Αλλιώς ο Σκρουτζ θα ακολουθούσε το φάντασμα που πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, στο σκίτσο του Ζάχαρη, θα έβλεπε πόσο άθλια ζούνε οι φτωχοί προλετάριοι και θα τους έδινε όλα τα υπάρχοντά του, αλλάζοντας τρόπο ζωής (οπότε θα έπαιρνε τη θέση του ένας άλλος καπιταλιστής για να κάνει τα ίδια ακριβώς).

(*Ο υλισμός δεν είναι τα χρήματα και τα υλικά αγαθά, όπως διαδίδουν χυδαία κάποιοι ιδεαλιστές που δεν έχουν ιδέα -ούτε ύλη- από υλισμό. Αλλά όσοι έχουν πολλά χρήματα, για να (εξ)αγοράσουν τα πάντα, από προϊόντα μέχρι συνειδήσεις, δεν έχουν κανένα λόγο να σκεφτούν κάτι άλλο πέρα από την ικανοποίηση των καταναλωτικών τους "αναγκών" και να αναπτύξουν διαφορετική συνείδηση για τα (ταξικά) συμφέροντά τους.)

Αλλά αυτά πάψαμε να τα πιστεύουμε ή μάλλον έχασαν την αξία τους από την εποχή του Ντίκενς ή μάλλον του Όουεν του Φουριέ και του Σεν Σιμόν, που είναι η (αγία) τριάδα των κλασικών και του ουτοπικού σοσιαλισμού -που έστρωσε το δρόμο για τη δική μας καλή τριάδα των κλασικών του μαρξισμού, που σε φιλοσοφικό τουρνουά 3 on 3, θα τους είχε όλους. Και δεν είναι λογικό να έχουμε Μεγάλες Προσδοκίες από τέτοια ουτοπικά εγχειρήματα, άσχετα αν κάποιοι χώροι τα ξαναθυμήθηκαν πρόσφατα, μετά από την ήττα των μεγάλων επαναστατικών εγχειρημάτων και τη "διάψευση" των μεγάλων προσδοκιών που είχαν γεννήσει. Κι αφού "απέτυχαν" οι μεγάλες αφηγήσεις του εικοστού αιώνα, γιατί να μην επιστρέψουμε στα παραμυθάκια του 19ου;
Το πνεύμα των Χριστουγέννων λοιπόν...

Υπάρχουν λοιπόν τρία φαντάσματα που θα μας επισκεφτούν. Το ένα είναι αυτό που εξακολουθεί να πλανιέται πάνω από την Ευρώπη και όλο τον κόσμο, στοιχειώνοντας τον ύπνο των εκμεταλλευτών. Το άλλο είναι το φάντασμα των επαναστάσεων που ηττήθηκαν στον εικοστό αιώνα, που πλανάται πάνω από τα δικά μας κεφάλια και τη συλλογική, ιστορική μνήμη της παγκόσμιας αστικής τάξης. Κι ένα τρίτο που πλανάται πλάνην οικτράν, και τρέφει αυταπάτες για οτιδήποτε μπορεί να ξεφύγει από τον επαναστατικό δρόμο και τις "σιδερένιες νομοτέλειες που κατέρρευσαν", είτε αυτό είναι αριστερή κυβέρνηση είτε είναι κάποια μορφή "αυτοδιαχείρισης". Γιατί να μη δοκιμάσουμε εξάλλου κάτι άλλο, "καινούριο", που δεν το έχουμε ξαναδεί, σε αντίθεση με τον υπαρκτό, που τον είδαμε κι ήταν βασικά ανύπαρκτος, άσχετα αν του "χρωστάμε" κάθε κατάκτηση που ξηλώνεται στις μέρες μας;

Αλλά ας επιστρέψουμε στο κλασικό παραμύθι. Υπάρχουν λοιπόν τρία πνεύματα που θα μας επισκεφτούν.
Αυτό των Χριστουγέννων του παρελθόντος, που είναι ηρωικό σαν το "γκό-μπακ" των Λέσβιων στους Άγγλους και πένθιμο, σαν τα λάθη μας -και τη ματαίωση της έκρηξης στη Μεγάλη Βρετανία, που ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή. Αλλά αφήνει παρακαταθήκη την ελπίδα, που δεν έρχεται ποτέ από τις κάλπες, αλλά από την πάλη των λαών και την κόκκινη σημαία, που δεν κατέβηκε ποτέ, ούτε στα πιο δύσκολα χρόνια της αντεπανάστασης.

Υπάρχει το πνεύμα των τωρινών Χριστουγέννων, που δε χρειάζεται πολλές περιγραφές κι εικόνες για να το καταλάβουμε. Οι πρόσφυγες στη θέση της φάτνης, οι κυβερνήσεις σε ρόλο Ηρώδη, εμείς νίπτουμε τας χείρας μας σαν Πόντιος Πιλάτος, και περιμένουμε ίσως (δειλοί και άβουλοι αντάμα) κάποιο θάμα, που να γεμίσει το τραπέζι των Χριστουγέννων (και γενικώς), σαν εκείνο το θαύμα που πολλαπλασίαζε τα ψάρια και τα ψωμιά (τίποτα άλλο από ψι έχουμε;). Και ο Τσίπρας να παίζει το Σωτήρα και να καπηλεύεται όπως μπορεί το ηρωικό παρελθόν: γκο-μπακ κυρά Μέρκελ...

Και είναι κι αυτό του μέλλοντος, που δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς πόσο χειρότερο και πιο τρομακτικό μπορεί να είναι από το σήμερα. Αλλά είναι το μόνο βέβαιο πως θα χειροτερέψει, όσο δεν κάνουμε εμείς κάτι για αυτό, όσο βαυκαλιζόμαστε πως πιάσαμε πάτο και χειρότερα δε γίνεται και πιανόμαστε από το νόμο της αδράνειας, που δεν αναφέρεται στον πραγματικό κόσμο, αλλά σε εμάς.

Εκτός κι αν...

Αυτό που λες, να ξεσηκωθούμε, να σταματήσουμε να παρακολουθούμε τα πράγματα μοιρολατρικά και να αλλάξουμε την τύχη μας, θα είναι το πραγματικό θαύμα των Χριστουγέννων (και όχι μόνο...)