Διαστάσεις ενός συνεδρίου για τον εμφύλιο

ή μήπως ενός "εμφυλίου" μες στο συνέδριο;

Ένας σφος έλεγε πως το συνέδριο της Παντείου είχε τόσο πυκνό και γεμάτο πρόγραμμα που κατέληγε να αδικεί τους εισηγητές που συμμετείχαν. Κι αυτό γιατί ελάχιστοι μπόρεσαν να παρευρεθούν στο σύνολο των ανακοινώσεων, κι ακόμα λιγότεροι να παραμείνουν συγκεντρωμένοι σε όλη τη διάρκειά τους. Ενώ, όταν άναβε το ενδιαφέρον στη συζήτηση, δεν υπήρχε χρόνος για εμβάθυνση, αντιπαράθεση και δεύτερο γύρο (περνούσαμε κατευθείαν στον τρίτο), οπότε κοβόταν πάνω στο καλύτερο.

Κι αν αυτό έχει βάση -που έχει- σκέψου πόσο πιο άδικη μπορεί να γίνει μια παρουσίαση-αποτίμηση του συνεδρίου, που θα προσπαθούσε να τα χωρέσει όλα σε μια ανάρτηση. Τι να πρωτοδιαλέξει, τι να πει και πού να σταθεί; Στα ευτράπελα και τις ιδιαίτερες στιγμές που ξεχώρισαν; Στα ενδιαφέροντα θέματα των ανακοινώσεων και το περιεχόμενό τους; Στην αντιπαράθεση που ξεδιπλώθηκε σε κάποιες συζητήσεις; Σε προεκτάσεις και συμπεράσματα;

Θα ρίξω λοιπόν σκόρπιες μερικές ψηφίδες, σαν βότσαλα στο γιαλό, και στην πορεία βλέπουμε τι εικόνα θα σχηματιστεί.

Ήξερες σφε αναγνώστη, πως πριν τον εμφύλιο, ο Καραμανλής ήταν στέλεχος της Σοσιαλιστικής Ένωσης και υποστήριζε τη σταδιακή κοινωνικοποίηση των επιχειρήσεων -από νεαρός σοσιαλμανής ήταν αυτός ο πολιτικός; Χώρια που αργότερα "συγκρούστηκε" με το μονοπώλιο της Power, ενώ επί των ημερών της πρωθυπουργίας του, σταμάτησαν οι εκτελέσεις κι απελευθερώθηκαν οι περισσότεροι πολιτικοί πρόσφυγες.
Είδες τι ωραία που αγιογραφείται ένας αστός ηγέτης;
Κι αν συνυπολογίσεις τη βαρηκοΐα του, μπορείς να τον φανταστείς να την "παθαίνει" όπως ο Τσε, που, σύμφωνα με το θρύλο, έγινε υπουργός Βιομηχανίας, γιατί παράκουσε σε ένα συμβούλιο και σήκωσε το χέρι του στην ερώτηση του Κάστρο "μήπως έχουμε εδώ κανέναν οικονομολόγο; (economista)", ενώ αυτός νόμιζε πως αναζητούσαν κάποιον κομμουνιστή (comunista).

Ένας άλλος αγιογράφος έκανε ανακοίνωση-εισήγηση για το Μητσοτάκη, που τη στήριξε στην αποδελτίωση του "Κήρυκα" και της "Ελευθερίας", δηλ των δύο εφημερίδων του Μητσοτάκη! Οπότε ξεσπάθωσε στη συζητηση ο Μαργαρίτης, που είπε για τη σχέση του "επίτιμου" με τη βρετανική ΜΙ6 (τη μυστική υπηρεσία), το αγγλικό του ψευδώνυμο -Τζακ, και το γλέντι του με κάποιους δήμιους στο Βάμο.

Την ίδια μέρα μιλούσε κι ο Παλούκης για το ΚΑΚΕ στον εμφύλιο. Κι ενώ ήταν ακροβολισμένοι στο αμφιθέατρο διάφοροι δικοί μας (Μαργαρίης, Σκολαρίκος, κ.ά) για να παρέμβουν εφόσον χρειαστεί, τα ομολόγησε όλα από μόνος του, στην εισήγησή του: οι συγκεκριμένοι τροτσκιστές έλεγαν αρχικά πως το ΚΚΕ σαμποτάρει το αντάρτικο (!) για να περάσουν σύντομα σε μια αναπαραγωγή της θεωρίας των σταδίων και τελικά στην απέναντι όχθη, ως αριστερό συμπλήρωμα του Πλαστήρα και της ΣΚΕΛΔ, που ήθελε το τσάκισμα της ανταρσίας.

Έτσι έμειναν "με την όρεξη" (και τα μαχαίρια ακονισμένα) οι δικοί μας, που βγήκαν μετά για διάλειμμα κι έχασαν το ΣΕΚίτη, που μίλησε για τον αστικό συνταγματισμό και τις λαϊκοδημοκρατικές (αντι)προτάσεις, που δεν ξέφευγαν από τα πλαίσια του κυρίαρχου συστήματος, ενώ θεωρούσαν ως σπέρματα της ΛΔ πχ κάποιες διατάξεις στο ιταλικό σύνταγμα και τη συγκρότηση κάποιων θεσμών (μέχρι να αποπεμφθούν από την κυβέρνηση οι κομμουνιστές). Ούτως ή άλλως τα έθεσε σχετικά ήπια, θα ήταν ενδιαφέρον όμως να ακούγαμε τον αντίλογο και τα σημεία στα οποία θα εστίαζε.

Μια άλλη εισηγήτρια μίλησε για την οικονομική στρατηγική του Ζαχαριάδη, μέσα από τους λόγους και τις ομιλίες του, κι έκανε πολύ "δυνατό ξεκίνημα" με Φουκώ -γιατί ο λόγος δεν εκφράζει μόνο την πολιτική, αλλά τη δημιουργεί κιόλας- και τον μπερξονικό αντι-πόλο (;) ό,τι κι αν είναι αυτό. Εκεί που με μπέρδεψε περισσότερο όμως ήταν με την επισήμανση της τεράστιας διαφοράς (;) μεταξύ της εθνικοποίησης και της κρατικοποίησης. Όχι επειδή η πρώτη νοείται ως κοινωνικοποίηση, αλλά γιατί η δεύτερη -αν κατάλαβα καλά- συνδέεται ή και ταυτίζεται με τα "κομματικά δίκτυα".
Στο τέλος υπήρχε μία ακόμα σουρεαλιστική αναφορά της στο "κοστολογημένο πρόγραμμα" που πρότεινε ο Ζαχαριάδης (κι έχει πρόγραμμα Θεσσαλονίκης, ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ) και βασιζόταν στα ελληνικά αποθέματα. Αυτά όμως βρίσκονταν στην Αγγλία και πιθανότατα δε θα μας τα επέστρεφαν ποτέ (μαζί με τα Ελγίνεια μάρμαρα), όπως δείχνει η πείρα από τις άλλες ΛΔ.

Σημειώνω παρεμπιπτόντως τη θέση του Ιωαννίδη για δημιουργία ενός κόμματος της ΛΔ -που την αποδέχονταν στρατηγικά κι άλλα κόμματα εντός του ΕΑΜ- και την αναφορά του (στόχου συγκρότησης) αντάρτικου πόλεων, από την εισηγήτρια, με τον όρο "αστικό αντάρτικο" που φλέρταρε με τα όρια της προβοκάτσιας.

Η κε του μπλοκ παρακολούθησε επίσης μια αξιόλογη εισήγηση για την πολύπλευρη συνεισφορά των δασκάλων στον αγώνα του ΔΣΕ -οι οποίοι, σύμφωνα με τον Γ. Παπανδρέου, μπορούσαν να διατηρήσουν τις απόψεις τους, όχι όμως και τις θέσεις τους.

Έχασε όμως την πολύ ενδιαφέρουσα ενότητα για το παιδοφύλαγμα στις παιδουπόλεις της Φρείκης και για το "παιδομάζωμα" των ανταρτών, όπου μια σφισσα-εισηγήτρια (Πολυχρονίδου-Σακουλογέωργα), όπως μου διηγήθηκαν, έκανε τον παραλληλισμό με το σημερινό μαζικό προσφυγικό ρεύμα και την εξής ευχή: μακάρι αυτά τα προσφυγόπουλα να έχουν την αντιμετώπιση που απόλαυσαν τα παιδιά που βρέθηκαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Τα χαρτάκια της Γιάλτας (που δεν ήταν καν στη Γιάλτα) δε θα μπορούσαν να λείπουν, έστω και στο περιθώριο μιας συζήτησης, όπου βρέθηκαν να εισηγούνται στο ίδιο τραπέζι ο Λυμπεράτος και ο Μαργαρίτης -τις συγκεκριμένες προεκτάσεις αυτού του τραπεζιού θα τις δούμε πιθανότατα σε άλλη συνέχεια. Κι ο μεν πρώτος είπε πως ο Τσώρτσιλ έφυγε από τη Μόσχα με την εντύπωση πως τα είχε βρει σε όλα με το Στάλιν. Για να μας βεβαιώσει ο δεύτερος πως ο Στάλιν έμεινε στη Μόσχα με τη βεβαιότητα πως δεν είχαν βρει απολύτως τίποτα.

Αλλά το πιο ενδιαφέρον επεισόδιο έλαβε χώρα λίγο νωρίτερα, στην εισήγηση ενός θιασώτη του αναθεωρητικού ρεύματος (Καλύβας, Μαραντζίδης, κτλ) που διάλεξε ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα (τις σχέσεις του ΚΚΕ με το ΕΣΚΓ της ΓΛΔ) για να χύσει το δηλητήριό του και να κορυφώσει με την "επιστημονική εκτίμηση" πως κάποιοι από τους Έλληνες που έμειναν στη ΓΛΔ, έζησαν τη δική τους εκδοχή από τις "ζωές των άλλων".

Λογικό κι επόμενο να τα ακούσει στη συνέχεια για την ιμπρεσιονιστική "επιστημονική" του μέθοδο, τις σκοπιμότητες που υπηρετεί, κτλ. Κι η θλιβερή του απάντηση, πέρα από κάποιες πηγές των ΑΣΚΙ -αλίμονο- που πιστοποιούσαν κάποια λεγόμενά του, ήταν ότι δε θα μπει στην ουσία των ερωτημάτων κι ότι λυπάται για τους χαρακτηρισμούς (;) που δεν του είναι άγνωστοι και τους αντιπαρέρχεται. Και έκλεισε το μικρόφωνο, για να μας κρατήσει μούτρα, αφού είχε κάνει τα δικά μας κρέας με ακλόνητα επιχειρήματα.

Στην επόμενη συνεδρία ο τίμιος Παπαστράτης, που εκτελούσε χρέη συντονιστή, έκανε παρατηρήσεις προς το Μαργαρίτη, συνιστώντας ψυχραιμία κι αυτοσυγκράτηση. Κι όταν ο Μάργκαρετ είπε πως "δε σκοτώσαμε και κανέναν" ο Παπαστράτης τ' απάντησε έτσι κι είπε:
-Όχι, αλλά είσαι σε καλό δρόμο.

Δεν ξέρω αν έγινε κάτι αντίστοιχο την τελευταία μέρα, που το πρόγραμμα περιλάμβανε δύο ανακοινώσεις για τη στρατηγική του ΚΚΕ. Για το ίδιο θέμα, από τη δική μας κριτική σκοπιά, είχε μιλήσει κι ο Χ. Ραζάκος την Κυριακή, που ήταν γεμάτη από ανακοινώσεις συντρόφων. Κι αν δεν κάνω κάποια εκτενή σχετική αναφορά, είναι γιατί αρκετές από αυτές παρουσιάζονται αναλυτικά στις πρόσφατες, συλλογικές εκδόσεις του κόμματος για το ΔΣΕ.

Κλείνω τη σημερινή αναφορά με ένα ευτράπελο, χωρίς ιδιαίτερες πολιτικές προεκτάσεις -αν και στο πλαίσιο αυτής της εισήγησης μάθαμε πως η οργάνωση του ΚΚΕ στο Κιλκίς, με έντονο το ποντιακό στοιχείο (Καρσλήδες) είχε φτάσει το 31' να αριθμεί περισσότερα μέλη απ' ό,τι η Αθήνα κι ο Πειραιάς μαζί -όπου υπήρχε η διαλυτική δράση της εσωκομματικής διαπάλης και οι αρχειομαρξιστές.

Ένας εισηγητής λοιπόν αναφέρθηκε στην ανακοίνωσή του σε μερικά στοιχεία που συγκέντρωσε... "κάποιος Αθανασιάδης".
Στη συζήτηση που ακολούθησε, μια καθηγήτρια τον έψεξε για την αγενή αναφορά του σε έναν αξιόλογο ερευνητή και ιστογράφο. Ενώ ο μεθεπόμενος ομιλητής από το κοινό ξεκίνησε τη δική του παρέμβαση λέγοντας.
-Είμαι ο Αθανασιάδης...

Ναι αλλά δεν είσαι το 20ό Συνέδριο. Ου-ου-ου...

(Συνεχίζεται)