Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2016

Περί μεθόδου στην ιστορία

Πιθανότατα μόνο ο ΡΓ θα το διαβάσει και θα χαρεί, αλλά δεν πειράζει. Εξάλλου το συνέδριο της Παντείου για τον εμφύλιο είναι μεγάλο θέμα, για να εξαντληθεί τόσο σύντομα, άσε που θα υπήρχε μια αίσθηση ανικανοποίητου, χωρίς τρίτο μέρος (το Λαϊκό Στρώμα να τα ακούει) κι ένα είδος "τριλογίας".

Εν αρχή ην η μέθοδος. Που στο Χέγκελ έχει να κάνει με τη Λογική και μια σειρά κατηγορίες που την καθορίζουν: ουσία, φαινόμενο, απλούστερη σχέση. Είναι ζήτημα όμως πώς μπορείς να τις δεις και να τις εφαρμόσεις σε ένα αντικείμενο (γνωστικό-επιστημονικό) κι αν μπορείς να το κάνεις με τρόπο που θα βοηθήσει όντως να ερμηνεύσεις (και να αλλάξεις) την πραγματικότητα, ή (να το κάνεις) προσπαθώντας απλά να τη χωρέσεις με το ζόρι στο δικό σου ερμηνευτικό σχήμα, που μοιάζει με το κρεβάτι του Προκρούστη: κόβει ό,τι περισσεύει και τραβάει τα υπόλοιπα (από τα μαλλιά ενίοτε) για να έρθουν και να ταιριάξουν στα μέτρα του.

Δεν έχω ιδέα τι εφαρμογή θα μπορούσα να βρουν όλα αυτά στην Ιστορία, αλλά από κρεβάτια του Προκρούστη άλλο τίποτα. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι πολλοί ιστορικοί δρουν μάλλον σα νομικοί και δεν ενδιαφέρονται πάντα για την αλήθεια, αλλά για το δίκιο του πελάτη τους και βασικά γι' αυτό που μπορούν να αποδείξουν -που δεν ταυτίζεται, ούτε μοιάζει κατ' ανάγκη με την πραγματικότητα, όπως ακριβώς μια δικαστική απόφαση, βασισμένη σε τεκμήρια και λογικές επαγωγές, δε συμφωνεί πάντα με τα πραγματικά γεγονότα.

Παραφράζοντας ένα ρητό για τη στατιστική στον αθλητισμό (και τους οικονομικούς δείκτες που ευημερούν εις βάρος του πραγματικού βιοτικού επιπέδου) και προσαρμόζοντάς το στην περίσταση, τα γεγονότα είναι ο καλύτερος τρόπος για να πει κανείς ψέματα ή να αποκρύψει μεγάλο μέρος της αλήθειας -που είναι περίπου το ίδιο- και να την επισκιάσει, προβάλλοντας επιλεκτικά μια επιμέρους πτυχή της.

Έχουμε πχ ένα έγγραφο ή μια μαρτυρία που ισχυρίζεται ότι οι κομμουνιστές εκτέλεσαν κάποιον. Αδιαφορούμε επιδεικτικά κι εκ προθέσεως για το ιστορικό πλαίσιο (πχ αν ήταν κάποιος δωσίλογος) για την αξιοπιστία των πηγών και των μαρτυριών -αφού το βασικό είναι να μαρτυρήσει η ιστορική αλήθεια στα χέρια μας.

Παίρνουμε την ακλόνητη "αλήθεια μας",της  βάζουμε μπόλικη μαγιά για να φουσκώσει, την ανακατεύουμε καλά για δέκα λεπτά, και την γενικεύουμε στο βαθμό της απόλυτης και μοναδικής αλήθειας που αποτυπώνει το γενικό κανόνα: οι κομμουνιστές έσφαζαν το μέσο, αθώο νοικοκυραίο, που αναγκαζόταν -για να γλιτώσει από τα νύχια τους- να συνεργαστεί με τους κατακτητές και να καταταχθεί, υποχρεωτικά, στα τάγματα ασφαλείας.
Με δυο λόγια, οι κομμουνιστές ήταν οι χειρότεροι, τόσο κακοί που ανάγκασαν τόσους και τόσους να συνεργαστούν με τους ναζί, σχεδόν ενάντια στη θέλησή τους.

Ο Μαργαρίτης χαρακτηρίζει αυτή τη μέθοδο "ιμπρεσιονισμό" που στοχεύει απλώς στη δημιουργία εντυπώσεων με χοντροκομμένων παραποιήσεις -που όσο πιο χοντροκομμένες είναι, τόσο πιο εύκολα γίνονται πιστευτές. Εξάλλου η αστική τάξη δε βρίσκεται πια στην περίοδο που έχτιζε τον κόσμο, για να την ενδιαφέρει η (ιστορική και γενικότερη) αλήθεια. Με την ίδια έννοια -προσθέτω εγώ- που έχει πάρει διαζύγιο απ' το διαφωτισμό και την τυπική λογική, σε διάφορα επιστημονικά πεδία, ή έστω την αθεΐα, και στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε ανορθολογικές μορφές συνείδησης από το κλασικό οπλοστάσιο του μεσαίωνα, που διαιωνίζουν την κυριαρχία της.

Το ζήτημα είναι πως ακόμα κι αριστεροί (γενικά κι αόριστα, έστω και χωρίς εισαγωγικά) ιστορικοί καταλήγουν να συγκλίνουν πολλές φορές με τα συμπεράσματα και τη μεθοδολογία του αναθεωρητικού κύματος στην ιστορία (μια σύγκλιση που θα μπορούσε να έχει τον τίτλο: όταν οι πολιτικοί αναθεωρητές συνάντησαν τον ιστορικό αναθεωρητισμό).

Ο τίμιος Παπαστράτης (και ψυχή των συνεδρίων) πχ γράφει στον πρόλογο του τόμου με τα πρακτικά του προηγούμενου συνεδρίου για τα Δεκεμβριανά πως τον Οκτώβρη του 44' πολύς κόσμος βγαίνει στους δρόμους να γιορτάσει την απελευθέρωση, χωρίς να γνωρίζει τι συμφώνησαν Στάλιν και Τσώρτσιλ και τις συνέπειες αυτής της συνάντησης.
Ενώ είδαμε και σε άλλη ανάρτηση πώς ο Λυμπεράτος φέρνει το ΔΣΕ στα μέτρα του, για να τον παρουσιάσει κάπως σαν το ένοπλο τμήμα της (διαρκούς) διαπραγμάτευσης.

Χαρακτηριστική είναι κι η περίπτωση του (ακόμα πιο) τίμιου Μαριόλη, που μπορεί κανείς ακόμα κι από τους τίτλους των ανακοινώσεών του να διαγνώσει το πολιτικό του στίγμα: "άλλος δρόμος δεν υπήρχε" και "η αδύνατη ταξική ανακωχή" (το πρώτο για το ΔΣΕ, το δεύτερο για τη συμμετοχή των υπουργών του ΕΑΜ στην κυβέρνηση "εθνικής ενότητας", που κυκλοφόρησε και σε ξεχωριστή μπροσούρα ως μελέτη, σε πιο εκτενή μορφή).

Έλα όμως που αυτήν την τελευταία έτυχε να την παρουσιάζει το Δεκέμβρη του 14', στα 70χρονα του Δεκέμβρη και στα πρόθυρα της "πρώτης φοράς Αριστερά", οπότε θέλησε να κρατήσει αποστάσεις από τα δικά του συμπεράσματα και την αναπόφευκτη επικαιροποίησή τους:
-Εκείνος ο δρόμος απέτυχε, αλλά οι συνθήκες σήμερα είναι διαφορετικές, δεν μπορούμε να προδικάσουμε το αποτέλεσμα, κοκ...

Κλείνω με έναν άσχετο συνειρμό, που δεν μπόρεσα να τον κολλήσω στο κυρίως σώμα της ανάρτησης και τον προσθέτω ως υστερόγραφο, για τους αξιωματικούς του ΔΣΕ, που ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή της μάχης και δεν κινούσαν μονάδες σα μολυβένια στρατιωτάκια, αλλά υφίσταντο κι οι ίδιοι τις συνέπειες κάθε απόφασής τους, θυμίζοντας ίσως -σε εμένα τουλάχιστον- κατά μία έννοια αυτό που σημειώνουν οι κλασικοί για τους βουλευτές και το νομοθετικό σώμα της κοινωνίας του μέλλοντος, που δεν αποσπάται από την παραγωγή, συνεπώς βλέπει από πρώτο χέρι τα προβλήματα που εμφανίζονται, τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα των μέτρων που παίρνουν, κτλ.

20 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αυτό το 3ο μέρος του "αριστερισμού" είναι η μπλογγερική έκδοση του half life 3. Παίζει να είχαμε αλέκα (λείπεις) και πασοκάρα αυτοδύναμη στην κυβέρνηση όταν πρωτοδιάβασα το 2. Καλύτερα να πρήζεις το στρώμα για επικαιροποίηση αυτού στις νέες συνθήκες όπου όλοι εχουν μπάταρει ένα (δυο τρία) κλικ δεξιότερα παρά για 3ο που μάλλον θα αναφέρεται στους αριστεριστές επί σοσιαλισμού έτσι πως το πάει.

Ο.Χ.Ε.Π.

Ανώνυμος είπε...

Ναι λοιπόν χάρηκα, πολύ περισσότερο που αγγίζεις ζητήματα μεθοδολογίας και εν τέλει επιστήμης! Πόσα σχόλια άραγε θα φιλοξενήσει αυτή η ανάρτηση; Ειδικά σχόλια που βγάζουν "γεγονότα" από την κοιλιά τους ή έστω από την κοιλιά του πασίγνωστου και έγκυρου επιστημονικού περιοδικού my films.gr... Για να γράψει κάποιος από δαύτους εδώ πρέπει συνειδητά να θέσει τον εαυτό του εκτός μαρξισμού, εκτός ακόμα και της αστικής επιστημονικότητας. Άντε να γράψει ο κοντριτης τα σεντόνια του!

Καλή χρονιά να έχουμε και να συνεχίσουμε όπως αρμόζει στην Ιστορία!

ΡΓ

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Πε πράμα και για τους τσιτατολόγους, ντε! Που αν κάτι πείς πρέπει είτε να τώχει πεί αυτολεξεί η Αγία Τριάδα και ο Προφήτης (με το μουστάκι), είτε να μην τώχει πεί ο Τρότσκι, ο Ντουρούι και ο πείξε-δείξε, η και αναμείξ, ανάλογα με την σέχτα αναφοράς του εκάστοτε κήνσορα, αλλιώς ...δεν είναι έγκυρο! Που αντίς να διαβάζουν για να μελετούν, να μορφώνονται ( και άρα να αλλάζουν), αυτοί παπαγαλίζουν φοινικήϊα γράμματα, σαν μανδαρίνοι, αγνοώντας μηνύματα, κρίσεις αλλά και τρόπους σκέψης. Κι έτσι φτάνουμε να τσακωνόμαστε αν υπάρχουν κι άλλοι ιμπεριαλιστές έξω από "τη χούφτα" (μας). Η για το φύλλο των αγγέλων.

Ανώνυμος είπε...

Η τελευταία παράγραφος έχει ενδιαφέρον. Προσωπικά ξέρω τελειώς αποσπασματικά τα της λειτουργίας του μοντέλου του Λαϊκού Στρατού, πιο πολύ οτι οι στρατιώτες εκλέγαν τους αξιωματικούς τους και οτι γινόντουσαν συνελεύσεις που γινόταν κριτική μάχης κτλ. Αλλά σαν βάση του μπλογκ προτείνω προς την κε του οτι θα ήταν ενδιαφέρουσα τροφή για μια μελλοντική ανάρτηση.


Κατα τα άλλα, το τρίτο μέρος του Λαικού Στρώματος δεν είναι το Half Life 3. Είναι το Detox του Dr.Dre. Εκεί που όλοι το περιμέναν για χρόνια και χρόνια και ποτέ δεν ερχόταν, τελικά έβγαλε έναν άλλο δίσκο(Compton) και είπε "και τώρα αποσύρομαι" και μας άφησε όλους μαλάκες.



Σ.

Βλαντ είπε...

'Μην ακους τον παραδεισο'

..στην Καισαριανη..
δεν καταδεκτηκα τους αγγελους, και επεστερεψα την κλιση τους στους ουρανους
ακολουθησα μονο τα σκυλια.
Ενας σκυλος στην ακρη του δρομου,
εχει τη δυναμη που εχουν εφτα εκκλησιες μαζι...
..ενας νεκρος στην ακρη του δρομου ειναι στην σωστη θεση για να γινει λουλουδι.

Τακτικος σχολιαστης είπε...

Το γυρνατε στο προσωπικο. Αυτο ουτε σωστο ειναι γιατι δειχνει ελλειψη επιχειρηματων επι της ουσιας. Αντιπαραγωγικο αφου αποκλειει το διαλογο. Ο Σεχταρ το ειπε μεσες ακρες: o σκοπος δεν ειναι ουτε να αλλαξουμε ουτε να αλλαξουν οι αποψεις μας. Ο σκοπος ειναι να αλλαξουμε (εμεις, η κασετα;) oταν το πει ο (συλλογικος) αρχηγος. Θεμητη αποψη και αυτη αλλα καλο θα ηταν να εκφραζεται ευθεως και οχι με ..αλληγοριες. Εξαλλου με τροτσκιστες εχει να κανει δηλαδη με προδοτες (συνειδητους ή οχι παιζεται). Γιατι αυτο το ηξεις αφιξεις.

Ενα ζητημα που ειχε απασχολησει τον χωρο απο την ανταρσια και το λαε μεχρι το κκε ηταν για την φυση (οχι των αγγελων) αλλα της Ρωσιας. Εγω παροτι ξερολας (απο φουτμπολ μανατζερ μεχρι χεγγελ και σοπενχαουςρ) δεν ανακατευτηκα ουτε μαλλιοτραβηχτηκα γιατι το αθλημα δεν το κατεχω ιδιαιτερα. Διαβασα ομως τις αναρτησεις (οχι μονο εδω) διαβασα και αναλυσεις του κομματος και προσπαθησα να μην παρω θεση αν και μου φαινοταν οτι δεν μπορει να διαφωνησω με το κομμα. Αλλα εχει δικιο ο φιλος. Το ΜΕΣΟ επιπεδο των αναγνωστων δεν παιζει και στα δακτυλα το χεγγελ, ωστε να τοποθετηθουν οπως επιθυμει. Ποσο μαλλον και να γινει και διαλογος.

Προκαλω ομως τον εισηγητη να κανει ο ιδιος πραξη αυτο που λεει.
Να μας αναλυσει (με κατανοητο και στους μη αποφοιτους φιλοσοφικου τροπο)
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΟΥΣΙΑΤΟΥ στην περιπτωση του Συριακου ζητηματος (οπως εξελισσεται στην ιστορια ως σημερα φυσικα.
Αλλα θα παρακαλουσα χωρις τσιτατα απο Ριζοσπαστη ενταξει;

zoot horn rollo είπε...

Γράψτε τα όπως τα θέλει ο τ.σ., εντάξει;

Ανώνυμος είπε...

"Αλλα θα παρακαλουσα χωρις τσιτατα απο Ριζοσπαστη"!!!!!
Αυτή είναι όλη η ουσία. Μακριά από το ΚΚΕ...και όπου θέλει ας μπεί!!!!!Μόνο που και αυτή η ρήση αποτελεί ένα μόνιμο τσιτάτο για όλους αυτούς που δεν έχουν κανένα επιχείρημα. Όλων αυτών που ρίχνουν την μπάλα στην εξέδρα γιατί δεν μπορούν να τεκμηριώσουν το συχτίρισμα τους ενάντια στο ΚΚΕ και τις θέσεις του! Και ΄ντάξει...το "φαινόμενο" και η "ουσία" δεν σου αρέσουν όπως τα λέει το ΚΚΕ για το Συριακό...Παρακολουθώντας τις εξελίξις, δεν κατάλαβες τίποτα;;;;;;
Για την ιστορία πάντως-όπως έχουμε όλοι διπιστώσει-το ΚΚΕ δεν το απασχολεί κανένα ιδιαίτερο ζήτημα για τη φύση της Ρωσίας γιατί το έχει αρκετά ξεκάθαρο...Άλλοι έχουν μπερδέψει τα μπόυτια τους γιατί έχουν μπλεχτεί μέχρι τα μπούνια στα δίχτυα της διαχείρισης του συτήματος καλλιεργώντας την απάτη ότι μπορεί να εξανθρωπιστεί!
Για αυτό το λόγο κόψτε την τσιτατολογία όταν καταγγέλετε το ΚΚΕ!!!!!
kk-1

Ανώνυμος είπε...

@απολιθωμα
ΔΙαβαζα προσφατα ενα paper για τις συνθηκες ζωης στην σοβιετική ένωση.Ο λογος ήταν οτι υπαρχουν πολλές διαφωνιες (με τον απλο κοσμο) για το αν ευημερούσε ο κοσμος στην σοβιετική ένωση οποτε σκεφτηκα να ψαξω να βρω καποια στοιχεια. Μια εμμεση μεθοδος να δεις την ευημερια ενος λαου(ιδιαιτερα εκεινες τις εποχες) ειναι να δεις στοιχεια οπως υψος κτλ. Το οτι ειναι εμμεσα στοιχεια τους δινει μεγαλυτερη αξια μιας και ειναι ποιο πειστικά.
Ο αρθρογραφος λοιπον ενω μιλαει για τα θετικα αποτελέσματα σε ολο το paper στο τελος καταληγει οτι προφανως η σοβιετική ένωση απετυχε και εβλαψε την ζωη των κατοικων της.

Σε τι διαφερει αυτός ο αρθρογραφος απο τον μεσο απλό συριζαιο που συναντούσαμε πριν 1-2 χρονια και οτι δικιο και αν εδινε στην κριτική του ΚΚΕ στο τελος η συζητηση εληγε στο οτι καλά ολα αυτά αλλά θα ψηφισει συριζα;;;;

χαμογελο

Ανώνυμος είπε...

μιας και ειπα για το paper εδω ειναι για οποιον ενδιαφερετε να το δει
https://web.williams.edu/Economics/brainerd/papers/ussr_july08.pdf

χαμογελο

Ανώνυμος είπε...

Μιλώντας για την ιστορική μεθοδολογία νομίζω ότι πρέπει να έχουμε στο νου μας την ανάγκη αποφυγής ενός διπλού σκοπέλου,αφενός της συρραφής και απλής γεγονοτογραφικής παράθεσης χωρίς την ένταξη τους στο ευρύτερο ιστορικό γίγνεσθαι, στις βασικές αντιθέσεις που διέπουν μια κοινωνία σε ένα δοσμένο στάδιο ανάπτυξης, αφετέρου της καταγραφής μιας "αλήθειας" γενικής που συνήθως αποτελεί διανοητική αφαίρεση χωρίς τον συνυπολογισμό όσο γίνεται περισσότερων γεγονότων που στην τελική αποτελούν και το σύνολο της δράσης των επιμέρους ανθρώπινων υποκειμένων που δημιουργούν την ιστορία και αντιστρατεύονται εν μέρει τις επιδράσεις των ευρύτερων οικονομικών,πολιτικών και πολιτιστικών δυνάμεων που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν. Δεν κατέχω τον εγελιανισμό παρά την αναγνώριση της σχέσης του με τη διομόρφωση της μαρξιστικής μεθόδου, αλλά αναφορικά με τη σχέση "αλήθειας" -"γεγονότος" νομίζω ότι αποτελεί ένα πεδίο όπου από παλιά εκδηλώνονται οι "ενδομαρξιστικές" διαφοροποιήσεις, διαμάχες και εντέλει παρεκκλίσεις προς την αποδοχή της αστικής ιδεολογίας, άλλοτε με τον τρόπο που περιγράφει το Απολίθωμα ως αποθέωσης μιας συλλογής γεγονότων χωρίς εγγραφή στη συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα, και άλλοτε ως επίκληση γενικών "αληθειών" και ιστορικών νομοτελειών με επιλεκτική ΄πάλι επιλογή γεγονότων και αποσιώπηση άλλων
Κνιτάκος 1998

Τακτικος σχολιαστης είπε...

@kk1 Οτι πειτε.

Ανώνυμος είπε...

Προσφατα μου ειπαν μια ιστορια: κατα τη διαρκεια του εμφυλιου εγινε μια μαχη εξω απο τη βεροια αναμεσα στους ανταρτες και τον εθνικο στρατο. Οι ανταρτες φευγοντας πηραν μαζι τους τραυματιες τους. Ο διοικητης του εθνικου στρατου εκοψε τα γεννητικα οργανα απο τους δικους του νεκρους κ τα εβαλε στο στομα τους διαδιδοντας οτι αυτο το εκαναν οι ανταρτες. Ετσι γραφεται η ιστορια. Βασιλης

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Σ. αυτό ξεφεύγει νομίζω από τα δικά μου όρια. Θέλει γνώσεις ιστορικού.

Χαμόγελε, νομίζω πως ένα βασικό κριτήριο είναι το προσδόκιμο ζωής, που έχει πέσει απελπιστικά μετά την αντεπανάσταση, προσεγγίζοντας τα όρια της γενοκτονίας.
Τα σχόλιά σου είχαν πέσει στην αυτόματη παγίδα του spam, δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό και δε με προειδοποιεί ο blogger όταν το κάνει. Οπότε όποιος έχει αντίστοιχο πρόβλημα, το καλύτερο είναι να μου στείλει ένα mail ή να επιμείνει, όπως εσύ.

Κνιτάκο, έχω διαβάσει κάπου ότι ο σοβιετικός μαρξισμός βασίστηκε μεθοδολογικά στη Λογική του Χέγκελ, ενώ ο λεγόμενος δυτικός στη Φαινομενολογία του Πνεύματος. Αλλά δεν είμαι σε θέση να το αναπτύξω περισσότερο, απλώς το θυμήθηκα συνειρμικά με όσα γράφεις και το αναφέρω

Βασίλη, ωραία ιστορία.

Ανώνυμος είπε...

@απολιθωμα
ισως εχει σχεση με το link που εβαλα στο σχολιο μετά. (Μπορει να ειδε το ip μου και οτι εβαζα λινκ και με βαση αυτο να με μπλοκαρε)
Για το θεμα των κριτιριων νομιζω οτι τα εμμεσα ειναι γενικα ποιο αξιοπιστα.
Το κριτιριο του υψους ειναι ποιο συνολικο απο την μακροζωια. (Μην κοιτας το σημερα που τους εχουν διαλυσει). Μακροζωια ειχαν και παλια οι κρητικοι ασχετα που ηταν 1.5m
Για το θεμα του κοληματος του καθενος... ακομα και το δικο μας ποτέ δεν μπορεις να εισαι σιγουρος οτι δεν κανεις καποιο λαθος. Συνηθως παντως θα υοθετουσα την αρχη οτι η κριτική του αντιπάλου μπορεί να εντοπισει περισσοτερα λαθη στην σκεψη σου. Δεν μιλαω για γραφικους.
Το προσφατο παρελθον επισης θεωρώ οτι μπορει να μας ειναι καποιες φορές πολύ ποιο χρησιμο απο την ιστορία.
π.χ. ΕΙναι πολυ δυσκολο να αντιληφθουμε εμεις σημερα τι επικρατουσε στο φαντασιακο του κοσμου πριν 100 χρονια. ΕΙμαστε πολύ μακρια απο τετοιες καταστάσεις. Και το πως θα προβαλουμε το πως αντιλαμβανομαστε τον κοσμο σημερα 100 χρονια πισω ειναι πολυ μεγαλο ζητημα.

Οταν πρωτοξεκινησε η κριση ας πουμε οτι ειχα υοθετησει την αποψη οτι ο λαος θα ζοριστεί και καποια στιγμή (υποθετα σε 2-3 χρονια) θα ξεσηκωνοταν και κατα πασα πιθανοτητα με ενα τυφλό ξεσπασμα θα εφτανε η κοινωνια σε ενα σημειο οπου θα αναγκαζοταν να βγει απο το ευρώ. Δεν λεω οτι θα ηταν καλή λύση για τον λαο. Αλλά μαλλον το οτι δεν θεωρώ ότι θα μπορούσε να καταφερει περισσοτερα. (με τον τροπο σκεψης του)
Καταρχας το πρωτο λαθος που εκανα ηταν οτι εβαλα ενα χρονικο περιθωριο πολυ μικρο. Η συνειδηση του κοσμου φαινεται αλλαζει πολύ αργά. Τα ιδεολογηματα διαψευδονται αλλά πολύ αργά και αφού η αστική ταξη τα εχει εκμεταλλευτει οσο δεν παει κερδιζοντας χρονο.
Ενα αλλο λαθος που εκανα ηταν οτι σκεφτηκα σαν αριστερος. Μου φαινοταν σαν τροπος αντιδρασης να βγεις στους δρομους κτλ. Βλεπωντας σημερα την πορεια που εχει διαγραψει ο ελληνικος λαος βλεπω και που ημουν λαθος. Ο ελληνικος λαος μετά απο ενα διαστημα σχετικης ευημεριας και εχοντας ασπαστει ολο το ιδεολογημα της αστικής ταξης μου δινει την εντυπωση οτι αντεδρασε καποια στιγμή αλλα με τον τροπο που γνωριζε. (Ψηφισε συριζα.) Τωρα μετά την διαψευση και την επικράτηση - απογοητευση οτι με τις εκλογες δεν γινεται τπτ θεωρώ ποιο πιθανο να εχουμε σε καμποσο καιρο το ξεσπασμα.
Νομιζω οτι γενικοτερα λοιπον υπαρχει μια δυσκολια, πολυ μεγαλη θα ελεγα για οποιον θελει να ερμηνευσει την ιστορια αλλα και εμας σημερα να δούμε το επικοδομημα και πως αυτο επιδρα στην βαση. Αυτο νομιζω οτι χανεται πολύ γιατί ναι μεν ειναι εύκολο να καταληξεις σε συμπερασματα με στοιχεια για διαφορα θεματα αλλά οι αντιλήψεις και τι στο καλό εχει ο λαος στο μυαλό του δεν ειναι ευκολα μετρησιμο και αυτο εχουν ρολο στο που παμε.

χαμογελο.

Ιστρολλικός είπε...

Ωραία συζήτηση. Απολίθωμα, να πω πρώτα ότι εκτιμώ πολύ την ανταπόκρισή σου. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω το συνέδριο (προς το παρόν έχω διαβάσει μόνο την ανακοίνωση του Παλούκη, για την οποία να πω παρεμπιπτόντως ότι είναι πολύ αξιόλογη και πρέπει να διαβαστεί από οποιονδήποτε θέλει να καταλάβει το πόσο εύκολα οι τρου γίνονται σοσιαλδημοκράτες). Είναι πολύ σημαντικό το ότι το Κόμμα έχει οργανωμένη παρέμβαση στον ιδεολογικά κρίσιμο χώρο της ιστορίας και ας λένε διάφοροι ατσάλινοι για κόλλυβα.

Πάμε στην ουσία τώρα.

1) Αυτό που ο Μαργαρίτης αποκαλεί ιμπρεσσιονισμό είναι η κυρίαρχη μέθοδος στην σύγχρονη αστική ιστοριογραφία. Θυμάμαι μια συζήτηση που είχα με συνάδελφο για την επιστημονικότητα της ιστορίας, τη χρήση της στατιστικής ως γενικευτικού εργαλείου κ.ο.κ. Χωρίς καμία διάθεση ειρωνίας, μου είπε έπι λέξει: 'Και τι είναι η ιστοριογραφία παρά μια εκτεταμένη συλλογή ανεκδότων;' Από τη σκοπιά του, ο άνθρωπος αυτός είχε δίκιο. Κατά μεγάλη πλειοψηφία, οι σύγχρονοι αστοί ιστορικοί κατασκευάζουν αφηγήματα στη βάση της απλής συλλογής πληροφοριών, χωρίς καμία προσπάθεια ερμηνείας τους στη βάση ενός συγκεκριμένου θεωρητικού πλαισίου. Το μέγεθος της βιβλιογραφίας γίνεται έτσι το μόνο ποιοτικό κριτήριο στην έρευνα. Εξαίρεση αποτελούν κάποια συγκεκριμένα πεδία έρευνας όπου χρησιμοποιούνται κάποιες συγκεκριμένες μέθοδοι και επομένως μπορεί να γίνει κριτική επί του σωστού ή όχι της χρήσης τους, πχ. δημογραφία.

2) Από το παραπάνω προκύπτουν δύο πράγματα.

α) Η απουσία ερμηνευτικού πλαισίου δύναται να διαστρεβλώσει και τα ίδια τα γεγονότα. Όταν ας πούμε ένας άνθρωπος ή μια οργάνωση κάνει χρήση θανατηφόρας βίας εναντίον κάποιου άλλου, το γεγονός μπορεί να καταγράφει ως "τον σκότωσε", "τον δολοφόνησε" ή "τον εκτέλεσε". Χωρίς ερμηνευτικό πλαίσιο το μόνο που μας μένει είναι ένας βιολογικός θάνατος που στη βάση μιας αφαιρετικής ανθρωπιστικής ηθικής μπορεί να λογιστεί μόνο ως δολοφονία. Επομένως καταλήγουμε στο σχήμα "οι Οπλατζήδες δολοφονούσαν τον κόσμο". Στην καλύτερη περίπτωση (ενός τίμιου και προοδευτικού ιστορικού) μπορεί και να φτάσουμε στο σχήμα "Οι Οπλατζήδες σκοτώναν τους δοσίλογους". Χωρίς όμως ένα ιστορικό υλιστικό ερμηνευτικό πλαίσιο είναι αδύνατον να φτάσουμε στο σχήμα "σε συνθηκες όξυνσης της ταξικής πάλης και εχθρικής εισβολής, η ΟΠΛΑ ως ένοπλος βραχίονας του επαναστατικού κίνημα περιφρουρούσε τον αγώνα του λαού ενάντια στον κατακτητή και την ντόπια αστική τάξη, μετερχόμενη και θανατηφόρα βία".

β) Λόγω της κυριαρχίας αυτού του ιμπρεσσιονισμού, είναι αδύνατο για τους κομμουνιστές ιστορικούς να αντιπαρατεθούν με την αστική ιστοριογραφία με καθαρά ακαδημαΐκούς όρους. Πολύ απλά, αυτοί είναι περισσότεροι από εμάς και μπορούν να παράξουν περισσότερες πληροφορίες-ανέκδοτα, με αποτέλεσμα να γινεται μια συζήτηση του τύπου "ναι αλλα γι'αυτό δεν λέτε τίποτα". Η παρέμβαση μας λοιπόν πρέπει εκ των πραγμάτων να έχει πάντα πολιτικό χαρακτήρα. Στο βαθμό που υπάρχει η δυνατότητα να καταρρίπτονται ιστορικές στρεβλώσεις με καθαρά εμπειρικό τρόπο (δηλαδή εκεί που ο αντίπαλος λέει ξεκάθαρα ψέμματα) αυτό πρέπει φυσικά να γίνεται, αλλά ο κύριος στόχος πρέπει να είναι το χτίσιμο μια συνολικής αντίληψης της ιστορίας με βάση την ταξική πάλη και την σοσιαλιτική προοπτική. Αυτή η αντίληψη εκ των πραγμάτων δεν θα μπορεί να συγκεραστεί με την αστική ιστοριογραφία.

(συνεχίζεται)

Ιστρολλικός είπε...

(συνέχεια)

3. Από τα παραπάνω προκύπτουν κάποια καθήκοντα ως προς την έρευνα και ως προς την εκλαϊκευση. Η πρωτογενής έρευνα εκ των πραγμάτων βασίζεται σε πραγματολογικό υλικό και μέρος της προσφοράς της στην επιστήμη είναι η ευρύτερη γνωστοποίηση του τελευταίου. Εδώ χωράει αρκετή γεγονοτογραφική πάραθεση που αναφέρει ο Κνιτάκος παραπάνω. Η λεπτομερής καταγραφή ενός συμβάντος δεν μπορεί να γίνει με θεωρητικές γενικεύσεις. Επίσης, στην πρωτογενή έρευνα υπάρχει και η μεγαλύτερη δυνατότητα καθαρά ακαδημαϊκής αντιπαράθεσης με την αστική ιστοριογραφία. Παρ'όλα αυτά, υπάρχει και εδώ ανάγκη τόσο θεωρητικού υποβάθρου όσο και πολιτικής στόχευσης, ώστε η εμπερική δουλειά να υπηρετεί το στόχο της οικοδόμησης της συνολικής αντίληψης που περιέγραψα παραπάνω. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπο για να γίνει κάτι τέτοιο από το να δουλεύουμε συντονισμένα και με σχέδιο για κάτι τέτοιο. Εδώ βεβαίως μπορεί να γίνεται και χρήση υλικού που παρουσιάζεται από την αστική ιστοριογραφία. Το άρθρο που έδωσε το χαμόγελο πιο πάνω παρουσιάζει εξαιρετικά ενδιαφέρον υλικό, ενώ το συμπέρασμά του είναι μάλλον αστείο και αντιφατικό (για όποιον έχει πρόσβαση, το τελευταίο άρθρο στην βιβλιογραφία του είναι επίσης πολύ σημαντικό από εμπειρικής σκοπιάς). Τα στοιχεία που παρουσιάζει μπορούν επομένως να χρησιμοποιηθούν χωρίς να υιοθετείται η γενικότερή του οπτική γωνία.

Ως προς την εκλαϊκευση, τα καθήκοντα είναι λίγο διαφορετικά. Εδώ ο άμεσος στόχος είναι η οικοδόμηση της εναλλακτικής αντίληψης και επομένως δεν υπάρχει κανένας χώρος 'συζήτησης' με την αστική ιστοριογραφία παρά μόνο αντιπαράθεσης. Σε αυτή την κατεύθυνση ο κομματικός τύπος έχει να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με συντομία και οι λεπτομέρειες πρέπει να έχουν περισσότερο ρόλο παραδείγματος.

Ανώνυμος είπε...

πολύ ενδιαφέρουσες οι παρατηρήσεις του ιστρολλικού, θεωρώ όμως ότι κάπου υπεραπλουστεύονται κάποια ζητήματα. Συγκεκριμένα, το ότι οι κομμουνιστές θα είναι πάντα λιγότεροι από τους αστούς ακαδημημαϊκούς καθόλου δε συνεπάγεται ότι δεν μπορεί να δοθεί η μάχη σε ακαδημαΙκό επίπεδο(υποθέτω ότι όταν μιλάμε για ακαδημαϊκά κριτήρια, εννοούμε τα επιστημονικά μεθοδολογικά κριτήρια, τον ιστορικό υλισμό που εμπλουτίζεται λαμβάνοντας υπόψη νέα στοιχεία, μαρτυρίες, αρχεία κτλ), απλώς απαιτείται μια μεθοδικότερη ομαδική δουλειά (π.χ ΚΜΕ, Ομάδα Ιστορικών). Χωρίς πληρέστερη, όσο μπορούμε, έρευνα , δεν χτίζεται μια πραγματικά μαρξιστική ιστορική επιστήμη και η ιστορία που βασίζεται στην ταξική πάλη πάλι γίνεται μια ιμπρεσσιονιστική συρραφή στιγμών ή πλευρών του ταξικού αγώνα του παρελθόντος κατά τη λιγότερο ή περισσότερο αυθαίρετη επιλογή του μαρξιστή ή μαρξίζοντα μελετητή που γράφει. Οι Κλασσσικοί στην εποχή του έγραφαν ιστορικά κειμενα που ήταν εφάμιλλα και ανώτερα των ακαδημαΙκών ιστορικών του καιρού τους, η ομάδα των κομμουνιστών ιστορικών του ΚΚΜΒ έδωσε κάποια ακαδημαϊκά ιστορικά έργα που είναι και ουσιαστικά μαρξιστικά έργα, συνεπώς και σήμερα μπορούν οι κομμουνιστές να αντιπαρατεθούν και στο αυστηρά ακαδημαϊκό επίπεδο στους αστούς.
Μπερδεμένα είναι ακόμη τα πράγματα και στο τί εννοείται μαρηιστική ιστορία με βάση την ταξική πάλη και τη σοσιαλιστική προοπτική υπό την έννοια ότι μπορεί ένας μελετητής να εμνέεται από την κομμουνιστική ιδεολογία και με το έργο του να συμβάλει στην αφύπνιση των μαζών για την κατάκτηση του σοσιαλισμού, όμως την ίδια στιγμή μπορεί το έργο του να αποτελεί μια πολύ αδύνατη εφαρμογή του ιστορικου υλισμού, μπορεί να στηρίζεται σε αυθαίρετες γενικεύσεις ή σε κακή χρήση των πηγών. Πάλι χρήσιμο θα είναι ένα τέτοιο έργο για προπαγάνδα σε έναν κύκλο ανθρώπων, αλλά πραγματική μαρξιστική ιστορία δεν θα είναι, τουλάχιστον άξια του ονόματος που φερει.
Τρίτο, ακόμα και στην εκλαϊκευτική εκδοχή της μια μαρξιστική ιστορία δεν είναι πάντα αντίθετη με οποιοδήποτε στοιχείο που αναδεικνύει η αστική επιστήμη. Κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με τα βάθρα του διαλεκτικού υλισμού για τον τρόπο απόκτησης γνώσης από τον άνθρωπο και παραβλέπει την αναγνώριση των οφειλών των κλασσικών στην προγενέστερη πολιτική οικονομία και φιλοσοφία. Το δύσκολο έργο των κομμουνιστών είναι το πως θα αξιοποιήσουν εργαλεία και στοιχεία που βρίσκουν οι αστοί επιστήμονες προς όφελος του εργατικου κινήματος , κρατώντας παράλληλα ανοιχτό το μέτωπο με τις αστικές ερμηνευτικές αντιλήψεις και τους σχετικούς πολιτικούς σκοπούς
Κνιτάκος 1998

Ιστρολλικός είπε...

Κνιτάκο 1998,

Έχεις δίκιο ότι κάποιες διατυπώσεις μου ήταν κάπως απλουστευτικές. Δεν νομίζω ότι διαφωνούμε επι της ουσίας. Μερικές διευκρινίσεις.

Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν μπορεί να δωθεί μάχη σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Λέω άλλωστε ότι στο βαθμό που μιλάμε για πρωτογενή έρευνα και κυκλοφορία νέου πραγματολογικού υλικού, υπάρχει αρκετός χώρος για τέτοια δουλειά. Ούτε λέω φυσικά ότι οι κομμουνιστές ιστορικοί μπορούν να είναι πιο χαλαροί ως προς την ποιότητα του έργου τους, το αντίθετο. Επίσης δεν ισχυρίστηκα ότι πρέπει να εταιροπροσδιοριζόμαστε από την αστική ιστοριογραφία. Ίσα ίσα που με κριτική ματιά μπορεί κανείς να επωφεληθεί αρκετά από τα εμπειρικά στοιχεία που παρουσιάζονται σε μη μαρξιστικά έργα.

Αυτό που λέω μέσες άκρες είναι ότι τόσο βάσει της προσωπικής μου εμπειρίας, αλλά και της γενικότερης μου αντίληψης, ο χώρος της ακαδημίας είναι πολύ εχθρικότερος για τον κομμουνιστή από ότι ήταν την εποχή της ομάδας ιστορικών του ΚΚΜΒ, ακόμα και της εποχή που έκανε τα πρώτα του βήματα ο Μαργαρίτης. Ο βασικός λόγος είναι η υποχώρηση του ΔΚΚ που εκφράζεται και στο επίπεδο της ιδεολογίας. Η επικράτηση μεταμοντέρνων ιδεολογημάτων από τη μία και του χυδαίου εμπειρισμού (ιμπρεσσιονισμού) από την άλλη έχει καταστήσει τον ιστορικό υλισμό κάτι σαν υποκουλτούρα στην ακαδημαΐκή κοινότητα, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν αδύνατο να συνδιαλλαγεί κάποιος με την κυριάρχη αντίληψη στη βάση μαρξιστικών επιχειρημάτων. Πολύ απλά η άλλη πλευρά δεν αναγνωρίζει καν τα επιχειρήματά μας ως τέτοια. Λες στον άλλον για όξυνση της ταξικής πάλης και σου λέει και γιατί να πούμε ότι ήταν ταξική πάλη και όχι ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Όταν σε αυτά τα πλαίσια εσύ κάνεις μαρξιστική έρευνα, περνάς εκ των πραγμάτων πια στο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης, πέρα από την ακαδημαϊκή συνδιαλλαγή.

Υπάρχει επίσης και το ζήτημα της ανατροπής των εργασιακών σχέσεων στην ακαδημία. Σε αντίθεση με προήγουμενες δεκαετίες, η μονιμότητα για τους ακαδημαϊκούς τείνει να γίνει άπιαστο όνειρο, με τη νέα γενιά να ψάχνει μονοετή και διετή προγράμματα χρηματοδότησης και πολλές φορές να δουλεύουν και 2 δουλειές παράλληλα για να τα βγάλουν πέρα. Σε αυτές τις συνθήκες, το να λες τα λάθος πράγματα και να ενοχλείς τους λάθος ανθρώπους μπορεί πολύ εύκολα να σε οδηγήσει εκτός ακαδημαϊκου περιβάλλοντος, αφού δεν έχεις ας πούμε τον απαραίτητο αριθμό δημοσιεύσεων στα κατάλληλα έντυπα, στα οποία φυσικά και κυριαρχεί η αστική-ιμπρεσσιονιστική αντίληψη στην καλύτερη περίπτωση (στην χειρότερη ο αντικομμουνισμός).

Ανώνυμος είπε...

ιστρολλικέ συμφωνώ με όσα σημειώνεις παραπάνω. Δεν υπάρχει όντως θέμα ουσιαστικής μεταξύ μας διαφωνίας. Μόνο ένα τελευταίο σχόλιο προς επίρρωση όσων γράφεις : πράγματι υπάρχουν πολλοί δόκτορες ιστορικοί τα τελευταία χρόνια (λόγω και του ανοιγματος θέσεων σε μεταπτυχιακές σπουδές), αρκετοί είναι και κοντά στο κόμμα και σίγουρα βασιλευει στα πανεπιστημιακα ιδρύματα φοβερή εργασιακή ανασφάλεια. Νομίζω όμως ότι ακόμη μπορούν επιστημονικά να αντιπαρατεθούν στους αστούς επιστήμονες όχι για να πείσουν αυτούς (αυτό δε γίνεται όπως σωστά το θέτεις), αλλά για να διαμορφώσουν ένα καλύτερο κριτήριο στη νεότερη γενιά φοιτητών, δασκάλων και μαθητών μέσα από την εκλαϊκευση του δικού τους μαρξιστικου επιστημονικού έργου και για να συμβάλουν στην ορθότερη μελέτη της ίδιας της ιστορίας του Κόμματος. Οι παλιότεροι έγραφαν και διαφώτιζαν από χειρότερες συνθήκες (δες Κορδάτος για παράδειγμα), αλλά και στη δεκετία του 1990 όταν ήμουν φοιτητής, και τότε ασκούνταν πιέσεις συμμόρφωσης με το κυρίαρχο αστικό επιστημολογικό πρότυπο με δεξιό και αριστερό πρόσημο. Νομίζω ότι αυτό που μας λείπει είναι το ομαδικό συνεργατικό πνεύμα από πλευράς των νέων επιστημόνων μας και εδώ ακριβώς απαιτείται να σκύψει το Κόμμα, κατά τη γνωμη μου, δίνοντας ώθηση στο ΚΜΕ
κνιτάκος 1998